NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 275. 1908.
Zaterdag 22 Augustus.
22e jaargang,
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, ie Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
BaiteiiMflSËSi OverzieM.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
FA' VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 --ent.
21 Augustus 1908.
Nederland en Venezuela.
lu 't geen De Maasbode hier schrijft, ligt,
naar wij meenen, veel waars.
Dooh ook een blokkade kan haar nut
hebben,als middel om aan te stellen eisohen
kracht bij te zetten. Venezuela heeft een
niet onbelangrijken handel. Blijkens ons
ten dienste staande opgaven telde zijn
handelsvloot in 1905 twee en twintig zeil
schepen en negen stoomschepen met een
inhoud van resp. 3168 en 2096 ton. De
invoer beliep in 1906 een waarde van om
streeks 22,000.000 gld. en de uitvoer,hoofd
zakelijk van koffie, caeao, goud, vee, hui
den, koper, dividivi, bananen, tonkaboonen,
verf- en ander hout, boomwol, indigo en
tabak had in dat jaar een waarde van
39.720.000 gld. Zoo werd in dat jaar aan
koffie uit de voornaamste haven een hoe
veelheid verzonden van 52200000 kg. en
aan oaoao 8600000 k.g.
Uit deze cijfers is af te leiden welke
groote belangen voor het land gemoeid
zijn met den handel. Zou Nederland er
in slagen dien handel stil te leggen, dan
mag verwacht worden, dat in Venezuela
zèlt voldoende stemming zal gemaakt wor
den tegen president (Jastro om hem te
dwingen voortaan onze vlag te eerbiedigen
en hel te eischen eerherstel te geven.
Zonder, twijfel zal het voor Venezuela
ondoenlijk zijn, een blokkade onmogelijk
te maken, wijl het, gelijk bekend is, met
beschikt over de daartoe geéisohte mari
tieme middelen. Echter is een moeilijkheid
dat de handel voor een groot deel in
handen is van in Venezuela gevestigde
Duitsohers, die tooh niet helpen kunnen,
dat president Gastro zioh aanstelt als een
kwajongen. Met deze moeilijkheid zal
vooral rekening dienen te worden gehou
den, wijl wij ons hier een blokkade denken
zonder voorafgaandeoorlogsverklaring(blo-
ous paoifique) omtrent wier geoorloofdheid
de meeningen bij kenners van het volken
recht nog verdeeld zijn. Zoodat de kans
aanwezig is, dat een onzijdige staat, wier
onderdanen sterk bij den Venezolaansohen
handel geïnteresseerd zijn, zioh tegen de
doorvoering zou kunnen verzetten.
En wat allereerst vaststaat is wel, dat
Nederland in zijn optreden tegen Casiro
zorgen moet geen nederlaag te leiden.
Wat we beoogen te zeggen is dit: de
Staat der Nederlanden als natuurlijk be
schermer zijner onderdanen, is verplicht te
waken voor de rechten der onderdanen,
ook al wonen dezen op mijlen afstands
aan de overzijde van den oceaan. En wijl
de mogelijkheid van oplossing van het
hangende geschil langs vredelievenden weg
is uitgesloten, heeft Nederland het reeht
van zjjn regeerders te eisohen, dat daden
worden gesteld. Dooh bij het stelleD dier
daden zijn zóóveel belangen gemoeid en
moet met zóóveel mogelijkheden worden
gehouden, dat wijze voorzichtig
heid eiken schijn van overijling dient uit
te sUiten. Bij mogelijke ontevredenheid,die
het langzaam werken van ons Departement
van Buitenlandsohe Zaken althans in
het oog van buitenstaanden bij deze
aangelegenheid, zou doen ontstaaD, houde
men dit voor oogen.
Uit het versterken van de zeemacht in
de West-Indisohe wateren is geblekeD, dat
naen in Den Haag niet stil zit. Men wachte
roet zijn critiek, tot volledig verstrekte ge
gevens in staat stellen tot vestiging van
een juist oordeel.
Zonder inbreuk op de Monroe-leer.
Zoo stond er gisteren in ons eerste Bin-
neniandsoh berioht omtrent «Nederland en
Venezuela.
Een korte verklaring moge hier volgen.
James Monroe werd geboren 28 April
1758 te Monroes Creek in Virginia(N.-Am.).
Hij bekleedde achtereenvolgens verschil
lende betrekkingen, o.a. die van gezant te
Parijs, later te Madrid en Londen.
In 1811 werd hij staatssecretaris in 't
ministerie van Oorlog j in 1814 nam hij
het bevel over de strijdkrachten der Unie
tegen de Eagelsohen op zioh. j
Van 1816 tot 1825 was hij president der
Vereenigde Staten, en maakte zioh als j
zoodanig een onsterfelijken naam.
Want uit dit tijdperk dagteekent de
Monroe-leer of het Monroe-slelsel. Hij
vaardigde namelijk in 1823 het gewichtige
besluit uit, waarbij bepaald werd dat de
Vereenigde Ststen van Noord Amerika
geen inmenging van Europeesche mogend-
beden in de Binnenlandsche aangelegen
heden van het Amerikaaosoke vastland
dus ook van Venezuela Red zouden
dulden.
De bedoeling van de in ons bericht in-
gelasehte woorden was derhalve te doen
uitkomen dat Nederland met Venezuela in
verwikkeliugen tredende, acht te geven
heeft op de nog van kraoht zijnde waar
schuwing dat Amerika nooit zou mogen
dulden dat Nederland zioh mengen zou
iu de binnenlandsche aangelegenheden van
Venezuela. Wel in de overige.
Op een dorpje nabij Dresden woont een
man die in de wereld van den landbouw
door nieuwe onderzoekingen naam maakt.
Het is professor Nobbe, direoteur van
óe Koninklijke Boson- en Landbouwschool
:e Tharandt.
Onder de nieuwste theoriën van dezen
landbouwgeleerde behoort de entdekking
dat men ook landbouw drijven kan zonder
land.
Zonder water is geen plantengroei mo
gelijk, maar professor Nobbe aoht water
niet alleen noodzakelijk maar ook vol
doende, in dien zin namelijk dat de plant
geen water maar wel aarde missen kan,
en hij bewijst deze stelling door in het
water planten te kweeken waarvan de
middellijn aan het onderst gedeelte van
den stam 20 tot 25 oentimeters bedraagt
en die welig tieren. Elk van die wonder
planten hangt in een glazen vat, waarin
alleen water en geen aarde aanwezig is,
door het glas heen kan men de wortels
zien, die geregeld grooter worden, en in
de lente kan men waarnemen, hoe de
biadknoppen en de bladeren ontstaan, ter
wijl de plant blijft leven, als in den winter
het water bevriest.
Natuurlijk kweekt Nobbe zijn planten
niet in zuiver water, hij vermengt het met
de stoffen die de plant voor hare voeding
noodig heeft. Van die stoffen maakt hij
een mengsel in de verhouding die juist
de geschikte is voor de plant, die hij
fc weeken wil, lost dat mengsel op in het
water, waarin ook net zaad geplaatst wordt
ea vernieuwt elke vier weken zijn vloei
baren voedingsbodem.
Als curiositeit verdient deze theorie mis
schien eenige aandacht. Voor de praoiijk
zal het wel van weinig beteekenis zijn,
want het blijft dan ook met deze proei
tooh waar dat geeD plant van luoht ea
water alleen leven aan, maar ook behoefte
heeft aan opgeloste stoffen die alweder aan
den bodem moeten ontleend worden.
Servië en Montenegro.
Een paar maanden geleden werd te Cet-
tinje de hoofdstad van Montenegro, een
samenzwering ontdekt tegen het leven van
vorst Nikits. De bommen die daarbij in
beslag genomen werden, waren vervaar
digd in de Servische rijks geschutgieterij
te Kragoejewatz met medeweten van den
Ssrvisehen kroonprins.
Te Belgrado, de hoofdstad van Servië,
heeft men getracht deze mededesling te
ontzenuwen door de bewering dat de man
die haar deed een Oostenrijksche agent was
die tot taak had de beide Servische Balkan-
staten Servië en Montenegro togen
elkaar op te zetten. De mededeelingen van
dezen man Nasties genaamd luiden
evenwel heelemaal anders. Te Budapest,
de hoofdstad van Hongarije, gaf hij een
boekje in 't licht, waarin h(j de samenzwe
ring teekent als een poging om een alge-
meene revolutie te verwekken in het ge-
heele gebied, dat door Zuid-Slaven wordt
bewoond. Maar de berg heeft eene muis
gebaarder is niets anders uit voortge
komen dan de mislukte poging van een
bomaanslag tegen den vorst van Montene
gro. Nasties, die zelf eene rol in deze samen-
zweriDg heeft gespeeld, treedt nu op alsaan-
gever van zijne vroegere makkers. Hij
verhaalt, dat hij in December 1906 uit
Bosnië naar Servië is gegaan en in Belgrado
is opgenomen in de club Slovenski Jug (het
Slavische zuiden). De eigenlijke leider van
dit gezelschap was de artillerie kapitein
Jaseha Nenadowitsoh, een bloedverwant
van den Koning en vriend van den Kroon
prins.
In deze club, die vele relation had aange
knoopt met aanzienlijke staatslieden van
het Slavische zuiden, werd veel verhaald
van de geestdrift van den Servischen
Kroonprins voor den revolutionairen arbeid
van deze lieden. Er zou sen terroristische
actie op touw gezet worden in Bosnië, Ber-
zegowina, Novibazar en Kroatië. In Bel
grado werd een conferentie gehouden,
waarop ook uit Kroatië sen professor ver
scheen. Bovengenoemde kapitein bracht
Nasties b(j diens bezoek aan 'tiqjks arse
naal te Kragoejewatz op de hoogte van de
vervaardiging van bommen en gaf hun er
oen aantal over, verklaarde dat de Kroon
prins iustemde met zjjn beschikkingen en
koning Peter van alles kennis droeg. Den
18en Augustus zou met da terroristische
eefie in de hierboven genoemde landen be
gonnen worden. Ia brieven san allo Euro
peesche regeeringen en dagbladen zouden
de oorzaken van 't revolutionaire optreden
der Zuid-Slaven uiteengezet worden.
Nasties beweert nu, dat tegen zijn wil en
tot zijn groote verrassing de bommen ge
bruikt zjjn tot een onderneming tegen Mon
tenegro. Hjj bevond zich in Serajewo, de
hoofdstad van Bosnië, toen te Belgrado en
Cettinj9 de bommen in beslag genomen
werden.
De onthullingen van dezen Nasties heb
ben tot een uitgebreid gerechtelijk onder
zoek geleid. In Servische hofkringen wordt
natuurlijk alles voor laster verklaard. Maar
dat Koning Peter blank onschuldig zou zijn
schijnt onmogelijk voor wie weet hoe hii
ook in den moordop z'n voorganger de hand
moet gehad hebben. Althans een Serviër,
met name Ranko Milits, die van den moord
op Koning Alexander en Koningin Draga
getuige is geweest en nu te Boedapest
woont, heeft, volgens een bericht van daar,
aan het Hongaarsch nationale museum een
verzegeld pak met 45 bescheiden geschon
ken, onder verbod het voor Koning Peter's
dood te openen. De stukken hebben betrek
king, zegt men, op den strijd van Koning
Peter om den troon van Servië.
Frankrijk.
Dezer dagen is een lid van den Senaat
overleden, wiens naam wij in het.buiten-
iandsoh overzicht wensohen te vereeuwigen.
Hij heet Aiène. Een groot staatsman is
hij niet geweestmaar 't Bchijnt ai groot te
zijn in een staatsman, wanneer hij geen
kwaad doet. En dit kan men met recht
van Emanuel Arèae, zeggen. Hij was een
zonderling politicus. Een bepaalde kleur
had hij eigenlijk niet, hij stemde altijd met
de regeeriüg. Dat bezorgde hem een goeden
naam bij de ministers en daardoor kon hij
zijn familie en kennissen altijd vette postjes
bezorgen, waarvoor zij niet veel behoefden
uit te voeren. Een blad berekent dat zijne
bloed- en aanverwanten gezamenlijk uit
sinecures, die Arène hun bezorgd had, een
«komen van 128,099 francs uit de Fransehe
schatkist trokken.
Oost-Soemba.
In Massoe (OoBt-Soemba) is 'n patrouille
ioor kwaadwilligen in het bosch van W a-
toeahoe beschoten, waarbij een inlandsch
militair zwaar gewond werd. De verliezen
vaü de kwaadwilligen zjjn onbekend.
CIT DE PROVINCIE.
Goes. Door dhr. J. C. de Beste Az- werd
aan de oudheidskamer ten geschenke aan
geboden een zilveren medaille der vroegere
te6kenschool te Does door wijlen zijn vader
dhr. A. de Beate, verworven bij het prijs
teekenen in 1845, en een zilveren draag-
teeken der voormalige dienstdoende schut
terfj te Goes, ontvangen door wijlen dhr. A.
de Beste voor 15-jarigen trouwen dienst bij
bovengenoemde schutterij (dit is het eerste
stuk dat de Oudheidskamer ontving van
de voormalige dienstdoende schutterij.)
Jammer dat er zoo weinig bewaard is van
de schutterij. Wij hadden zoo gaarno haar
geschiedenis voor het nageslacht bewaard.
Want als uien bijv. het vertrek leest der
zgn. mobiele schutters op 27 Nov. 1820 dan
verlangt men meer te weten.
Dit was 27 Nov. 1830 's morgens 8 uur.
Ganech Gooi was in rep en roer, want de
opmarsch van bet mobiel gedeelte der ste
deljika dienstdoende schutterij naar de
hoofdstad zou plaats hebben. Om 8 uur ver
zamelden zich el de schutters op da Markt,
om hunne wapenbroeders uitgeleide te
doen.
De gemeen ters ad trad voor het froöt, om
aan de vertrekkende schutters een af
scheidsgroet te brengen. De burgemeester
sprak den vertrek kenden een hartelijk
woord toe namens de ingezetenen, hetwelk
werd beantwoord door de schutters met 'r
luid hoerah. Dhr. J. P. Bosdijk had een af
scheidslied vervaardigd, hetwelk aan de
schutters werd uitgereikt. Men vertrok te
voet naar Middelburg. De Zuid-Beveland-
sche jagers onder bevel van hun commas
dant Toutenhoofd en 't vrijwillige burger
korps, hadden zich bij de grens der
gemeente opgesteld. Hier werd nogmaals
halt gebonden, en een vaarwel toegeroepen.
Het gedeelte der schutters naar Middelburg
op reis werd een eind weegs vergezeld door
net corps jagers, en de overige schuttere
keerden naar Goes terug. De Goesche
schutters werden geplaatst te Schoondijke
tot bewaking der grenzen.
Goes. Voor het stedelijk archief werd
ontvangen van den heer J. Fransen van de
Putte de archiefstukken van het vorige
Departement der Maatschappij tot Nut van
het Algemeen afd. Goes, eu van den heer J.
M. Kabebeeke de archiefstukken der voor
malige meestoof de Zon te Goes-
Goes. De Commissaris van Politie 'gaf
Woensdagavond nog een repetitie-avond
aan zijn leerlingen, de heer wethouder v.
d. Bout woonde dien bij en drukte zijn
ingenomenheid uit. A. s. Dinsdag zal de
Commissaris nog een avond geven, welken
de burgemeester hoopt bij te wonen.
Goes. De heer Rothpletz vroeger volon
tair b(j de politie alhier is benoemd tot ad-
j unot-inspecteur bij de politie te Den Haag,
en wordt met Jan. aldaar benoemd tot
inspecteur.
VHssingen. De Nederlandsphe loods-
sohoener no. 4, schipper Loesberg, is heden
met averij op de haven gekomen, opge-
loopen in de onweersstorm van hedennacht.
Middelburg. Benoemd tot brievenbe
steller alhier G. A.Schefier te Zevenbergen.
Het berioht in ons vorig no. omtrent
een voorgenomen verblijf te Domburg
van de groothertogin van Mecklenburg
blijkt onjuist te zijn.
In de week van 12—13 Aug. zijn in
Zeeland voorgekomen 1 geval van rood
vonk te Heinkenszand en 1 van diphte-
ritis te St.-Philipsland.
Rilland. De vorige week lieten twee
dames in een dames-ooupé gezeten en uit
stappende in Woensdreoht een paar nieuwe
klompen in den trein liggen. Aanstonds
werden de laatste vermist en van de ver
missing aan den waarnemend elief te
Woensdreoht kennis gegeven. Deze stelde
direct telegrafisch onderzoek in aan het
station te Rilland en te VlissingeD. Bij
onderzoek werd in de ooupé noch te Ril
land noch te Vlissingen de vermiste voor
werpen gevonden. Zij moesten 'ussohen
Woensdreoht en Rilland verdwenen zijn.
Werkelijk blijkt dit ook het geval te zijn.
Bij gehouden onderzoek door de politie
blijkt dat er in diezelfde coupé nog twee
dames hebben gezeten die te Rilland zijn
uitgestapt en waarvan een de klompen
nabij wachtpost 20 uit den trein heeft ge
worden. Des avonds werden ze door een
aangehuwde zuster gehaald. Tegen de da-
deres J. F. K., alhier verblijvend, is pro
ces verbaal opgemaakt.
Borsele. Woensdag werd bij de Noord
nol door den aannemer Roeloffs met aan
vankelijk goed gevolg gezonken het eerste
zinkstok, groot 1000 M2. Een stoomboot,
2 tjalken, 3 hoogaertsen en 60 manschap
pen deden daarbij dienst. De weersgesteld
heid leende zioh uitstekend voor het werk.
Serooskerk*. In den naoht van Donder
dag cp Vrijdag werd de schuur van M.
k. alhier door hei onweer getroffen. Spoe-
iig «as de brandspuit aanwezig om te
bluesehen, doch er was in de buurt geen
water genoeg, zoodat het belendende woon
huis mede een prooi der vlammen werd.
Het huishouden is voor een deel gered
kunnen worden. Huis, schuur, benevens
den inboedel zijn verzekerd.
Kortgene. Donderdagavond om half
11, tijdoEB een hevig onweder dat zich
bovers Noord- en Zuid Beveland ontlastte,
Joeg de bliksem in een schuur van het
Kroondomein aan den Pri&sendqk alhier,
pachter dhr. J, J. van Arenthals. De brand
spuit was spoedig ter plaatse en wist het
woonhuis, enz. te behouden de schuur en
z(jn inhoud, groot.ondeels vlas, en versssu-
reerd, ging verloren.
Marine en Leger.
Soldij-verhooging
Door de Regeering is bij de Tweede
Kamer ingediend een wetsontwerp tot ver-
«ooging van de Oorlogsbegrooting voor
1908 met een bedrag van f109.350, ten
einde te kunnen overgaan tot een alge-
meene herziening der soldijen van de mili
tairen beneden den rang van officier.
Het wetsontwerp heeft onder meer ten
doel, de positie van het kader te verbeteren
ten einde daardoor zoowel tegemoet te ko
men aan grootendeels billijke klachten als
ie geraken tot een behoorlijke aanvulling
der onderofficiersrangen.
De Minister is beslist van meening, dat
de kraoht van een leger als het onze voor
een groot deel schuilt in de hoedanigheid
on de toewijding van bet kader. Dit kader
beeft echter, z. i., ook het recht, dat de
natie blijken geeft de diensten, die het
bewijst, naar behooren op prijs testellen.
Daar komt nog bij, dat, indien men er
niet op bedacht is om de goede elementen
door een aan hun bruikbaarheid evenre
dige positie- en inkomstenverbetering meer
blijvend aan het leger te binden, zij er te
gereeder toe zullen overgaan in andere
lakken van den dienst, waar in den loop
der jaren een verbeterde salarisregeling
niet ii uitgebleven, plaatsing te zoeken,
waardoor het kaderverloop, hetwelk toch
reeds bedenkelijke afmetingen heeft aange
nomen, nog tot ongunstiger verhoudingen
zou worden opgevoerd.
Militaire oefeningen.
Behalve de militaire oefeningen tuSGoken
Breda en Roosendaal zullen in September
ook oefeningen worden gehouden in de
groep Woudriohem van de Nieuwe Holl.
W aterlinie, ws-arbjj iu de streek in en om
Heusden als aanvallers zullen optreden het
2e regiment infanterie en eene eerste afd.
van het 4e reg. veldartillerie.
Wegens moeilijkheden van dislocatie is
afgezien van hel voornemen om het 3e en
het 6e regiment infanterie aan die manoeu
vres te doen deelnemen.
Het 3e en het 4e bataljon van het
2e reg. inf. uit 'e Hertogenbosch en het
2e en het 4e bataljon van het 3e reg. inf.,
rasp. uit Middelburg en VHssingen, ver-
irokken gisteren naar de legerplaats bij
Harskamp tot het houden van schietoefe
ningen onder leiding van den luit. kolonel
M. J. vRiilé,vaa lastsl^cacejgd k^ns.B.C.
