NIEOWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 5. 1908.
Dinsdag 6 October.
1
23e Jaargang.
GHR1STELIJK-
HISTORISCH
Baltnludsdi Durzlebt.
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE J0NGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
~DIT de provincie.
5SHS
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
België.
Door de invoeging van een nieuw mini
sterie, dat van koloniën, zal 't ministerie
van landbouw ergens anders onder dak ge
bracht moeten worden. Men verwacht deze
week een nieuwe samenstelling, luidende
al" 'olgt:
Schollaert, kabinetshoofd, binnenland-
sche zaken en openbaar onderwijs; Kenkin,
koloniën, Hellepntte, ijzerenwegen, post,
telegraaf en zeewezen Liebaert, financiën;
Delbeke, op6nbaro werken, wegenis en
openbare gezondheidDescamps, justitie
en schoone kunsten Davignon, bniten-
landsche zaken Hubert, nijverheid, wer
ken en landbouw Hellebaut, oorlog.
Het Kamerlid, de heer Vandervelde, die
zich, hoewel socialist, in tegenstelling met
al zijn geestverwanten, steeds voor de over
neming van den Congostaat verklaard heelt
maakt thans een reis door Belglë's nieuwe
kolonie. Btj zijn aankomst te Brazzaville
heeft hij aan een journalist verklaard, dat
zijn meening niet gewijzigd is door hetgeen
hij zag en vernam. Radicale hervormingen
acht hjj noodig, maar hij oordeelt dat de
Congostaat een bewonderenswaardig veld
van actie biedt.
Evenwel worden de eerste jaren groote
opofferingen geëischt. Men kan weinig
staat maken op de uikomsten der tegen
woordige aanplantingen en de gummi-
oogst zal aanzienlijk verminderen, terwijl
de uitgaven zullen toenemen tengevolge
van de onvermijdelijk uit te voeren werken,
de stichting van scholen en gasthuizen en
de noodzakelijkheid van hoogere loonen
voor de inlanders.
Bulgarije.
De vorst van Bulgarije Ferdinand zal
«ieh heden in de oude hoofdstad Tirnovo
tot onafhankelijk souverein doen uitroepen
met den titeltsaar der Bulgaren. Oost-
Roemelië, waarover Ferdinand tot dusver
slechts regeert als Turkseh gouverneur,
zou tegelijkertijd definitief bij Bulgarije
worden ingelijfd.
Het isj te denken dat Turkije deze ver-
anderingjwel niet zal goedkeuren. Er zon
derhalve wel eens een oorlog tussehen Tur
kije en Bulgarije uit kunnen voortvloeien.
Misechien loopt 't echter nog wel los.
De slimme Koburger weet anders wel wat
hij doet. Turkije heeft al zijn aandacht
noodig voor de binnenlandsohe aangelegen
heden Rusland komt een verwikkeling
met Turkije wel gelegen en Oostenrijk
aast op een terugeisohicg van 't district
Novibazar dat Turkije sinds 1879 bezet
houdt, en teiteljjk aan Oostenrijk behoort.
Die teruggave zou kunnen geschieden in
ïuil voor Bosnië en Herzegowina, welke
door Bulgarije worden ingelijfd, terwijl zij
tot heden door Oostenrijk //bezet" waren.
De voorganger van den Koburger, Alexan
der, de Battenberger,was niet zoo gelukkig.
Hij moest zijn veremtelheid, in 1889, met
't verlies van den troon bekoopen. Hij had
insgelijks op eigen gezag, met voorbijgang
van Rusland en Oostenrijk, die sinds het
verdrag van 1879, de voogdijschap over dat
land en de overige Balkanstaten uitoefen
den, oorlog gezocht en naar uitbreiding van
grond gebied en onaf han kei ij k heid gestreefd
Maar 1908 is 1889 niet.
Intusschen niet te vroeg gejuicht. In
de quaestie toch van den Oriënt-spoorweg,
dien Bulgarije, ten koste van Turkije, zich
toegeëigend heeft,wilRusland noch Oosten
rijk van verzoening weten.
Zaterdag is den president der Fransche
republiek door den Oostenrjjkschen gezant
to Parijs een door den Keizer van Oosten-
r\jk eigenhandig geschreven brief ter hand
gesteld, welke betrekking moet hebben op
de gebeurtenissen op het Balkan-schier
eiland.
Het Fr. Dbl., 't welk er niet zeker van
is, dat dr. A. Kuyper in het district Om-
lUen zal gekozen worden, omdat het nog
zal moeten blijken of dit district vroeger
voor een staatkundige partij dan wel voor
den heerVan Aiphen kooa, zegt dat de anti
revolutionairen in het district Sneek, „het
wisse voor 't onwisse nemend, met niemand
anders uitaome dan met dr. Kuyper". Dins
dag zal de Centrale Antirev. Kiesvereeni-
ging in het district Sneek vergaderen.
Men meent derhalve dat het district
Ommen wel eens niet-antirevolutionair zou
kunneD blijken. Dus christelyk-historisch
dan? Want liberaal, daar is geen sprake
van. Hieromtrent bestaat in de pers geen
eenstemmigheid. De Nederlander toch
schrijftWij hopen zeer dat de chr. histo-
rischen in het district Ommen eenstemmig
zullen besluiten den antirev. candidaat te
steunen volgens den go oden regel dat bij
tusschentijdsche verkiezingen de zetel on
bestreden aan die groep der rechterzijde
blijft, tot welke het aftredend ltd behoorde.
Hierin ligt dus opgesloten dat er in Om
men nogal chr. historischen zijn volgens
De Nederlander. Maar „Torenwachter", die
in de Middelhurgsche Courant periodiek zijn
fantasie en werkelijkheid aan den man
brengt, schrijft//de christelijk histori
schen kunnen hier geen spaak in het wiel
steken", want „in Ommen zijn geen chr.
historischen". Maar, als voelde de man dat
dit wel wat veel gezegd is, voegt hij er aan
toe //tenminste niet in di.a mate dat zij bij
de stembus eenig gewicht in de schaal
werpen".
Wat ons betreft, wij gelooven wel, dat er
in Ommen christelijk-historischen zijn,
maar ook dat het district overwegend
Rechtsch is en dat van de drie Rechtsche
partijen de antirev. de sterkste is. Maar
voor een krachtproef bestaat gelegen
heid. De liberalen komen met de Candida-
t uur De Meester, laten de overige partijen
nu ook elk met een candidaat komen. Dan
weet men oDgeyeer hoe/t in 1909 zal komen
te staan.
Want wel hebben de antirevolutionairen
zich, in den regel (en uitzonderingen weten
wij op't oogenblik niet) bij sterfgeval altijd
onthoudon van 't stellen van tegenkandi
daten voor de keuze van een opvolger; doch
niets belet de partijen om met bovengezegd
doel eigen candidaten in 't strijdperk te
brengen. Het geschiedde onder anderen
nok in 1873 bii't overlijden van het antir.
Kamerlid voor Leiden Taets van Ameron-
gen. Toen stelden voor een zetel die slechts
voor vijf maanden te bezetten viel, alle
partijen een candidaat. De liberalen Neeb,
de antirevolutionairen van dsn Barch van
Heemstede, de conservatieven Schimmel-
penninck, de katholieken
Bij de herstemming bleek, of liever bleef
het district antirevolutionair. Dit was een
krachtproef.Die zou men nn ook in Ommen
kunnen toepassen. Dat kost wel veel geld
maar dan behoeft men in 1909 niet te doen.
Wat op hetzelfde neerkomt.
Ook een meening //Torenwachter" in
de Midd. Crt. ontraadt zijn geestverwanten
in Ommen (en dus ook Sneek om tegen dr
Kuyp6r een candidaat over teatellen.Want,
zegt hij, behalve dat de liberalen er geen
kans hebben en het een tusschentijdsche
verkiezing is,„is het succes van een Kamer-
candidatuur-Kuyper zuivere winste voor de
linksche partijen."
Men lette wel op dat „zuivere" winste.
Blijkbaar wordt hier versterking van ge
noemde partijen (dus ook van deS.D.A.P
verwacht van een principieel optreden van
dr Kuyper in de Kamer. Dus een paar vrij
zinnige en sociale stemmen in de Kamer
meer in 1909 En dat noemt men daar een
„winst"en nog wel een „zuivere".Terwi)l
iij toch nota bene wel niet anders zal kun
nen verkregen worden dan door scheve
voorstelling in pers en meeting van 't op
treden en bedoelen van dr Kuyper en de
antir. partij tegenover 't huidig Kabinet en
zijn voorstellen.
De gemeente-ambtenaren van Am
sterdam er zijn, zegt men, nogal heel
wat sooiaal-demooraten onder hebben
Ieen aparte vakorganisatie en een apart
vakblad Het Prinsenhof. In dat blad
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
komen wel eens arükelen voer, zegt meD,
die op het kantje af opruiend zijn. Laatst
nog een over de //oekase" van den direc
teur van publieke werken. Daarover zijn
de mannen vaD de regeering en 't gezag
van Amsterdam zeer ontstemd geweest.
Maar nu zijn er een paar arh&eien ver
schenen die de maat vol maakten. En
B en W. hebben dit getoond, door drie
gemeente-ambtenaren cp siaanden voet te
ontslaaD, met behoud van een maand trak
tement. De artikelen stsan in sommige
dagbladen afgedrukt. Wij vinden ze te groot
om ze nu af te drukkeo. Maar opdat de
lezer eenigszins toon en inhoud van deze
stukken kunnen beoordeelen, drukken wij
onderstaand af uit Het Handelsblad
Nu valt het niet te betwijfelen, dat het een
hoogst onwenschelijke toestand is dat hoofd
ambtenaren door hun ondergeschikten worden
besproken op de wijze als in Het Prinsen
h o f is geschied. Omdat deze hoofdambtenaren
onder de straffen voor ambtenaren verminde
ring van verloftijd en inhouding van salaris
zouden willen opnemen, werden zij genoemd
»ontaarde" nienscntn, op een »laag peil van
beschaving slaande", die »lage en hartelooze
voorstellen" doen, »barbaarsche" maalregilen
willen nemen, wordt gezegd, dat »meesiai"
niet hij gestralt wordt, die iets verkeerds heeft
gedaan, doch hij, wien »de hoofdcommies on-
ympathiek gezind is", en het op die manier
ontgelden moet. In de praclijk zouden het »niet
de slechtsten zijn'', die gestraft worden. De
hoofdambtenaren vschamen zich niét anderen
èn lichamelijk èn financieel ten gronde te rich
ten" om »zelf onder dak te zijn, om hun be
voorrechte positie te handhaven". En het werd
voorgesteld alsof de gemeente voor het welzijn
van hoofdambtenaren alles doet, en dat van
ondergeschikte ambtenaren volkomen verwaar
loost.
Dat zulke uitdrukkingen, die noodzakelijk de
verhouding tussehen ambtenaren en hoofd
ambtenaren moeten bederven en die de disci
pline, welke in elk groot corps ambtenaren
moet heerschen, ondermijnen, op den duur niet
kunnen worden toegelaten, spreekt van zelf.
Dat er reden' voor B. eu VV. was om daartegen
op te treden zal wel niemand betwijfelen.
Natuurlijk Het Valk, dij niets voelt voor
eerbiediging van hti gezag en inacht
neming van de plaats die den ambtenaar
tegenover zijn ohefs en de overheid past,
staat op zijn achterste beenen om dit ontslag
te wraken. Ea het vrijzinnig-democratisch
r.tadslid Ketelaar is gereed om B. en W. in
de eerstvolgende raadszitting te interpel-
leeren.
Twee van de gestraften zijn sociaal
democraten een hunner is zelfs zeer bij
't publiek gezien en heeft eenige dagen
te voren ontslag genomen als redactielid
omdat de toon in 't blad hem niet beviel.
Men zal er wel meer van hooren. Het
Onderwijzersgenootschap bemoeit er zieh
ook al mee. En zoo tracht men, onbewust
of opzettelijk, de aandacht af te wentelen
van de gezagsondermijning op de „mis
handelde" gestraften.
Goes. Wegens de belangstelling en
bet mooie weer besloot //Euphonia" nog
een „laatster" volksconcert ie geven, en
wel Dinsdagavond op de Markt in de
Tent, onder leiding van dhr. Horst. Bravo l
Goes. Naar wij vernemen staat den
kunstliefhebbers eerlang weder een heer
lijke kunstavond te wachten. Op 26 Nov.
a.s. toch hoopt de daarvoor werkzame
commissie een uitvoering te kunnen doen
plaats hebben van Gewijde Muziek.
Van vorige uitvoeringen herinnert men
zich voldoende wat schoons er te genieten
viel, zoodat men hierop ook thans weer
zal mogen rekenen. Het kerkgebouw is
groot en kan velen bevatten, de commissie
verdient aanmoediging bij haar belangeloos
streven"; hetwelk alles te zaam op een
flinke opkomst doet rekenen.
Gapinge. Onder begunstiging van
allerprachtigst weder hield Zaterdag de
echietvereeniging //Prins Hendrik" hare
gewone jaarljjksehe huishoudelijke schiet
wedstrijd. Er ontbrak dan ook niemand
ondanks de groote drukte op den akker,
der leden op bun post ec met vuuren onver-
li- uwden ijver word don gamehett dsg.tot
het laatst toe gestreden cm den eersten te
zijn in de overwinning. Door milde bijdra
gen waren prachtige prijzen te behalen.
Op de personeels baan geweer Model 95
(marga) afstand 23 maters waren de 10
esrsto priiswinners de volgenden C. Ver
hage met 56 punten, C. v. Maldegem 56, J.
Francke 56, VV. A. Vos 55, P. Dingemanse
53, J. v. Maldegem 53, C. Francke 52, A.
Westdorp 52, K. de Nood 52, P. Wisse 52.
Op de person, baan buks, afstand 12 M.,
waren de eerste 10 prijswinrers; W. Kesto-
raet 96 punten, J. Francke 89, B.Wattöl 89,
G.Wisse 89, C.y. Maldegem 87, J. v. Malde
gem 88, A.Dingemsnse 82, V v.Molenbroek
79, C. Francke 79', A. Mtsu 78.
Op de personeels baan cylinder, afstand
12 meter, de 10 volgende J. Francke met
56 punten, P. v. Molenbroek 55, G. Wisse
55, C. Verhage 54, C v. Ma!d«gem 54, J. y.
Muldegem 54, VV. Kesteioo 53, P. Dinge-
rcanse 53, J. Louwerse 53. B. Wattel 53.
Op de vrije baan geweer (marga) 3 scfaots-
kaart, afstand 20 meters, wareD de 5 vol
gende personen le prqswini.e s: C. Ver-
•huga met 35,35 punten, J Ff kick 35,34,
.-.3, P. Molenbroek 35,"34, 33, W. Keste
ioo 34,33,82,31, 4 maal, M. Dingemanse
34, 33,32, 31W. A. Vos 34,32.
Vrye basn buks: B.Wattel met 91 punteD,
J Francke 91, W. Kesteioo 89 3 maal, C. v.
Maldegem 89 C. Verhage 86, A. Mesu 85, A
Dingemznse 87, A. Westdorp 84, P. v. Mo
lenbroek 83,
Op de vrije baan cylinder, afstand l M
waren de 5 eerste prijswi n ors (j v. Mal
degem niet 58, 55 punter, O Verhage 58, J.
v. Maldegem 55, Fra.oke 54, 53, 49 en
W. Kesteioo 5 4, 53.
Op de eerebaan geweer, waarvoor men
een bepaald aantal kaarten met punten op
elk der wapens op de vrjje baan morst be
halen, was prijswinner eerste prijs, zijnde
een prachtig zilver eerekruïs, geschonken
door Zijn Edelachtbare heer burgemeester
H. A. v. Doorn, werd behaald door M. Din-
gemanse met 57 punten. Verder waren door
verschillende andore psr6onen voorwerpen
van kunst en smaak uitgeloofd op diezelfde
baan, welke bshaald werden als volgt
2e prijs P. v. Molenbroek met 54 punten, 3e
O. Verhaje met 54, le K. de Nood met 52,
5e J. v. Maldegem met 52,6e W. Kesteioo
met 51, 7e A. Westdorp met 49 punten.
Een prijs voor de meeste rozen op de
personeele baan over de 3 wapens viel ten
deel aan J. Francke met 7 rozen.
Heden zullen de prijzen worden uitge
reikt in het vergaderlokaal bij dhr P. v
Molenbroek en hoopt het bestuur met de
leden een gezellige avond to hebben. In
het geheel waren op alle banen 436 kaarten
verschoten.
Door het comité tot ondersteuning van
de weduwen en weezen van de uit Arne-
tnuiden op 21 Sept. 1903 verongelukte
vissehers, is op 'n Vrijdag gehouden bijeen
komst besloten, aan de ondersteunden te
doen toekomen 8000 KG. steenkolen en 25
HL aardappelen. De Verkerk werd tot lid
benoemd in plaats van ds Steenbeek. ïn den
loop van 't jaar zijn 2 weduwen hertrouwd,
tengevolge waarvan thans f 9 per week in
geld minder wordt uitgekeerd, dan in het
begin van het jaar. Nog vóór 1 Januari a. s.
zal de uitkeericg voor 2 kinderen worden
iugehoudeD, tengevolge van het bereiken
van deD aohltienjarigen leeitijd.
Bjj Kon. besl. van 2 dezer is benoemd
tot kantonrechter te Hulst, mr. J. L W. J.
Frencken, thans griffier bij het kantonge
recht te Helmond.
Wij lezen in „De Telegraaf"
Naar wij uit onverdachte bron vernemen,
z»l de heer J. Huizinga, yroeger barbier,
thans gesalarieerd propagandist van „Pa-
trimouium" te Watergraafsmeer, eerstdaags
benoemd worden tot burgemeester van
Axel.
Waarom 't blad hierboven zet „van bar
bier tot burgemeester' Imireis de heer B.
is barbier geweest doch als barbier toonde
hij zich met name reeds op het Sociaal
Congres in 1890 een man van het
woord en met een helder inzichtterwijl
hij als propagandist van Patrimonium zich
kennen deed als een deskundig man, lo
gisch denker en vaardig spreker. Ook in
den gemeenteraad vsn K&napen maakte hij
een zeer goed figuur als raadslid, terwijl hij
ook in den raad van Watsrgraafmeer groot
vertrouwen geniet. Daarbij is hij een man
van ODgerepten Christel.naam en positief
anti ievolutionaire beginselen. Juist een
in an voor Axel mot zyn (tijdelijk) liberalen
gemeenteraad. Natuurlijk weten wij niet of
Ue IWryrarr/'juist is ingelicht. Dat zal nog
moeten blijken.
Hansweert. Bij het invaren der groote
s'uis alhier, geraakte het geladen sieepsohip
//St. Aatoniaat", sohipper Willeinsen,
in aanraking met het geladen schip
«Maria Isabella" schipper Stroef, waar
door eerstgenoemd schip schade aan het
roef bekwam.
GARNIZOENEN.
Gelegenheid tot bidden.
De M. v. O. heeft, bij besluit van 24 Sept.
jl., de wijziging in de reglementen op den
inwendigen «iirnst betreffende de maaltij
den, aldus vastgesteld .-
De ooraroandeerocde officier treft, in ver
band met de lcoalegesteidheid,de vereisohte
maatregelen, dat bij de gemeenschappelijke
maaltijden, door het in aoht nemen van
eenige oogenblikken vaa stilte, aan de aan-
/.fttenden behoorlijk gelegenheid worde
gegeven tot bidden.
De le luir. H. J. van L'mbeek is
benoemd tot luitenant voor speciale dien
sten, bij hjt 2e bataljon te Middelbnrg.
Bergsche Crt.
L M O HOUW.
Blijkens het veralag omtrent het Rijks-
landbouwproefstation te Goes over 1907/8
badroeg het a&ntal ingekomen monsters in
1906 4702, in 1907 4651, of na aftrek van
de monsters suikerbieten (resp. 1257 en
1367) en van die, betrekking hebbende op
do wederom ingesteiue voedermeel- en
meststf Öen-Êcquête (resp. 74 en 47)3371
en 3237.
Het aantal onderzochte monsters nam
deihalve af met 134.
Evenals het vorige jaar, werden ook dit
jesr monsters grond onderzocht van onder-
geloopen polders. Doordat hot dit jaar niet
oreral coodig bleek, enkele personen in
gebreke bleven monsters te zendeD, of daar
toe niet meer in staat waren, was het aantal
ingezonden monsters maar 300, tegen 405
in 1906.
Brengt men ook deze grondmonsters in
rekening, dan is over 1907 eene geringe
afname van het aantal ingezonden monsters
te noteeren eu wel 29 of ciroa 1 pot.
Zooals uit bet gedetailleerde overzicht
blijkt, is deze geringe afname hoofdzakelijk
op rekening der voederstoffen te stellen.
Bij het onderzoek van die stoffen bleek
weder van onzuiveiheid en vervalsohing.
Als 'n zeer sterk staaltje van bedenkelijken
verkoop wordt genoemd een voederstof, die
als prima veevoeder werd aangeboden
onder den naam Skudemeal en voor oirea
75 pot. of deel bestond uit houtzaagsel en
gips.
Eenige monsters voederstoffen moesten
als van onvoldoende zuiverheid beschouwd
worden, ouidat zij andere meelsoorten eoz.
bevatten.
Als bijzonder monster werd verder nog
een monster «legpoeder voor kippen onder
zocht. Dat dit in hooge mate tot de zwendel-
producten behoort, die voor overdreven
prijzen aan den man worden gebracht,
bleek duidelijk.
Het bestond uit gemalen schelpen,gemalen
en gedeeltelijk verkoolde beenderen,
hoornaival en wat zand en dit mengseltje
doet volgens prospectus de kippen tot in de
guurste winterkoude leggen (Ij.
