NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No, 270, 1908,
Maandag 17 Augustus.
22e Jaargang,
>PIJ,
Veehouders
is koop,
ikerstnecht
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
emiraat".
Knecht
aze machines
ren g e e n e
mprjjzing.
j verzoöken
s er op te
dat ze aan
uiste adres
ht worden.
ite zich voor
i van Naai-
toch onder
linger" aan~
behoeft niet
een en ander
prijzen.
en St. Joosland.
vaars,
£BIID
Volphaartsdyk.
gevraagd
isftood.0
§tMe.
stbode.
sthode
f
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
PRIJS DER ADVERTENTIËN
uit m pers.
Binnenland.
'ddelhurg
i en ongemalen
3N.
itte en ronde Maïs.
izen.
luis Ochtendvoêr
Kuikens,
iver Vleeschmeel.
gere Varkens
Baal.
JRAKBLi,
>urg,
gste prpea
JLEN.
ber
'EB, Kleverskerke.
Km-
s, bjj "W. VAN
ande,
ras), en Loop*
>E KORTE, Me-
eener zaak door
srstond gevraagd
zusterstraat, Goes.
vraagd
EES, Bakker te
Spanjaard straat,
igt met November
igd
HAM, Markt,
Middelburg.
Oostsingel, Goes
r a.s.
Verwart - Go«f,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
15 Augustus 1908.
De opbrengst der Rijksmiddelen over
Ju t was 441 duizend gulden hooger dan
dia over hare gelijknamige zuster van 1907.
Een voordeel dat bijna geheel veroorzaakt
wordt door de meerdere opbrengst der sue
eessiebelastisg. Deze belasting toch bracht
422 duizend gulden meer op dan ia Juli vau
't orige jaar.
Wel werd op sommige zaken meer ont
vangen, doch vele brachten ook weer min
der op en geconstateerd moet blij ven dat
de terugslag aanhoudt vau de malaise in
handel en bedrijf, en de groote stijging
van de inkomsten der laatste jaren haar tjjd
gehad heeft.
Meer werd nog ontvangen o, a. aan per-
soneele belasting 112 duizend; staats
loterij 93 duizendbedrijfsbelasting 66
duizend rijkstelegraaf 15 duizend gulden.
Minder leverden o. a. opgedistilleerd
f 106.000; invoerrechten f 101.000 zegel
rechten f 54 000 bier- en azynaccijns
f 37.000 posterijen f 37.000 loodsgelden
f 34 000 grondbelasting f 27.000.
In de eerste 7 maanden van dit jaar werd
circa een half miljoen gulden minder ont
vangen dan in de 7 eerste maanden van
1907.
Tal van inkomsten blijken tot aanmerke
lijke bedragen te zijn verminderd W(j noe
men slechts bedrijfsbelasting f 147,000,ver
mogensbelasting f 117,000, recht op de
mijnen f 11,000, invoerrechten f440,000,
Buikeraccijns f 138,000, wijn f 58,000, ge
distilleerd f 386,000, zout f 48,000, bier en
azijn f 91,000, geslacht f 99,000, gouden en
zilveren werken f 27,000, zegelrechten
f 208,000, registratierechten f 138,000, hy
potheekrechten f 7000, domeinen f 404,000,
Rjjkstolegraaf f 16,000 en loodsgelden
f 158,000.
Hetgeen op achteruitgang wijst en tot
zuinigheid maant.
Zou de gemeenteraad van Terneuzen in
de fuik geloopen zijn, waartegen wij al
eenige malen hadden gewaarschuwd f
Wanneer een raadslid wil uitspreken dat
het gewenscht is een onderwijzeres bij het
aangaan van haar huwelijk te ontslaan, dan
moet hjj zoo waarschuwden wij
niet voorstellen dit in de verorde
ning te zetten, dewijl een zoodanige veror
dening als zijnde in strijd met de wet, door
gedeputeerde staten ter vernietiging zal
worden voorgedragen. Maar dan moet
zoodanig raadslid die wenschelijkheid bij
motie doen uitspreken en dan gedragen 6.
en Wzich in voorkomende gevallen hier
naar.
Zoo is o. a. te Rotterdam geschiedten
zoo zal het ook gaan te Hilversum,en overal
waar de Raad in den door ons bedoelden
geest handelt.
En nu heeft de gemeenteraad van Ter-
neuzen, blijkens 't verslag in Luctor et
Kmtryu, in de desbetreffende verordening
een bepaling opgenomen, waarbij onderwij
zeressen die een huwelijk aangaan be
schouwd worden ontslagen te zijn tegen
den len der maand volgende op dien waarin
het huwelijk plaats had.
Hetgeen natuurlijk mis is.
Wij zijn benieuwd hieromtrent meer te
hooren.
In verband met het vrijsprekend vonnis
door den kantonrechter tegen personen te
Borssele die op een algemeen erkenden
Chr. feestdag (Hemelvaartsdag) buitenshuis
werkzaamheden hadden verrioht, hetwelk
ook naar onze opvatting de Zondagswet
van 1815 verbiedt, sohrijft X. in de Nieuwe
Zeeuw sche Crt.
Het is niet de eerste maal, dat een rechter te
beslissen kreeg, over het al of niet overtreden
van de wet op de viering van den Zondag.
Zoo kan men in het ^Handboekje voor den
Katholieken eeredienst", jaargang l85i, deel V,
bladz. 97, vinden:
^Omtrent de verbindende kracht der "vet van
I Maart 18I5, in verband met de bepaling der
grondwet, als ook nopens de vraag, welke dagen,
behalve den Zondag, onder b ij die Wet
SSigjMaSSKS&lr
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
FneagfiTiT sasraba; .'KMBB
bedoelde feestdagen moeten verstaan
worden, zijn onderscheidene rechtskwesties ont
staan, die door de rechterlijke macht zoodanig
zijn beslist, d. t de gemelde wet gehand
haafd, en het uitgemaakt is, dat onder de
wettige feestdagen behoorende 2e
Paaschdag, Hemelvaartsdag en de beide
Kerstdagen".
En in deel XV, bladz. 299, jaargang i8öl,
komt voor een arrest van den Hoogen Raad
(van 4 Jan. 1859) waarbij is aangenomen en
beslist,
dat, naar de letter en den geest van art. I
der wet van I Maart 1815, houdende voor
schriften ter viering der dagen aan denChrisle-
teiijken godsdienst toegewijd, onder open
baren arbeid niet alleen verstaan wordt han
denarbeid. of arbeid welke door personen in
het openbaar wordt verricht, maar dat daar
onder ook begrepen is de arbeid, die volbracht
wordt door middel van werktuigen, waarvan
de werking openbaar geschiedt;
dat, enz. enz.
Uit den verderen tekst van dit arrest van den
Hoogen Raad blijkt, dat op dfe dagen welke
door alle Kerkgenootschappen als
Christelijke feestdagen worden erkend, openbare
arbeid verboden is, en dat het be
weren, dat velen zulk als een dag van uitspan
ning beschouwen niet afdoende is, om
van het verbod van arbeid te ontslaan.
Met een en ander is de beslissing van den
Goeschen Kantonrechter in zake de werkzaam
heden onder Borsele verricht in het open
baar op Hemelvaartsdag, moeielijk overeen te
brengen.
Naiuurlijk zullen hier wel arresten tegen
over staan waarin 't tegendeel is beslist.
Uooh ook al stond de rechter hier voor
een eerste beslissing, dan nog komt 't ons
voor, dat hij hier moeilijk van eea over
treding kon vrijspreken, op grond dat de
Hemelvaartsdag geen feestdag is in den
zin der Zondagswet.
Ons bevreemde dan ook de vrijspraak en
derzelver motiveering in hooge mate, zoo
wel de eerste maal als de tweede.
Er is met die Zondagswet al zooveel
jaren gesold dat 't tijd wordt haar óf wat
beter naar letter en geest te doen naleven
ea zoo dit niet meer kan,haar te wijzigen.
Dooh zoolang zij er is, moet zij worden
gehandhaafd.
Een bekentenis
Men herinnert zieh de vele vrijzinnige
stembus-beloften van 1905 nog wel, die
in vervulling zonden gaan, als dr, Kuyper
maar eenmaal weg was.
Een van die beloften was bezuiniging.
Bezuinigd zou er worden, vooral op de
leger-uitgaven en met die bezuiniging zou
den dan de noodige gelden voor de sooiale
wetgeving zijn gevonden.
Maar lees nu eens deze bekentenis in
de puur vrijzinnige Arnhemsche Ct. van
30 Juli j.l.
Zij luidt aldus
„De Liberale Unieheeft op het ge
stoelte der eere gekomen, ook bezuiniging be
loofd, doch haar belofte niet gehouden. Zij kon
dit ook niet, omdat zij maar losweg had beloofd
zonder voldoende kennis van zaken".
Wij doen goed, van deze bekentenis
acte te nemen.
Zij kan ons wellicht bij de stembus van
het volgende jaar te pas komen, als er
weer eens zulke beloften worden gedaaD.
Qraafschapper
Carnegie over rijkdom.
Andrew Carnegie, die, gelijk zoovele
andere millioennairs, als een arme jongen
zijn loopbaan is begonnen, heeft onlangs in
een toespraak aan een feestmaal der ledeD
van het „militair telegraafkorps uit den
Amerikaansohen burgeroorlog" het een en
ander verteld uit den tijd, toen hij een jong
besteller was aan het telegraatkantoor te
Pittsburg.
Op zekeren avond aan 't eind van dc-
maaod kreeg hij niet als gewoonlijk, zijn
geld uitbetaald tegelijk met de andere be
stellers. De kassier zeide hem, dat hij moes)
wachten, totdat de anderen weg waren.
Hij dacht niet anders of hij zou zijD ont
slag krijgeD. Hoe zou hij dan zijn vader en
moeder onder de oogen kunnen komen
Maar toen de kassier alleen met hem was,
zeide hij ,/Andy, wij hebben opgemerkt,
dat je weTk meer waard is dan dat vau de
andere jongens. Ia plaals van 11.25 dollar
krijg je voortaan 13 50 dollar."
z/Ik snelde van het kaDtoor naar huis,"
zoo verhaalde Carnegie, «zoo gauw ik mat»!
kon loopen."
»Spreek ma niet van millioennairsAl
de milliceuen, die ik verdiend heb, tezttmen
hebben mij niet zoo gelukkig gemaakt als
die opslag van 2.25 dollar per maand.
„Toen ik in het huisje kwam waar wij
woonden vader, moeder, mijn broertje
en ik gaf ik aan moeder, als gewoonlijk
de 11.25 dollar en dien avond in bed vertel
de ik aa i mijn broertje Tom het groote
geheim,
z/Toen wij den volgenden morgeD, Zoo-
dag, samen aan 't ontbijt zitten, zei ik
„Moeder ik heb nog iets voor u", gaf haar
de 2.25 dollar en vertelde haar hoe ik daar
aan kwam. Vader en zij waren dolblij me!
het geluk, dat mij te beurt viei. Maardaarop
zeide zij, ais een echte moeder, dat ik het
verdiende, en toen kwamen de waterlan
ders.
>Kameraden, ik ben in armoede geboreD
en ik zou de gezegende herinneringen mij
ner jeugd niet willen ruilen voor die van
den rijksten miilioennairszoon, die ooit heeft
bestaan. Wat weet bjj van Vader of Moed err
Dat zijn maar namen voor hem. Ik heb lie
ver een jongen, wiens moeder zijn kinder
meid, naaister, wasohvrouw, keukenmeid,
onderwijzeres, alles tegelijk is geweest en
wiens vader hem tot leidsmais, voorbeeld
en vriend was. Geen bedienden er tusaohec
Dat zijn de jongens, die 't het verst brengen
in de wereld.
»Er zijn mensohen, die meenen, dat ar
moede een treurige last is en dat rijkdom
gelukkig maakt. Maar wat weten zij er
van Zij kennen maar één zijde van de
zaak en phantaseeren de andere. Ik heb ze
beide doorleefd en ik weet, dat erin rijkdom
zeer weinig is, wat het geluk der mensohen
kan verhoogen, boven en behalve de kleine
gemakken des levens. Lachende millioen
nairs zijn zeldzaam. Mijn ervaring is, dat
rijkdom iemand het lachen kan verleeren."
Vooral in de groote steden wordt het al
moeilijker den geeuwhonger der gemeente
kassen te stillen.
Den Haag zal wel dit jaar niet tot belas-
tingverhooging behoeven over te gaan,do«b
de zekerheid is reeds geboren dat de vette
jaren daar voor goed voorbij zyn.
Amsterdam heeft al jaren met tekorten
gesukkeld. De gemeenteschuld loopt in de
miljoenen.
Nu is er dit jaar, in weerwil van de zui
nigste raming, weer een tekort van elf ton
en de belastingbetalers moeten dat dekken.
Voor de helft moet het gevonden worden
door de extra reserve, bestemd voor de
eerste kosten van uitbreiding, aan de ge
meentebedrijven te onthouden, gedeeltelijk
zelfs terug te nemen. De andere helft moet
in orde komen door belastingverhooging.
Op de gemeente-inkomstenbelasting, die
reeds ö'/a percent bedraagt, durft men niets
op te leggen, uit vrees van nog weer meer
dere Amsterdammers naar 't Gooi te jagen.
Maar de opcenten op het personeel worden
van 120 op 140 gebrachthet straatgeld
wordt verhoogden de beursbelasting
wordt opgeslagen.
Gevolg hiervan zal zijn dat menschen die
personeels belasting betalen, weer eenige
guldens meer naar den ontvanger zullen
brengen. Wonen zjj in een huurhuis dan
zullen de huisbazen het hoogere straatgeld
wel op hen verhalen. De winkeliers zuilen-
hun prfjzen met een kleinigheid opslaan,
wat voor een huisgezin ook heel wat betee-
kent. En de commissionair in effecten, die
hun spaarduitje beheert, zal ook de opge
slagen beursbelasting wel bjj zijn cliënt
weten te vinden.
Duizenden klagen dan ook terecht.
En niet minderen, ook in kleinere ge
meenten, hopen van harte dat minister
Heemskerk er in slagen moge, door een
wetsontwerp aan dan onhoudbaron toe
stand voor zoo menige gemeente een eind
te maken.
Toestand in Turkije.
Een zeer belangwekkender»brief vau zjji
berichtgever te Konstantiuopel over de?
tcgenwoordigtn toestand ia Turkije deel'
de Matin mede. De schrijver verhaalt hot
sultan Abdul Hamid achtereenvolgens a!
zjja trouwe dieriaren, in welke tij een blind
vertrouwen stelde, hoeft laten vallen, hoc
hij zich stuk vcor stuk het eene privilegie
na het andere heeft laten ontrukken, hoe hij
op zijn ouden dag, na een langdurige peri
ode van onbeperkte heerschappij, den eeri
op de grondwet he3ft moeten afleggen e
hem nu feitelijk niets anders is overgeble
ven dan een schaduw van gezag. T we
malen sedert den tijd, dat de grondwr
werd geoetrcyeerd, heeft hy zich, op d;
dagen, dat hy zich naar de Bamidié-moskee
begaf, aan zijn volk vertoond en dan den
indruk gewekt, dat hy er welgemoed en vol
daan uitzag, maar wie hem van dichterby
konden gadeslaan bemerkten op zijn gelaat
de rimpels van angst en de uitdrukking van
vrees.
En naast dien officieelen vertegenwoor
diger van het gezag, wien feitelijk alle
macht is ontnomen, staat het //Comité var.
eenheid en vooruitgang", de eigenlijke ver
tegenwoordiger, de feitelijke bezitter van
de regeeringsmacht, geleid door ee 1 be
stuur dat zetelt op een onbekende plaats,
maar blijkbaar de teugels strak in handen
houdt en dat 6r voorloopig in geslaagd is d«
meest heterogene bestanddeelen van het
rijk eendrachtig geschaard te houden onder
zijn vaan.
Merkwaardig is 't op te merken, hoe
onder dit volk, dat zoo lang heeft gezucht
onder den zwaarsten en pijnlijksten druk,
plotseling redenaars zijn opgestaan, die in
welsprekende bewoordingen uittng gever
aan hun overkropt gemoed, aan de ge
dachten, die de zoo onverwacht gewijzigde
stand van zaken bij hen doet opweller.
Het zijn mensohen van alle rassen, bedie -
naars van allerlei godsdiensten, ambtene-
ren, burgers, vrouwen zelfs.
Hun welsprekendheid is wlid,j hun stijl
revolutionnair. „Wij lagen ter aarde",
zegt er een, «als een zieltogende leeuw,
maar thans sluiten zioh de wonden en de
leeuw staat weder op".
Een ander geeft wantrouwen te kennen
omtrent het voortduren van de vrijheid,
waarop een stem uit de menigte hem ant
woordt »Onze vrijheid wordt ons gewaar
borgd door 100.000 bajonetten". En alsof
het daarmede nog niet voldoende is, roept
een officier uit, terwijl hij zijn degen
ontbloot: „Onthoudt, dat niet de sultar,
maar het zwaard u de grondwet heelt
geschonken De betoogingen dragen eofc-
ter volstrekt niet overal hetzelfde karakter
en evenmin hebben zij overal dezelfde
strekking. Te KoDstantinopel is de veree-
ring voor den Sultan nog schering en
inslag van alle redevoeringen, wordt bij
iedere uitvoering geroepen om den Hami-
dié-marsch, maar in ieder viiajet is do
toestand verschillend van dien in het
andere.
In Macedonië mag de Hamidié-marsoh
niet worden gespeeld en hoort men voort
durend de Marseillaise, te Serrés geeft meii
zioh over aan geweldigheden, op andere
plaatsen weder heeft zelfs de reactie do
overhand. Zoodat dus de Turksohe om
wenteling, die zoo uitstekend voorbereid
scheen, maar zelfs volgens het oordeel van
haar vurigste aanhangers al te vroeg is
uitgebroken, zioh ontwikkelt op goed ge
luk, afhankelijk van het enthousiasme,
dat zij vindt of den tegenstand, waarop
zij stuit.
Hen karakterschets.
De Hollandsche Revue geeft een karakter
schets van den heer H. J. Lovink, directeur-
generaal vau den landbouw. Zij vertelt het
volgende vau hem
»Als geboren diplomaat ik zei u al, dat hij
dat is laat hij nooit iets merken van wat er in
hem omgaat, zelfs zijn ambtenaren weten ge
woonlijk niet met welke plannen hij rondloopt
zij komen 't pas te welen wanneer alles klaar en
rijp in hem is. Daarbij is hij uiterst voorzichtig,
verkent eerst goed het terrein voordat hij iets on
derneemt en zorgt wel, dat de regeering, van
welke hij toch een der organen is, geen échec
lijdt. Vandaar dat hij het zoo aanlegt, dat de be
langhebbenden zelf altijd zeggen dat iets noodig
is. En achter dien wensch der geïnteresseerden
marcheert hij dan heel bedaard aan, om op hun
wensch het initiatief te nemen. Hij gaat hier of
daar ter plaatse eens kijken, zoekt voeling met de
belanghebbenden bij een of andere wet of maat
regel, roept ze desnoods eens tot een vergadering
bijeen, en weet hun dan wel den wensch in den
mond te leggen, zoodat deze nooit hei gevoel
hebben, dat hun iets door den Staat wordt opge
drongen, maar in 't idee blijven verkeeren alsof
de regeerinh aan hun verlangen gehoor geeft. Op
die manier behoeft hij ook niet de tegenwerking
van de belanghebbenden te vreezen, maar is hij
zeker dat ze met hem in die richting zullen mede
werken. Hij is dus een tactisch diplomaat. Maar
zijn talent als diplomaat brengt óók mee, dat hij
heeft ingezien, dat hij als orgaan der regeering
zelf niet te veel op den voorgrond moet treden,
maar dat hij beter doet van achter de coulissen
den boel te dirigeeren en daar de touwtjes in han
den te houden.
Zoo is hij niet zelf op de Congressen te Parijs
en te Brussel geweest, maar de afgevaardigden
van Nederland hebben daar toch zeker volgens
zijn aanwijzingen gehandeldin den boter-
oorlog heeft hij aan de touwtjes getrokkenin
de onlangs behandelde visscherijwet was ook
veel van zijn werken de nu onlangs opgerichte
Tuinbouwraad, die eenigermatevoor den tuin
bouw wil doen wat de Koninklijke Neder-
landsche Landbouwvereeniging voor den
landbouw is, was ook voor een groot deel
zijn werk Zoo zit hij achter alles, voelt men
zijn hand in alles, maar zelden of nooit komt
hij op den voorgrond hij-kt-uis dü léglssenr,
die vau lilt de suuliosad de leiding heeft van wat
•crop üc planken gebeurt,-maat-dieB-het publiek
nooit te zien krijgt En weet u, wat óók zijn
kracht is Hij bemoeit zich met niets buiten
zijn betrekking, daar concentreert hij al zijn
krachten, zijn gcheele tleven op hij laat zich
met niets anders in met politiek bemoeit hij
zich niet. Hij is ierrïand met christelijke begin
selen op godsdienstig gebied, maar hij behoort
tot die menschen, die andersdenkenden met
hun overtuiging niet lastig vallen of er hen op
aankijken. Er zijn er, die vreemd opkijken als ze
dat hooren en die van hem niet gedacht had
den, dat hij tot de kerkelijke partijen behoort,
van hemden man der groote voorvarendheid,
der moderne opvattingen op zijn afdeeling, der
nieuwste propageering in landbouwaangele-
genheden zij vinden daar iets in dat tegen
elkander vloekt. En toch is dat niet zoo. Hij is
godsdienstig zooals Amerikanen dat kunnen
wezen ultra modern in zaken en toch streng
j kerksch U kunt er zeker van wezen, dat hij
nog niet aan het einde vaD zijn carrière is't is
best mogelijk, dat hij vandaag of morgen Mi
nister wordt, maar in een Kabinet van links zou
hij geen zitting nemen".
Nederland en Venezuela.
De N. Y. Herald vernam gisteren uit
Willemstad, dat daar gisteren het stoom
schip Christiansted van Trinidad was aan
gekomen. Het had het eiland Tortuga aan
gedaan en daar tien arbeiders, van Bonaire
afkomstig, aan boord genomen. Alien wa
ren gisteren te Willemstad in quarantaine.
In aansluiting aan het bericht, opgeno
men in de Nederl. Ütct. van 3 Juli jL, no.
154, brengt de micister van buitenlandeche
zaken alsnog ter algemeens kennis, dat,
met het oog op de tegenwoordige omstan
digheden, aan het Kon. ba.-luit van 9 Juni
1908 no. 60, waarbij de heer Roberto Lopez
werd erkend en toegelaten als consul van
Venezuela op Curasao, tot dusverre geen
uitvoering is gegeven.
;gfAtjeh. Naar aanleiding van het in ons
vorig no. onder „Laatste Berichten" opge
nomen regeeringstelegram zjj in de eerste
plaats opgemerkt, dat daarin sprake is van
Teungkoe di Barat (niet Deungkoe) en
Toekoe Tji Bentara (niet Dentara)ook.
staat het in het oorspronkelijke regeerings
telegram, dat dit laatst bedoelde hoofd reel
