VOOR ZEELA
No. 4. 1908
Maandag 5 October.
23e Jaargang.
HlSTORISeH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
By dit nummer behoort een By voegsel
Een Bakkerswet.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BiMtuüiüüiL
DIT DE PROVINCIE.
ma
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
De vrijzinnigen zijn 't er vrijwel over
eens dat minister Talma een kundig en des
kundig man is. Bij de verdediging van een
paar ingewikkelde wetsontwerpen toonde
hij dat hij tot in da kleinste details zich in
zyn onderwerp had ingewerkt. Niet het
minst toonde hü dit bij de behandeling der
interpellatie van den heer Plate in de
Tweede Kamer, naar aanleiding van den
maatregel der Rijksverzekeringsbank in
zake bet havenbedrijf te Rotterdam.
Nu weer bij de behandeling der Vis-
scherijwet, met een zoo zwaar geharnast
ridder als den voorzitter der Zeevissche-
rijeD, mr. Rahusen, tegenover zich, toonde
hij zich, ook in de Eerste Kamer, weer van
zessen klaar.
Moge deze bekwame bewindsman nog
lange gespaard worden en in staat gesteld,
om ook op 't gebied van den Arbeid iets tot
stand te brengen.
Zijn Exelleotie wij herinnerden het
reeds wil ook in zake het Bakkersbedrijf
eenige hoogst noodzakelijke verbeteringen
invoeren. Onder anderen beperking van
den nachtarbeid.
Hij zond bereids eenige mededeelingen
omtrent zijn plannen aan de Kamers van
Arbsid, met verzoek om raad.
Den nachtarbeid der bakkers heelemaal
ta verbieden,dit ziet de minister terecht in,
dat gaat niet. Maar wel een beperkingen
regeling acht hij mogelijk, zonder het be
drijf zelf te schaden.
Daarom stelde hij in uitzicht een verbod
van eiken arbeid, in en ten behoeve van 'n
onderneming verricht tot het bereiden van
brood, tusschen 9 uur 's avonds en 5 uur 's
morgens, met uitzondering van des Zater
dags en des Maandags, wanneer reeds te 3
uur de arbeid begonnen mag worden.
De minister is echter ook bedacht op uit
zonderingsbepalingen, dewijl hij de wet
wil doen aanpassen aan het leven. En nu is
onder meer dit een moeilijkheidzal de wet
ook den nachtarbeid verbieden van den
kleinen bakker, die geheel alleen, zonder
knechts werkt. Hier zou de wet aan het
huisrecht komen. Moet z(j't dan niet ver
bieden Maar dan wordt de deur openge
zet voor allerlei min gewenschte, drukkende
concurrentie.
Hierop heeft de minister nuditgevon-
den.dat in onderscheidene plaatsenarbeids-
raden voor 't broodbakkersbedrijf worden
ingesteld; Patrimonium noemt ze „be
drijfsverenigingen met publiekrechtelijke
bevoegdheid".
Dit is inderdaad mooi gevonden.
Het beginsel, om, waar 't immer kan, het
bedrijf zelf, dus de belanghebbenden, een
woord te doen mee spreken bij de regeling
van 't bedrijf, moet zooveel mogelijk, niet
alleen in 't bakkersbedrijf, maar in alle
bedrijven worden toegepast.
Natuurlijk staat ook deze minister op de
schouders van zijn voorgangers.
Er was jaren geleden reeds een ontwerp
van den heer Pyttersen. En in de Arbeids
wet van minister Kuyper kwamen ook al
bepalingen voor, waarmede de minister
zijn voordeel kan doen.
Maar de vondst van deze bedrijfsver
enigingen is een nieuwe. Natuurlijk niet
in dien zin dat er vóór hem nimmer aan
bedrijiavereenigingen gedacht is.
Dr. Kuyper heeft herhaaldelijk gezegd
en geschreven dat 'tzoo moest.
Op het Sociaal Congres was het een zijner
stellingen: De regelen de huishouding
van den arbeid moeten uit denarbeidskring
zelve genomen worden.
Maar dat minister Talma er in zijn eerste
wetsontwerp reeds gebruik van maakt,
strekt hem tot eere.
Als nu straks de iu-elkaar-zetting van
deze bedrijfsverenigingen maar niet aan
de ambtenaren wordt overgelaten.
Die arbeidsraden behooren uit 't Bedrijf
op te komen, en niet van boven af den Bak
kers te worden opgelegd,
De bakkers toch zijn best in staat zelf de
mannen te kiezen, die zij het meest ge
schikt achten voor bedrijfsregeling, wets-
uitlegging, controle en wat meer tot dit
//vak" behoort.
3 October 1908.
De vrijzinDig-demooratieohe dagbladen
riepen de vorige week om belangstelling
bij hunne lezers voor een samenkomst die
jZondag ten behoeve van algemeen
stemrecht in deD Haag zou gehouden
worden (en sinds gehouden is).
Voorzeker daar begint moed toe te be
hooren om zoo jaar op jaar te gaan betoogen
voor een zaak die maar weinig inslaat.
Waarlijk het volk niet het dagblad
van dien naam maar het wezenlijk volk
betoont zieh met algemeen kiesrecht, vrou
wen-kiesrecht ingesloten niet ai te zeer
ingenomen.
Geweldige reclame levert een surrogaat
van geestdrift.
Eu als men dan bij die betoogingen bij
msgeren invloed en schralen oogst aan
het opsnijden gaat dan wordt zoodanige
betooging eenvoudig belachelijk.
Of wat dunkt u van een spreker die
zegt als algemeen stemrecht niet langs
vreedzamen weg komen kan de arbeiders
het kiesrecht met geweld afdwingenmoeten.
Of het stuk speelgoed ware
Of van een ander die zegt dat de voor
standers van algemeen kiesrecht zich er
op moeten voorbereiden het volgend jaar
tot een r'aad te komen
Een was er die bij]de laatste betooging
uitsprak dat het toch zoo niet gaan kon,
om ieder jaar alweder te betoogen, en te
verkondigen dat het cijfer der deelnemers
zoo of zooveel grooter is. Men moest tot
een daad komen.
Op welke wijze soheeu hem en ook der
vergadering minder helder te zijn.
Een heel jaar om hierover te denken ligt
weder open 1
Getvichi of waarde
Over den maatstaf, waarnaar de invoer
rechten behooren gerekend te worden,
hêersoht verschil van gevoelen.
Sommigen zeggen Bepaal de invoer
rechten naar de waarde.
Anderen Naar het gewicht.
Beide partijen voeren argumenten aan,
welke terdege houtsnijden.
Berekent men het gedrag naar het ge
wicht, dan moet de grove, wollen stof,
"waarvan de japon eener sjofele burger
vrouw gemaakt wordl, evenveel opbrengen
(zoo niet meer) als het iijne weefsel,bestemd
(om met Poot te spreken) voor het praalge
waad onzer hoofscbe staatajonkvrouwen.
Ieder gevoelt het ongerijmde daarvan.
Dus naar de waarde
Maar ook daartegen rijzen bezwaren.
Niet alleen dat in de waarde-bepaling
van een artikel altoos iets willekeurigs ligt,
iets subjectiefs, maar de helling naar de
waarde veroorzaakt meer oponthoud, is
moeielijker en geeft maar al te vaak aan
leiding tot bedrog.
Heit men daarentegen naar het gewicht,
dan heeft men.een streng objectieven maat
staf, waardoor alles eenvoudiger in zijn
werk kan gaan.
Tusschen waarde en gewicht kan ten
slotte alleen de praktijk uitspraak doen.
Wij voor ons hellen sterk over naar hef
fing volgens de waarde.
Alleen wanneer dit in de praktijk tot te
veel bezwaren aanleiding geeft, zouden wij
onze voorkeur laten varen.
Koek en Banket.
Vele vrijhandelaars" beweren, dat de
hier geproduceerde waren duurder zullen
worden, naarmate de buitenlandscheconou-
rentie door een hooger invoerrecht belem
merd wordt.
Deze bewering klopt niet met de ieiter.
In Duitsohland zijn heel wat zwaar be
schermde artikelen goedkooper dan bij ons.
Dooh wat verwijzen wij naar bet bui
tenland
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 --ent.
Wij zelf hebben binnen onze grenzen eea
industrie, welke buitengewoon sterk be
schermd wordt, namelijk met een invoer
recht van honderd percent.
Dat is de koek-industrie.
Is de koek nu in ons land duur?
IntegendeelGoedkoop.
Volgens den heer Smissaer', een vurig
«viijhandelaar'' keeren de. koekfabrikanten
niet meer dan 5 pCt. aan de aandeelhou
ders uit; waaruit blijkt, da! verhoog ng
van invoerrechten den prijs onzer artikelen
niet altoos doet stijgen.
Wel soms doet dalen.
Immers, om bij ons voorbeeld te blijveD,
heeft de bemoeilijking van den invoer van
buitealandsehe koek ten gevolge, dat hier
vele koekfabrieken opkwamen, welke onder
ling scherp oonourreeren, waardoor de piijs
naar beneden ging.
Dit komt overeen met wat in Duitsoh
land opgemerkt wordt.
Verhoogiug van invoerrechten kan dus
zeer goed prijsdaling veroorzaken.
Bovendien wij wezen er reeds eerder
op behoeft men niet bevreesd te zijn,
dat een beschermende industrie gaat slap-
bakken.
Onze beschermde koekindustrie bloeit in
alle opzichten. Friesch Dagblad
Ia den wedloop otn de grootste stoom
schepen in de vaart te brengen is de be
kende White Star lijn op dit oogenblik de
winnende.
Zij bouwt twee schepen om den Atlan-
tiaohen Oceaan te bevaren, de Olympic en
de Titanio, die elk 60.000 ton meten.
Als men nu weet dat het grootste Neder-
landsohe stoomschip, de Rotterdam, 24.000
ton meet, dan zullen allen die dat stoom
schip wel eens zigen zich eenige voorstel
ling kunnen maken van den omvang van
een schip dat2'/2 maal zoo groot moet zijn.
En wat zullen die schepen kosten
Een en twintig miiiioen gulden per stuk
j Christel jk-Nationale Werkmansbond.
Gister is te Apeldoorn de 13de jaarver
gadering van den Chr. Nat. Werkmansbond
gehouden onder leiding van den heer P. J.
Nahuijsen.
Blijkens de Stichtsche Cl. hadden 30
afdeeliDgen zich doen vertegenwoordigen.
Aan het jaarverslag van den secretaris,
den heer A. van Ooij, is ontleend dat 12
nieuwe aideeÜDgen gevormd werden en
geen enkele afviel. Het totale aantal afdee-
iingon bedraagt thans 121 met te zamen
omstreeks 12,000 leden. Zeven prov. oomi-
tó's zijn werkzaam, cl. in Zeeland, Over
ijssel, Zuid-Holland, Noord-Holland, Fries
land, Gelderland en Utrecht.
Uit hel verslag van den penningmeester,
den heer J. W. Meijer, bleek o. m. dat de
ontvangsten hadden bedragen f 2034.01,
terwijl de uitgaven f,989.28 beliepen. Het
bedrag wat in kas is, bedraagt f2034.01.
Uit het verslag van «Ubo" bleek, dat
was ontvangen f 18;136,67) en uitgegeven
f8736,091, zoodat er een voordeelig saido is
van f9760.67.
's Middags werd statutenwijziging be
handeld.
Aan het einde der breedvoerige bespre
kingen hierover werd besloten deze con
cept-statuten, gewijzigd door de amende
menten, opnieuw aan het oordeel der leden
der afdeelingen te onderwerpen en daarna
op de volgende jaarvergadering ter
goedkeuring aan le bieden*
Naar aanleiding van 'n voorstel Nijmegen
werd nog o. a. na gehouden besprekingen
besloten
,i De jaarvergadering draagt het hoofdbe
stuur op, naar aanleiding van een nieuw
aangenomen 'Engelsohe pensioenwet, te
onderzoeken of een wet als deze in overeen
stemming is met de beginselen van den
Bond en de resultaten van zijn onderzoek
aan de afdeelingen hekend te maken."
De burgemeester van Middelburg
verlaat voor eenigen tijd de stad.
Ter voorkoming van misverstand
deelen wij mede dat de door den Staats
spoorweg af te geven speciale retourkaaiten
2a en 3e klasse tegen de enkele reisvraoht,
geldig op den dag van afgifte naar de
plaatsen waar weekmarkten plaats vinden,
alleen geldig zijn in de speciale inarkttrei-
nen, in de dienst regeling aangegeven.
Onder vele blijken van belangstelling
hesft Donderdag de heer J. J. F. v. Zepl,
radacteur van Zelandia te Hulst zyn 25ja-
rigen arbeid in de journalistiek, waarvan
22 jaar a&n de Maasbodeherdacht.Hjj werd
door den Paus versierd met het gouden
Kruis «Pro Ecclesia et PoGtific3" Vele
Roomsche en enkele Antirev. bladen heb
ben den jubilaris openlijk gehuldigd op
zijn gedenkdag. De Rotterdammer herinnert
hoe 'tVaaZejjl ia geweest, die de coalitie
wiet te stevigen en bij verkiezingen voor
Raad en Staten in Rotterdam telkens weer
ter overwinning wist te voeren. De heer
Van Ze(ji heeft indertijd een aanbod van
eea liberaal dagblad o'm daar als redacteur
voor 't stadnieuws dus los van politiek
of godsdienst - op te treden.uït beginsel af
geslagen, hierby een salaris verhooging van
plus minus f 1000 prijs gevende. Dat ia be
ginsel I
Middelburg. Gedurende den aanstaar
den winter worden de navolgende onder
officieren van het 2e bat,. 3e reg. inf.,
alhier in garnizoen, op de bij hunne namen
vermelde gemeenten, belast met het geven
van onderwijs bij het voorbereidend mili
tair onderricht, n.I.de res. sergt. majoor
W. J. Braber en de sergt. J. A. de Keijser
te Middelburg, de sergt. maj. instructeur
J. A. Baljeu en de res. sergt. J. Verhage
te Kruiningen, de «ergt. maj. instr. J. A.
Baljeu te lerseke, de sergt. maj. instr. A.
M. Nieuwland en de sergt. J. Borstel te
Oudelande, de sergt. A. M. Oldenhof te
's-Gravenpolder, de sergt. T. W. de Lange
te Wi8senkerko en Kapelle, en de sergt.
J. Sinke te WisBeekerke en Goes
Het Rijkstelegraafkantoor te Goes
verzondgedurendede maand September '08
1320 Telegrammenontving er 1330, opge
nomen en verder geseind werden 1497,
totaal 4147.
Gesprekken. Uitgaande 538, inkomende
644, overgenomen 1380, totaal 2562.
Ver- Ont-
Kantoren. zonden, vangen. Totaal.
Baarland 18 17 35
Borsselen 79 77 156
Driewegen 27 38 65
Ellewoutsdijk 47 47 94
's-Gravenpolder 38 55 93
's-Heer Arendskerke. 42 61 103
's-Heerenhoek42 45 87
s-H. Hendrikskinderrn 6 7 13
Heinkenszand 34 52 86
Hoedekenskerke 31 32 63
Kapelle88 108 196
Kloetinge 27 27 54
Kruiningen71 59 130
Kwadendamme. 13 16 29
Nieuwdorp 27 32 59
Nisse39 42 81
Oudelande 11 23 34
Ovezande32 30 62
Rilland72 135 207
Schore15 39 56
Waarde*. 19 35 54
W olphaartadyk 78 88 166
Goes. Euphonia gaf gisterenavond zijn
laatste zomeroonoert in den tuin van V.O.V.
Er was, dank zij 'tsohooue weer, veel
belangstelling, en ook veel aandaoht. Het
programma werd zeer verdienstelijk afge
speeld. Euphonia en zijn directeur ver
dienen een woord van lof voor hun op
treden en voor 'tversohafte genot.
Uit het kort verslag over 19071908
van de verrichtingen der vereeniging «Het
Volkshuis te Gces" nemen we over*.
De werkzaamheden zjjn begonnen met
het organiseeren van een lichtbeelden
avond. De bedoeling hiervan was, een
nuttigen en aangsDamen avond te geven
en tevens een goeie golegenheid te ver
kregen om degsnen, die van te geven
Cursussen wilden prcfiteerep, totaanmel
ding uit te noodigen. Dezen hadden volle
vrijheid daarbij zelf op te geven, wat za
weuschten te beoefenen.
Die avond slaagde naar wonschde
opkomst was boven verwachting en een
3ö-tal personen lieten zich inschrijven
voor cursussen in vakteekenen, rekenen,
vrouwelijke handwerken, Engelsch, zang
of gymnastiek.
Hei bestuur heeft wel willende personen
bereid gevonden, de cursussen te leiden,
heelt een lokaal der R. H. B.-Sciiool voor
teekeDen en een lokaal der Gemeente voor
gymnastiek tegen eenige vergoeding ten
gebruike gekregen. Een paar kleinere
groepen zijn door degeneD, die les geven,
geregeld aan huis ontvangen. Voorhand-
werken eu zang heeft het bestuur een zaal
moeien huren.
Da lessen werden of liever worden nog
geregeld gevolgd bij bet naderen van den
zouier hebben de ingeschrevenen zelf den
wensoh te kennen gegeven, zoolang moge
lijk te kunnen voortgaan.
Sommigen getroosten zich daarvoor gel
delijk nadeel, doordat ze met de lange
dagen al een uurtje op de werkplaats moe
ten verzuimen.
Het aantal ingeschrevenen bedraagt
thans 51, n.I. voor Vakteekenen 18, Gymn.
12, Handwerken en Zang 14, Rekenen 4 en
Engelsch 3.
Tholen. Met ingang van 1 Oot. is tot
waarnemend schipper bij de visseherijpoli-
tie benoemd de kneoht A. Bustraan alhier
met standplaats lerseke.
Westkapelle. In de raadsvergadering
van gister was onder de ingekomen stukken
ook een verzoek van dhr. J. Mesu, onder
wijzer te Nieuw- en St. Joosland om hem
voor de in dezen winter te houden land-
bouwcursus een lokaal in de sohool ten
gebruike toe te staan. B. en W. stelden
voor om dat verzoek in te willigen, onder
voorwaarde dat voor iedere lesdag wordt
vergoed voor vuur en licht eene som van
f 0,25. AIzoo werd met algemeene stemmen
besloten.
De schippersknecht van de Antonio
die te Emmerik verdronk zie ons vorig
no.was Willem de Blaeij, oud 21 jaar,
gedomicilieerd te Hoek bij Neuzen, zijn
vrouw Sara Nijssen oud 19 jaaren hun
kindje Jan, oud 10 weken. Het sleepschip
bovengenoemd was in aanvaring geweest
met een ander sleepschip Elisabeth, dat
zwaar beschadigd werd, terwijl de Antonio
zonk. De Blaeij schijnt zich bij 't zinken
van 'tsohip in het vooronder begeven te
hebben om zijn vrouw en kind te redden,
bjj welke pogiDg hij door het snelle zinken
van het sohip zelf ook omkwam.
Ter Neuzen. Verwacht werd dat de
Deensohe boot Aggersborg te Gent afge
laden tot een diepgang van bijna 19 voet,
het eerste stoomschip zou zijn dat door
de nieuwe sluis passeert. Maar er kwam
bericht dat 't kanaal naar Gent sleohts be
vaarbaar is voor schepen met hoogstens
17 voet diepgang. Dat is nog 1 voet minder
dan voorheen 1 De order schijnt uitgevaar
digd naar aanleiding eeuer zand versohui-
ving in de. vaargeul boven Selzaete.
Donderdagnacht zonk voor Bruinisse
op 15 meter diepte oen vaartuigje, geladen
met oud ijzer. De opvarenden wisten zich
met hun eigen roeiboot te redden. De
lading is verzekerd; hetsoheepjeevenwel
niet. (M. C.)
Bij de direote belastingen, invoer
rechten en acoijnzen zijn benoemd tot
kommies 3e klas tc Sas van Gent C. J.
Teirlinek, J. v. Iwaarden, A. Vellemau
en U. Rammeloo, allen tijdelijk. Is ver
plaatst de kommies 2e klas F. J. Kools
van Nieuw Namen naar Aardenburg.
Men meldt uit Zeeland aan de N.R.Ct
Aan de waterkeering onder de gemeente
Scherpenisse had dezer dagen weder eea
