NIEUWSBLAD
ZEELAND.
No. 295. 1908, Dinsdag 15 September
22e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Goes
In afwachting'.
DIT DE PERS«
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bilteiludsel Overzie!)!.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
Wie zich met 1 October a.s. op
ons blad abonneert, ontvangt de nog
in September verschijnende notn-
mers gratis.
LLdcn, Dinsdag, opent het politieke jaar
zich opnieuw. Dan komen onze beide
Kamers der Staten-Generaal weder bijeen,
eerst gezaruelijk om de openingsrede aan
te hooren, ditmaal voor de eerste maal
sinds de regeering onzer Koningin niet door
H. M. uittespreken.
Tooh zal daarom de openingsrede met
niet minder belangstelling dan gewoonlijk
door het Nederlandsohe volk ontvangen
worden.
Aan alles is het duidelijk merkbaar dat
met zekere gerustheid door de groote
meerderheid van ons volk, onze politieke
toekomst tegemoet gezien wordt.
Ondanks de wóndeplek die door Atjeh
ia ons politiek gestel blijft voortwoekeren,
ondanks de onrust die ons dreigt door
het conflict met Venezuela en ondanks
de zoo we hopen tijdelijke vermin
dering der rijksinkomsten heersoht rust en
kalmte.
Geen wonder, de buitengewone opwin
ding van 1905 liet niet na nog langen tijd
sporen te vertoonen van hartstocht en
overspanning.
Het uit die actie geboren Kabinet, gaf
geen bevrediging en bracht geen kalmte.
Integendeel zijn zwakte verontrustte.
Tot het eindelijk, na een paar jaar tob-
bens, ineenzakte.
Het Kabinet der rechterzijde dat, zonder
de meerderheid in de Tweede Kamer te
hebben, optrad, gaf ontspanning.
Een handig opponent is nooit om ar
gumenten verlegen, en velen waren dit
ook nu niet, maar men gevoelde duidelijk
die argumenten tot oppositie moesten uit
de braamhagen gehaald worden en sloegen
maar weinig in.
Den lOen Maart trad 't kabinet-Heems
kerk op en lokte weinig tegenstand, mis
schien ook door gevoel van eigen zwakte
der gefailleerde iirma uit en de zomerrust
was kalmer misschien dan ooit, zeker dan
in vele jaren.
fiust en kalmte ward en wordt ongetwij
feld gevoed door de wetenschap dat men
voor algemeen stemrecht en voor onder
mijning van gezag, vooral bij vloot en leger
bij dit kabinet aan eens dooven mans deur
klopt, en dat men zeer onschuldig manifes-
teeren kan voor allerlei belangen en eischen
zonder in afzienbaren tijd eenige hoop op
vervulling te kunnen voeden.
Daar is wat beters en wat anders voor de
regeering te doen dan zich aan die onprac-
tische theorieën de krachten te verslijten.
En op dat andere en betere onze soci
ale wetgeving wacht het Nederlandsche
volk nitzicht bij de aanstaande openings
rede. Dat de Regeering het woord spreken
zal dat inslaat, den toon aangeven zal die 't
verkiezingsjaar 1909 in poiitieken zin stem
pelen zal, dat wacht hetNederlan 'sche volk
iu al zijn groote meerderheid.
Aan de voorbereiding voor de staatkun
dige verkiezingen die ons in het volgend
jaar wachten, zal het woord door de regee
ring te spreken en de eerste daden door de
regeering te doen, veerkracht en cachet
geven.
En het is naar dat woord, dat wij allen
met belangstelling uitzien.
En het is van dat woord, dat wjj hopen
dat 'teen zoodanig zal zijn, dat daarbij
alien die pry's stellen op de vaststelling en
de ontwikkeling van de christelijke grond
slagen van ons volksleven zich zullen kun
nen véreenigen.
Ons troost daarbij de gedachte, dat, nu de
zwakheid der vrijzinnigen om teregeeren,
zoo voor aller oog, klaar en duidelijk geble
ken is, de stembus-actie van het volgend
jaar een kalmer verloop belooft dan 4 jaren
geleden.
Riet heelemaal zal do les van toen, voor
velen die zich toen door de vrijzinnige of
socialistische zweep lieten dry ven, zonder
goede gevolgen zyn en hen tot meerdere
kalmte stemmen.
14 September 1908.
In ons Persoverzicht namen wij Zaterdag
eenige beschouwingen over van dr. Brons
veld uit diens jongste Kroniek.
Natuurlijk niet, omdat wij 't er mee eens
waren maar omdat de lezer recht heeft, af
en toe ook het gevoelen van dezen bekwa
men scribent over de coalitie, de Vrije
school, de Godsdienstvrijheid, en de Vak
organisatie, en dergelijke vragen van den
dag te vernemen.
Wij,die indertijd maar 't is al lang ge
leden!met instemming de schoone hoofd
artikelen lazen die dr. Bronsveld in De
Standaard schreef, meenen gerechtigd te
zyn tot den uitroep wat is die man ver
anderd.
Van dr. Kuyper heeft hij al zooveel
kwaads gezegd, dat wel niemand onder ons
daar meer notitie van neemt. Trouwens in
den laatsten tijd schikt dat nog al.
Maar nu krygt onder anderen dr. De
Visser er telkens van langs.
Sinds deze zich van den Chr. Hist. Kie-
zersbond en zyn geestelijke vaders dr.
Bronsveld en ds. v. Leeuwen losmaakte,
doet hy in dr. Bronsvelds oog niet veel
goeds meer.
Van daar dat hij de krasse beschuldiging
zich wel niet meer zal aantrekken, als zou
hij zie ons Persoverzicht van Zaterdag
politieke ambities hebben, een zetel in
de Kamer boven de evangeliebediening be
geerlijk achten".
Wie weten hoe 'n moeite 't gekost heeft
dr.;De Visser een candidatuur voor Leiden
te doen aannemen, zullen dan ook Brons
veld op dat punt in hun hart al dadelijk
hebben tegengesproken.
Het is echter goed, dat het ook van anti
revolutionaire zijde nog eens in herinnering
gebracht wordt.
Overigens blijkt uit het geschrijf van dr.
Bronsveld opnieuw, hoe weinig hy zicb
weet gelyk te blijven.
Tot vöor eenige jaren geleden was't in
zyn Kronieken schering en inslag dat hy die
(liberale) mannen wilde steunen, die de
openbare school wilden bewaren, door haar
zooveel mogelyk Christelijk te maken. Ook
waarschuwde hij niet zelden tegen de op
richters der Chr. scholen, door hen Kuype-
riaansche scholen genoemd.
En thans lezen wij dat hy steunen wil
mannen „die 't bijzonder onderwijs in staat
stellen willen de vleugelen uit te slaan".
Schoon gezegdmaar is 't niet 'n beetje
andersom
Hij wil mannen die de koloniën willen
bestuurd zien zooals ze thans bestuurd
worden".
Schoon gezegdmaar heeft hij in de
dagen van Keuchenius, die tot dit bestuur
den grond legde, niet hard tegen dezen be
windsman geopponeerd
Dat de vrije school de vleugelen steeds
ruimer uitsla, dat is door de beide chr. ka
binetten -Mackay en Kuyper bevorderd, en
in die lyn gaat het tegenwoordige kabinet
voort.
Dat de Koloniën in Christelyken geest
bestuurd worden, de Zending krachtig
wordt gesteund, is door Keuchenius' optre
den verkregen.En op dien grondslag bonwt
Idenburg voort.
Dr Bronsveld juicht toe, wat in den geest
van Kuyper Keuchenius wordt voortgezet.
Maar dat is toch menschelykerwys de
vrucht der saamwerking tusschen Room-
schen en Chr. Protestanten. Zonder deze
waren we zoo ver nooit gekomen
Hoe kan dan zijn oog boos zyn tegen die
saamwerking, en tegen dr De Visser, die
dit eindelijk ook is gaan inzien
Dr Bronsveld gewaagt ook van „'t rijzen-
van socialistische fondsen" door mrLoh-
man bewerkt I
Nota bene
Nooit zat 't socialisme meer in de penarie
dan onder het bewind van dr Kuyper.
Nooit toornt het socialisme harder dan
tegeu dan „conservatief Lohman.
Nooit reed het karretje der soaialisten
meer op een zandweg, dan onder het vrij
zinnig bewind, met name van het zwakke
kabinet-De Meester 1
D&t zijn feiten.
Hoe kan dr Bronsveld als ware er
niets gebeurd I het dan zoo heelemaal
andersom voorstellen
Afkoop van tienden.
De belanghebbenden bij den afkoop van
tienden, die met 1 Januari 1909 overeen
komstig de Tiendwet 1907 in werking
treedt, zullen in hun belang wel doen zioh
van de bepalingen dier wet tijdig op de
hoogte te stellen.
De Nederlander herinnert er daarom aan,
dat met dien datum alle tiendpliohtigheid
vervalt. Wegens alle tienden, welke niet
vóór dien tijd zijn afgekocht, zal den eige
naar 'n schadeloosstelling worden toegekend
en den tiendpliohtige een tiendrente worden
opgelegd, welke hij gedurende dertig jaren
tegelijk met de grondbelasting zal hebben
te betalen.
Zoowel omtrent de geldigheid, den aard en
den omvang van alle tiendrechten als omtrent
het bedrag van de schadeloosstelling en van de
tiendrente zal door bijzonder daarvoor aange
wezen commissies worden beslist. De belang
hebbenden kunnen zich daarbij doen hooren,
maar de eindbeslissing valt buiten hen om. Wat
de een krijgt en de ander te betalen heeft, zal
geheel afhangen van de uitkomst eener schat
ting van de tegenwoordige waarde van het
Tiendrecht over de verschillende perceelen.Wie
met de uitspraken van de commlssiën niet te
vreden is, kan voor den burgerlijken rechter
gaan procedeeren. Maar procedeeren kost geld.
Hij, die geheel of gedeeltelijk in het ongelijk
wordt gesteld, kan zoodoepde heel wat aan
kosten te betaler hebben. Bovendien heeft het
tengevolge, dat, zoolang niet de zaak onherroe
pelijk vaststaat, de voormalige tiendheffer op
zijn geld kan wachten.
Met het oog op een en ander is bij de be
handeling van het ontwerp Tiendwet in de Ka
mer algomeen erkend, dat het zeer wenschelijk
zou zijn, zoowel voor den Tiendheffer als voor
den Tiendplichtige. indien zij vóór i Januari
1909 vrijwillig tot overeenstemming kwamen
omtrent afkoop van het Tiendrecht. Zij ont-
loopen dan de gevaren eener altijd onzekere
schatting en tevens die eener altijd onmogelijke
procedure. Ook voor het Rijk is afkoop vóór 1
Januari a.s. wenschelijkde schatkist heeft dan
minder uitgaven voor de verschillende commis-
siën en de bemoeiingen van de ambtenaren
worden er door beperkt. Daarom heeft de wet
bepaald,dat uit de schatkist nog een premie van
4 pCt.van den afkoopprijs zal worden toegekend
aan den tiendheffer die vóór 1 Januari zijn tiend
recht laat afkoopen.
De tiendplichtige zal met het oog op die
premie allicht voor een lager bedrag kunnen
afkoopen dan hij anders als billijk zou moeten
erkennen; immers voor den tiendheffer is het
volkomen hetzelfde of hij het geld krijgt van
den tiendplichtige of voor een deel van het
Rijk. Maar dan heeft de tiendplichtige die vóór
1 Januari afkoopt nog een voordeel, n.I. dat
het Rijk hem desverlangd tegen de matige
rente van 3'/2 pCt. de voor den afkoop be-
noodigde gelaen voorschiet.
Zoowel voor tiendplichtige als voor tiend
heffer is het dus een zeer wezenlijk voordeel
het vóór 1 Januari 1909 met elkaar over den
afkoop eens te worden. Het bezwaar dat tot
dusver tegen vrijwilligen afkoop bestond en
daarin gelegen was, dat slechts een geheel blok
tegelijk kon worden afgekocht, is door deze
wet ook opgeheven. Het belang van den tiend
heffer bij afkoop van het geheele blok is ver
vallen en de tiendpllchtigheid van elk in het
blok gelegen perceel kan thans afzonderlijk
worden afgekocht.
In het algemeen vestigen wij er nog de aan
dacht op, dat voor vrijwilligen aikoop de tus-
schenkomst van een notaris niet wordt ver-
eischt. Een gewone onderhandsche akte is
voldoendeeen model daarvan Is bij kon. be
sluit vastgesteld en afgedrukt op blz. 23 van
evengenoemde brochure. Alles is vrij van zegel
en wordt gratis geregistreerd.
Alles is dus zoo voordeelig mogelijk geregeld
om den vrijwilligen afkoop te bevorderen.
Maar men heeft nog slechts ruim drie maan
den om die voordeelen deelachtig te worden.
vaff 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
Alle Tienden die op 1 Januari 1909 nog niet
zijn afgekocht, worden overeenkomstig de wet
behandeld en kunnen zoowel voor de heffers
als voor de tiendplichtigen zeer onaangename
verrassingen opleveren.
Laten dus tiendplichtigen en tiendheffers
zich haasten om het over den afkoop eens te
worden.
Voor meerdere bijzonderheden zij ver
wezen naar de betreffende deze zaak door
de Directie van den Landbouw uitgegeven
brochure, welke gratis bij de ontvangers
der registratie te verkrijgen is.
Duitschland.
Het is inderdaad een aantrekkelijk feit,
waarop wij verleien week de aandaoht
vestigden die manoeuvres der Duitsohe
troepen ia den Elzas en dat keizerlijk be
zoek aan den uitersten hoek van dit vroe
gere Fransohe grondgebied, waar Fransohe
en Duitsohe douanen elkaar vriendschappe
lijk groeten, eerst de Duitsohers en toen
de Fransohen, en malkaar de broederhand
reikten.
Die uiterste hoek van den Boven Elzas
Sohluoht had, juist een halve eeuw
geleden, ook nog eens bezoek gehad van
zijn vorst, toen niet een Duitsoher, maar
een Franschman.toen niet een Hohenzollern
maar een Bonaparte. De toenmalige keizer
Napoleon III was in 1858 te Plombières
om er de baden te gebruiken, toen de
Groothertogin-weduwe Stephanie I, hem
haar verlangen, om hem een bezoek te
brengen, kenbaar maakte. De Keizer liet
haar door middel van zijn kamerheer Zore
von Bulach weten, dat hij haar tot Sohluoht
tegemoet zou gaan. De Keizer was het eerst
tor plaatse. Op het oogenblik, dat de Grooi -
hertogin aankwam, brak er een zwaar
onweer los en de Keizer werd doornat.
Bij nam daarom de uitnoodiging van Barl-
mann, een vroegeren pair van Frankrijk
san, om te Munster te blijven logeeren.
Den volgenden dag vertrok de Keizer door
de Sohluoht weer naar Plombières, en kort
daarna begon men met den aanleg van een
moeien weg, om Sohluoht gemakkelijker
bereikbaar te maken, dien de Keizer ook
kwam inwijden. Nu is de Duitsohe Keizer
Vrijdag te Schluoht geweest, in gezelschap
van den zoon van den vroegeren kamerheer
van Napoleon III, Zorn v. Bulach, dia
zooals men weet, bestemd is, om met
Nieuwejaar staatssecretaris in hetRijksland
te worden.
In één opzicht is dit bezoek een teleur
stelling geweestde Keizer is de.Fransoh",
grens niet overgegaan. Het paviljoen van
de familie Hartmann, dat een halve eeuw
geleden was opgericht voor de ontvangst
van Napoleon III bij de inwijding van den
nieuwen bergweg, was met Fransohe en
Duitsohe vlaggen, samengeknoopt met een
lint in de Elzassisohe kleuren, versierd:
De keizer was opgetogen over de ontvangst.
Het gezelschap dat over zes automobielen
verdeeld was, genoot korten tijd van het
prachlige gezicht op de Vogeezen. De plaats
waar men stilhield, ligt een kilometer van
de grens. Toen de Keizer hoorde, dat de
Fransohe regeering maatregelen had ge
nomen met het oog op een bezoek van
den Keizer aan Franseh gebied, liet hij
Cochet, den bijzonderen commissaris die uit
Epinal naar de Fransohe grens was gezon
den, bij zioh ontbieden en droeg hem op,
zijn dank daarvoor aan de Fransohe regee
ring over te brengen.
Het was een treffend gezioht voor 't eerst
sinds 1870 weer eens een Fransohe vlag iu
dcD Elzas,en thans uit 't gebouw der familie
Hartman waaide een Fransohe en een
Duitsohe vlag samengebonden met een roset
van de Elzaseohe kleuren.
In ons vorig overzicht meldden wij reeds
hoe de Keizer met huldeblijken overstelpt
en onder bloemen bedolven werd. Ook
groote trossen druiven werden hem door de
Elzassers aangeboden, 's Keizers antwoord
aan den burgemeester van Colmar getuigde
ervan hoe gelukkig het hem maakte. En
het deed meer. Dat antwoord behelsde een
verzekering, die uit zulk een mond en op
zulk een plaats als een blijde belofte klonk.
„De vrede zal behouden blijvende
ontwikkeling van Colmar en van den Elzas
zal, zoo God wil, nooit gestoord worden".
Bezwaarlijk had de Keizer een betere gele
genheid kunnen vinden om de laatste spo
ren van ODrust weg te nemen, die een paar
ongewild oorlogzuchtig klinkende, rede
voeringen van den laatsten tijd konden
hebben achtergelaten.
Zaterdagavond verliet de Keizer 't Rijks-
land weer, na aan den stadhouder zijn dank
te hebben gezonden voor de ontvangst.
Engeland.
Gelijk 't Keizerlijk bezoek aan Schlucht
in Duitschland, zoo is het Eucharistisch
congres in Engeland 't onderwerp der ge
sprekken.
Vrijdag begon 't en Zondag bereikte het
zyn glanspunt. Omtrent de vergadering
van Vrydag vernam men nog niets anders
dan dat zy geopend werd door den voorzit
ter, kardinaal Vannutelli, en met de voor
lezing door Lord Llandsff van een betoog
over de koninklijke verklaring tegen de
Transsubstantiatie, welke naar men ,weet
door den Koning in diens eed bij de troons
beklimming uitdrukkely k wordt verworpen.
Hij noemde die verklaring, welke ty'dens
de regeering van Karei 11(16601685) in
zwang kwam, een beleodigende formule,
welke zoo spoedig mogelyk behoort te ver
vallen. Gelyk men weet is de Koning van
Engeland, behalve wereldlijk vorst, tevens
hoofd der Anglicaansche kerk, welke, oor
spronkelijk Roomscb, ODder 't willekeurig
bestuur van Koning Hendrik VIII, zich van
de Moederkerk afscheidde, doch thuis lang
zamerhand, in eeredienst en ceremonieel
gebruik, weer tot haar begint terug te koe
ren. Zoodat die vrome wensch om vernieti
ging vaa 't gebruik dier formule by de aan
vaarding der koninklijke waardigheid wel
eens betrekkelijk spoedig kunnen worden
verwezenlijkt. En dat in een land, dat onder
onzen grooten Willem III vooraan gestaan
heeft in den strijd voor de Reformatie op
den grondslag van het Calvinisme.
De processie op Zondag liep zonder be
trekkelijk veel stoornis af. De politie had
flinke maatregelen tegen mogelijke versto
ring, hoofdzakelijk in verband met betoo-
giDgen van algemeen-stemrecht (suffraget
tes) in Trafalgar-squave genomen. Ook de
optocht van 15000 Roomsche schoolkinde
ren Zaterdag van de Theemskade naar de
Westminster-kathedraal gaf geen aanlei
ding tot tussehentreding.
In dit verband zij gemeld dat Fater Hen-
drichs in De Nieuive Courant een verbeterde
definitie geeft van „Eucharistie" Het be-
teekent niet „het geheele Avondmaal, den
monstrans met de hostie,'t „Allerheiligste",
maar „het Goddelijk Lichaam en Bloed van
Jezus Christus wezenlijk en zelfstandig
tegenwoordig onder de gedaanten van
Brood en Wijn", natuurlijk naar de ïtoom-
sche opvattingen het „Echaristische Con
gres is een openbare hulde aan den wettig
openbaren Koning der Volken, Jezus Chris
tus", wien de hoogste eer te brengen dit
Congres beoogt.
Vereenigde Staten.
Omtrent Taft en Bryan wordt't volgende
vfrteïl
De Handelsvereeniging te Chicago zal
Taft en Bryan op 7 October op een feest
maal tezamen brengen. Dit is de eerste
maal dat de candidaten voor het president
schap der beide groote partyen nog tijdens
den veldtocht in een openbare bijeenkomst
elkaar ontmoeten. Ze zullen beiden spreken
echter alleen over niet-politieke onder
werpen. Heel verstandig 1 De New-York-
sche Herald beeldt, niet ten onrechte, de
beide mededingers af als hengelaars, die
tegelijk hebben opgehaald, en aan wier,
hopeloos in elkaar verwarde, snoeren één
visch hangt. Tegelijk roepen ze „my fish 1"
De treffende overeenkomst van vele pun
ten van het republikeinsche prc-gram met
vroegere democratische leuzen kon inder^
