mil
PUTTER
No. 14. 1908.
Vrijdag 16 October.
23e Jaargnn?.
CHRISTELIJK
HISTORISCH
iddelburg
ste
het meest.
OFFIE
IERS
Ijgbaar bij
ECKHARDÏ.
VLISSINGEN
ensoorten,
Machinale Steen,
en Hardsteen,
Idsche en Belgische
I Vorsten.
Iteering
(Muurtegels
sl a 40,
ïerooskerke (W)
pÖP~
llESS TBS
LOÜWS,
\erooskerke (W.)
ster wordt te Goes
Dames. Billijke
lo letter C, bureau
IÖÖP
5 maanden en 1
iden en 2000
be Bolk ooien
foÖP
pkening 19 October,
ring 1 Maart,
Koe, en twee
Landen, en Loop*
HUIJSMAN Az.,
like).
[ÖÖP
leeten,
Te bezichtigen
1HTPOST 56 en 57
lei
on een Meid of
lde Meid
]v. C.IEULE,
lei
leht en aan-
Knecht
IaNBERSE te Me-
lei
fdkneckt
Jfe. Meid benoodlgd
Vrouwepolder.
Lr met dochter, niet
|g.
•C, WEGELINGS
li n g e n.
Is November
o verbeek®»
November a.s.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JCNGE-VERWEST. 18 Gces
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
TWEEDE KAMER™
GEMEENTERAAD.
hico op aanvrage.
fevraagd
>©pvarkens.
tR, Vrowvepolder.
iOUDSTER
llENSTBODE
g*-
Ver Neuzen.
Instbude
LOK Az., Manufac-
1 en.
1
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02s.
UITGAVE DER FiRMA
en van
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '■ent.
15 October 1908.
Onze Kiesvereenigingen zijn niet gewoon
hunne actie aan de greote klok te hangen.
En wij verlangen dan ookgeene ingezon
den stukken van de secretarissen onzer
Kiesvereenigingen met de mededeeling wat
zij alzoo reeds gedaan hebben en nog wen-
eehen te doen ter voorbereiding voor de
gr„-.te ciinpagne van het jaar '09.
Wat evenwel niet wegneemt dat wij
de Kiesvereenigingen, die tot nog toe niet
aan het werk togen, wel eens een wenk
mogen gaven, dat zij toch eens wat komaf
maken met han arbeid.
October is reeds weer over de helft ver
streken November wenkten eer wij het
weten zijn wij in December, de moeilijkste
maand voor vergaderingen, dewijldan velen
door bun arbeid op persoonlijk terrein,
op gebied van nering, kerk, school en Zon
dagsschool verhinderd zijn voor de Kies-
vereeniging iets te bedenken, laat staan te
doen.
Daarom, vrienden, nu aan den slag, zoo
ge nog niet begonnen zijt.
Dit woord van opwekking geldt in de
eerste plaats den Besturen.
De ledenlijst moet nagezien en uitgebreid.
Vrienden die nog van verre staan moeten
bezocht en bewerkt, om te verkrijgen dat
zü onze vergaderingen gaan bijwonen.
De kiezerslijst moet worden bestudeerd
de gemeente moet worden efgeioopen om
te zien, wie der onzen in aanmerking die
nen te komen voor het kiezerschap.
Verweijcks Vragenboekje moet worden
voor den dag gehaald en nog eens ingestu
deerd om secuur te weten welke de ver-
eisehten zijn om kiezer te kunnen worden.
Een lijstje van werkzaamheden moet
worden opgemaakt. De spreekbeurten door
mannen uit de Kiesvereeniging, of uit de
gemeente en haar omgeving te vervullen,
worden geregeld.
Naar middelen tot stijging der kas van
den penningmeester moet worden uitge
zien.
De beginselen moeten een goede beurt
hebben. Er moet worden gestudeerd in
"Ons Program", liefst de kleine uitgaaf van
De Wilde en de blaadjes van Haan moeten
worden besteld om dan kijk op de sociale
vraagstukken te verhelderen.
De leden moeten aan het lezen gezet
worden, opdat zij wat hebben, om in de ver
gaderingen mee hun woord te kunnen zog
gen bij de verschillende besprekingen.
De afgevaardigde van 't district voor de
Tweede Kamer moet in tijds gevraagd wor
den om op een bepaalden datum in 't voor
jaar voor de kiezers op te treden.
De secretarissen onzer Centrales moeten
zich vergewissen of de kiesvereenigingen,
bij de Centrale aangesloten, hun plicht
doen en wat zij doen.
Men late niet te V6el dure sprekers van
elders komen. Een man uit 't volk, die zijn
woord kan doen, is wel zoo goed als een
spreker van verre,die wel sierlijke woorden
spreekt, en veel wijze opmerkingen maakt,
en in't debat den tegenspreker met handig
heidjes verslaat, doch ten slotte ook niets
meer weet te zeggen dan hetgeen ook de
president of de secretaris wist.
Opbouwen door iemand uit eigen kring
of omgeving, en dat eenmaal per maand, is
verreweg beter.
Men pakke de zaak eens flink aan, en
legge zich meer toe op grondige bespre
king van één onderwerp, dan op 't bijeen-
halen van velerlei, dat de hoorder toch niet
allemaal verwerkt, en dat door den tijd ver
vluchtigt.
Kiesvereenigingen, zoo wat onze hand
vindt om te doen, doet dat met alle macht,
en de Heere onze God moge het zegenen
De oud-minister mr. De Meester, de
Kamer-oandidaat voor 't district OmmeD,
heeft in een bezadigde rede, te Harden-
nerg Maandagavond tot de kiezer» ge
sproken, een paar onjuistheden gezegd,
die, bij de verkiezingen in 1909, ook elders
naar te vreezen staat weer zullen
dienst doen ter bestrijding der antirevolu
tionaire candideten.
Eéa onjuistheid, die men zeker ven den
oud-minister niet zou verwaoht hebben, is
deze dat dr. Knyper „de menschen heeft
verdeeld in Christenen en pagauisten".
Dit is door dr. Kuyper nooit gedaan
geen enkele zinsnede uit zijn redevoeringen
geeft reoht tot deze beschuldiging. Dr.
Kuyper heeft alleen in een staatsstuk be
weerd en aange'oond dat opkomiDg
van paganistische factoren viel te oonsta-
teeren.
Hetgeen heel iels anders is.
Dan heeft mr. De Meester, blijkens 't
verslag in de Nieuwe Rett Grt. van gister
gezegd ;,In één ding is dr. Kuyper, de
man der doleantie, zich gelijk gebleven,
namelijk in zijn vijandschap tegenover de
Ned. Herv. kerk".
Wie dr. Kuyper kent, beseft hoe deze
beschuldiging hem grieven moet. „Vijand
schap tegen de Ned. Herv. kerk" wordt
hier genoemd het streven van dr. Kuyper
om de gereformeerde kerken dezer landen
terug te brengen iu 't gereformeerde spoor
een poging die voor wat de Ned. Herv.
kerk aangaat, sinds de vereeniging van
1892, eigenlijk al daarvoor, is losgelaten.
Eu ook hier mag gevraagd uit welke
daad van minister Kuyper als Kamerlid
en els Minister is ooit van vijandschap
teg»n de Herv. kerk gebleken
Gevraagd mag hierbij ook: waartoe dient
nu tooh eigenlijk dit kerk-argument bij
een politieke verkiezing uit den mond van
een staatsman, van wiens blakende liefde
voor de Ned. Herv. kerk bovendien tooh
ook nimmer zóóveel gebleken was
Beide argumenten zoowel dat van de
z/Paganisten" als van de „Vijandschap
tegen de Ned. Herv. kerk" - zijn niet alieen
versleten, maar ook onjuist en ODgepast,
en els zoodanig reeds zoo vaak weerlegd,
dat 'tons een raadsel is, hoe, in den jare
1908, een groot man, als mr. De Meester
is, daarmee nog dorst aankomen.
Wij kunnen dan ook niet gelioven, dal
op een zoodanige bestrijding Ommen om
zal gaan.
Vandaag zal 't blijken.
Het entslag der drie Amsferdamsobe
gemeente-ambfenaren wordt hoogelijk af
gekeurd door vrijzinnig- en soeiaal demo
craten. Tooh is er onder deze laatsten eeD,
die, zij 'took in zachte bewoordingen, de
opneming van het geïncrimineerde stuk
in het gemeente-ambtenarenblad, door zijne
partij genooten, althans door twee hunner,
afkeurt.
De heer Henri Polak namelijk schrijft:
„Wat de dingen betreft, waarom zij ont
slagen zijn, kan van het artikel in quaestie
gezegd worden, dat het wel een h-."tje de
proporties uit het oog verloor; blijkbaar
is het geschreven door een jongen man,
die het juist begrip van verhoudingen nog
niet heeft."
Deze erkentenis is tegelijk een zachte
veroordeeling v?n de taktiek der soeiaal
democratische pers om door 't gebruik van
kraehtwoorden de partijgenooten te gewen
nen aan een taal, ook tegen 't gezag,
welke uit 't oogpunt van fatsoen en recht
niet bestaan kan.
Verdachtmaking en klassenstrijd zijn de
beide faotoren waaruit de S. D. A. P. leeft.
En jeugdige ambtenaren worden er het
slaohtofler van.
Dr. Kuyper bij enkele eandidaatstelling
gekozen in Sneek. En dat na zooveel
drukte, door andere partijen gemaakt, voor
tegenoandidafen.
Hoe dit zit, wordt door ons Friesch Dag
blad als volgt uitgelegd
Toen het bedanken van Mr. De Vries
feit was, heeft het bestuur der Centrale
Ant. Kiesvereeniging in Sneek terstond bij
het bestuur der Centrale Vrijzinnige Kies
vereeniging geïnformeerd, of men zich van
vrijzinnige zijde van oandidaatstelling zou
onthouden, als onzerzijds de heer H. Polle
ma gecaudideerd werd en deze zich ver
bond in 19-9 in geen geval meer een
candidatnur voor Sneek zich te laten wel
gevallen. Van dezen stap wsrd kennis
gegeven aan de R. K. en de Chr. Hist,
bond genooten, die daartegen pwn bezwaar
opperden. De socialisten vernis-rden zich
van emdidaatstelling te zullen --.afhouden
als de vrijzinnigen desgelijks deden,
i Daags vóór de vergadering van het
bestuur der Centrale Vrijz kiesvereeniging
I' ontving dit een schrijven, waarin gemeld
werd, dat de heer Pollema geen oandida-
tuur aanvaarden wilde, daar hij de oan-
I didatuur-Kuyper wensohelijk aohtte.
Het Vrijz. bestuur antwoordde daarop
Als de heer Pollema gesteld word t, stellen
wii geen oandidaat.
Tegenover Dr. Kuyper zullen wij ons
echter niet van oandidaatstelliDg ont
houden."
Toen dit antwoord bekend werd, be
sloten de socialisten ook met een caudidaat,
den heer Vliegen, deel te nemen aan den
verk iezingssti ijd.
Op een latere vergadering is het bestuur
der Vrijzinnige Kiesvereeniging vaa zijn
eerste besluit teruggekomen.
Het wilde liever een stembusstrijd ver
mijden.
Doch nu de socialisten den heer Vliegen
a's kandidaat geproclameerd hadden, werd
een lijst gereed gemaakt voor de kandidaat
stelling van mr. Ter Spill, oud-liberaal.
Deze lijst zou echter dèn alleen ingediend
worden, als de socialisten óók een lijst
inleverden.
Zio ontstond er een vicieusen cirkel,
waarin de vrijzinnigen ec de socialisten
ronddraaiden.
Beiden wilden liever de zaak zonder
strijd laten verloopen, doch beiden waren
vastbesloten hun man kandidaat fe stellen,
als de andere partij haér man Êtelde, want
noch de vrijzinnigen, nooh de socialisten
aohtlen het gewcuscht hun kiezers in de
verleiding te brengen een slipperlje te
maken op den social isfbohcn of vrijzinnigen
kandidaat, wat b i de i'ekende flruwe
grensscheiding te begrijpen is.
Beide dezer partijen pleegden toen over
leg met elkander, met het gevolg, dat op
den dag der kandidaatstelling op het ge
meentehuis te Seeek van elke partij een
vertegenwoordiger aanwezig was, voorsiea
van een kandidatenlijst, met de opdracht
die oogenblikkelijk in te dienen, als de
andere het óók deed
Vlak voor vieren was nog alléén de lijst
voor dr. Kuyper ingeleverd.
Eén oogenblik scheen het toen, dat de
socialist zijn opdracht zou te buiten gaan.
De socialistische lijst kwam althans te
voorschijn.
De vertegenwoordiger der vrijzinnigen
tastte reeds met de hand in dan zak.
Er werden eenige woorden gewisseld
er waren eenige oogenblikken van span
ning toen de klok vier sloeg en dr.
Kuyper bij eenvoudige kandidaatstelling
verkozen was.
De bevorderingswet voor de zeemacht is
aangenomen, na een scherpe discussie tus-
schen de heeren Thomson en Hugenholtz
met den minister van marine. Bedoeling
van 't ontwerp was, nu door vermindering
van het aantal flottieljevaartuigen 't onmo
gelijk was geworden zonder aanhoudende
en schadelijke overplaatsingen aan den
billijken, en in 't belang van een juiste be
vordering gewenschten eisch te voldoen, de
mogelijkheid te herstellen of uit te breiden
dat de zeeofficieren door 't voeren van een
commandement op een werkzamen oorlogs
bodem hun zeemanschap kunnen toonen.
De opponenten meenden dat 't „vaien"
met een torpedoboot volstrekt nog geen be
wijs was dat een hoofdofficier een geschikt
bevelvoerder op een pantserschip zou zijn
zij hadden meer op met beperking van het
aantal hoofdofficieren en beschuldigden
den minister met deze wetsaanvulling
slechts hot belang der hoofdofficieren en
niet der gemeenschap te bedoelen. Toege
ven aan baantjesjackt. De minister voerde
hier echter tegon aan dat de organisatie der
marine voor den toestand van oorlog bere
kend is, en 't toch niet aangaat om offi
cieren dif overtollig zijn, zonder baantje te
laten verhongeren.
Maar de opponenten hieldea hun bezwa
ren vol, de een kwaadaardig interrompee-
rend, de ander socialistisch insinuoerend
van „weggesmeten gelden", toestanden bij
de marine, die naar verbetering «schreeuw
den", en marineofficieren zóó minderwaar
dig, dat ze „zelfs een loods noodig haddea
om buiten onza zeegaten te komen".
Een amendement van den heer Thomson,
om bij de wet (en dus niet bjj koninklijk
besluit zooals de minister voorstelde) te
bepalen, dat bjj bevorderingen alleen eom-
mandanten zullen meetellen op torpedo-
booten voor den tijd dat deze vareD, werd
met 37 tegen 32 stemmen (partijstemming
behoudens dat 4 lede» van licksJansen,
Verhey, IJzerman en do voorzitter tegen
en 4 leden van rechts de Geer, v. Bylandt,
v. Idsiugaen Arts voor stemden) verwor
pen, waarna artikel 1 werd aangenomen.
De geheele wet ging er daarna zonder
hoof lelijke stemming door.
Toen kwam de interpellatie van mr.
Troelstra aan de orda over de werkloos
heid, en de maatregelen welke de Regee
ring daartegen denkt te nemen.
In een welsprekende rede zette de inter-
pellant den omvang der w.u kloo meid uit
een, daarbij geholpen door inlichtingen van
verschillende bonden, waaruit hij afleidde
datde omvang der kw>el grott is. Hjj be
toogde dat het middel van emigratie zal
falen, omdat ook in andere landen hetzelfde
verschijnsel valt waar te nemen, meende
dat het particulier initiatief in elk geval
tekort zal schieten (getuige het feit, dat het
zulks in den vorigen wit ter reeds deed in
Amsterdam), merkte op dat do toestand
der gemeent8-fiaanciën niet gedoogt dat de
gemeenten veel doen en concludeerde dus
tot de noodzakelijkheid van Staatshulp
Staatshulp ook vooral omdat de Staat
sanctie geeft aan het kapitalistischs stelsel,
waarin de werklooze, als surplus van ar
beidsaanbod, noodig is voor den onder
nemer, terwijl de handelscrisieseo, die de
perioden van buitengewone werkloosheid
veroorzaken, eveneens inhaerent zijn aan
dat stelsel Eu hoewel die handelscrississeD,
ook volgens liberale economen, zeer goed te
voorzien zijn, heeft men, ook in ons land,
niets gedBan om zich op de in aantocht
zijnde verergering der werkloosheid voor
te bereiden. Voor eventueel® mobilisatie
in 't geval van een mogelijken oorlog heeft
men jaarlijks millioenen noodig, maar aan
mobilisatie tegen de periodiek terugkee-
rende verergering der werkloosheid doet
men Diets1 Een vergelijking die evenwel
niet opgaat. Immers van 'tin orde zjjn
onzer landsverdediging kan ons heole volks
bestaan afhangen, en vaa voorzorgen tegen
werkloosheid niet.
Spr6k8r vroeg ten slotte aan de Regee
ring, wat z\j dacht te doen tot bestrijding
van de heerschende werkloosheid en of zij
maatregelen dacht te nemen tot leniging
van den nood. Zelf deed hjj eenige middelen
aan de handaanstelling van meer werk
lieden bjj Staatsbedrijven, het doen uit
voeren of het verhaasten van werken, het
verminderen van den arbe'dsduur en het
vermeerderen van het aantal arbeiders bij
Staafcswerken. En, wat leniging van den
nood betrof, Rijksteuu aan gemeenten, die
geld geven tot bestrijding van de werk
loosheid.
Minister Heemskerk oordeelde dat de
toestand wellicht iets ongunstiger is dan
verleden jaar.
De bespreking der quaestie kon echter
niet leiden tot aanwijzing van een afdoend
middel, Yan rijkswege zijn een zeer groot
aantal werken onderhanden. De aanstelling
van meer arbeiders en een kunstmatige ver
kortingvan den arbeidsduur bij de rijkswer
ken kon de minister niet in uitzicht stellen.
Vooralsnog moet de leniging van den
nood aan de particuliere liefdadigheid wor
den overgelatenwegneming van 't euvel,
al zijn er maatregelen te treffen, is echter
een onmogelijkheid. Dit vraagstuk is noo't
op te lossen, niet door den minister, riet
ook door den heer Troelstra of wien ook.
Op deze belangrijke rede komen wij
terug.
Heden antwoord van mr. Troelstra.
-H-
Gemeenteraad van Middelburg,
ziilio» ven Woensdag, voorzitter jhr. M.
van den Brandeler, burgemeester. Tegen
woordig 16 leden. Afwezig de heer Van
Duuné met kennisgeving.
De notulen worden goedgekeurd. Onder
de ingekomen stukken isvan P. lugelse
en andere bewoners der Jodecgarg een
verzoek om tot verbetering dier gang over
te gaan, daar het bij regeD, daar een
modderpoel is.
Inmiddels is van dezelfden ingekomen
een verzoek, om bovenstaande»! verzoek als
niét gedaan te beschouwen, daar er reeds
van wege fabricage tot verbetering dier
gang is overgegaan. Wordt dus terzijde
gelegd.
Van den Bond voor Staatspensioneering
een afschrift van een adres gericht aan
H. M. de Koningin voorSlsatspensioneering
voor alle Nederlanders, met verzoek cm
adhaesie, to betuigen aan genoemd adres.
B. en W. stellen voor dit adres voor ken
nisgeving aan te nemen.
De heer Sannes geeft in overweging om
het adres in behandeling te brengen. Wen-
neer de Raad met het voorstel van B. en W.
medegaat, zal hij er niet verder op in gaan.
De heer Schorer is het volkomen eens met
het advies van B en W,, het is een adres
dat behoort bij de regeering.
De heer Sannes is dit niet eens, hierin is
een gemeentebelang betrokken en 't belang
der ingezetenen. Hij stelt voor adhaesie te
befu'gen aan dit adres, maar met eenige
wijziging. Hij sluit zich nau hij de kern van
het adres en zou alleen 't recht willen toe
kennen asn ouden van dagen die pensioen
noodig hebben.
De voorzitter brengt thans in stemming
't voorstel van B. en W., dat wordt san-
Kenomen niet algemeenestemmen, behalve
die der heeren Sanne» en v. d. Harstwaar
mede het voor8tel-Sannes is vervallen.
Voorts is ingekomen een adres van J.
P. Goeman ontslagen straatvegersbaas, om
kwijting van 4 maanden inkomstenbelas
ting, waarvoor hij is aangeslagen in de
3e klas, op een inkomen van f670,20 en
hij sedert 1 Sept. j.l. ontslagen is als
straatvegersbaas, en hij dus alleen een
inkomen heeft van f327 'sjaars zijnde zijn
pensioen als O. I. militair.
De voorzitter zegt dat adressant de juist
heid van den aanslag niet ontkent. Deze
werd gedaan in verband met den toestand
op 1 Jan. 1908. Later is daarin verande
ring gekomen.
De verordening geeft echter geen grond
om wijziging in den aanslag te brengen.
De voorzitter stelt voor dit aan adressant
te kennen te geven, met welk voorstel de
raad zieb vereenigt.
Voorts wordt mcdedeeliDg gedaan van
het in hoofdzaak reeds gemelde adres van
het bestuur der Melkvereeniging Samen
werking, omtrent de ooncept-meikver-
ordening.
Dit wordt aangehouden tot bij de behan
deling van het onderwerp zelve.
Van de Kamer van Koophandel is een
schrijven ontvangen houdende verzoek de
invoering van een keuringsdienst voor
levensmiddelen enz.in o verwegic g te nemen
Dit is om advies gesteld in handen van
Burg. en Weth.
Nog wordt overgelegd 't rapport vaa prof.
Kleijn, van de technische Hoogeschool te
Delft, omtrent den toestand dor oude buis
leiding van de duinwaterleiding.
Hij komt ten slotte tot de volgende
conclusie
„Alle buizen, die aangelegd zijn ia die
jge - Verwest - Goes.
