N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No.
1908,
Zaterdag 24 October,
23e Jaargang
n Meil
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
del burg
bij JOH»,
ipelle.
)P
r. wisse sz.,
>P
■a.axs,
f. brasser,
)P
1ZEIT,
andsch rr.9) bij
e r k e (W.)
tkuecht
en een Hand-
)1D
:@id.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
IV.
FEUILLETON.
De Rechterhand en de Linkerhand
of de heide dienstboden der
arme vrouw.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Trir¥i~MÏiS
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Iaarw,
'aars
Mei
|R, Klevers-
Mei gevraagd
loskeite.
bTTER, Koude-
J3E Hz., Groote
idigd
bij L. KL00S-
I Sommige reizi-
frreeht, als hun
d, die door den
rd.
ets van die mal -
kwam, vertelde
gekregen had.
g een Engelsch-
it schilderwerk
looie klinkende
mooi z\in", ant-
„ala die kerel
self geschilderd
zolder nog een
schilderd heeft,
n je ze krygen".
I3e oogenbt drie-
gezien had, ver-
e willen koopen
geven als erop
il, nam de waar-
vergenoegd de
laalders in haar
(een zwak ver
bena woord ge
itaal en interest
aarschynlijk is
nsju toeschreef
den ryken En
tity*.)
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
Recht voor allen 1
Wanneer men strijden wil voor een of
aDdere zaak, dan is 't goed dat men optrekt
onder een leuze. Dat heeft zijn goede zijde
hierom, dat in die lenze belichaamd is het
doel in zyn onderscheidene uitingen waar
voor men optrekt.
Toch ban er ook iets misleidends in
wezen, waar onder de leuze een streven
verborgen is dat niet is naar den eisch
der goede zeden. En dat nu is het geval
met de leuze: Recht voor AUbd, welke
wij als titel voor ons stukske kozen.
Onder die leuze toch trekt de vrije
socialist op, in strijdlied, en naam van
eeu orgaan. Recht voor allen. Inderdaad I
een pakkende leuze. Waar zooveel onrecht
en willekeur heerscht, waar onderdrukking
aan de orde van den dag is daar doet
het goed, dat er een streven naar recht
voor allen gevonden wordt. Maar wij zou
den ons aan verregaande oppervlakkig
heid schuldig maken indien wij voetstoots
dit streven tot het onze maakten. De leuze
van recht voor allen moet bezien worden
bij het licht der historie, moet getoetst
worden aan de praktijk. En dan bemer
ken wij dat de theorie in strijd is, met
de werkelijkheid van het leven. Dan zien
wij in het leven der volken dat door
gaande onrecht, op alle terrein des levens,
mede bestendigd door de mannen der S.
D. A. P. De macht der feiten is te sterk
dan dat ze zich daaraan zouden kunnen
ontworstelen. Het is daarom dan ook zoo
duidelijk te zien en mot fuitan aan te
toonen dat de sociaal- demokraten niet
willenrecht voor allen, maar recht voor
één klasse, en dan die klasse nog gedeeld
in groepen. En de kleine grosp van so
cialistische arbeiders, daarvoor hun strijd,
hun actie. Zoo bezien, springt het ver
leidelijke, het onrechtvaardige dier leuze
in het oog. Maar wij zullen feiten geven
en niet alleen bloote beweringen.
Wanneer wij b. v. nemen gevallen van
werkstaking waar het ieoht aan de zijde
van den patroon is, dan wordt dit toch juist
anders uitgelegd. Het waohtwoord is nu
eenmaalgeen genade voor het kapitalisme
en de kapitalisten.Neem een ontslagkwestie
zooals nu in Amsterdam aan de orde is en
de gemoederen in heftige beroering brengt.
Uit de feiten dienaangaande is toch duide
lijk aan te toooeD het reoht van B. en W.
tot oDtslag dier gezag-ondermijnende man
nen. En waaneer ge nu leest hoe sociaal ea
vrijzinnig-democraten te keer gaan, welk
een taal in „Het Volk" wordt geuit tegen 't
college van B. en W. dan ziet ge onmiddel
lijk weer hoe het reoht vertrapt wordt en
opgeeisoht voor diegenen die in hunne han
delwijze zoo duidelijk openbaarden on
rechtmatig te zijn. Maar niet alleen dat de
S. D. A. P. voor de hoogere klassen geen
recht wil, ook voor hen uit den arbeiders
stand die andere beginselen belijden, wordt
geen pardon gegeven. Vandaar dat
schelden en tieren op onze mannen vaa
Patrimonium, aan wie allerhande liefelijke
namen gegeven worden vandaar dat altijd
geeisoht wordt dat in de vakbeweging alles
zal staan onder „roode leiding."Dat verkie
zen wij nu eenmaal niet en wij hebben ons
reoht, ons op Christelijken grondslag te
organiseeren. En dat reoht wordt van
socialistische zijde niet geërbiedigd. Tot die
hoogte van humaniteit schijnt men zich aan
die zijde niet te kunnen opwerken. Reoht
voor Allen, het is tooh zoo duidelijk en voor
geen tweeërlei uitlegging vatbaar, zou men
zeggen. Maar zooals ik gezegd heb bij het
licht der historie bezien, getoetst aan de
praktijk blijkt het dat er niets van over
blijft dan misleiding en bediog. Voor iéa
groep wordt opgeeisoht reoht, willekeurig
reoht. Want het is nu tooh eenmaal zoo dat
die groep niet altijd het reoht aan haar zijde
keelt. Eu nu is tooh het streven om datgene
wat krom en verdraaid is en onmogelijk
reoht gemaakt kan worden, zoolaDg te
wringen en te buigen, dat het schijnt reoht
te wezen.
Maar dan ontdekt het geoefend oog tooh
spoedig hoe er nog valsehe bochten in
voorkomen, hos het nog in werkelijkheid
niet is een rechte lijn. Wil men streven
naar „Recht voor Allen" (en dat is eisch)
dan zij men verzekerd van zijn rechtsgrond
in de eerste plaats. Zij men zich bewust
dat de praktijk de theorie moet dekken
wake men voor drijven in een eenzijdige
richting. Dan reoht, zonder onderscheid,
voor heer en knecht, voor dienstbare en
vrije, voor arbeid en kapitaal. Dan heeft
men zijn rechtsgrond getoetst aan Gods
Woord, waarop men bouwen kan, dan
Op de kust van het Prinsdom Wftllis
ligt een klein stadje, dat by zomerdag heel
prettig en vroolijk lijkt, omdat de zeeluoht
en de zeebaden er dan tal vau bezoekers
heen lokken. Dan is het wijd uitgestrekte
zandige strand als bezaaid met heeren en
dames, die naar schelpen zoeken of bloe
men plukken in het zeegras. Dan ziet men
groepjes vroolijke kinderen, die met hun
schopjes in het losse, mulle zaud werken.
Dan ziet men jongelui heen en weer rijden
op ezels en hitjes, en onderwijl is een
troep muziekanten bezig, op de Esplanade
vroolijke muziek te doen hooren voor de
mensoheo, die op de backen zitten te
rusten. Allerlei kluchtige, ouderwetsohe
rijtuigjes, door muilezels en ezels voort
getrokken, opgepropt, met vroolijke mon-
sohen, ziet men onophoudelijk heen en
weer trekken.
Bij winterdag ziet het stadje er echter
dcodsoh en verlaten uit. De meest groote
huizen zijn dan gesloten, bet strand is dan
geheel verlateD, en het zaad wordt dan
dikwijls door den wind opgejaagd naar
de straten. Het kan dan zoo hevig waaien,
dat de zee geheel onstuimig wordt, en dan
gebeurt het dikwijls, dat eene kleine vis-
soherssohuit vergaat en de geheele beman
ning verdrinkt nabij hunne woniogen en
voor de pogen hunner betrekkingen.
De arme lieden, die des Zomers in de
behoeften der vreemdelingen voorzieD,
sullen alle krachten aangewend worden
tot voorkoming vau drijven in een een
zijdige richting. Zie, wanneer zoo gewerkt
wordt dan tnogen wij blijde wezen en ocs
vleien met de hoop dal eenmaal meer dan
tot dusver het reoht zegevieren zal. Maar
dat zal nooit kunnen uitgaan van een partij
ran den klassenstrijd. Waar die gepredikt
wordt, daar heeft die strijd reeds het be
derf in zich. Strijd tusschen de klassen
brengt verwijdering, jdoodt do kiem van
edelen zin en hooger leven, vermoordt de
Schepping»-ordonnantie, om te eindigen in
jammer en ellende. Wanneer dit ons duide
lijk voor oogen staat, dan weten wij ook
dat het onze taak is te arbeiden om de
klassen dichter bij elkander te brengen of
zooals Ons Program zoo schoon zegt„dat
de Maatschappelijke standen zooveel doen
lijk beantwoorden aan Gods Woord". Dat
is onze basis. Inderdaadeen schoon
ideaal. Een taak voor de antirevolutionaire
partij om daaraan te arbeiden. En wij allen
leden dier partij zullen wel doen, mot ons
zeiven meer en meer te bekwamen, dat
wij ook eenig gewicht jn de schaal mogen
leggen om datgene te verkrijgen waar
Ons Program en zijn beleiders zoo ernstig
om vragea. C. H.
{Wordt voortgezet).
Sneek en Ommen.
De Standaard geeft een nabetrachting
op de verkiezingen in Sneek en Ommen.
Zij sohrijft
Haddea de liberale leiders vooruit de
wederzijdsohe positie helder doorzien, dan
j zouden ze in Ommen precies gedaan heb
ben wat ze ten leste in Sneek dedeD, en
voor het korte tijdsbestek tot Mei 1909 de
zetels j ook in dat district gelaten hebben
aan de partij, die ze had.
Natuurlijk voer men in Snesk en Ommen
niet op eigen avontuur. Over Den Haag
bestoud er tussohen beide districten ver
band en niet ten onrechte is gegist, dat
het zich onthouden van Saeek er cp muntte,
om in Ommen verwarring onder de tegen
partij te stichten. De berekening zou dan
geweest zijn Laten we Sneek prijsgeven.
Dan komt, nog eer men in Ommen stem
men gaat, daar 't bericht, dat ër. Kuyper
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '-ent.
hebben dan weinig te doen, en natuurlijk
maar weinig geld om den schoorsteen van
te laten rooken en goed eten voor de
kinderen te koopen. Daar komt ongeluk
kig nog bij, dat kinderen gewoonlijk den
mèeslen honger hebben als het koud is,
het brood duur is en de aardappelen
schaareoh zijn.
Geheel verlaten is echter de stad dan
niet, daar de predikanten, de dokters en
de winkeliers er het geheele jaar door
wonen. De steenslijpers gaan steeds voort
met de mooie steenen te slijpen, waar die
streek om vermaard is. Zij hebben altijd
vrevk genoeg om die steenen te slijpen
voor cachetten, speldjes, braceletten en
vele andere sieraden, die dan den vol
genden zomer te koop worden aangeboden.
Er zijn ook enkele aanzienlijken, die er
blijven wonen, en dus blijven de scholen
er doorgaan. Eiken rustdag worden de
kerken en kapellen ook goed bezocht, en
dan kan men daar de liefelijke liederen
Sions hooreD, die in de taal vau die streek
een bijzonder welluidenden klank hebben.
Ia den winter worden de scholen zelfs
drukker bezocht dan in den zomer, wan
neer de jongens en meisjes er met hunne
ezels op uit moeten om de vreemdelingen
op te wachten.
Het gebeurde een3 op een morgen, dat
eene dame, die dicht bij de stad aan het
wandelen was,een klein meisje.tegenkwano,
dat een taschje met boeken in de hand
hield. Het kind was heel netjes, hoewel
armoedig gekleedhet haar was netjes
gescheiden en hing aan beide zijden glad
geschuierd langs haar frisohe, roode
wangen.
Hoewel mevrouw R. zelve geeöe kin
deren had, hield zij er tooh heel v eel van
zij stond dus even stil en zei„Goeden
morgen, lief kind, ga je naar school
„ja, mevrouw," hernam het meisje met
een vriendelijk glimlachje en een beleeld
knikje; „moeder stuur me des winters
altijd naar school."
„En ga je dan des zomers ook niet naar
sohool
„Niet zoo geregeld, mevrouw, omdat
mijo broertje en ik dan de ezels moeten
verzorgen, waar de jongejuffrouwen en
de jongeheeren op rijdea, als zij naar den
zeekant gaan. In den zomer verdienen we
zooveel wij kunnen en in den winter lee-
ren we."
„En pas je graag op de ezels F'
„O, moeder zegt, als we maar werk
hebben, dan moeten we er niet om gever»,
of het prettig werk is. Soms als we met
lieve kindertjes gaan rijden, die zoo aardig
met eikaar kunnen keuvelen, dan is het
wel heel pleizierig, en een genot ze te
hooren. Er zijn echter ook zeer onaange
name kinderen, die met elkaar twisten en
onze ezels zouden willen slaanmaar we
passen wel op, dat zij de zweep niet in
haaden krijgen. Nu en dao komen er ook
grootere jongejuffrouwen, die ons kleine
boekjes of mooie liederen op gekleurd
papier geven wanneer wij er een van
buiten kennen, dan overhooren zij het ons
eu geven ons weer wat anders op. Zoo
hebben wij gewoonlijk genoegen bij ons
dagwerk, en onze lieve ezeltjes schijnen
zoo in han sohik, als wij ze naar huis
leiden en ze te eten geven, wanneer het
tjjd wordt om te gaan rusten. Ze zijn zoo
heel lief en geduldig; zij steigeren nooit,
nooit, slaan nooit achteruit, behalve in de
reels gekozen is, en dat het dus natuurlijk
dwaasheid zou zijD, hem nog eens te kiezen.
Dat bij het stellig voor Sneek aannam.
Ea dat dit voor Ommen dus uit zou loopen
op een tweede verkiezing met nieuwe
drukte en nieuwe kosten.
Een feit is het althans, dat daags voor de
stemming in Ommen in dien zin 't waoht
woord uitging. Iets waarop onzerzijds de
vanzelf sprekende verklaring volgde, „dat
onze een id aal, werd hij in beide districten
gekoze», indien hij naar de Kamer ging,
gaan zou voor Ommen". Da tijd is voorbij,
dat men met zulke onnoozele kunstjes de
kiezers omzet. Vooral op het platteland is
men daarvoor onzerzijds veel te politiek
ontwikkeld. Maar in elk geval,indien meo
zieh vaa dit kunstje een fortuintje beloofde,
had men het niet te Omciea, maar le Saeek
moeten toepassen. Daar was met de Chr.
Historisohea nog een liberaal aoooord denk
baar geweest.
Toch hebben de liberale leiders in Den
Haag dit blijkbaar niet vooruit geweten,
want hun inlichtingendienst deugde niet.
Hun werd overgeseind, dat in Ommen de
Roomsoh-Katholieken voor een deel tegen
pruttelden, en dat de Christ.-Hist. kiesver-
eeniging zieh voor den liberalen oandidaat
had verklaard. Beide berichten namen ze
kennelijk voor goede munt aan. Op die
onjuiste gegevens gingen ze af. Daardoor
kregen ze een geheel valsoh beeld van den
toestand. En zoo beliepen ze een gevoelig
ésheo.
Men versta dit niet verkeerd. Op zichzelf
ligt Jer geen échec in, zoo de tegenparlij
poogt een zetel op u te veroveren, en hierin
niet slaagt. Maar in Ommen werd het er op
gezet, veel minder om den zetel te winnen,
dan wel aan een der voormannen van de
Ranhtsohe Coalitie een gevoelige nederlaag
te bezorgen. Ea juist dit nu legde deze
strategie zoo onnoozelijk dom aan, dat het
op een victorie voor den aangevallene
uitliep.
Zielkundig is dit te verklaren uit den
indruk van overmoed, dien deoandidaat-
stelÜDg onzerzijds op hen maakte. De heer
Van Alphen, dit wisten ze,had als Orerijae-
laar vrienden onder alle partijen. Daaraan,
zoo waanden ze, dankte hij zijn langdurig
sueoes. Bij vacature had men nn verwacht,
dat men onzerzijds opnieuw met 'ndistricts
wei, waar het niemand hindert".
Mevrouw R. glimlachte, toen zij hoorde
vertellen, hoe goed de ezeltjes zich ge
droegen, en vroeg toen aan haar kleine
vriendin, wat ze alzoo op sohool leerde.
Wij leeren lezen, sohrijven, naaien,
breien en rekenen, mevrouw. Wij moeten
ook uitrekenen wat de dingen kosten voor
de markt en dan zingen we ook zoo mooi
van „twee maai twee is vier." „Zoo wer
ken wij met onze haaden," en zoo meer.
Dat is wel heel aardig als het zoo koud
iswant dan Iaat de juffrouw ons zoo
zingende de school rondtrekken. Zij wijst
ons dan ook, hoe wij de handen moeten,
bewegeu om brood te kneden of kleederen
te wassohen, hoe wij de pen bij het sohrij
ven en de naald bij het naaien moeten
faoudeD. Zij leert ons ook kousen stoppen,
netjes oude kleeren verstellenen als
moeder eens wat nieuws koopt voor hsar
geld van het kleederfonds, dan leert de
juffrouw ons het ook knippen en makeo.
Zij zegt dat dit alles dient om ons op
aarde nuttig weikzaam en gelukkig te
maken, maar des Zondags leeren we den
weg naar den hemel."
„En zou je, mijn kleine meid, mij dan
wel den weg naar den hemel kunnen
noemen zei mevrouw R.
„Jezus zeide„Ik ben de weg, de waar
heid en het leven," antwoordde het kind
op een eerbiedigen toon.
„Dat is waar, mijn kiad, en zou je ook
kunnen uitleggen hoe Hij de weg, de
waarheid en het leven isï"
„Hij verliet den hemel om ons den wil
van den Vader bekend te maken. Daarna
stierf Bij in onze plaats aan het ktiFs, opdat
Hij allen die Hem toebehooren zou kun-
man zou zijn uitgekomen, en dat daarbij de
keuze zou ziju gevallen op een „uiterst
gematigde" man. En ware dit gesohied, dan
hadden ze allicht van alle oppositie
afgezien.
Maar KuijperEen man heel uit
Holland. Da gespikkeldste onder de poli
tieke vogels. Hun cauohemar van 1905.
Dat was al te brutaal. Dat werkte ais een
roode lap op den stier. Op eens stond heel
het liberale Ommen overeind, om althans
dezen smaad van hun district af te wenden.
En juist daardoor liepen ze er in.
Van rechts daarentegen bleef mea tot
het eind toe volkomen nuchter. Mea zag
dat spektakel aan en nam er ziju maat
regelen naar. De anti-revolutionairen wa
ren prachtig georganiseerd, en telden hun
kiezers uit tot op het laatste manneke.
De roomsch-katholieken wreekten zich
op het loos gerucht, dat men omtrent
hun houding had rondgespreid. En de
christelijk-historiechen, op wie men bru
taalweg speculeerde als mannen zonder
beginsel, zetten het er nu ditmaal op,
om dit onverdiend geleuter eens voor goed
den kop in te drukken. Lohman zelf kwam
over, en zei den heeren waar het op stond.
Zoo verspeelden de liberalen al hun
voordeel. Ze hadden den besten candidaat
genomen, die besahikbaar was. DeMeea-
ter's familie is in Overijssel thuis. Hij
zelf was op de provinciale griffie te Zwolle
geweest. Hij had toen nog een onbevlek-
ten naam. Het stond oud-minister tegen
over oud-minister. Het stond als incar
natie van bezadigheid tegenover de incar
natie van het heete bloed. Maar immers,
ze moesten winnen. En toch, al dat
voordeel verspilden za door hun dolle
strategie. En het eind was, dat Kuyper
juist dezelfde duizend stemmen meer kreeg
waarmee de districtsman, de algemeen
geliefde Van Aiphen, steoda had getri
omfeerd. Niemand onzerzijds had op zoo
prachtige triomf durven rekenen. Hun
echec was volkomen.
Als voorspel wat ons in 1909 te wachten
staat, is dit leerrjjk.
De tegenpartij zit nog vast in haar klu
wen van 1905. Kerkelijk fanatisme blijft
bij haar aan 't woord. De doleantie is nu,
als toen, haar lievelingswapen. De anti
these haar kaatsbal. In al wat hervormd
nen redden van de hel, die wij verdiend
hadden. Als wij nu op Hem vertrouwen,
en in zijne wegen wandelen, dan zal Hij
ons in denHemel het eeuwige leven geven."
„En houdt ge veel van den Heere Jezus,
omdat Hij voor zondaren gestorven isï"
„O, zeker, mevrouw. Dat kan immers
niet anderBik heb ook een tekst geleerd,
die zegt: „Wij hebben hem lief omdat Hij
ons eerst heeft liefgehad.".
„Ik ben blij, dat ge al zoo vroeg hieraan
kennis gekregen hebt, mijn kind. Ge zult
in deze wereld zoowel als in de toeko
mende daardoor zalig en gelukkig worden.
Hebt ge nog ouders
„Ik heb alleen nog een moeder, me
vrouw, en die woont bij de gasfabriek;
maar vader heeft ons verlaten, hoewel ik
er mij niets van herinner, omdat het zoo
lang geleden is".
„Is hij dan overleden t"
„Neen, moeder zegt, dat zij niet gelooft
dat hij dood is. Hij ging de zee over naar
Amerika en kwam nooit terug. Sens heeft
hij aan moeder een brief gesohreveD, en
wilde toen dat zij met een sohip naar
hem toe zou komen maar zij had geen
geld om de reiskoeten te betalen en wilde
ons ook niet gaarne verlaten dus kon zij
niet gaan."
„En waarmede verdient je moeder het
brood f"
„Moeder is heel ving met de handen, me
vrouw zij maakt netten, en gaat garnalen
vangen, zoodra die er zijn. Zij gaat ook uit
wassohen, strijken en schuren. Des zomers
neemt zij wasohgoad aan voor deaanzienlij-
ken, die dan hier vertoeven. Zij doetzoowat
van alles."
Wordt vervolgd.j
