No. 8. Vrijdag 9 October. 23e Jaargang. GHRISTELIJK- HiSTORISGH mi VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Binnenhuid. BCSBHI SEES IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,025. UITGAVE DER FIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 '•ent. irt iiiiJwYïT"«TTTIV y 7 rn rirrto?*)" T~ ri jf?TT uTTi V Tuberculose In het Med. Weekblad begint dr. H. C. Folmer, arts te Zwolle, een reeks op stellen „de tuberculose als stofwisselings ziektetwee onbekende balkverbindingen". Wij kunnen natuurlijk niet beoordeelen of dr. F. gelijk heeft. AI waren wij des kundigen, des neen, zouden wij dit mis. schim nog niet eens kunnen. Toch zijn wij zoo vrij eDkele woorden in zijn eerste, hieronder gedeeltelijk overgenomen, eerste opstel, te onderstrepen. Het opstel is een polemiek tegen verschillende opvattingen, die tegenwoordig over aard en wezen van tuberculose heerschen, gelijk al blijkt uit bet motto«Débarassezrous done de toutes ces fables surannées et Diaises", ten betooge dat bij de tuberculose ons, behalve de baoillen, de voorbeschiktheid belang inboezemt, en dat de bacillen niet zoo kwaadaardig zijn als algemeen wordt aangenomen Waar vijf personen bij elkaar zijn is gemiddeld een onder hen de drager van baoillen. Ia een druk centrum zal men in ééu uur dus herhaalde malen met tal van bacillen worden besmet. Was de baei! erg kwaadaardig dan zouden bij zoo frequente en gemakkelijke besmetting niet vier van de vijf mensohen onaangetast rondlocpen en zou het verder nimmer voorkomen, dat een begonnen tuberouleuse haard spontaan iu genezing overgaat. Tooh is het bekend dat bij secties vaak een indertijd doorge maakt tuberculeus Ijden dat gedurende hei leven genezen is, ksn worden aangetoond, zonder dat de patiënt ooit aan de klinische symptomen yan tuberculose had geleden of slechts klachten had geuit welke het vermoeden op deze ziekte wettigden. Even eens komt het voor dat na een huwelijk, ■waarbij de lijder in een andere omgeving komt te wonen, somtijds de tuberculose ver ergert en in andere gevalles juist omge keerd verbetert. De arts weet geen middel om genezing der tuberculose te bewerkenwèl heeft de erva ring hem geleerd dat een ander millieu b.v. de omgeving van een sanatorium een genezenden invloed heefthij weet dat kalk - houdende voedingsstoffen zooals vleesch, eiwit, eidooier, erwten en melk, welke laatste meer kalk bevat dan kalkwater, een gun- stigen invloed hebben op de genezing hij weet dat de eetlust opwekkende atmosfeer van berg en zeelucht de ziekte in zijn ver loop stuit, maar hij begrijpt niet hoe dit alles invloed kan uitoefenen opdentuberke'- baoil en nog veel minder begrjp ik hoe dergel jke onbeduidende factoren een kwaad- anrdig diep in 't lichaam verborgen bacil zouden kunnen beinfluenceeren. Hieruit bh kt dat de ziekte welke den invloed ondervindt van eene veranderde omgeving zooals van eon kurort, sanatorium, badplaats of huw e- lijk niet in hoofdzaak afhankelijk zal zjjn van een ziekteverwekker, maar veeletr van invloeden die in hel lichaam-zelf zijn gelegende dispositie. De tuberkelbacil scheidt een stof af wier werking „en masse" men kan nagaan by het tuberculineeren en dan blijkt dat de werking van een zeer belangrijke dosis toxine want van de dosis toxine wr-ar- mee men positief tubercolineart, wordt vereischt dat ze meer dan li graad tem- peratuursverhooging geeft bij overigens koortsvrije, doch tuberouleuse individuen na 16 tot 24 uren reeds is uitgeput 1 Deze geringe werking van groote hoeveel heden, door reinculturen geleverde toxi- nen, doet niet verwachten dat do bacil der tuberculose zooveel kwaad aan het in dividu kan toebrengen als algemeen wordt aangenomen. Voeg daarbij dat het organis me na eene dergelijke dosis toxine slechts éénmaal te hebben ondervonden in de eer ste tijden op dezelfde of op grootere dosis niet of slechts zwak zal reageeren, zoodat voor hertuberculinatie eene 3 maal ster kere dosis vereischt is. Uit deze geringe werking van massa's toxine concludeer ik eveneens dat de levensgevaarlijkheid en kwaadaardigheid van den tuberkelbacil Overdreven zijn en dat het gevaar, ver bonden aan de ziekte tuberculose, moet zetelen in de eigenschappen van het or ganisme-zelf. De dispositie is de hoofdzaak bij den teringlijder. De vatbaarheid tot de ziekte w erkt secundair op het voortwoe keren der bacillen, evenals de onvrucht baarheid van heide en duinen de konijntjes voor den dag doet komen en deze niet omgekeerd den bodem onvruchtbaar ma ken. Wel zal men de konijnen trachten te verjagen, wanneer ze dreigen de duinen te ondermijnen en te verzwakken, maar daarmee wordt het land nog niet vrucht baar, zooals omgekeerd de konijntjes wèl zullen verdwijnen nadat het land vrucht baar en bewoonbaar i3 geworden. Van analoog standpunt uitgaande, zonder daar om te dealen in de opvatting van hen, die willen beweren dat de bacil slechts eene symbiotische beteekenis zou, hebben, wil ik bij de tuberculose de dispositie bestrijden en meen dat secundair de ba cillen daarna zullen worden bfaïofluenceerd. Volgens deze opvatting van behandeling zullen verschijnselen die op genezing wij- z: n langen tijd eerder optreden, wanneer nog de reactie op tuberculine efhan- k lijk van het aanwezig zijn der bacillen onermindf rd aanwezig is, wat verklaart dat de gesloten tuberculose reageert, op tuberculinatie. (Een inconvenient bij de tuberculinatie, daar het rijk slechts de dieren ladende aan opsn tuberculose wil onteigenen en thans groote schade lijdt doer het resgeeren der genezen koeien, welke eveneens worden onteigend na posi tieve reactie). Het is iets anders het zieke lichaam tot genezing te brengen en ge zonde tuberkelbacillen te doodeu. Over de kalkverbindingen zal dr. F. blijkbaar later handelen. De vredelievende staatsgreep in Bulga- rye, al z.-.l zij wel geen oorlog tengevolge hebben, is toch een muisje met een staart. De schok van 't gebeurde heeftzich natuur lijk 't eerst en 't meest meegedeeld aan da omliggende deelen. Wij meldden het in onze telegrammen reeds Candia verlangt zeer om met Griekenland te worden ver- e3cigd,waarmee't sympathiseert,en waarbij t rseds een halve eeuw geleden had willen bshooren, doch door da staatkunde steeds daar afgehouden werd. Het eiland beslaat een derde van de oppervlakte van Neder land. O ver de geheels lengte van 't eiland loopt eon bergketen waartoe de Ids ba- hoort, die iu de Grieksche mythologie een rol speelt. Het klimaat is er zacht, de grond vrucht baar, de zee diep landbouw en nijverheid bloeien er. Voortbrengselen zijn granen, olijven, tabak, wijn en katoen. Men bereidt er zijde, leer, brandewijn en geweven stof fen. De hoofdstad Candia met haar ver zande haven is van weinig beteekenis. Canea, met 12000 inwoners, op de noord kust is voornemer plaats. De bevolking schijnt oorspronkelijk een egyptischo volksplanting te zijn geweest. De H. Apostel Paulus heeft er 't Evangelie gepredikt. Op zijn laatste reis naar Rome, ais gevangene, zie Handelingen 277 en 12 voer zijn schip met veel tegenwind om Oreta heen, 6n van Creta af, niettegen staande de Apostel geadviseerd had er te blijven. De afwijzing van zijn advies door den kapitein was het vaartuig noodlottig, liet verging bij het eiland Malta,waar Pau- ius als arme schipbreukeling te land kwam. la Paulus' tijd woonden er echter ook vele joden op het eiland, en stonden de Cre- tenzen in niet al te besten reuk. Immers een hunner eigen (beidensche) profeten vchold hen «altijd leugenachtig, kwade beesten, luie buiken" (Titus 112) en de H Apostel schreef er vanDeze getuigenis is waar. In de eerste eeuwen onzer jaartelling beerschten de Byzantijnsche keizers over 't «land, ia de 9e eeuw werd het hun door de Savaceenen ontnomen doch in 962 door de Grieken hernomen. Toen Constantinopel in 1204 in handen der Latijnen viel, werd Caodia (of Creta) aan de Venetian')^ toege wezen. Ia 1669 na velerlei aanvallen en na een tiendaagsch beleg voor de koof lotad kwam Candia aan de Turken. B(i de erken ning der onafhankelijkheid va" GriekeE- lnnd(1829) viel het den onderkoning van Egypte ten deel, dia het schandoiuk deed uitzuigen. Na de verdrijvirg der Epypte- naren uit Syrië keerde Creta onder het, ga- bied van Turkys terug. Een geweldige op stand (1866 —'69) door Griekenland ge steuud, liep, dank zij de staatkunde der mogendheden, op niets uit. Creta bleef Tnrksch. Sinds dien tijd hunkeren de Cretenzen naar den tijd hunner bevrijding. Wie zou hun de spoedige komst van dien blijden dag niet gunnen Het spreekwoord zegt: waar de Turk zijn voet zet, daar groeit niets meer. De geschiedenis heeft de juistheid van dit spreekwoord bewezen. Wie zou dan niet gaarne zoo mogelijk alle volken aan den invloed van den Turk ont trokken zien. Het had al vóó- driekwart eeuw moeten en kunnen gebeuren. Kaar zondige stsz'kunde der mogendheden hield dezen faaatieken Antichristin Europa op de been. Dat hy nu valle De laatste tijdingen uit Athene mellen dat de Cretenzers huu aanfluiting bij Grie kenland reeds hebben afgekondigd. Keizer Frans Jozef heeft aan zijn nieuwe onderdanen in Bosnië een manifest gericht dat in de oude hooflptsd Sarajewo zeer kalm is opgenomen. A ia de Porte werd v gelijk een schrijven der Oostenrijks»;,» regeeriag'bverhanaigd, waaria, wijzende op de goede s&amwerkiog !ut:scken Oostenrijk on Turkije, zij verklaart af te zien van haar aandeel in de militaire bezetting van h> Sandzjak Novibsrar, en haar troepen heel'; teruggeroepen. Ia zake Bosnië en Herzi- g >wlna klinkt de nota al heel zonderling. In plaats van royaal te zeggen wij hebben Bosnië dat wij in 1879 niet rechtstreeks ingepalmd konden krijger, ru, waar de kans wegens uwe vwak Hid en de gov da gezindheid der Bosnie.-s, die al sinds 1879 aan ons gewend zijn, schoun scheen, ons maar heelemasi topgaëigond, enden staten- roof door ons in 1879 reeds begonnen, nu maar voltooid. Zoo hsd de nota moeten luidendoch de staatkunde redeneert anders. Zij hanteert ds taal als het middel om haar gedachten te Vrrbergen. De Keizer schrijft De regsering heeft dezo landen geluk kiger gemaakt; handel en landbouw gingen vooruitconstitutioneele instellingen heb ben een wettigen toestand geschapen reeds voor eeuwen heeft er een band be staan tueschen den Hoagaarschen troon en deze landen welnu, laten wij die banden hernieuwenik herneem mijn souvoreine richten en het opvolgingsrecht over Bosnië en Herzegowina. Dat klinkt anders. Toch komt het op hetzelfde neerik, Oostenrijker, heb Bosnië ingepakt, en gij, Turk, krijgt het nooit weerom. Wie met den loop van zaken niet ingeno men is, is Servië. Pat Bulgarije onafhan kelijk werd, hindert hem niet zoomaar dat Oostenrijk Bosnië inpalmt, bevalt hem minder. Hjj acht die inlij ving voor Servië een ramp en zal zich deswege tot de mo gendheden wenden. Te Belgrado heerscht groote opwmding. Loten de mogendheden zich haasten om can nieuw Congres bijeen te roepen, tot wijziging van het Berljjnsche tractaat en beyrediging van rechtsgevoel en gerecht vaardigde verlangens. België. Duur brood De oorlogsgeruchten in den Balkan heb ben den Belgischen molenaars en bakkers den schrik op het 1 jf gejaagd. De grootste h'elft toch van 't koren, dat de Antwerpscge haven binnenkomt, wordt uit de havens van de Zwarte Zee, Varna en Burgas, uitge voerd. Het uitbraken van een oorlog, juist op het oogenblik, dat de oogst verscheept moet worden, zou groote moeilijkheden kunnen teweegbreng»;). (la Neöeriand, tenminste in Goes aten de ratnichen ai „duur brood" noordat er van een Balkan-qn iesti» sprake was. De vorige week sloegen de bakkers het brood weer op. Een ieder vraagt, waar dit zijn oorzaak in vindt» Red Stukken voor den Gemeenteraad te Middelburg. B. en W. stellen voor op diana verzoek, en op voorstel van den Burgemeester eu advies vrh den Commissaris cm aan W. Moerd(ik een pensioen te verleenen als in- spteteur van politie van f 572, en hem aan te stellen als sclirij ver bij de politie op een sa'aris van f 375, tot hy een passende be- trefeking zal hebben gevonden. Ook stellen B. en W. voor W. Moerdijk te benoemen tot marktmeester in plaats van Haecou, op een solaria van f 175, waarmee dan zijn tijde lijke aanstelling als schrijver bij de politie zou komen te vervallen. B. en W stellen voor in den loop van 1908/9 te doen rooien 129 iepen langs de N O zijde van dan Nienwlan (lachen dyk, 4 dito lange de Z. W. zyde.yan dien dlik, 2 dito aan den Zuidsingel tegenover E 38 en 39, 1 dito aan de Rouaansche kaai tegen- over G 127,1 dito op het Bolwerk tegenover het Bastion en 7 stuks olmeboomen langs do Korte Heerengracht. B. en W. stellen voor aan A.van derWijk telkens voor een jib. te verhuren san s'uk grond san de Loskade voor den prijs van f 0,10 per centiare per jaar. B. en W. stellen voor om ton behoeve der aan de Vereeniging De Ambachtsschool te 1 oenen f 45,000 een geldleeuing aan te gaan groot f 45 000, tegen eene rente van 4 pCt. of zooveel minder als zal kunnen worden bedongen, met janrlykscho sflnrsingen van f 2000 te beginnen in 1909. B. en W. stellen voor te verlengen ver schillende huren en erfpachten, met welk voorstel de commissie van fabricage zich vereerigt. B. en W. stellen voor om met J. Sanderse van de hofstedoKVe/» ter Meede een contract te sluiten batr< ffsnde het leggen van buizen voor de waterleiding in zijn land en hem ton schadevergoeding te geven van f600 benevens een jaarlyksche retributie vsu f50. B. eu W. stellen in verband met een ministerieel bezwaar voor om art. 2 der verordening op de heffing van schoolgeld op de avondschool voor handwerkslieden en dan tegelijk ook maar het desbetref fend artikel in de heffingsverordening op de B. A, S. te wijzigen ais volgt «Yan de leeriingeD, wier ouders, of die zelve indien zy ouderloos zijn, naar het oordeel van B. en W. minvermogend zyn om het schoolgeld te betalen, zal slechts twee gulden schoolgeld worden geheven". en art. 3. „De leerlingen, wier ouders, of die zelve, indien zy ouderloos zijn, naar het oordeel van B. en W. onvermogend zyn om school geld te betalen, zullen van de geheele hef fing worden vrijgesteld". De commissie voor de strafverordeningen heeft, naar aanleiding van het adres der raelkverseniging «Samenwerking", hare bezwaren overwogen en adviseert nu in het oorspronkelijk ontwerp melk-verorde- ning alsnog do volgende wijzigingen san te brengen, la artikel 2 regel 3 en 4 laten ver vallen de woorden „die minstens 8 dagen geledan gekalfd hebben". Hierdoor wordt het verkoopen en voor handen hebben van „biest" mogelijk ge maakt. In artikel 3 letter a wordt in regel 2 voor ii2,7 pCt" gelözen 2,5 pCt" en in regel 3 voor «11 pCt" «7,8 pCt". Het is de commissie voorgekomen, den toestand van den veestapel in Zeeland, den invloed van het weder en nog andere oor zaken in aanmerking genomen, dat de eisch van een vetgehalte van 2,7 pCt te hoog is. Het zou toch kunnen voorkomen, dat melk een vetgehalte hai van 2,6 pC:, zonder dat er mede was geknoeid. De commissie meende daarom het percentage, door de melkvereeniging aangegeven, te moeten overnemen. Ia het tweede lid van artikel 3 letter c wordt voor 7,6 pCt voorgesteld 7 pCt. Voorts stelt de commiane voor den aan hef van artikel 14 te lezen als volgt«De lokalen, waarin m*qk ten verkoop voorhan den wordt gehouden, bewaard, behandeld, bewerkt, of voor gebruik niet ter plaatse wordt afgeleverd, moeten" enz. Zooals de redactie eerst luidde, zouden ook alle melksalors, café's, sociëteiten, kortom alle inrichtingen, waar men een glas melk kun gebruikon, moeten voldoen aan da in artikel 14 gestelde eischen. Wat de onder letter d bedoelde betreft, zou dat zeker nog al bezwaarlijk zyn. Dan zouden tcch vrijwel alle vergunnings- en verloflo- kalen gewitte en geverfde muren moeten nffiben of muren van verglaasde tegels, terwijl de vloereu van s'éen of asphalt zou den moeten zijn. Dat ware 'n buitengewoon strenge bepalirg en volmaakt onnoodig. Voor dorgelijko looiüteiten is toea de ver ordening niet geschreven, doch voor die plaaten, waar da melk min of meer langen yd vertoeft. De commissie heeft gemeend dit bezwaar <e ondervangen door alle plaatsen, waar de melk wordt afgeleverd om dadelijk gedron ken te worden uit ta zonderen. Voor het overige hooft de commissie geane termen gevonden wijzigingen in het ontwerp voor te stc-llen. Gemeenteraad. Te Alkmaar zijn ter ver vanging ven een liberaal en een socialist bjj herstemming 2 liberalen in den gameente- read gekozen. Te Watergraafsmeer moet herstemd worden tus.'chen Ankersmit (soc) en v. Leuven (1) met 169 en 159 st. Fischer (lib. eftr.) viel met 140,, stemmen uit. Te Haarlem werden de liberale geko zen mot lUu3 en 1092 steinmon tegen 809 en 768 op Florijn (a en Smulders (k.) Uit liberale bron Leeuwarder Crt komt bericht dat het d/strictsbestuur der O aristeiy k - Historische kiesverenigingen in 't district Sneek besloten heeft met al- gemeene stemmen de candidatunr van dr. A. Kuyper niet te steunen cn de kiezers bg da ».s. stemming viy te laten. De centrale vrijzinnige kies vereeniging heeft verga derd, doch voorioopig een diep stilzwijgen opgelegd. Het gerucht gaat dat mr. Rink de tegencandidaat van dr. Kuyper zal zyn. Ten noorden van don grindweg Har- dêrvvyk-Leusenum, ongeveer 40 minuten gaans van Harderwijk, is gisteren het sanatorium «Sonuevanck", van de Vereeni ging tot christelijk hulpbetoon aan tuber culoselijders, geopend met een toespraak van ds J. C. Sikkel. Een nieuwe straatweg leidt naar de pa-.iijobiien daarvan zyn er thans twee in gereedheid gebracht, met eenige lighallen, een keuken, een gebouw voor electriciteit en watervoorziening, enz. Bij de inrichting is rekening gehouden met de strengste eischen, welke de hygiëse aan de verpleging van longlijders stelt. Vloer en wanden kunnen zeer gemakkelijk wor den gereinigd van stof. Open lighallen ntar het Zuiden en gesiotene aan deNoordzyda schenken den lijders gelegenheid om bij min gunstig weer vrij en ongehinderd de heerlijke, reine lucht in te ademen. Heerlijk orink water is verkregen uit de zuivere wel van den hoogon zandbodem. Aile locali- teiten hebben centra'e verwarming. De werkeloosheid in de provincie Groningen bogint grooter afmetingen aan te nemen. Tot dusver waren vele ambachtslieden, als timmerman en metse laar, al was het slechts voor enkele dagen in de week, werkzaam bij kennis of vriend, of, zooals zoovelen deden, in Oost-Fries*

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1908 | | pagina 1