NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 23
1908.
Dinsdag 27 October.
23e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Binnenland.
LANDBOUW.
Üecëüszakeii.
Gemengde Berichten.
raa
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 <~ent.
Men deelt aan Het Volk mede, dat de heer
K. de Boer, lid der Tweede Kamer, zich by
de Kamerverkiezingen in 1909 niet weer
beschikbaar zal stellen.
Ook de heeren Mees en v. d. Berg te
Botterdam, Z. v. d. Bergh te Den Helder,
en Zy'lma te Zuidhorn wenschen niet weer
in de Kamer terug te keeren.
De schrijver der „Haagsche Kiekjes''
meldt aan het Nieuwsblad van het Noorden
„Volgens gerucht ik zou byna wel dur
ven zeggenmet vrij groote zekerheid
wordt hier beweerd, dat dhr. De Savornin
Lobman zich bjj de a.s. verkiezingen niet
meer besehibbaar zal stellen."
Wij vernamen van 't bestuur der Chr.
Historische Kiesvereeniging «Groen van
PrinBterer" te Goes dat van dit gerucht
haar niete bekend is. Vele antirevolutio
nairen waaronder ook wy zouden om
meer dan één reden een dergelijk besluit
van dhr Lohman grootelijks betreuren.
Nachtarbeid voor bakkers.
Be Kamer van arbeid voor de voedings-
en genotmiddelen te Delft heeft in haar
advies aa den minister van landbouw, nij
verheid en handel over het voor-ontwerp
bakkerswet, haar volle instemming betuigd
met de algemeene strekking van 'tontwerp.
De Kamer wensoht eohter nog verder t3
gaan dan de minister. Zij dringt aan op
verwijdering van de uitzonderingsbepaling,
waarbij wordt toegestaan, dat Maandags-
morgeDs te 4 uur met den arbeid wordt
begonnen. De Kamer heeft de overtuiging,
dat het niet noodig is zoo vroeg te beginnen
en wijst op het gezinsleven, dat juist Zon
dagsavonds het sterkst lot uiting komt.
DIT DE PilOVINCIE.
Middelburg. Zaterdagavond waren wij
in de gelegenheid om het thans volledige
geschenk, door ,de burgerij dezer gemeente
aangeboden aan den heer WJ. Sprenger
bij diens 25-jarig wethouderschap te be
zichtigen. Zooals men weet bestond het nit
een schilderstuk, voorstellende, de Oranje
zon met Waterleiding-emplacement, ge
schilderd door den heer J, H. Hollestelle
te Dordrecht. Het album en lijst was bij
de aanbieding destijds nog niet klaar wat
nu het geval was, de lijst is een fraai stuk
werk, een geboetseerde gouden lijst met de
jaartallen 1883 1908, waarvoor de ver-
vaardigiog was opgedragen aan de li ma
J. J. Worrell cn Zoon alhier die eer van
baar werk heeft.
Het album 37 bjj 29 groot is vervaar
digd door den bekenden heer C. W. Dhuij
Pzn. alhier, van rood kalfsleder ingelegd
met versohillende Middelburgsohe kleuren,
eveneens kalfsleer boven op den band
prijken de jaartallen 1883—1908.
Wanneer het album opeDgaat vindt men
ripzijde, schutbladen eveneens van rood
zijde. Op de eerste bladzijde vindt mezi in
keurige penteekenirig de opdracht omgeven
dooreen viertal teekeningeD, voorstellende
het Stadhuis, machinekamer der Gasfa
briek en terrein, en de woning v.d. jubilaris,
benevens het Middelb, wapeD, uitgevoerd
door den heer Hollestelle. De opdraoht
luidt: Aan ^Willem Johan Sprenger, wordt
bij gelegenheid van zijn 25-jarig wethou
derschap vau Middelburg, door de burgers
dier stad, de Hulde hunner waardeering en
erkentelijkheid gebracht voor zijne onver
moeide en vruchtbare werkzaamheden in
't belang der gemeente Middelburg 1883 -
7 Sept. 1908.
Leze opdracht is keurig geteekena door
den heer H. W. Douw Krap te Utrecht.
Op de volgende bladzijde vindt men de
namen van Bestuurs- en Comitéleden, t.w.
de heeren Ch. fioasson, voorzitter, Ant.
Mes, secretaris, C. W. Dhuij Fz., penning
meester, leden de heeren J. A. Frank, J.
A. v. d. Hell, P. J. de Kruijter, P. L. v.
Miert, H. Pieterse, C. S. Sohout, P. van
oorge, J. A. Worrell en J. Morks, voorts
bevat het album 658 namen der deelnemers
geoalligrafeerd door den heer C, J. Tim
mermans alhier. Het album dat een keurig
stuk werk is, is 55 pagina's groot.
Nadat door secretaris en penningmeester
tegenover de commissie rekening en ver
antwoording was gedaan van hun beheer
waarbij vermoedelijk een klein batig saldo
zal zijü, stelde de voorzitter voor dit te
geven aan de algemeene armen, wat werd
goedgevonden. TeveDS werd door den heer
C. W. Dhuij Fz. aan ieder lid der godo-
missie een blijvende herinnering aange
boden, bestaande uit een cabinet-portret,
voorstellende het schilderstuk voornoemd.
Nog deelde de voorzitter mede, dat
met goedvinden van den heer Sprenger
de schilderij met album a. s. Vrijdag en
Zaterdag in de Kamer van Koophandel
ten Stadhuize te bezichtigen zal zjjn voor
de deelnemers van 12—4 uur.
Na verschillende plichtplegingen van
voorzitter, penningmeester, de heeren de
Krujjter, v. Meert en van Sorge, werd de
commissie door den voorzitter ontbonden.
Naar wjj vernemen zal in den komen
den winter in Middelburg een cursus in
voederkennis worden gegeven door dbrn.
H. J. van Nederveen,veearts, en den zuivel-
censulent. De lessen zjjn gratis. Vooraan
melding tot deelneming verwjjzen we naar
de in dit blad voorkomende advertentie.
Bij kon. besluit zjjn benoemd tot
voorzitter van het waterschap SchoüwGn,
mr. A. J. F. Fokker, te Zierikzee; tot ge
zworene van het waterschap Kruiningen,
L. Niauwenhuyse, te Kruiningen; in het
bestuur van den van Duunépolder, tot dijk
graaf E, Kuelenaere, te Phillippine, en tot
gezworene Th. M. J. de Clerck, teljzen-
djjke, en A. de Milliano, te Phillippine; tot
raad van den polder Walcherea, jhr C, J.
J. A. van TeyÜDgen, te Middelburg. Eu is
aan A. J. van Dalen, te Wolphaartsdjjk,
op zijn verzoek eervol ontslag verleend als
djjkgraaf van den Oost Nieuwlandpolder
en als lid van het bestuur van het water
schap voor de Uitwatering door de sluis
van den Oosterlandpolder.
Middelburg. Dekhuizen voor de nieuwe
waterleiding zijn al gelegd van de Oranje
zon langs den noordweg tot bij Brigdamme.
Zij worden gelegd aan de andere zijde
van den weg, terwijl de oude buizen blijven
liggen om later in tijd van nood nog te
kunnen gebmikeD. Het goede weer in de
laatste weken heeft het werk zeer bevor
derd de regen der laatste dagen beeft
den Noordweg echter op sommige plaat
sen zoo bemodderd, dat het voor voetgan
ger en wielrijder gevaarlijk wordt.
Vlissingen. In de Zaterdag gehouden
vergadering van aandeelhouders der
Stoomvaartmaatschappij Zeeland werden
verslag, balans en winst en verliesrekening
met algemeene stemmen goedgekeurd j be
nevens de voorstelling tot formeele wij
ziging van het besluit, genomen in de
algemeene vergadering van 30 Mei jl.
ten aanzien van het post-contract, betref
fende eene geringe wjjziging in den vorm
en tot verhoogicg tof 4 millioen der in
Mei jl. genoemde 3 3'/2 millioen, noodig
voor den bouw der drie nieuwe schepen.
Tot commissaris werd bsnoemd de heer
mr. W. K. F. P. Graaf van Bjjlandt, lid
der Tweede Kamer.
Vertegenwoordigd waren 106 aandeelen
uitbrengende 82 stemmen.
Serooskerke W Zaterdagmiddag
hield de gemeenteraad een openbare zit
ting, welke door alle leden werd bijge
woond. De notulen der vorige vergadering
werden onveranderd goedgekeurd. Mede -
gedeeld werd, dat door Ged. Staten de
begrooting voor 1909 is goedgekeurd en
dat door den Commissaris der Koningin
als zetters zjjn herbenoemd de heeren J.
Cornelisse en J. de Visser. Het verzoek
van //den Bond voorStaatspensioeneering",
om adhaesie, werd voor kennisgeving
aangenomen. De post „kwade, posten"
eischte eene overschrjjving op de begroo
ting van 1908. Er werd besloten aan den
Wielrjjdersbond aan te vragen 3 borden
voor //Rechts houden." Een suppletoir
kohier op de hondenbelasting werd vast
gesteld tot een bedrag van f 7,50. De
verordening van den keurmeester werd
gewijzigd en eveneens de'verordening op
da heffing van keurloonen en wel in dien
zin, dat de heffing wordt verlaagd, maar
voortaan ook heffing zal gesehieden van
uitgevoerd vleesch en spek. Een verzoek
om ondersteuning voor oen zwakzinnig
kind werd aangehouden tot de volgende
vergadering. Verder werd nog besloten
tot het maken v.<n een nieuwe kast in de
Raadzaal en tot het verplaatsen van een
lantaren.
VI S S C li E K IJ.
Nederlandsche oesters in België
Men schrijft aan de N. R. Ct.
Naar aanleiding van de verschillende
uiteenloopende berichten betreffende de
circulaire van den Belgischen minister
Helleputter over het gevaar van het ge
bruik van oesters uit Nederland afkoms'ig
is het misschien niet overbodig na te gaan
wat de minister te dier opzichten aan
den voorzitter der Belgischen gezondheids
commissie heeft geschreven.
De minister dan deelt male dat, de
Gezondheidsraad belast met het onder
zoek dar antwoorden van de artsen ter
zake het ontstaan van lyphus, ingevolge
's ministers circulaire vau 5 Februari
gevraagd, zjjn werk wel is waar nog niet
volledig heeft volbracht maar toch reeds
eenige mededeelingen te doen noodzakelijk
heeft geacht, vooral ook omdat de typhus-
gevallen door de oesters veroorzaakt bijna
allen toegeschreven moeten worden &an
het gebruik van oesters, uit het buiten
land afkomstig rde proveance étrangèce).
De conclusies zjjn
Een zeker aantal der typhnsgevallen
door de artsen aangegeven en waargeno
men zijn zonder twijfel veroorzaakt door
het gebruik van oesters. Een groot aantal
gevallen kunnen met groote waarschijn
lijkheid aan het gebruik van oesters toe
geschreven worden. De raad meent dat
de behandeling der oesters door de ver-
koopers oorzaak der besmetting kan zijn.
De raad vestigt daarom de aandacht
op het gevaar van het gebruik van oesters,
tenzjj in de inrichtingen voor de oester-
cultuur (etablissements d'ostréoulture) in
het laatste jaar essentieele verbeteringen
mochten zjjn aangebracht. De raad acht
noodig dat het publiek gewaarschuwd
worde tegen het gevaar van besmetting
waaraan zich de gebruikers van oesters
blootstellen zoowel van Belgischen als van
vreemden oorsprong (provenance belgique
het provenance étrangère).
De nnjaarsbemesting der
vruchtboomen.
II.
De kalk oefent 'n zeer gunstigen invloed
uit op het suikergehalte van het ooft,terwijl
zij in verbinding met de kali aan de vrucht
boomen vast hout geeft, dat een groolen
weerstand kazit tegen sohadelijke invloe
den. De steenvruchten inzonderheid,hebben
groote behoefte aan kalk, daar zij o. m. een
grooten invloed uitoefent op de vorming
der steenen.
Het gebrek aan kalk kan bij steenvruch
ten den zoogenoemden gomvloed tenge
volge hebben o. a. bij de kers.
De kers eD de appel verlangen 'o bodem
met een hoog kalkgehalte, niet alleen de
bovenste aardlagen, maar ook de onder
grond moet rijk aan kalk zijn.
De grootste beteekenis heeft de kalk,
waar zij optreedt als r erbeteraarster van
den bodem, inzonderheid werkt de kalk
zeer gunstig op zware bodems, doordien zij
den te sterken samenhang van de grond-
deeltjes verbreekt, waardoor de grond veel
poreuzer wordt.
Dientengevolge kan de lucht beter in den
bodem dringen, en daardoor de scheikun
dige werkingen bevorderen, terwijl de
verwarming dan ook beter geschiedt.
Da kalk bevordert de vorming en de
werking der bodem-baoferiën, onmisbaar
voor het vormen van planten voedsel,
bovendien ondersteunt zij de werking van
den mest, zoowel die van den stalmest als
van de kuustmeatstoff ja.
Zure humus en ijzerosyduul, beide in
den bodem ongewensohte bestanddeelen,
worden door de kalk onschadelijk gemaakt.
Door eene flinke kalkbemesting is reeds
menig stuk land voor den ooftbouw ge
schikt gemaakt.
Voor zware gronden is bijtende kalk,
vooi lichtere bodems is koolzure kalk of
mergel do geschikste kalksoortvan bjj-
tende kalk kan men licht te veel geven.
Vooral pas geplante boompjes kunnen
daardoor in hunnen groei belemmerd wor
den, inzonderheid dan, wanneer de bijtende
kalk te nauw met de wortels in aanra
king komt en deze water o-ttrekt. Boom
gaarden, welke door een jaarljjksche be
mesting met stalmest eene groote voorraad
plantenvoedsel opgedaan hebben, kunnen
door eene kalkbemesting eene buitenge
wone opbrengst schenken, maar overigens
kan door eene éénzijdige kalkbemesting,
dus zonder geljjktjjdige toevoer van an
dere meststcffen geen gunstig resultaat
verkregen worden, tenzij men alleen grond
verbetering op het oog heefc.
Op arme gronden zal door eene kalk
bemesting, dan ook weinig voordeel ge
trokken worden.
Hebben wij door het bovenstaande het
noodige en het nuttige van eene kali- en
kalkbemesting der boomgaarden genoeg
zaam aangetoond, thans willen wij even
nagaan, welke hoeveelheden in de jaar
lij ksche behoefte van een ooftboom voor
zien.
Volgens prof. Barth en dr. Steglioh,
twee mannen van gezag op het gebied van
de ooftteelt, heeft een ooftboom ieder jaar
per M* voor voedsel noodig, 10 gram stik
stof, 5 gram phosphorzuur, 15 gram kali
en 20 gram kalk deze getallen geven ons
een maatstaf aa» bij de bemesting der
ooftboomen.
De toestand van den bodem en de ont
wikkeling van den bodem kunnen deze
getallen aanmerkelijk wijzigen.
Wat de oppervlakte betreft, die men
bemesten moet, daaiomtrent merken wij
het volgende op.
Vele boomgaardenier8,die van bun boom
gaard een grasveld maken, spitten den
grond om den stam en strooien dan den
mest op dit omgespit gedeelte. De opper-
vlakte,die men spit,is eohter doorgaans veel
te klein en bedraagt in doorsnee nog niet
eens de middellijn van de kroonopper-
vlakfe, anderen vatten de zaak breeder op
en spitten een oppervlakte om, wier door
snee gelijk is aan genoemde middellijn.
Zij gaan uit van de stelling, dat het wor
telstelsel zieh in den grond evenver uit
spreidt als de omvang van de kroon
bedraagt, dit is evenwel niet het geval.
Het wortelstelsel breidt zioh in den
bodem verder uit dan de omvang van de
kroon bedraagt, zooals door onderzoekin
gen daar werkelijk is gebleken, deze onder
zoekingen, te Geisenheim uitgevoerd, deden
ook zien, dat in mageren bodem het wortel
stelsel veel uitgebreider is dan in een
kraohtigen bodem.
Met dit feit dient de boomgaardenier
rekening te houden.
Om den boomstam moet een grootere
oppervlakte bemest worden, dan de omtrek
van de kroon groot is, voor pereboomen is
dit niet noodzakelijk. Uit hat voorgaande
blijkt, dat het niet gemakkelijk valt met
juistheid te zeggen, hoeveel mest men den
vruchtboomen moet geven.
Kantongerecht te Middelburg.
Zaterdag zijn veroordeeld wegens: straatschen
derij A. J. M. M., eene berisping, J. d. N.,
Vlissingen, f 0,50 b. s. 1 w. t., P. v. L., fl b. s.
1 w. t.nachtrumoer: W. C. d. V.,(ib. s. 1
d. h., J. D., Vlissingen, f2 b. s. 1 d. h.het
loopen over eens andeis grond waarvan de toe
gang is verboden L. M., f '2 b. s. '2 d. h.overtr.
leerplichtwet: M. d. P.,Vlissingen, ff) b. s. 3
d. h.het doen geleiden van een hondenkar
door een persoon beneden den leeftijd van r4 j.:
J. A., Koudekerke, f 1 b. s. 1 d. h.het zonder
toezicht laten loopen van vee op een ten dienste
van het algemeen bestemden wegA. G., Se
rooskerke, 5 maal fl b. s. r d. h. iedere b.
het als bestuurder van een rijwiel daarmede
zoodanig rijden dat de veiligheid van het ver
keer wordt in gevaar gebrachtA. B., Arne-
muiden, f10 b. s. 4 d. h.; het rijden met een
rijwiel zonder lichtA. B., L. T., f 1 b. s. 1 d. h.;
het rijden met een rijwiel zonder belH. d. M.,
tot, eene berisping, J. J. v. v. B-, f 2 b. s. 1 d. b.
het des nachts rijden met een voertuig niet
voorzien van een lichtuitstralende lantaarn I.
M., Vlissingen, f6,50 b. s. 1 d. h.het rijden
met een voertuig op een klinkerpadP. H.,
f 6,56 b. s. 1 d. h.het rijden met een middel
van vervoer over de verhoogde klinkerbestra
ting W. D. d. V., f 1 b. s. 1 d. h., het zijn
regenbak aan de straat niet afsluiten met een
slotA. H., ft b. s. 1 d. h., afsteken van vuur
werk op den opengaren weg zonder vergun
ning L. S., A. W. A. d. V., Vlissingen, tot
eene berisping, het plaats nemen op een met
honden bespannen voertuigC. G., Vlissingen,
f 1 b. s. 1 w. t.. P. v. B., Arnemuiden, f 1 b. s. r
d. h., het zijn waakhond doen bevinden op den
openbaren weg niet vastgehouden aan een touw
of ketting: W. V., Vlissingen, flb. s. ld. h.
het als volle melk rondventen van melk met een
gehalte minder dan 27% aan vet en minder dan
11% aan vaste stofj. d. V. vr. van J. A., Vlis
singen, f 15 b. s. 5 d. h.het verontreinigen van
de straat: L. L., Domburg, f 1 b. s. 1 w. tucht
school, en wegens dronkenschap P.J. W., N.
P. A. B., Middelburg, f2 b. s. 2 d. h., P. T., Vlis
singen, f 3 b. s. 2 d. h. J. G., f 5 b. s. 3 d h., A. F.
H.J., '2d.h.
Bekrachtigd is het vonnis gewezen den 12
September 1908 tegen J. d. K., Arnemuiden,
tegen welk vonnis de beklaagde was gekomen
in verzet.
Het verzet aangeteekend door J. V., Hein-
kenszand, tegen het vonnis, gewezen den 26
September 1908 is door niet verschijning van
den beklaagde vervallen verklaard. M. C.
Vergeten plaatsnaam is Middelburg.
Een ooggetuige meldt aan de Dordt.
Ct.Maandagmiddag had een afdeeling
infanterie te Breda oefeoirig m het over
zetten van personen over de Mark. Ten
slotte bleven nog drie soldaten over, die
met de schuit (een met stroo gevulden zak)
naar den anderen oever moesten. Een
Amerikaan, die deoefeninghad bijgewoond,
vroeg aan deze drie militairen of hij mee
mooht op de schuit, wat hem werd toege
staan. Het laatst stapte hij op het vaartuig,
met het gevolg, dat de schuit haar vracht
toen niet meer kon honden (de Amerikaan
was een zwaar persoon) en kantelde, zoodat
alle vier in de Mark tereoht kwamen.
De Amerikaan pakte een der soldaten om
den hals en verdween met hem in de
diepte en een derde kon ook tiet zwemmen.
De vierde, de milicien D. de R., een Dort-
sohe jongen, uitstekend zwemmer, bedacht
zioh geen oogenblik en ving op zijn eentje
het reddingswerk aan. Eerst pakte hij den
Amerikaan beet, die den anderen soldaat
daardoor losliet. Wel had De moeite,
hom het hoofd boven water te houden,
maar hij had hem tooh ganw aan den kant.
Zijn beide krijgsmakkers bracht De R. ook
spoedig op het droge. Zeker waren deze
drie verdronken, als De R. niet zoo kordaat
was opgetreden. Bij het ongeval waren
een schop en een meetkoord in de diepte
verdwenen. De R. nam een kort besluit
begaf zioh weer te water en dook naar
de schop, welke hij spoedig boven braoht.
Toen weer een sprong, weer ging hij naar
beneden en ook het koord braoht hij boven,
wat door zijn makkers met een luid hoera
werd begroet. Voorwaar flinke staaltjes
van durf en vastberadenheid van dezen
jeugdigen krijger.
Een zonderlinge verzamelaarster 1
Te Almelo zal de 70-jarige alleenwo
nende wed. B. als verpleegde in het gast
huis worden opgenomen.'tOude mensch had
de gewoonte de aschbakken te inspeoteeren
c n daaruit allerhande rommel op te diepen,
l ewerende, dat een en ander nog waarde
