N1EDWSBLAD
VOOR ZEELAND.
I0THEEK
rarken
IECHT
No. 13. 1908.
Donderdag 15 October.
23s Jaargan
GHRiSTELIJK-
Bilteilufsck OrerzieM.
HISTORISCH
17 Oetober
worden.
Ivers.
toop
Middelburg
LÖÖF
§i\IXIJT
HEID
6"3*
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
Waarover wy ons hartelijk verblyden.
F. P. D'HUIJ, to Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
VERBOSCH' BOEK-
ich
:r af gewei ven
r. Een ver
van Karei II,
>eland, groot
f 0.40
b. Een ver-
d, groot 19
„0.10
ijlen nacht,
P
0
r—t
O
dood. Een
le verrassing
|root 112 pag.
0.40
rgered. Een
ijlling, groot
0.10
1 dag nit het
derineester,
I
0.30
fin», Een ver-
0.15
p r
pelingsvereenigfng
jOETINGE zal op
11 e inlandsehe
LTTEL, Kerspel.
>op
Aagtekerke.
5 maanden en 1
|mden en 2000
be Bol&oolen
flR, Vrouwepolder.
ekening 19 October,
Jning 1 Maart,
Koe! en twee
aanden, en Loop-
HUIJSMAN Az.,
frke).
piling terstond
kan. Hoog loon,
HAGE, Domburg.
om terstond in
kknecht,
ag en boerenwerk.
IBEEK te Oud-
lei
iHAGE,
Biggekerke.
lei
riSSE S.zoon te
h6
>.40 6.50
4 5
"O
a
rt
3
Q
12
*3
N
'V
(h
2
3
Q
o
O
I7.46 7.56
6.56
74
7.22
7-57
8.10
8.37
10.43
138
|3°
I40
ln
54
10
3.6
1.29
3.05
3.32
3M
4.08
7.3<=
746
7-53
8.1
8.8
8.17
8.2$
8.32
8.37
8.47
8.$4
9-7
9.20
9.29
9.40
10.28
9.29 II.36
I0.03
11.45 i
11.15!
|mburg, Z. Duitschi
a RoosendaalLage
meer dan 150 KM.
6.18
7.16
7-42
8.01
8.1$
C-hilTCiV 11i i Ml
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FiRMA
EN VAN
l« R.
I I III II IH—lllllll II Hl
14 Oetober 1908.
De leiders der liberale partij in het
distriet Ommen schijnen er niet gerust op
te zijn dat zij den slag voor den oud-
minister De Meester winnen zullen. Of
ook, dst zou 't kunnen wezen, zij hebben
geen beginselen meer om die bij den prin-
cipiee'en strijd in het district tegen die
van onzen eaadidaat over te stellen. Geen
wapens meer, en derhalve staan zij
machteloos.
Ziehier hoe voor hun oandidaat door
hen is gewerkt.
Door de besturen der vrijzinnige kies
verenigingen werd een strooibiljet ver
spreid vervat in 5 artikelen.
De Standaard resumeert ze aldus
In het eerste artikel wordt betoogd, dat
geen lid der Hervormde Kerk zijn stem
atB dr. Kuyper mag geven, la artikel
twee, dat geen Hoomsch-Katholiek zijn
stem op hem mag uitbrengen. In artikel
vier wordt nogmaals betoogd, dat geen
Hervormde op hem mag stemmeD. En in
artikel vijf, dat ook de Gereformeerden,
die voor het behoud van de School te
Kampen zijn moeten stemmen niet op dr.
Kuyper, maar op mi. De ^feester.
Blijven dus, zou men zoo zeggen, alleen
de Luthersohen, Doopsgezinden en Joden,
die er in Ommen zoo goed als niet zijn.
Was er nu sprake van een kerkelijke
verkiezing, zoo zou men zulk een argumen
tatie verstaan. Maar neen, het geldt een
uitsluitend politieke verkiezing, en voor
die politieke verkiezing worden op die
wys de kerkelijke hartstochten opgezweept
en gewroet in het kerkelijk leven.
En wilt ge weten, in wat toon dit toe
gaat, vermaak u dan met deze monstruosi
teiten
lo. „Men kan er vast op rekenen, dat
iu de volgende jaren wederom een krach
tige aanval op de Hervormde Kerk op
til is".
2o. „De bijl hiervoor iB reeds geslepen,
straks wordt zij aan den wortel gelegd,
en de oude boom zal vallen.
3o. „Is dan die aanslag niet meer te
verijdelen f Ia de val der Hervormde Kerk
niet te voorkomen f" Eu het aDtwoord
luidt„Ja, zeker, die aanval is nog te
verijdelende val der Hervormde Kerk
is nog te voorkomen. „Maar alleen zoo
men den heer De Meester stemt.
DaaTom moet elk Hervormde op den
heer De Meester stemmen.
Maar er is meeren daarom
4o. de predikanten moeten hiertoe hun
Gemeenteleden opwekken. Luister maar
„Gij, predikanten bij de Hervormde Ge
meente! Gij, die beloofd hebt, volijverig
mede te werken tot den bloei dier Kerk,
zult gij werkeloos toezien.dat de Kerk boven
uw hoofd wordt afgebroken
„Neen, dat moogt ge niet, dat kunt ge
niet 1"
En in dien geest gaat het in heel het
biljet voort.
Ophitsen van kerkelijken hartstocht, en
met uit hun verband gerukte citaten den
heer De Savornin Lohman tegen Dr. Kuy
per uitspelen, waarbij de ODnoozele stellers
Diet eens blijken te weten, dat de heer
Lohman ook al niet Hervormd is.
Veel zullen we hier niet van zeggen.
Maar dit voelt ieder tooh, een partij die
openlijk met zulk een biljet durft uitkomen,
bezoedelt de eere vaa haar vaandel, en wie
waant dat hij met zulk kerkelijk gebabbel
de goê liên in het district verschalken zal,
heeft van hel kiezerscorps toch al een zeer
lagen dunk.
V
Dr. A. Kuyper ia gisteren by enkele
candidaatstelling tot lid der Tweede Kamer
voor het kiesdistrict Sneek verkozen ver
klaard.
De oppositie van De Banier en 't bestuur
der christ. historische kiesvereeniging te
Sneek is derhalve óf niet ernstig gemeend
geweest, óf by beter inzicht in den eisch
van het recht, en in den politieken toestand
bog in tyds losgelaten.
In ieder geval zullen hier wel stille in
vloeden gewerkt hebbengelyk wij ook
van 't optieden van den heer Lohman te
Nyverdal veel verwachten.
Met genoegen verneemt De Nederlander
dat de christ. historischs leiders in het
district Ommen al hun best doen om het
denigreerend optreden van de car. histo
rische kiesvereeniging te Nijverdal onge
daan te maken.
Dia kiesvereeniging blijkt ten slotte een
chr. hist, kiesvereeniging van de richting
Bronsveld te zijn, een kiesvereeniging met
geringen invloed, en slechts even opge
richt om de candidatuur-De Meester te kun
nen steunen, en die dan ook openlijk door
de andere chr.-historische kiesvereeniging
(de echte) te Nyverdal, wordt verloochend.
Ia ieder geval mag't ons verblyden dat
't, dank zy 't optreden der chr. historische
leiders in het district Ommen, ook daar wel
losloopt.
Dr. Kuyper gaat, in ieder geval, zoo hij
tenminste aanneemt, weer naar de Kamer.
III.
Scheef voorstellen en verdacht
maken.
Maar 100 uren werken. En dan nog des
Zondags vry, Dat geeft ons Talm», O, wat.
zijn wij blij.
tl ut dit spotdicht kondigt het sociaal
democratisch dagblad Het Volk 't ontwerp
bakkerswet van minister Talma aan. Het
is weer de ergarlyke wijze van verdacht
making, die wy van socialistische zijde
gewoon zijn. Verdraaien, scheef yoorstellen
ziedaar de tactiek, van de roode mannen.
Niets minder wordt hiermee beweerd, dan
dat de bakkersgezellen met het ontwerp
van 5 uur 's morgens tot 9 uur 's avonds
moeten werken. Dat is eenvoudig onzin. Nu
er ia dit bedrijf nog gansch geen regel is,
en 't nog niet valt onder wettelijke termen,
zooals helaas nog zooveel op het terrein
van den arbeid, zou uit dit geval noodwen
dig moeten voortvloeien, dat men 24 uren
werken moest. Wie nu onpartijdig is in
zyn beschouwingen, gevoelt al dadelijk dat
hier een voorstelling wordt gegeven,geheel
bezijden de waarheid. Feit is dat vooige
steld wordt dat men niet vroeger dan 5 en
niet later dan 9 u. 's avonds mag eindigen.
Maar dat is het hem niat. De schoen wringt
elders. Met veel belangstelling toch is
kennis genomen van dit ontwerp, dat aan
het slavenleven der bakkersgezellen een
einde wil maken. Toegejuicht is dat de
mannen der practjjk gelegenheid kregen te
adviseeren, iets waar anders weinig mee
gerekend wordt en daardoor in vele ge
vallen een wet in de practyk niet voldoet.
Uit alles is op te maken dat het een flinke
schrede vooruit zal zyn voor het personeel,
in dit bedrjjf werkzaam. Stel u voor dat
een anti-revolutionaire minister een der
gelijk wetsvoorstel voorstelt. Kwam nu
een socialistisch minister met een ontwerp,
o,dan kon men verzekerd zijn dat de bazuin
geblazen zou worden in het Roode Kamp.
Maar wij hebben nu eenmaal geen socialis
tisch ministerie, en al hadden wy het, dan
zou het zeer de vraag zyn of wy zoo iets
mochten verwachten. Met feiten toch is
aan te toonen, dat, èn in Duitschland èn ten
onzent, do sociaal-democraten tegen, in
plaats van meewerken, aan de socials wet
geving. Het laatste Duitsche Congres heeft
weer overvloedig bewijs geleverd.
Wanneer het zoo doorgaat dan wordt
minister Talma nog aangezien voor een
man die het waarlijk goed meent, met de
arbeidende klasse. Eu daarom moet er
stemming gemaakt worden tegen dit ont
werp bakkerswet. De gezellen moeten niet
blij zijn. Wanneer zooiets afkomt van de
burgerlijke pat tijen dan heeft het tooh geen
waarde. Waarlijk wij begrijpen dat de
veelhoofdige redactie van „Het Volk" niet
blij is. Haar best doet om af te breken
zooveel in haar vermogen is. Maar deze
heereo zitten dan ook maar voor hnn
Bohrijf bureau, rooken hun sigaar wanneer
het te pas komt en strijken gewoonweg
hun salaris op. Msar de sooiaal-demoora-
tiseke bakkersgezellen en zij die aanhan
gers zijn dier beginselen gevoelen wel dat
hun hier iets gegeven wordt waar zij
dankbaar voor kunnen zijn. Ea daarom
zal de agitatie en verdachtmaking van
„Het Volk" ditmaal hier niet bateD. De
prakéijk beslist in dezen. Hoe de redactie
zich in allerlei boohlen wringt om het zoo
voor te stellen of dit rntworp niets geven
zal, het zai geen resultaat geven. Maar
met dat staaltje voor oogen blijkt weer
wat de arbeidende klasse van het socia
lisme heeft te wachten. Zoo een goede
maatregel kan het niet zijn wanneer ze
gegeven of voorgesteld word door iemand
huiten de S. D. A. P. den is het onher
roepelijk veroordeelt en de banvloek er
over uitgesproken. Telkens komt dit uit.
Zoowel in de vakbeweging als op het
politiek en sociale erf. Maar ook telkens
wanneer wij dit merken zullen wij niet
nalaten daarop te wijzen, zullen wij waar
schuwen tegen de minne wijze van voor
stellen en verdaohtmaken, Zulk klein en
onzalig gedoe zou men van de redr-otie
van „Het Volk" die voor zioh alleen de
wetenschap opeisoht niet verwachten.
Dat is nu modderen. Daarom zetten wij
ons schrap tegea zulke praktijken en kee-
ren zulk een partij den rug toe.
Ondertusschen hopen wy dat het spoe
dig komt tot indiening en aanneming van
dit ontwerp bakkerswet.
Eu wij spreken dan wen^oh uit dat het
Minister Talma gegei eu moge worden nog
veel in zake sociale wetgeving te doen. Zijn
verleden is ons borg dat hij de arbeidende
klasse een goed hart toe draagt. Zijn vele
geschriften daarop betrekking hebbende,
zijn artikelen indertijd toen hij nog redac
teur was van „Patrimonium", zijn het klaar
bewijs, voor ons beweren. Hoe van socia
listische zijde e- k beproefd mag worden
he;n en zijn werk in een verkeerd 1 eht te
stellen, hoe scherp de venijnige verdacht
making ook moge wezen, de praktijk zal
Talma rechtvaardigen. Ais het ons de oogen
®aar openen meg voor bet gevaar der
sociaal-democratie dat de .arbeiders klasse
bedreigt. Zij tooh kweekt stelselmatig
ontevredenheid, zaait haat eu onrust in
de harten. Laten wij ons houden aan do
beproefde Antirevolutionaire beginselen.
Die beginselen zijn gegrond in GodsWoord,
vormen den grondtoon van ons volkskarak
ter, zijn strekkende tot heil en zegen van
Land en ..Volk. Daarom moet er zijn
propaganda onzerzijds, moeten wij trachten
te bereiken diegenen die buiten ons staan.
Daaraan mee te werken zij voor ons levens
roeping. Niet eenzijdig drijven maar aan
passen aan de praktijk van 'i leven. Waken,
dat wij met onze beginselen niet buiten het
volksleven komen te staan. Dat zou zioh in
erge mate wreken. Excelsior steeds
hooger zij en blijve steeds onze leus. C. H.
Balkanstafeo.
De koning van Griekenland schijnt de
revolutionaire daad der Cretenzen nogal
kalmpjes op te nemen. Hij is op 't oogen-
blik op reis, en heeft er zijn reisplan heele-
masl Diet om veranderd. Wel zal hij op die
reis nog wel een en ander in 't belang van
den vrede uitrichten dat spreekt van zelf.
Op 't oogenfclik is hij in Denemarkeneinde
dezer week gaat hij naar Parijs en andere
hoofdstedenook denkt hij Londen nog aan
te doen. Overigens is hij waakzaam, en
zorgen zijn ministers dat Europa verstaat
dat Griekenland de daad der Cretenzers af
keurt.
Turkije schijnt dit ook te gelooven, en
wil niets anders dan een vredelievende op
lossing van allo geschillen.
Intussehen beginnen te Konstantinopel
Saloniki en Smyrna de bootwerkers te wei
geren de lading uit schepen van de Oosten-
rijksohe Lloyd te lossen.
Waar tegenover staat dat ook in Albanië
een beweging ontstond voor onaihankelijk-
heid van dit deel van 't Turksehe Rijk.
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ^ent.
Hoe gemeenschappelijkheid van belan
gen msnsohen, en ook volken, tot vrienden
maakt, dis te voren malkaars vijanden
waren, dat leert dezer dagen de houding
»sn Servië en Montenegro. Tussohen deze
twee zijn alle oude veeten vergeten. Ten
minste wanneer men den volkswaan van
een dag der beide natiën, en de opgewon
den taal van twee baardelooze prinsen
dier landen als maatstaf mag gebruiken.
Zoo heeft namelijk prins Peter van
Montenegro, jongste zoon van Nikolaas I
hij is 19 jaar en studeert te Weencn
in de rechten geseind aan den kroonprins
van Sorwë, oud 21 jaar, dat hij verrukt
is vao diens vurige taal, tot het Servische
volk gesproken. „Ik omhels u hartelijk",
zegt hij verder, „en bid God, dat wij el
kaar spoedig sulleu ontmoeten op het
bloedroode slagveld". Een gloeiend tele
gram van prins George van Servië was
't antwoord.
Van praktischer geest geeft de vorst van
Montenegro blijk door aan den keizer van
Rusland te seinen, dat slechts éen ding nu
de Serviërs (van Montenegro en van Servië)
kan bedareD, nl. de verdeeling van het
sandzjak Nowibszar tuseohen Servië en
Montenegro, en te verzoeken, dat deze op
lossing op het program der conferentie
wordt gebraeht.
Ook verzocht prins Nikolaas in zijn tele
gram aan tsaar Nikolaas, om nu den Rus-
sisehen kruiser Cherson, dien de tsaar eens
Montenegro heeft aangeboden, fezenden;
immers is art. 29 van het Bbriijnsehe ver
drag nu vervallen en hei echip mag thans
de vlag van Montenegro in de haven van
Antivari hijsohen
Of Koning Peter veel doet, wordt be
twijfel i. Dr, ex-oproermaker zit trouwens
wei in een moeilijk psrkef, met/t 004 op
zijn revolutionair verleden en den vol!>s-
aandrang. Volgens buiteniandfehe geruch
ten beginnen de Serviërs al meer naar ver
andering van koningehuis te verlangen.
In het Oosten van het land, op de Roe-
meensohe grens, vindt men in duizenden
huizen het portret van den hertog van
Connaught, broeder van koning Eduard.
Het is niet voor de eerste maal, dat de
naam van een Connaught in dit verband
is genoemd, maar dan van Prins Arthur,
zoou vaa den hertog, die denkelijk [meer
lust in den troon van Servië zou hebben,
zoo hem die al aangeboden werd, dan de
vader.
Op de Bosnische grens hebben Servische
gendarmes de twee Servische eilanden in
in da Drina (niet in de Donau, als wij bij
vergissing meldden), door Oostenrijksehe
tolbeambten in bezit genomen, opnieuw
bezet.
Het bericht dat twee regimenten Koer--
den te Adrianopel het bevel tot mobilisatie
hadden geweigerd, dient aangevuld te wor
den met de merkwaardige reden, nl'. dat
zij er het bevel toe afwachtten van den
sultan zelf.
Hoe inmiddels de mogendheden er voor
staan
Zij sohijnen allen te zijn voor een con
ferentie, met onbeperkte agenda. In Enge
land heeft de gematigdheid der Grieksche
en de bedachtzaamheid der Servische re
geering een goeden indruk gemaakt. De
onderhandelingen tussohen Rusland en
Engeland leiden tot nog toe gestadig tot
een voor Oostenrijk, Bulgarije, Grieken
land en Montenegro gunstige regeling, met
schadeloosstelling en waarborgen voor
Turkije. De grondtoon van een en ander
is dat gedane zaken geen keer nemen, en
dat vrede 'tbest is.
De terugkeer van Nowibazar tot Turkije
zal als voldoende schadeloosstelling voor
de inly ving van Bosnië en Herzegowina
bij Oostenrijk-Hongarije worden be
schouwd. Bulgarije zal Turkije geldelijk
schadeloos stellen. Het verlangen der
Kretenzen zal aan de betrokken mogend
heden worden onderworpen. Montenegro
zal voldoening krijgen in de Adriatisohe
Zee. Aan Turkije zal flnanoieele steun
worden verleend.
Engeland.
Wy meldden gister al met een enkel
woord van de opstootjes te Londen op
gisteren. Op Trafalgar Square, in Whitehall
en in Parliament Street was 't vol betoo-
gende weikeloozen en die gemeene zaak
met hen maakten. Een buitengewoon
sterke politiemacht veegde herhaaldelijk
Trafalgar Square schoon, alsmede alle
wegen, die naar het Parlement leiden.
Alle verkeer werd aldus in Parliament
Street en andere hoofdstraten gestremd.
Later in den avond trachtten kiesrecht-
vrouwen in grooten getale heen te breken
door de drievoudige gelederen vao politie
agenten, die voor het Parlementsgebouw
stonden.
In de talrijke botsingen nam da politie
een vijftig stemrechtvrouwen en werke-
loozen in hechtenis. Twintig personen
werden gewond.
Terwyl het Lagerhuis des avonds over
de kinderwet beraadslaagde, was er buiten
eau betooging van kiesrecht vrouwen aaa
dau gang. In de Lobby voerde inmiddels
een liberaal lid van het Parlement 'n dame
rond. Plotseling vloog zij de deur van de
vergaderzaal binnen, en lisp da zaal in, met
de armen zwaaiende en roepende Qou op
met over kindereu te praten, geef het stem
recht aan de vrouwen Een bode greep
aar.stonds de indringster beet en droeg
haar uit de zaal onder het spottend gelach
van de leden. De beraadslaging ging daarna
door alsof er niets was gebeurd.
Een vrouw in de vergadering van het
Lagerhuis 1 Het was anders voor Engel-
schen wel oen zaak om van te schrik
ken, in plaats van er om te lachen. In ieder
geval teekent dit feit de hoogte waarop de
kiesrtchtkoorte iu de horseneu van som
mige dames gostegen is.
TWEEDE KAMER.
Niet minister Bevers, maar minister
Talma leed gister in de Kamer osn échec.
Het was zyn eerste, en 't was geen kleintje.
Hy had voorgesteld 6en ontwerp tot het
verleenen van een crediet van 4 ton voor de
eerlang te Brussel te honden internationale
tentoonstelling, en de bemoeiingen daar
mede in 'tbelaDg vandenNederlandschen
tuin- en landbouw en de Nederlandsche
ay verheid.
De heer Plate, vrij-liberaal lid voor Rot-
terdam, bestreed 't ontwerp, met krachtige
argumenten. Een uitgaaf van 4 ton, zonder
d3 wetenschap dat 9r rente op volgt, waar
nog een uitgaaf van 2 ton bij komt om
Indië op diezelfde tentoonstelling fatsoen
lijk te doen vertegenwoordigen, kwam hem
te hoog voor. Te meer daar de nij veren zelf
met die tentoonstelling niet veel op hebben
je zelfs het nut dier internationale tentoon
stellingen niet meer wordt ingezienen
tuen de kracht meer op plaatselijke ten
toonstellingen concentreert. By de jongste
Engelsoh-Fransche tentoonstelling werd
van de zijde van particuliere tentoonstel-
Iers dan ook heel weinig tentoongesteld.
De heeren v. Idsinga (chr. hist.) en Lief-
tinck (unie-liberaal) sloten zich hierbjj aan.
Laatstgenoemde meende terecht dat de
poging, om bij zoo geringe belangstelling
der exposanten zeiven 4 ton te besteden
voor de weelderige inrichting van een ge
bouw van regeeringswege „de kstophet
spek binden" zou zijn. Eau zeer juiste uit
drukking, welke deze spreker, die in den
schoolstrijd sinds 1878 precies hetzelfde
deed met heel de liberale party, om de na
tie die in haar meerderheid tegen de open
bare school, met staatsgeld aan die school
vast te hechten do school waaraan
de natie gehecht iswèl gedaan zou
hebben, reeds voor dertig jaar uit te
vinden, hetgeen het rijk vrjjwat meer dan
4 ton zou hebben bespaard. Jammer dat
hem dit door niemand der Rechtsohe aan
wezigen even aan het verstaod gebraeht
werd.
Intussehen gelijk had hij. Dit gaf tot op
zekere hoogte zelfs de heeT v. Asoh v.
Wijck (antir. lid voor Amersfoort) volmon
