No. 302. 1908.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Woensdag 23 September.
22e jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
FEUILLETON.
De Geheimzinnige Sluier.
Binnenland.
UIT DE PROVINCIE.
Goes. De Anti Revolutionaire Propn-
gandaciub gaat weer aan het werk na de
viermaandsche Zomervacantie. A.s. Don
derdag 24 Sept. vergadert zyj weer. Wy
hopen dat alle leden opkomen en dat zij elk
een paar genoodigden meebrengen. Ieder
geestverwant is welkom. Aan de orde komt
in do eerste plaats aanvulling van 't bestuur
daarna zal een der leden een en ander mee-
deelen uit het jongste werk van De Vries:
„Groen van Prinsterer en zyn omgeving".
De vergadering gelijk alle volgende op
eiken laatsten Donderdag der maand zal
plaats hebben des avonds 8 uur in Samuel.
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent.
Wie zich niet 1 October a s. op j
ons blad abonneert, ontvangt de nog
In September verschijnende nont-
mers gratis.
De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de ge
bruikelijke plaats.
22 September 1908.
In eigen kring, zoowel als daarbuiten,
de laatste weken Lebben het ons weder
voldoende kunnen leeren, blijft de tegen
stand tegen verplichte vaccine in vry
breeden kring voortbestaan.
Onder de wetten die onpractisch in
het gebruik bevonden zjjn behoort zeer
zeker de leerplichtwet.
Maar toch die wet bestaat eenmaal.
En nu is het toch wel by uitnemend
heid onpractisch zou men zeggen, om nu
te zeggeneen kind moet naar school en
strakseen kind mag niet naar school.
De beletselen wegnemen die het school
gaan tegenstaan is toch wel de beste
practische weg.
En al is 't dat de statistiek in den
tegenwoordigen tijd niet een groot aan
tal kinderen zal aanwezen die om deze
oorzaak van de school blijven, men vergete
niet dat er een groot aantal ouders zijn
die tegen de vaccinatie zeer ernstige
bedenking hebben, maar die, geplaatst
voor de harde keuze, van óf hun kinde
ren onbruikbaar voor het leven te laten
opgroeien, of ze te onderwerpen aan een
ongewenscbte kunstbewerking, door den
nood gedrongen zich onderwerpen.
Wie geld genoeg heeft kan zyn kin
deren privaat-les doen geven. Maar wie
geen middelen heeft, de arme en de
kleine burger, heeft zich te onderwerpen
en zjjn overtuiging op te offsren.
Men begrjjpe wel dat de tegenstanders
der vaccine niet beweren dat de over
heid niet bevoegd zijn zou tot het be
streden van ziekten. De hygiëne behoort
ongetwijfeld tot de overheidsbemoeiing.
De Heilige Sehrift zelf roept ons tot die
bestrijding en ieder menseh voert den strijd
om het bestaan, ook tegen krankheid en
dood.
Gezonde levensvoorwaarden tesoheppen,
lucht en water zuiver en de woning rein te
2)
Enkelen knikten vol beteekenis met het
hoofd, alsof zij daardoor te kennen wilden
geven, dat zij het geheim wel doorschouw
den, terwijl een of twee personeD beweer
den, dat er in de geheele zaak volstrekt
Diets geheimzinnigs te vinden was, maar
dat heel eenvoudig ds. Hoopman'» oogen
slechts zoozeer door het studeeren des
avonds by het licht van zijn lampaangedaan
waren, dat hij een sluier moest dragen.
Eenige oogenblikken later kwam do
goede leeraar zelf uit de kerk. Terwijl hij
zijn gesluierd gelaat eerst naar de ééne,
en dan naar de andere groep keerde, be
groette hij de grijze hoofden met bijzondere
achting, de personen van middelbaren leef
tijd met welwillende waardigheid, als hun
vriend en herdervoorts de jonge lieden
met gezag en liefde, en legde zijne handen
heilwensohend op het hoofd der kleine
kinderen. Dit was zijne gewoonte altijd
op den sabbatdag. Ditmaal eobier bejegen
den hem vreemdsoortige en verwarde blik
ken uit de oogen der omstanders. Niémand
waagde het, gelijk anders in den regel
door sommigen geschiedde, den leeraar ter
zjjde te komen. De oude heer Walters,
die anders den predikant placht uit te
noodigen het middagmaal bij hem te komen
gebruikeD, scheen er heden niet aan te
denken. En zoo giDg de leeraar dan, geheel
alleen gelaten, de pastorie binnen, nadat
hij nog eenmaal omgezien had, waarbij een
smartelijk weemoedige trek om den mond
door de aanwezigen opgemerkt was.
houdeD, isoleeren waar besmettelijke ziekte
uitbrak behoort ongetwijfeld tot de goede
zorgen waarmee de overheid de maat
schappij omringt.
Maar veel hangt af van de wijze waarop
die zorgen worden toegepast. De medaille
heeft ook een keerzijde. Eu dit is de scha
duwzijde dat de artsea elkander rusteloos
tegenspreken. De een is evenzeer verzekerd
dat de vaooiuatie als voorzorgsmaatregel
helpen zal als de ander dat die niet
helpen zal.
Daar zijn er zelfs die meenen dat die
kunstbewerking gevaar voor andere ziek
ten uitlokt.
Het is - willen we maar zeggen - het goed
recht der tegenstanders van de vaccina
tie om den strijd naar hunne overtuiging
voort te zetten en te gelooven dat de vacci
natie eindelijk den weg van de vroeger zoo
onmisbaar geachte bloedzuigers zal opgaan.
Zoo zijn dan de uitgaven van het Rijk
in vijf- en twintig jaren met vijftig millioen
gulden geklommen en voor het eerst heeft
de regeering een begrooting ingediend de
200 millioen overschrijdende.
We zeggen dit niet alsof dit een oorzaak
tot klacht zou zijn.
Ook onder de hoogere uitgaven zijn
productieve en een land dat zijn toenemend
aantal inwoners voeden kan, gelijk bet
onze, heeft geen reden tot klagen.
De groote kunst om de inkomsten te
verdoelen en de uitgaven productief te
doen zijn, dat is de kwestie, de heele
sociale kwestie.
We zijn dit jaar heel wat ten achter,
zoowel in inkomsten als in uitgaven.
In inkomsten zijn we ruim twee millioen
ten achter bij het vorige jaar en in uitgaven
voor sociale nooden zijn we wel tienmaal
twee millioen ten echter.
Om te voldoen matig te voldoen aan
de sociale nooden, gelijk de sooiaal-demo-
oratisehe partij die stelt, durven we zelfs
haar het aantal millioeDen dat noodig is
om Óen achterstand aan te zuiveren raden.
Het spreekwoord zegt dat het wel geld
regenen moest bij zoo hooge eisohen.
We gelooven het ook.
De openingsrede door den Minister van
Binnenlandsehe Zaken uitgesproken staat
in het teeken van belastingverhooging.
Hoe zou het anders kunnen
„Wat is het toch vreemd", zeide een
dame, „dat een eenvoudige sluier, die elke
vrouw, zonder eenig opzien te baren, op
haar hoed zou kunnen dragen, zulk een
voorwerp van verschrikking op het aan
gezicht van den predikant worden kan
„Daar is stellig iets verkeerds in de
geestvermogens van ds. Hoopman," ant
woordde haar echtgenoot de geneesheer
van het dorp. „Maar het onbegrijpelijkste
van de geheele zaak is de onloochenbare
indruk, die zulk een eenvoudig stuk floers
zelfs op zulk een koelbloedig menseh als
ik ben maakt. Die zwarte sluier, hoewel
hij slechts een gedeelte van het aangezicht
des leeraars bedekt, sehijnt hem van top
tot teen als het ware in een geestverschij
ning te veranderen. Vindt gij dat ook niet
„Gij hebt volkomen gelijk," zeide de
dame, „en ik zou voor de geheel» wereld
niet alleen met hem willen zijn. Het ver
wondert mij, dat hij niet bevreesd is, met
zichzelf alleen te blijven."
„Ja, ja, dat is de mensen wel eens,"
hernam de dokter.
Op zekeren dag geschiedde het, dat een
jonge dame moest begraven worden. De
verwanten en nadere vrienden van de over
ledene waren in een binnenvertrek ver
gaderd. De verdere kennissen stonden of
zaten in een andere kamer. Men sprak vaD
het groot verlies, dat de familie door dit
sterfgeval geleden had, en overdeuitsteken-
de hoedanigheden van haar, die gestorven
was, toen plotseling de predikant Hoop
man verscheen, wederom als te voren met
zijn zwarten sluier bedekt.
Hij een zoo treurige plechtigheid als
deze scheen dat floers bijna een passend
En zouden we 't anders wensohen
Het normale leven is ontwikkeling,
arbeid, meer behoefteD.
Sleohls tijdelijke nood of buitengewone
omslandigheden breDgen stilstand of achter
uitgang.
En nu kan men naar hartelust twisten
over de vraag langs welken weg de mid
delen tot dekking der steeds klimmende
uitgaven moeten gevonden worden, dat ze
gevonden moeten worden is een feit, en
dat de uitgaven in een grooter wordend
gezin grooter worden is ook een feit
Wie het oog honden wil op den ontwik
kelingsgang der geschiedenis heeft dezer
dagen eerst te zien naar het uitgestrekt ge
bied onder de Halve Maan.
Het Mohamedanisme, onbeweeglijker en
stroever dan het Heidendom, dat met taaie
volharding het christendom buiten zijn
grenspalen hield en ten allen tijde en onder
alle omstandigheden ontoegankelijk bleek
voor Christendom en Westersche bescha
ving,ondergaat vooral dit jaar een verande
ring van groote beteekenis in het centrum
van het Mohamedanisme zelf.
Rondom Constantirope), rondom den
troon des Sultans toch vereenigt zich alles
wat volgeling van Moharaed wenseht te
heete», en de heilige stad dar Muzelmannen
Mekka in Arabië, is voor hen wat eenmaal
Jeruzalem voor oud-Isrel was.
En nu is er een grondwet en een spoor
weg, die, als we ons niet bedriegen, voer
tuigen kunnen wordön voor Westersche
beschaving en Christendom.
Daar komt in dat doode rijk aan de Mid-
dellandsche zee meer belangstelling, meer
meéleven voor algemeene belangen, er
komt naast het hermetisch gesloten Harem-
ook een terrein van publiek leven. Er komt
een constitutie en een constitutioneel leven
er komen partijschappen, en er komt wrij
ving, zonder welke kilheid en doodschheid
heerschen, gelijk die geheerscht hebben in
het land, dat per ongeluk voor de helft tot
Europa gerekend wordt, maar eigenlijk
heelemaal in Azië thuis behoort.
Er is in één woord schuiving in dewolken
die loodzwaar zich welven en zich uitstrek
ken over den politieken hemel, waaronder
Mohamed's volgelingen leven.
Nog een ander feit is opmerkenswaard.
Het is een geopende spoorweg.
zinnebeeld te zijn. De leeraar stapte de
kamer binnen, waar het lijk in de open
doodkist lag, en boog zich over de ge
storvene, om voor het laatst afscheid te
nemen van een dierbaar lid- zijner ge
meente, dat nu naar buis was gegaan. Ten
gevolge van zijn gebogen houding hing op
dit oogenbiik de sluier van zijn voorhoofd
afwaarts naar beneden, zoodat, indien de
oogen van het meisje niet voor altoos
gesloten wareD geweest, zij zijn aangezicht
onbedekt had kunnen zien. Was wellicht
ds. Hoopman bevreesd, dat iets van dien
aard zou kunnen gesohiederi, dat hij zoo
haastig den sluier weder voor zijn gelaat
trok P Een persoon, die dit afscheid tus-
sohen de doode en den levende gadesloeg,
wilde zelfs beweren, dat op dit oogenbiik,
toen de gelaatstrekken van deD leeraar
onder den sluier zichtbaar werdeD, het
lijk een weinig gesidderd had. Maar het
was slechts een bijgeloovig oud vrouwtje,
die de eenige getuige van dit verschijnsel
geweest was. Van de doodkist zieh ver
wijderend, stapte de predikant in het mid
den der aanwezigen, en verhief zijne stem
tot een ernstig gebed. Het was een fee
der en hartroerend gebed, vol van smart
gevoel, en tooh zoo vol van verwachting
der eeuwige zaligheid, dat het scheen
alsof de aeooorden der hemelsche harp,
bespeeld door de vingers der overledene,
zachtkens hoorbaar werden op de weemoe
dige en aandoenlijke woorden van den
leeraar. De toehoorders sidderden, hoewel
zij hem slechts ten deele verstonden, vooral
toen hij bad, dat zij allen en hijzelf, be
reid moohten gevonden worden gelijk
hij vertrouwde dal deze jonge zuster het
Slechts enkele dagen geledeD, den 31en
Augustus, werd de spoorweg van Damascus
naar Mekka geopend. Voorloopig nog
maar tot Medins, maar weldra tot Mekka.
Die spoorweg, 975 kilometer lang, loopt
door onherbergzame streken, en zal het be
zoek der pelgrims zeer zeker bevorderen,
maar ook de heilige stad uitzijn en de
pelgrims uit hun isolement verlossen en
beiden toegankelijk maken voor christen
dom en beschaving. Gevolg van een vrijer
leven onder wet en regel eu van toenemend
verkeer is ook dat zieh de ondernemings
geest ontwikkelt, dat kapitaal en arbeids
kracht zich rioht op het land waar alle ver
trouwen ontbrak.
Denkt u een oogenbiik dat Jeruzalem
eleetrisch verlicht zal wordeD, terwijl de
drijfkracht voor de machines zal geleverd
worden door de Jordaan bij Jerioho,
denkt u verder dat een eleotrisohe tram
weldra Jeruzalem en Bethlehem verbinden
zal en dat tusBohen de zeehaveD Jaffa en de
oude hoofdstad der Philistijnen, Gaza, een
antomobielendienst in werkiDg is en ge zult
gevoelen dat een proces tot vrijmaking der
volkeD, tot aansluiting aan het wereldleven
voortgaat, dat, misschien niet zonder schok
ken, maar dan tooh zeer zeker eindigen
moet in toegankelijkheid cok voor christen
dom en Westersche beschaving in de landen
van den Islam.
Nederland en Venezuela.
Aan een correspondentie uit Curacao,
d.d. 31 Augustus, in De Tijd, ontleenen
wij het volgende:
Hier is op het oogenbiik de terugroeping
van den iste-luitenant der infanterie, J. C.
Regenhardt het onderwerp van alle gesprek
ken. Deze officier, die nog slechts weinige
maanden hier gedetacheerd is, heeft zich ten
aanzien eener talrijke en opgewonden menigte
niet gedragen, gelijk het een Nederl. officier
betaamt. Ziehier de oorzaak. Toen de M a r i a
Abigail, de schoener door een zwager van
Castro bevracht, hier binnenkwam en het volk,
zeer ontstemd over die schandelijke exploitatie,
aan den havenkant dreigend samenstroomde
rondom het schip, waarvan het echter door
de politie en militairen op eerbiedigen afstand
werd gehouden), meende genoemde luitenant
lucht te moeten geven aan zijn vaderlandsche
gevoelens door allesbehalve vleiende woorden
geweest was voor de verschrikkelijke
ure, wanneer de sluier van hun aange
zichten en alle deksels zouden worden
weggetrokken. Nu kwamen de lijkdra
gers met hun zwaren en afgemeten tred,
en droegen de doodkist na die gesloten
ta hebben naar buiten en grafwaarts.
De omstanders volgden ook ds. Hoop
man, met den sluier voor het aangezicht.
Op het kerkhof aangekomen, zeide een der
deelnemende vrienden tot zijn vrouw: „Zeg
eens waarom keekt gij daar zoo even om
„Ik weet het zelve niet", was het ant
woord, „maar ik had zoo een gevoel als
of ds. Hoopman en de overledene samen
hand in hand achter ons aankwamen".
„Wel dat is tooh zonderling," zeide de
andere, „ik had juist hetzelfde gevoel
Niet lang daarna moest er een huwelijk
ingezegend worden. Het was het schoonste
jonge paar in Molen voort, dat op het punt
stond, in den echt te treden. Ofschoon ds.
Hoopman als een eenlgszins melancholiek
menseh bekend was, placht hij tooh bij
zulke feestelijke gelegenheden eene be
daarde vroolijkheid aan den dag te leggen.
Deze hoedanigheid maakte hem zeer be
mind en bij zulke feesten gaarne gezien.
Het jonge paartje benevens familieleden
en getuigen waren vergaderd, en wach
tende op de komst van den dominë. Zij
hoopten, dat deze den somberen sluier,
dien hij in dien laatsten tijd gedragen
had, nu tooh bij deze gelegenheid afge
legd en te huis gelaten zou hebben. Dit
was echter geenszins het geval. De pre
dikant versoheen, en het eerste, dat al den
aanwezigen in het oog viel, was die onge
lukkige sluier, waardoor de lijkdienst kort
toe te voegen nan den ladingmeester van het
schip. Dit was in dat kritieke oogenbiik uiterst
gevaarlijk.
Deze handelwijze gaf dadelijk aanleiding tot
afkeurende oordeelen. Gelukkig, dat de altijd
tactvolle en bezadigde procureur-generaal de
zaken zoo wist te leiden, dat het al te geest
driftig woord van den luitenant geen kwade
gevolgen heeft gehad.
Kort na het voorgevallene werd door den
gouverneur van Curasao een commissie van
onderzoek benoemd,bestaande uit den comman
dant der troepen en twee marine-officieren van
deGelderlan d.De conclusie van deze com
missie is natuurlijk geheim. Eenige dagen ge
leden werd echter aan luitenant Regenhardt
van bestuurswege bekendgemaakt, dat zijn
terugroeping naar Nederland telegrafisch was
aangevraagd. Telegrafisch kwam ook die terug
roeping vanwege het ministerie. Juist is de
HoÜandsche boot binnengekomen, met welke
nu vandaag of morgen luit. Regenhardt de reis
naar Nederland zal aanvaarden. Tot zijn nadeel
ondervindt hij, dat men ook in de uiting der
gevoelens van vaderlandsliefde te ver kan gaan
en dat vooral in kritieke oogenblikken gema
tigdheid een noodzakelijke eigenschap is.
Visschen met den hengel.
Het bestuur van den Algemeenen Hen-
gelaarsbond heeft tot den minister van
landbouw, handel en nijverheid een adres
gericht met verzoek „met of zonder ever-
leg met den minister vau justitie maat
regelen to willen nemen,dat er 'n duidelijke
dtfiaitie verkregen wordt wat een ieder
onder de by artt. 577 en 579 B W. be-<»
doelde wateren te verstaan heeft, zonder
afhankelijk te moeten zyn van opvatting
van ambtenaren bedoeld by art. 35 van he^
Wetsontwerp tot regeling der visscheryen
Tussehen Zondagmiddag en -avond
heoft men zich, zonder dat sporen van in
to voren nog veel treuriger dan anders
geworden was, en die zoo meende
men ook bij een huwelijksfeest niets
dan treurigheid voorspellen kon. Zoodanig
was dan ook reeds de onmiddellijke indruk
daarvan op de feestgenooten, dat het hun
toescheen alsof die onheilverkondigende
sluier een donkere wolk op de vergade
ring had doen nederdalen. Het bruidspaar
stond nu voor den leeraar. Maar de ijs
koude vingers der bruid sidderden in de
bevende hand van den bruidegom, en haar
doodelijke bleekheid was zoozeer in het
oogvallend, dat een der aanwezigen sioh
verbeeldde, dat het jonge meisje, dat men
onlangs begraven had, uit het graf ver
rezen was, en nu stond te gaan trouwen.
Evenwel de plechtigheid liep voor het
overige zonder stoornis ten einde, en de
huwelijksgasten begaven lieh met de jong
getrouwden huiswaarts, terwjjl volgens
gewoonte de predikant zioh bij hen aan
sloot. Aldaar aangekomen zette men zieh
weldra aan tafel, en bij den maaltijd hief
de predikant een glas wijn omboog, waarbij
hij het jonge paar geluk en zegen toe-
weDsehfe, en eenige luimige woorden sprak,
die goed gekozen en wel geschikt waren
om tot vervroolijkiug der gaBten te dienen.
Maar terwijl de predikant, rondziende, de
op hem gevestigde blikken beschouwde,
werd hij zoo diep ontroerd, alsof hij op
een iegelijks gelaat een donkeren sluier
ontwaard had. Zijne geheele gestalte begon
te beven zijne lippen werden bleek hij
stortte -den wïjD op het vloerkleed, en liep
oaat buiten in de duisternis want ook de
aarde was met een donkeren sluier bedekt.
j Wordt vervol y d.)