NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 307. 1908.
Dinsdag 29 September.
22e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Balteaiudsch OrerzlebL
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goe<
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele, nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
Balkanstaten.
Het zit in de Balkanstaten nog niet
zuiver. Bulgarije heeft beslag gelegd op
grond in Zuidwestelijk Turkije waar de
Levaot-spoorweglijn door komt te loopen.
DU heeft aanleiding gegeven tot een soherp
p'.'jb t en niet minder soherpe briefwisse
ling. Tegelijk heeft Turkije aan de mogend-
heden die de nota van Berlijn geteehend
hebben, gevraagd in naam van het recht
hier tussohenbeide te komen. Hetgeen da
mogendheden wel niet doen zullen. Zij
sullen zich voor Turkije al evenmin warm
maken als voor Marokko, want op 't
oogenblik beminnen allen om het zeerst
den vrede. Wel hebben Duitsehland en
Oostenrijk bereids te Sofia verzet doen
aanteekenen tegen de in bezetneming
maar de Vorst vaa Bulgarije heeft te
machtige bondgenoolen om zoomaar dade
lijk toe te geven. Vooral op Ruslaad
bouwt hij. En zoo zal Bulgarije het per
slot van rekening weer wel op de maohts-
quaestie laten aankomenwant het reeht
heeft het niet aan zijn zijde.
De quaestie loopt allereerst over die
lijnen van de voornamelijk met Duitsob
kapitaal aangelegde Oostersohe spoorweg
maatschappij. welke, gelijk de kaart kan
doen zien, door Oost-Roemenië loopen.
De hoofdlijn begint bij Moeslafa Pasja,
het station waar do lijn het vilajet
Adrianopel verlaat en loopt ongeveer 300
K. M. westelijk tot het station Sarambey.
Halverwege tusBeben Moestafa Pasja en
Philippopel gaan twee sijlijntjes van uit
Tsjirpan en Seymen naar het Oosten tot
Jamboli. De gewichtige verbinding van
Jamboli met de zeehaven Burgas aan de
Zwarte Zee is reeds in handen van de
Bulgaarsohe Staatsspoorwegen.
Uit alles blijkt duidelijk, dat het de Bul
gaarsohe regeering wel degelyk te doen Ï3
om het bezit, om de naasting van het uit
een strategisch oogpunt belangrijke stuk
spoorweg dat door Ooat-Roeoielië loopt.
De gewone in beschaafde landen gebrui
kelijke, wijze om dit doel te bereiken ver
smaadt echter Bulgarije, waarschijnlijk in
de overtuiging dat dit toch niet zou baten.
Oost-Roemolië toch is volgens art. 13 van
bot verdrag van Berlijn een autonome
Turksche provincie, die naar men in 1878
overeenkwam, onder 't bestuur zou komen
van een christelijken gouverneur-generaal.
De staatsgreep van 21 Sept. 1885, toen
vorst Alexander I de regeering van Oost-
Roemelië overnam, kwam feitelijk neer op
de annexatie van Oost-Roemelië door Bul
garije.
Den 5en April 1836 werd vorst Alexan
der met toestemming der mogendheden
voor 5 jaar als gouverneur-generaal van
Oost-Roemelië erkend en een nationale
vergadering van" 14 Juli van dat jaar vol
tooide da annexatie voorzoover Bulgarije
zelf betreft.
Bij een firman van 14 Maart 1896 heeft
echter eerst de eigenlijke toestemming van
de Porte plaats gehad, toen deze aan den
tegenwoordigen vorst Ferdinand de regee
ring over Oost-Roemelië overdroeg.
Maar de mogendheden hebben zich noch
voor noch tegen de annexatie uitgesproken.
De tegenwoordige gebeurtenissen kunnen
hierin verandering brengen.
Of mogelyk ook nietmen zou ook met
een doodgewone beursspeculatie kunnen te
doen hebben.
Vorst Ferdinand ia inmiddels naar
Weenen vertrokken. Hij werd dezer dagen
te Buda Pest zeer hartelijk doorden Keizer-
Koning ontvangeD.
Dit verklaart wel eenigszms waarom by
zooveel durft.
Frankrijk.
Politiek en partij komt zelfs op eer.
eraf J
Bij de begrafenis van de slachtoffers
dor Latouche-Tréville heeft minister
Thomson gesproken en hebben nog eenige
anderen het woord gevoerd. Het laatste
de socialistische afgevaardigde Ferrero,
die zeide //De maritieme bevolking staat
verbaasd by deze opvolgende onheilen,
welke een booze geest voor de stad van
Toulon gcbynt te hebben weggelegd. En
door haar droefheid mengt zich eenige
toorn, wanneer zy bedenkt, dat men geen
middel vindt om de herhaling van vree-
selijke ODgelukken, altyd van deazelfden
aard, te voorkomen."
Minister Thomson beet zich op de lip
pen onder deze woorden. Toen de afge
vaardigde van het spreekgestoelte kwam
en er beweging ontstond in den kring-
van omstanders, hield de minister met
de hand wie er naast hem stonden terug
en begon//Mijneheeren", blijkbaar met
de bedoeling iets terug te zeggen. Doch
hij bedwong zich en zeide enkel, den
heer Forroro strak aankykend: //Leve
Frankrijk."
„Altijd 1" antwoordde de socialist
een schrede vooruittredend, terwijl hy
den minister aankeek.
Maar reeds bewogen de menschen zich
en admiraal Marquis plaatste zich vöór
den minister, met de mededealiag dat
diens auto gereed stond.
Oostenrijk Hongarije.
In de avondvergadering van den Bo-
heemechen Landdag van gisteren is het
weer rumoerig toegegaan. In de middag
zitting hadden de Duitsche afgevaardig
den in één stuk door de dwarsdrijverij
toegepast, en toen de Duitsche afgavaar
digden eindelijk het veld hadden ge
ruimd, bleek de vergadering niet meer
voltallig te zyn en werd de zitting tot
's avonds verdaagd. Bij het begin der
avondzittirg toekende de afgevaardigde
Pergeit in naam der Duitschers verzet
aan tegen het onwettig karakter der
zitting. Toen de voorzitter het woord
gaf aan den afgevaardigde Wust, om
hem in de gelegenheid te stellen zijn in
de middagzitting onderbroken rede voort
te zetten, klonken er toejuichingon van
de banken der Tsjechen, terwijl er op
de - banken der Duitschers een groot
tumult ontstoad. Er werd gefloten en op
trompetjes g&blazen. Men riepsluit de
zittingDe Duitschers hieven daarop de
-Wacht am Rhein aan. Het leven hield
aan, tot de voorzitter zich genoodzaakt
zag de zitting te sluiten en haar tot
Woensdag te verdagen.
België.
De werkloosheid, vooral te Antwerpen,
in het bootwerkers vak, is groot. Van de 20
duizend werklieden die anders aandehaven
werkzaam zijn, zijn er 14 duizend zonder
werk. Was 1905 een jaar van overvloed,
en 1906 een jaar van weelde, in 1907
kregen de zaken een geduchten knauw.
De booten van de Red Star Line, die
anders met een ladiog van 6 k 7000 ton
hier aankomen of weggaan, zijn nu blij
met 1600 ton. Een firma die om de vijf
a zes dagen booten van oiroa 5 k 6000 ton
bevracht, laat haar schepen nu drie tot
vier weken opliggen. Schepen voor Boston
die 8 a 9000 ton laden, vertrekken nu
met 4 4i ton.
De gisting neemt onrustbarend toe. De
hoogeroptoohtjdie schaduw welke revolutie
vooruitwerpt, was er al een eerste getuige
van. Het is een droef beeld van de ellende,
en dat terwijl de winter nog lang niet
is ingetreden. Wat moet dit in December
worden, wanneer gelijk nu de land
arbeid geen surrogaat van werk biedt aan
zooveel rappe handen.
Italië.
Gelijk in Duitsöhland de kloof tussohen
Noord-Duitsche en Zuid-Duitsohe socialis
ten, tussohen budget-voor- en budget-
afstemmers aan 't licht getreden is, op den
partijdag te Neurenberg, zoo heeft ook in
Italië het congres van Florence de soheure
te zien gegeven die daar loopt tusschec
reformisten en revolutionaire syndicalisten.
Deze laatsten hebben bij de landbouw-
staking hun taktiek jammerlijk zien mis
lukken, en de klappen daarbij opgeloopen,
werkten ua op 't congres.
Maar 't was te Neurenberg een reaotie
tegen naar de reohts nijgenden, te Florence
gold 't een verzet tegen de naar links
zwenkenden. Wilden de Zuid-Duitsèhers
meer terug naar 't standpunt der vrijzinnig
heid, met name in't stemmen voor begroo-
tingen, de Noord-Italianen hielden meer
van anarchistische avonturen, gelijk de
Nederlaudsohe sociaal-democratie in 1903
er een doorleefd heeii onder de bezieling
van Vliegen eo Oudegeest.
Tegen 't partijbestuur en 'tblad Avanti
was de aanval gerioht. Aangetoond werd
dat zoolang de reformist Bissvlati 't blad
redigeerde, de zaken goed gingen, doch dat
zij verkeerd liepeD, toen de integralist Ferri
met zijn algemeene-stakingsideeëu de re
dactie op zioh nam. Ten slotte werd een
motie aangenomen, met 18 duizend tegen
11 duizend stemmen, waarbij de eendracht
tussohen de reformisten en de fraotie der
integralisten aanbevolen het revolutionaire
syndicalisme verworpen en de algemeene
staking als gewoon strijdmiddel veroor
deeld werd.
Verder werden betoogen gehouden voor
sociale wetten, uitbreiding van het neutrale
onderwijs, afsohafficg van de graanrechten,
algemeen kiesrecht en verkorting van den
militairen oefeniugstijd.
Gesproken werd ook over het gebrek aan
propaganda in de Zuidelijke provincies
over het optreden van de zelfstandige groep
te Milaan over de reis van den Tsaar naar
Ital'ë.
De voorzitter zeide dat, wanneer de Tsaar
naar Italië kwam, de socialisten dezelfde
houding zouden aannemen als in 1906 dat
het echter onneodig was, hierop vooruit te
loopen, daar het volstrekt nog niet zeker is,
dat het bezoek zal plaats hebben. Na een
hevig debat, werd de qeaestie ter advisee
ring aan een commissie opgedragen.
De liberalen zijn in hun schik over die
nederlaag der revolutionairen, en voorzieD
de vorming van een ridloo-aocialistisohö
partij, die mettertijd in I alie zal regeereD,
gelijk thans reeds in Fiaokrijk plaats heelt.
Maar wie buiten de familie staat, waagt
met meerder grond de vraag te stellen of de
sociaal democratische party ook topzwaar
wordt, on de oorzaken van de geschillen en
scheuringen niet dieper liggen dan men in
de familie vermoedt.
Marokko.
Er hebben in dit land herhaaldelijk
kleine gebeurtenisjes plaats, die 't voor de
veiligheid niet van Marokko, maar voor
die van de verdedigers van Marokko nood
zakelijk maken dat deze Marokko verlaten.
Zaterdag bewaakte de gendarmerie vijf
deserteurs van het vreemdelingenlegioen,
die uit Casablanca waren ontvlucht, in een
huis, waarvan men vermoedde dat het
behoorde aan het Duitsohe consulaat. Gis
ternamiddag zijn de deserteurs echter
scheep gegaan, vergezeld van een ambte
naar van het consulaat eD een bediende
van den Duitsohen consul.
De gendarmes bemerkten dit en hielden
de sloep aan, waarop de bediende de gen
darmes bedreigde. Deze laatsten namen
hem hierop gevangen en maakten zich toen
ook van de deserteurs meester. De bediende
werd korten tijd later losgelaten. Eod
onderzoek naar de zaak wordt ingesteld.
De Duitsohe consul heeft bij den Fransohen
gezant tegen deze gewelddaad geprote
steerd. De Duitsohe pers schreeuwt natuur
lijk om voldoening.
In een vergadering der Antir. Kiesvereeni-
ging Nederland en Oranje te Utrecht is
thans het volgende gemeente-program definitief
vastgesteld
De Anti-Revolutionaire Kiesvereeniging Ne
derland en Oranje te Utrecht, staande op den
grondslag van het program van beginselen der
anti-revolutionaire partij, stelt ten aanzien der
gemeentepolitiek het volgende program vast:
I. Erkenning van de gemeentelijke autonomie
met inachtneming van de eischen der Staats-
eenheid en de rechten der enkele personen.
2. Wijziging in organischen zin van de finan-
cieele verhouding tnsschen het Rijk en de ge
meenten.1)
3. Bevordering van alles wat strekken kan
tot heiliging van den Zondag.
4. Verheffing der openbare zedelijkheid o. a.
door:
a. afschaffing van de kermis
b. strenge handhaving der verordening tegen
de openlijke huizen van ontucht
c. nauwlettend toezicht op den aard der op
voeringen in schouwburgen en andere inrich
tingen van volksvermaak;
d. bestrijding der draDkzonde, o. a.door
gebruik te maken van de bij art. der Drank
wet aan de gemeente verleende bevoegdheden.
5. Met betrekking tot het onderwijs onthoude
de gemeente zich van maatregelen, die ten doel
hebben de ontwikkeling van het bijzonder
onderwijs tegen te gaan.
Zij "zorge voor voldoende voorziening in de
behoefte aan herhalingsonder-vijs.
Ter bevordering van handels-, arabachts-, vak-
en voorbereidend onderwijs steune zy het par
ticulier initiatief of richte zij zoo noodig eigen
inrichtingen op.
Voor enkelen, die aan te stellen voorwaarden
voldoen, opene zij de gelegenheid, om kosteloos
en onder genot van een subsidie, het ambachts en
vakonderwijs te volgen.
Invoering van proportioneeleschoolgeldheffing
zoowel bij L., M. en H. O.
Onpartijdige samenstelling der schoolcom
missies.
Regeling van de rechten en verplichtingen van
hoofdenvan scholen en onderwijzers van bijstand.
Er worde op gelet dat in de schoolbibliotheken
geen boeken worden opgenomen die voor de
zedelijke ontwikkeling schadelijk kunnen wezen.
Ter bevorderin g der volksontwikkeling worde,
onder de noodige waarborgen tegen eenzijdig
heid of bevoorrechting eener bepaalde richting
op reiigieus of politiek gebied en tegen dc
opname van onzedelijke geschriften, steun ver
leend aan volksbibliotheken en leeszalen.
6. Bij benoemingen en bevorderingen worde
uitsluitend op bekwaamheid en geschiktheid
gelet.
Gehuwde vrouwen mogen niet dan bij uit
zondering in gemeen teJienst worden toegelaten
of behouden.
7. Nauwkeurige regeling van de rechts
positie van alle personen in dienst der gemeente
o.m. door instelling van een werklieden-regle
ment, bevattende bepalingen omtrentaanstel
ling, arbeidstijd, bezoldiging en hare verhoo
ging. Zondags- en nachtarbeid, overwerk,
jaarlijksch verlof met behoud van bezoldiging,
instelling van een scheidsgerecht, pensioen,
ook voor weduwen en weezen, alsmede ontslag.
Bij de te verleenen concessies en bij aan
bestedingen worden soortgelijke bepalingen
voorgeschreven, met name betreffende mini
mum-loon en maximum-arbeidsduur.
8. Verzekering tegen werkloosheid 2).
Voor zoover mogelijk regeling van arbeids
duur en verbod van noodeloozen nachtarbeid.
Instelling van gemeentelijke arbeidsbeurzen.
De gemeente overwege de mogelijkheid
eener bevredigende regeling der winkelsluiting.
9. Gemeentelijke exploitatie van onderne
mingen en inrichtingen van algemeen nut, die
het karakter van monopolie bezitten, voor
zoover het gemeentebelang deze wenschelijk
maakt, als b.v. trambedrijf, verlichting, water
leiding, enz.
Instelling van gemeentelijke banken van
leening.
10. Practische toepassing van de bevoegd
heden aan de gemeente bij de Woningwet
verleend.
Subsidie (van gemeentewege) aan bouwver-
eenigingen, bedoeld bij art. 30 der Woningwet,
en indien noodig, voorziening van gemeente
wege in de behoefte aan woningen.
Voorts zorge de gemeente tijdig den eigen
dom te verkrijgen van gronden die voor de
gemeente van belang zijn.
11. Instelling van gemeentelijken keurings
dienst van levensmiddelen.
Doeltreffende reinigings- en ontsmeltings-
d lenst.
Vaststelling van eene verordening als bedoeld
bij art. 4 der Hinderwet.
ia. Behartiging van een zuinig beheer der
geldmiddelen, waarbij gestreefd wordt naar
vermindering van belastingdruk.
Belasting in verhouding tot de draagkracht.
Bij 't verleenen van subsidies kunnen slechts
zulke vereenigingen of stichtingen in aanmer
king komen, die van publiek belang zijn.
(Stand.)
Besloten bij dit artikel een toelichting te
plaatsen.
a) Nadere redactie van dit punt is aan het
bestuur overgelaten.
UIT DE PROVINCIE.
Naar men uit Colljnsplaat meldt
de nieuwgebouwde steiger aan dykpaal 51
even buiten de kom der gemeente, thans
klaar. Deze steiger, gemaakt als aanleg-,
plaats bij laag water voor den stoomboot-
dienst Middelburg—Coliinsplaet en den
motordisBst Zierikzee—Colynsplaat, zal
den passagiers een groot gïmak opleveren.
Moest men vroeger over steenglooiing,
perkoe-palen en klappers trachten aan
boord te komen, thaDS kan men droog en
wel langs de flinke brug, 24 M. lang, de
booten bereiken. M.C.
Door den Minister van Justitie is aan
adressanten L. van C., M. van 0., A. van O.,
allen te Axel, te kennen gegeven, dat in
gevolge hunne klachten tegen J. van R.,
onbezoldigd rijksveldwachter aldaar, eene
strafvervolging zal worden ingesteld.
Een koe van den landbouwer J. J. v.
R. te Axel is tengevolge van het eten van
natte klavers gebarsten.
Benoemd tot direoteur der registratie
en domeinen te Middelburg de heer J.
Terpstra, inspecteur der registratie en
domeinen le klasse te 's Gravenhage.
De heer G. Kryger te Vlissingen is
ingaande 27 Sept., benoemd tot ambtenaar
der directe belastingen, standplaats Ouden
bosch.
Ter benoeming van een raad van den
polder Walcheren is door Commissarissen
van dien polder een voordracht opgemaakt,
bestaande uit de heeren jbr. C. J. J. A.
van Teyiingen, aftredend, P. Dnmon Tak
en J. A Zip.
Schor* Zondagmorgen omstreeks 4
uur werd dhr. Verhaage, brievengaarder,
uit zyn slaap gewekt. Na onderzoek bleek,
dat in zijn woonkamer en postkantoor rui
ten waren stuk geworpen, waarvan door
boven genoemden heer aangifte werd ge
daan by de politie. Het is te hopen dat de
dader(s) spoedig worden ontdekt en ze hun
welverdiende straf niet zullen ontgaan.
Rilland Bath. De heer Jacob vanWeele
uit onze gemeente is met ingang van 1
October a. s. benoemd tot kommies met
tijdelijke standplaats Princenhage naby
Breda.
Zaterdagmorgen vroeg werd in som
mige plaatsen onzer provincie waargenomen
de luchtballon „Condor'', komende uit't zui
den over Walcheren, Z.- en N.-Beveland en
Flakkee. Te half 7 kwam hy over de haven
van Ouddorp, waarop de visschers onder
het geroep! van //Noordzeede luchtreizi
gers aanmaanden te dalen. De luchtreizi
gers Jacques Faure en Emile Dubonnet,
beiden FranscheD, en Frank Otter, En-
gelschman waren den vorigon avond 6
uur te Parijs opgestegen. Des middags ver
trokken zy met den ballon naar Rotterdam.
Oostkapelle. By den landbouwer P.
S. alhier hadden de koeien te lang op het
vochtige Haverland geloopeneen tweetal
koeien hadden teveel natte klavers gegeten
met het gevolg dat de maag van een der
dieren gebarsten is en het dier afgemaakt
is moeten worden. De andere koe kon nog
herstellen.
's-Heerenhoek. Zaterdag viel de zoon
van P. Ldie aan toevallen leed, in een
nabij zijn woning zijnde Bloot wsar hij
meer dood dan levend werd uitgehaald
onmiddellijk ingeroepen geneeskundige
hulp kon niets meer baten, weinige oogen-
blikken daarna overleed hij.
Kloetlnge. Zaterdagavond hadden een
paar kinderen van den arbeider J. Schipper
ruzie. Het eene meisje hetwelk voor het
andere wegliep, werd door het elfjarig
zoontje van den schilder Trimpe tegenge
houden. Schipper, die dit z«g, had de
onvoorzichtigheid om genoemde jongen een
stoot met een zeis te geven, hetwelk ten
gevolge bad, dat deze knaap met dit
werktuig ongeveer een lid van een vinger
werd afgesneden. Door dr Coenen werd
heelkundige hulp verleend.
