NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 283. 1908.
Dinsdag 1 September.
22e Jaargang.
ialleitlaiidsek Ovsrzieb!
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Binnenknd.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
DIT DE PROVINCIE.
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ^ent.
mssasssssssssesusaÊ^
31 Augustus 1908.
Heden 31 Augustus
Gewichtige, belangrijke, liefelijke, rijk
gezegende datum in de jongste geschiede
nis van Nederland en Oranje.
Het is heden tien jaar geleden dat de toen
18jarige Koningin Wilhelmina de regeering
over ons land aanvaardde. Dat zij in de pro
clamatie aan het Nederlandsche Volk deze
merkwaardige woorden neerschreef, dezo
aangrijpende belofte aflegde
„Mjjn innig geliefde Moeder, aan wie Ik
onuitsprekelijk veel verschuldigd ben, gaf
My het voorbeeld van een edele er verhe
vene opvatting der plichten, die nu op Mij
ruston.
„Ik stel Mij tot levensdoel, dat voorbeeld
na te volgen, te regeeren zooals van een
Vorstin uit het Huis van Oranje wordt ver
wacht. Aan de Grondwet getrouw, wensch
Ik den eerbied voor den Nederlandschen
naam en de Nederlandsohe vlag te beves
tigen
Zeg zelf, Volk van Nederland, of onze
Vorstin aan deze belofte niet getrouw is
gebleven. Of het geen vrede en voorspoed
is geweest in hare dagen. Of der Vaderen
God onder haar bestuur Nederland en
Oranje niet trouweljjk heeft geleid.
Dankbaarheid voegt dan ook de natie
voor genoten zegen, waarbij Nederland
boven vele volken bevoorrecht werd.
En 't gebed vermenigvuldige dat 't Godo
behage nog vele rijk gezegende jaren toe te
voegen tot het leven der Welbeminde
Koningin en van haar hoogen Gemaal, den
Prins der Nederlanden I
De Heere zegene hen uit Sion 1
Gelgk alle jaren zijn ook dit jaar bij
gelegenheid van Koningins verjaardag tal
>an verdienstelijke Nederlanders door Hare
jubiieerende Majesteit onderscheiden.
Op de eerste plaats komt in het desbe
treffend bericht in de Staatscourant voor
de naam van dr. A. Kuyper, oud-minister
van binnenlandsche zakendeze is be
noemd tot minister van staat, een bijzon
dere onderscheiding die slechts enkele
staatslieden te beurt valt. Wij herinneren
ons slechts de namen Asscher, wijlen
Heemskerk Az., wijlen jhr v. Panhui^,
wijlen Gleiohmau, Bergacsiua en A. Mae-
kay. Het is eene eere-onderscheiding die
geen bijzondere diensten vereisoht of in
komsten schenktdoch alleen aan den titu
laris den plioht oplegt in zeer bijzondere
gevallen door Hare Majesteit, wanneer zij
dit verlangt, te worden geraadpleegd.
Dat wij ons over deze Koninklijke er
kenning van dr. Kuypers verdiensten,
vooral tijdens de misdadige woelingen van
1903, hartelijk verheugen, metdegeheele
anti-revolutionaire partij, die de eer heelt
dr Kuyper als haren leider te erkennen,
behoeven wij niet te zeggen.
Voor deze onderscheiding had dr. Kuy
per reeds in 1905, op voordracht van den
tcenmaligen premier, den ;vrijzinnigen mi
nister De Meester, moeten worden voor
gedragen. Maar tot de hoogte van erken
tenis van werkelijke verdienste in 'tLande-
belang ook in den tegenstander, kon dit
ministerie zioh blijkbaar niet opwerken.
Nu deed het opvolgend ministerie het
het ministerie Heemskerk,
a
Nog meerdere onderscheidingen noemen
wij uit de vele, welker opsomming oires
.8 kolommen druks beslaat in het groo'e
dagblad De Nieuwe Courant.
Wij noemen eleehts enkele aan onze
lezers bekende namen.
Benoemd zijn o.a. tot Ridder in de Orde
van den Nederlandschen Leeuw tor. 8.
Gratama,raadsheer in den HoogeD Raad der
Nederlanden te 's-Gravenhagedr. Ph, J
Hoedemaker, pred. te Amsterdam, Waller,
lid der Eerste Kamerv. d. Heuvel, v.
Styrnm, Marohant en v. Idsinga, leden der
Tweede Kamer, eerstgenoemde in zijn
qualiteit van voorzitter der Centrale Boe
renleenbank te Eindhoven. Krap, lid var.
öedep. Staten van Zuid-Bolland. Zimmer
man, burgemeester- van Rotterdam. Prof'.
Geesink van de Vrije Universiteit te Am
sterdam, H. J. de Groot, inspecteur van
't middelbaar onderwijs en mr. H. Viotfa,
directeur van het koninklijk conservato
rium voor muziek, te 's GravaehageP.
H. Hugenholtz Jr. te Amsterdam. Vaa
Maren Bentz v. d. Berg, inspecteur-gene
raal van het loodswezen. D. G. Krol v. d.
Hoek, hoofdinspecteur van administratie.
J. O. Harnaer, hoofdingenieur-directeur le
klasse van den Rijkswaterstaat te's-Gra
venhage, P. J. F. du Bois te Amsterdam,
onder-direoteur der Rijkspostspaarbak, J.
B. Westerdijk, voorzitter van de Groning
sen® Maatschappij van Landbouw ea Nij
verheid, mr. dr. C. F. Sohooh, gewezen
gouvernements-seoietaris in de kolonie
Suriname.
Tot commandeur in de Orde vanOrar ja
Nassau: jhr mr A. J. Rethaan Macaré,voor
zitter van 't algemeen college van toezicht
voor hot Rijkstucht- en.opvoedingswezen
te 's-Gravenhage.
Tot ridder in de Orde van Oranje Nassau
ds Jan v. Andel, emeritus pred. te Gorin-
checn, dB H. v. d. Hagt, pred. te Rotterdam,
A. J. Clarijs, vroeger pastoor te Tholen,
thans president der St Jozefsgezsllenver-
eeniging te Amsterdam, Hammacher, lid
der Staten van Zeeland, Hageraats, rector
van het R. K. Weeshuis te's-Gravenhage,
v. Everdingen, hoofd eener school te Delfr-,
Vermeulen, hoofd eener chr. school te Vol
zeroord, J. Verheul Dz. architect te Rotter
dam. generaal-majoor A. J. Vetter, kapitei:.
V. Noest, van den generalen staf, kapt. W
F. Hartman, adjudant van het 3e reg. inf.,
Dudok van Heel, koopman te Amsterdam,
A. M. Gewin te Vlissingen, stationchef le
klasse bij de Maatsch. tot Exploitatie van
Staatsspoorwegen, mr JC. von Briel Basse,
voorzitter van den Prov. Boerenbond te
Schiedam, dr J. Neuwens, lid der staats
commissie voor den Middenstand, dr J. li.
Siotemaker de Bruine, pred. te Nijmegen,
ds J. G. Sikkel, pred. te Amsterdam, rntjufl,
L. E. Steller, directrice van het instituut
voor jonge dames te Salemba (school met
don Bijbel), K. J. Razelius, oud-onderwij
zer in Indië, schoolopziener te Haarlem.
Bevorderd tot officier in de Orde van
0ranj3 Nassau Van derVeen, burgemees
ter van Bolsward.
Benoemd in diezelfde Orde tot officier dr
H. Klinker» te Rotterdam, voorzitter dei
vereeniging tot bestrijding der Tubercu
lose, W. Middel void Viersen, districts
schoolopziener te Utrecht, v. Aaken, secre
taris van het Hoof dbestuur der vereeniging
tot Bev- van Zondagsrust te 's-Gravenhage,
J. C. ter Pelkwijk, inspecteur der registra
tie en domeinen te 's-Gravenhage, A. I. ven
Baarle, ingenieur verificateur van 't kadas
ter te 's-Hertogenbosch.
De eeremxdaille verbonden aan de Orde
van Oranje Nassau in zilver is verleend aan
J. Timmermans,rijksveldwachter brigadier*
te Werkendam, J. Jansen Cz-, concierge by
de Rijkskweekschool voor onderwijzers to
Middelburg, B. de Gooijer, adj.-onderolï.
vaandeldrager by het 3e reg. infanterie te
Bergen op Zoom, K. v. Rooijen,te Kortgene,
oud waterbouwkundig ambtenaar aan da
waterkeering van den calamiteuzen Anna-
polder, J. Fratsoo, machinist le klasse bij
de Staatsspoor te Lage Zwaluwe.
En in brons aan J. F. Bruschetto te Hans-
weert,arbeider bij de Rijks waterstaats wer
ken, mej. L. Langenberger, dienstbode bij
dhr P. J. Siegers, lid van Gedep. Staten to
Vlissingen, A. v. d. Berge, arbeider bij des
landbouw, M. K. Krepel te Bruinisse, mtj.
W. L. Beek, dienstbode by jhr F. G. A.
Gevers Deynoot te 's-Gravenhage, en B
Knieriem,goud- en zilversmid by T.Faberii
de Jonge, fabrikant van gouden en zilveren
werken te Goes.
Uit Schore schryft men ons dat de niet-
verkiezing van den heer Sterk moet worden
toegeschreven aan de actie van een twaalf
tal zoogenaamde antirevolutionairen, terw\ 1
de ware vrienden allen op sterk hebben ge
stemd. Aan katholieke zijde zijn 2 kiezers
thuis gebleven.
Wy ontvingen nog meerdare gegevens
ter beoordeeling van dezen teleurstellenden
uitslagdoch kunnen de juistheid daarvan
niet conttroleeren daarom releveeren wij
alleen do feiten welke blijkens onze infor-
matiën schijnen vast te staan.
'y Voor 't opmaken van de lijst is deze
stemming inderdaad merkwaardig.
Men had ons te Schore reeds vroeger ver
zekerd op 70 antirevolutionaire stemmen t8
kunnen rekenen.
Wij hebben daar toen terstond tegen aan
gevoerd dat men er do „halve" sntirevoluti
onairen moest afrekenen, en men dan zelfs
met inbegrip der 8 katholieke kiszars, op
vr\i wat minder stemmen kon rekenen.
Men antwooradoons dat men 70 zou kun
nen halen.
Thans is gebleken dat men bij een her
stemming tusschen een liberaal en een anti
revolutionair op de halve antirevolutio
nairen niet rekenen kan.
Laten onze vrienden te Schore dit ont
houden, en inmiddels in eigen beperkten
kring trachten te winnen ellen op wie men
altijden niet alleen bij een stemming
voor een bepaald persoon rekenen kan
Azië, Afrika, en gedeeltelijk ook Ame
rika, trekken in den laatsten tijd meer de
aandacht dan Europa. Het zijn vooral Ma
rokko en Perzië die met Venezuela vele
pennen in beweging brengen.
Wat dit laatste land aangaat, het, of liever
zijn president Castro, gaat voort om zich op
het Ismaelietisch standpunt te plaatsen,
van „één hand tegen allen", en niet alles n
Nederland, maar ook Frankrijk en Amerik
het gewicht zijner met ijzer bezwaarde
vuist te doen gevoelen.
Zoo heeft W6er de regeering te Washing
ton bericht ontvangen van don consul der
Vereenigde Staten te Puerto Cabello.dat de
Venezolaanscbe autoriteiten van die haver-
het Amerikaansche stoomschip »Merid«"
tweemaal 24 uur hebban opgehouden. Zij
weigerden de uitklaricgabewijzsn af te ge
ven, waardoor hot schip, dat de mail voor
Cursc&o aan boord had, grooten last hetf,
ondervonden. Nieuwe onlusten metAme
rika zouden hier wel eens uit kunöen voort
vloeien.
Wat Marokko aangaat, in iedere kust
staat haast men zich Moulay Hafid tot sul -
tan uit te roepen, onmiddellijk nadat daar
bekend is geworden,dat deze ook teTanger
is geproclameerd. Én aües geschiedt zon
der vijandelijkheden tegen Europeanen.
Te Tsnger acht men 't zeker, dat Moulay
Hafid aan het verlangen der mogendheden
zal voldoen om de diplomatieke en finan -
cieele verplichtingen, door Abd-el-Atis
aangegaan, na te komen. Dit is nl. 't «enige
middel voor hem om zich erkend te zien,
hetgeen hij natuurlijk zeer goed begrijpt,
maar het is toch vrij zeker, dat hy als we
derdienst van de Franschon zal eisohen do
ontruiming van het gebied der Chauja's
wat niet belet, dat hij zich ten slotte toch
tevreden zal moeten stelleD met de geleide
lijke ontruiming, die de Franschen reeds
sedert lang op hun program hebben staan
De ongelukkige financieele toestand, waar
in Moulay Hafid zich bevindt, zal ham wel
noodzaken, om zich wat meegaand te be-
toonen.
Eu hoe maakt het nu in dien tijd de
oude sultan Abd-el-Aziz? Een journalist
die het overblijfsel van zjjn mehallah die
in een tuin bij Settat gelegerd is, ging
opzoeken, deed de volgende ervaring op
Er hoersohte eene onbeschrijfelijke wau
orde, de mannen hadden bijna geen kier-
deren meer aan het lijf, de nog levende
paarden vertoonden akelige wonden en dc
doode beesten, reeds in staat van ontbie
ding, werden niet weggeruimd en verspreid
den een onverdragelijke lucht in het rono.
De sultan zelf houdt verblijf in een tent,
die de minste kaid nog niet goed genoeg
zou vinden.
Van de soldaten hoorde de berichtgever
een relaas over de nederlaagvan een slag
kon eigenlijk niet worden gesproken, het
was niets anders geweest dan een onbe
schrijfelijke paniek, veroorzaakt door dea
afval der Chauias.
Nadat gebleken was dat een gedeelte van
het leger gemeene zaak maakte met do
vijanden, meenden de soldaten overal vij
anden te zien en er ontstond een vreeselijk
onderling gevecht met het bekende onge
lukkige gevolg.
Algemeen gaven de soldaten hunne be
wondering te kennen voor den Sultan.
Tot dusverre had men hem voor lafhartig
gehouden, thans gaf hij" de bewijzen een
dapper soldaat (e zijn. Zijn burnous weid
doorboord met kogels, zoodat de Muzel
mannen zelfs dachten, dat hij een talisman
moest bezitten, die hem de onkwetsbaa
heid verzekerde.
Zijn oom werd naast hem gedood, zij--
broeders en neven werden gekwetst, de
eillfan echter, kalm temidden van de ver
warring, nam rustig maatregelen voor de;
terugtocht.
Ea deze was lang en moeilijk. Lant-*-
den weg niet anders dan vluchtende ruite:-,
die zich vervolgd wanende door da achVr
hen aankomenden, voortdurend in vei
schillende richtingen schoten losten. E
thans heeft de Sultan mat Muzelmahsi he
gelatenheid zich geschikt in zijn lot. Wj
echter niet zeggen wil dat hij niet trackts r.
zal het hem ontglipte gezag terug te krijger.
Ia Perzië blijft de Sjah bezig gehoude
door oproerige onderdanen en soldaten,
verschillende deelen dee lau-is. De verhak
omtrent het door de revolutionaairen t*
Tehriz behaalde succes zij i langzaam doo
gedrongen, ook naar ver verwijderde str-
ken en hebben de bevolking aldaar na- -
gemoedigd eveneens in opstand te koon
tegen de regeeringsgezinde party.
Ia Perzisch Kurdistan is, zooa's
Zaterdag reeds meldden, oproer uitgebu-
ken onder alle stammen. De revolution
nairen nemen de ambtenaren gevangen,
bezetten de regeeringsgebouwen en hebber
zelfs de woning van gouverneur Safii
Santane verwoest. De gouverneur is op
de vlucht gegaan. Bij een botsing tussohen
de menigte en de wacht vielen een aantal
slachtoffers.
De opstandelingen eisohen onmiddellijke
bijeenroeping van het parlement en ver-
klaren, dat zij den Sjah Diet zullen er
kennen, zoolang hun eisoh niet is ingewil
ligd.
In Sjiras en Kerman maakt de'rovolu-
tionnaire beweging ook groote vorderingen.
Kerman is geheel en al in het bezit der
opstandelingen. De hoofden der regeeriog
zijn deels gevlucht, deels gedood. Op de
straten liggen vele dooden en gewonden.
De leiders der beweging benoemen corni-
té's, die de stad zullen besturen, tot tijd
en wijle, dat het parlement bijeenkomt.
Aan het hoofd der beweging staan SawaD
en Kadym Chon.
Gaat zij door, dan zullen deze namen
nog wel eens genoemd worden. Wordt zij
in bloed gesmoord, gelijk zoovele in Perzië,
dan mag de lezer ze wel vergeten.
Nederland en Venezuela.
Het vertrek van het pantserdeksohip
Friesland is uitgesteld tot Donderdag 3
September. Dit uitstel houdt verband met
een vertraging in de aflevering der in
stallatie voor de draadlooze telegrafie,
Staatscommissie Middenstand.
In aansluiting met ons berioht van gis
teravond vernemen wij omtrent de door
de Staatscommissie voor den Middenstard
te 's-Gravenhage gehouden vergadering
nog het volgende
Het geheele concept-wetsontwerp ver
vroegde winkelsluiting werd artikelsga-
wijze behandeld en na ampele besprekin
gen in eerste lezing goedgekeurd.
Het beginsel der ontworpen wet berust,
naar wij nader vernemen, op de over
weging dat alleen een rijkswet een bil
lijke oplossing dezer quaestie kan brengen.
Het eerste artikel spreekt dan ook
van een eluitiog van winkels tussohen
's avonds 9 uur en 's morgens 5 uur
over geheel Nederland.
Ton gevolge van enkele aangebrachte
wijzigingen zal de staatscommissie nog
maals voor dit wetsontwerp bijeenkomen,
teneinde het bij tweede lezing definitie!
vast te stellen.
Soemba.
In den laatsten tijd komen telkens be
richten orntret overvallingen van patrouilles
door de bevolking van Massoe, een berg
land in Oost-Soemba.
Einde Maart van dit jaar werd besloten
het nog weinig bezochte bergland van
Massoe en Karera te doen bezoeken, waar
zieh, vele paardendieven ophouden en nog
ve e repeteergeweren en aohterlaadgewe-
ren in het bezit zijn der verspreide bevol
king, welke daar zonder eenig centraal
hoofd ver uit elkaar in roofnesten woont.
Reeds in den Dacht van 1 op 2 April
werd een patrouille onder den sergeant
posthouder Breijman van Melolo in het
bivak verraderlijk met lansen aangevallen.
Deze patrouille, die een doode en twee ge
wonden, waaronder de sergeant-oomman-
daut, bekwam, trok den volgenden dag op
Melolo terug. De bekende luitenant Rijn-
rters kwam den volgenden dag ter plaatse
mot een patrouille, kreeg nog eenige ver-
stetkiug en begon toen van het bivak bij
Kanangar uit te patrouilleeren. Een der als
hoofdaanleggers der overvalling aangewe
zen hoofden werd spoedig door luitenant
Rijnders geval, dooh deze moest toen naar
Waiogapoe terug om eenige dienstzaken af
te doen en stelde het bivak onder hevel van
sergeant Siegers. Doze nadere flacier kreeg
nu berioht, dat de tweede hoofdaanlcgger
zich werschta te onderworpen, doch, Be
vreesd zijnde 'n het bivak le komen, een
samenkomst op een k wartier afstauds ver
zocht. Hierin zat niet» vreemds; ook ia 1906
had o.a. de bekende Oemboo Kersi zioh op
die wijze onderworpen. Door 5 fuseliers
vergezeld ging s.-'rgeant Siegers naar de
afgesproken plaats. Men kent den afloop
toen op een van te voren afgesproken sein
schot een patrouille uit het bivak te huïp
snelde, vonden zij sergesot Siogors met de
zijnen vermoord wapens en munitie ,der
gesneuvelden waren gestolen.
Luitenant Rijnders keerde dra van Waiu-
gapoe in het bivak Kan nngar terug en be
vond, dat nu de heele streek in opstand
was, zoodat hij verplicht was den resident
van Timor om versterking te vragen. Aan
dit verzoek werd ten spoedigste voldaan
door het zenden van een sectie, met kara-
bijnon bewapend, onder den luitenant Gude
Reeds 6 dagen nadat het verzoek om ver
sterking den resident had bereikt, was die
sectie ter plaatse aangekomen.
Nu begon een rustelooze aelie tegen de in
verzet zijnde bevolking, maar doordat deze
zoo verspreid woont en zich hier en daar in
sehier ongenaakbare rootnesfen schuil
houdt, is het niet wel doenlijk baar een
flinken klap toe te brengen} tan minste niet
met de beschikbare miduelen.
Sedert dien tijd zijn herhaaldelijk in
Massoe patrouilles door „kwaadwilligen"
beschoten.
Het zou ccs niet verwonderen, als ook op
Soemba met meer kracht moest worden
opgetreden. Tegenover een zoo verspreid
wonende vijandige bevolking, die haar
kracht uitsluitend zoekt in het ui; hinderla
gen beschieten van de onzen, doet men met
een zwakke troepenmacht als op Soemba
ageert Diet veel. N.B.C.
Middelburg. Maandag j.l. werden de
lessen in de nieuwe school voor M. U. L. O.
geopend met 120 leerlingen.
Op de school Gravestraat is het aantal
leerlingen dit jaar 260.
Te zamen dus 380.
