NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 269» !9Ö8
Zaterdag 15 Augustus.
22e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Ijit de provincie.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
Oer. Vereeniging voor drankbestrijding.
De achtste jaarvergadering van ae Gere
formeerde Vereeniging voor drankbestrij
ding is te Utrecht gehouden. In zijn
openingswoord wees de voorzitter, ds.
Gispen, van Zwolle, op den bloei der veree-
nigirR, onder meer blijkende ait het toene
men van het aantai afdeelingen,enherdaoht
met eenige waardeerende woorden het
gestorven hoofdbestuurslid, den heerJ.G.
v. d. Hoogt. Vertegenwoordigd waren 23
afdeelingen. Volgens het jaarverslag telde
de vereeniging in het geheel 1865 leden,
waarvan 813 mannelijke en 215 vrouwe
lijke, vereenigd in 88 afdeelingen en 274
mannelijke en 63 vrouwelijke verspreide
ledeu. Het aantal donateurs verminderde
met enkele. Het orgaan verschijnt in 4000
exemplaren. Door het hoofdbestuur werd
een aanvang gemaakt met het nitgeven van
traktaten. De rekening van den penning
meester gaf een klein batig saldo aan.
Besloten werd bij het bestuur van den bond
van protestantseh christelijke drankbestrij-
dersvereenigingen Enkrateia een versoek
aan den Bond van architecten, om geen
aanbestedingen meer te doen houden in
koffiehuizen of andere dranklokalen, aan
hangig te maken. Besloten werd een onder
zoek in te stellen in hoeverre een verbod
van drankverkoop in de oantines ten goede
zou kunnen komen aan den drankstrijd.
Aan het hoofdbestuur werd de wijze van
uitvoering overgelaten. Bepaald werd, dat
aan den secretaris een jaarlijksohe vergoe
ding zal worden toegekend. Aan het hoofd
bestuur werd opgedragen een onderzoek in
se stellen of oase wetgeving wel genoeg
tegen den dronkaard doet, waar hy zioh
zelf en de zijnen geheel opoffert, om aan
zijn ellendige gewoonte naar hartelust te
kunnen voldoen.
In de plaats van wijlen den heer Van de
Hoogt en ter vervanging van den heer van
Dale, die bedankt had, werden als be
stuursleden gekozen de heerea A. Dijkster-
fcuis, te Stadskanaal en C Lindeboom, te.
Gorkum.
Het voorstel van de afdeeling Scheve-
ningen om in art. 1 der statuten te bepalen,
dat de vereeniging ter bereiking van haar
dool de geheelonthouding als middel aan
vaardt, werd na bespreking ingetrokken.
Men besloot by het tegenwoordige stand
punt te blijven-
Naar aanleiding van een voorstel om by
de besturen der vereeniging voor christe
lijke verzorging van krankzinnigen of der
vereeniging tot christelijke verzorging van
zennwlyders pogingon aan te wenden, om
te komen tot het oprichten van een pavil
joen voor drankzuchtigen, werd opgeme;kt
dat dit in strijd zou zyn met de bedoeling
dier stichtingen en werd de stichting Wij-
he'mina t,e Breda voor 't beoogde doeleinde
aanbevolen.
Naar aanleidirg van een voorstel een
gratis exemplaar van 't orgaan aan alle ge
reformeerde predikanten te zenden, werd
aanbevolen, dat de afdeelingen het orgaan
zooveel mogelyk by de predikanten hsrer
classes zullen verspreiden.
In een openbare vergadering sprak ver
der des middags ds. S. Huismans, predi
kant by de gereformeerke kerk van Anjum,
over „Voor welke personen kan in onzen
tijd geheelonthouding eene roeping worden
geaeht
Chr. Letterkundig Verbond. In de
gisteren te Zeist gehouden algem.vergade-
ring van het Chr. Letterkundig Verbond
heeft Mej.J. L. F. de Liefde, in haar voor
dracht over //Kinderlectuur moet kunst
zyn", deze vier stellingen verdedigd
1. Kinderlectuur moet kunst zyndaar
door kweeken wy den mensch voor de
kunst
2. Wie kunst wil geven voor het kind,
moet het loven weten te voelen met een kin
derhart; dat leven tegelijk beziende met
een blik van volwassen wijsheid, zal er op
voedende kracht in zijn werk liggen
3. Wie studies naar het leren maakt,
vindt het zielkundig onderscheidingsver
mogen en de opmerkingsgave bij het kind
veel grooter, dan algemeen van z4ó weinig
levenf jaren verwacht wordt. Ook de vorm
de taal zij kunst
4. Niet al wat met kinderen voorvalt, 6n
treft, is de geschikte stof voor een kinder
hart.
Des middags hield het lid derTweede
Kamer.de heer A.Brummelkamp een lezing
over //De Middeneeuwen".
Nederland en Venezuela.
Aan hot te Caracas verschijnende dag
blad El Constitutionaldat beschouwd
wordt als het orgaan van president Castro,
ontleent Het Hbl. den tekst van de brie
ven, aan den heer De B,9us gericht. Het
blad gesft er de volgende vertaling van
Aan
Z Excell. J. H. de Reus, Min.-Resident
van Nederland.
Ver. St. v. Venezuela, Ministerie van
Buitenl. Zaken nr. 829. Caracas, 20
Juli 1908. 98 en 50.
Mijnheer de Min.-Resident,
De Generaal Cipriano Castro, Grondwettig
President van de Republiek, kennis genomen
hebbende, van den inhoud van Uw schrijven
onder dagteekening van 9 April dezes jaars,
gericht aan de Handels-Vereeniging H o u en
Trouw, en verschenen in het Tijdschrift der
Vereeniging Hou en Trou nr. 5, van Am
sterdam in Mei dezes jaars, vervult met het
oog op de nationale eer zijn meest duidelijken
plicht, door U onbekwaam te verklaren om
ianger als bevriend tusschenpersoon dienst te
doen in de betrekkingen, welke Venezuela on
derhoudt met het Nederlandsche Volk, en heeft
mij, als gevolg hiervan, opgedragen Uw Excel
lentie Uw paspoort toe te zenden, hetwelk ik
hierbij insluit, opdat Uwe Excellentie zich uit
dit land kunne verwijderen.
Eveneens sluit ik hierbij in, opdat Uwe Ex
cellentie het kan doen toekomen in de handen
van Zijne Excell. den Min. van Buitenl. Zaken
in Nederland, een nota, waarin mijn Regee
ring aan de Uwe dit besluit mededeelt.
J. DE J. PAUL.
Z. Excell. den Min v. Buitenl. Zaken
van H. M. de Koningin der Nederlanden,
Den Haag.
Ver. Staten van Venezuela. Ministerie van
Buitenl, Zaken. Caracas, 2o Juli 1908.
Nr. 930, 98 en 50.
Excellentie,
Met verbazing kennis genomen hebbende
van den inhoud van een brief, gericht door
Z. Exc. J. H. de Reus aan de Handels Ver.
Hou en Trou, onder dagteekening Cara
cas 9 April dezes jaars en verschenen in het
Tijdschrift der Vereeniging Hou en Trou
nr. s in Mei dezes jaars, onder de rubriek
-Informatiebureau" heeft de «-Supremo Ma-
gistrado de la Repüblica" zich genoodzaakt
gezien den heer De Reus onbekwaam te ver
klaren om langer als bevriend tusschenpersoon
te dienen in de betrekkingen die de Regeering
van Venezuela onderhoudt met de Regeering
van Uwe Excellentie, en heeft mij, als gevolg
hiervan, bevolen den heer De Reus zijn pas
poort te zenden, opdat hij zich kunne verwij
deren uit dit land.
Deze maatregel, dien een gebiedende plicht
tegenover de nationale eer voorschrijft, treft
slechts den persoon van den heer De Reus in
zijn betrekking met de Regeering van Vene
zuela, doch wijzigt in geenen deele de goede
verstandhouding, welke gelukkig bestaat tus-
schen beide landen en welke Venezuela
wenscht te behouden in alle eensgezindheid,
en aan te kweeken door een ander tusschen
persoon, die dezen goeden wil naar waarde
weet te schatten en de juiste middelen ge
bruikt als boodschapper van goede vriendschap
en overeenstemming, voor het welzijn van beide
landen.
J. DE J. PAUL.
De Tel. deelt mede, dat, indien Hr. Ms.
„Friesland" in West-Indië sal zijn aange
komen ongeveer 1000 man marine-perso
neel aldaar aanwezig is.
De kapitein ter zee van Heoking Ooien
brander, welke zijn ranggenoot baron Van
Asbeck als commandant van Hr. Ms. pant-
sersehip „Gelderland" zal vervangen, is
reeds per particuliere aangelegenheid naar
West-Indië vertrokken.
Bet nieuwe postwetje.
In de St.-Ct. no. 190 wordt afgekondigd
de wet van den 23sten Juli 1908 (Stbl. no.
238) houdende wijziging en aanvulling der
wet van den 15den April 1891 tot regeling
der brievenposterij.
Het bepaalde bij artikel 1, sub b, c, d en e,
van voormelde wet, wordt gelezen als volgt
»b. onder gedrukte stukken:
alle op papier, perkament of andere soort
gelijke stoffen, door middel van boek-, plaat-,
steen-, of lichtdruk vermenigvuldigde stukken
en die welke, hoewel op andere wqze vermenig
vuldigd,, door Ons met gedrukte stukken zullen
worden gelijkgesteld
c. onder nieuwsbladen:
de gedrukte stukken, welke ten minste een
maal per maand verschijnen als courant of
tijdschrift
d. onder b ij voegsel:
het vervolg van een nieuwsblad, namelijk dat
gedeelte, waarvoor het hoofdblad geen genoeg
zame ruimte aanbiedt, doch dat overigens,
hoewel op een alzonderlijk vel gedrukt, in
strekking met dat blad overeenstemt of dit op
eenigerlei gebied aanvult, daarvan kennelijk
een wezenlijk deel uitmaakt en niet afzonderlijk
verkrijgbaar wordt gesteld of voor afzonder
lijke verspreiding bestemd is;
c. onder monsters:
monsters of stalen van koopwaren en mo
dellen, op zichzelf geen handelswaarde bezit
tende en uitsluitend moetende dienen om over
de waar of de soort te kunnen oordeelen".
»Het port der brieven bedraagt, bij vooruit
betaling voor elke briefkaart 26 cent;
voor eiken anderen brief:
van een gewicht van niet meer dan
20 gram 5 cent,
boven 20 tot en met 200 gram10
boven 200 tot en met 500 gram15
en voorts voor elk meerder gewicht van 500
gram of een gedeelte van 500 gram, 5 cent
daarbovenbehoudens dat het port van een
brief van een gewicht van niet meer dan 200
gram, te bestellen binnen den kring van het
post- of hulppostkantoor, waar die ter post is
bezorgd, bedraagt, bij vooruitbetaling, voor
elke briefkaart i'/j cent; voor eiken anderen
brief
van niet meer dan 20 gram3 cent,
boven 20 tot en met 200 gram5
„Het port der gedrukte stukken bedraagt
Voor gewicht tot en met 500 gram 1 cent
per 50 gram of gedeelte van 5o gram
boven 500 tot en met 750 gram 12'/2 cent,
boven 750 tot en met iooo gram 15 cent,
en voorts voor elk meerder gewicht van
jooo gram of gedeelte van xOOO gram 2s cent
daarboven.
„Het port van nieuwsbladen, met ol zonder
bijvoegsels, bedraagt per nommer of exemplaar
voor een gewicht van niet meer dan 55
gram'V'/2 cent,
boven 55 tot en met 150 gram 1 cent,
en voorts voor elk meerder gewicht van 50
gram of van een gedeelte van 50 gram "2 cent
daarboven".
Onze Middelburgsohe corresp. schrijft
Wie dezer dagen ven het station Bergen
op Zoom de breede, goed geplaveide
iMoerstraatsohe baan opgaat, ontmoet tal
van karren die den oogst tehuis rijden,
maar ook tal van karren met bouwmate
rialen beladen. Vast en secuur stapt het
groote Brabactsehe werkpaard voor de
ratelende kar. Straks wijst u een vlaggetje
op hoogen staak het einddoel van dien
karrecoptoeht. Dat vlaggetje wijst de as
van den hoofdtoegang tot Vrederust aan.
Over het terrein loopt een spoorlijn van
3100 meter die de materialen verder op
het terrein brengt.
En als ge dien spoorweg volgt dan
wijst weldra een tweede vlaggetje n het
centrum van hot werk. Eerst ziet ge de
onderbouw van de woning van den ge-
ceesheer-direeteur, op eenige honderde
meters afstand in breeden kring geschaard
de plaats voor het observatie-paviljoen,
het keukengebouw, welks onderbouw Teeds
voltooid is en verder aan weerszijden van
den hoofdweg de paviljoenen voor rustige
patiënten.
Voeg daarby de karren die aanvoeren
langs de spoorlijn en de talrijke kipkarren
voor grondvervoer, de gravers en metse
laars en opperlieden, en ge zult u kunnen
voorstallen dat dit oord waar altijd Zon-
dagrust heersohte, thans een beeld vertoont
van ongekende bedrijvigheid.
Marcheert ge verder op dit uitgestrekte
terrein dan ontmoet gs den zeer iogewik-
kelden arbeid benoodigd tot het slaan van
fwee Norton-pompen, de toebereidselen tot
het bouwen vqd watertoren ea machine-
gebouw en eindelijk, als ge den hoogsten
heuvel van het terrein opgeklommen zijt
dan ziet ge de begraafplaats afgepaald, de
plaatsen voor de onrustige patiënten, diep
in bet bosoh verscholen, rondom u den
donkeren bosohrand, voor u de hocge toren
van Steenbergen, achter u de rcokende
fabriekschoorsteenen van Bargen-op-Zoom,
en ter zijde de molen en de huizen van
Halsteren.
De ïeeuwsohe stichting in een Bra-
bantsche omlijsting.
Helaas, dat uw correspondent bij wijze
^an curiositeit een exemplaar van de non-
vlinder kon getoond worden, ook reeds te
Bergen aangekomen en de omgeving ver
schrikkend,
Een der vele interessante gevels te
Middelburg, die van het buis De Gouden
Zonne in de Langedelft, heeft een belang
rijke restauratie ondergaan.
De gevel, dateerende van 1635, kunstvol
an prachtig versierd met basreliëfs uit
gehouwen steen en de wapens van den
vQormaligen eigenaar Guilelmus Q-uryns
,en, koopman en burgemeester van Mid
delburg in 1629 en 1633, en van diens
achfgenoole Marguerite de la Vaizquiere, is
wat het bovendeel betreft geheel iu den
mrspronkelijken toestand teruggebracht.
De topgevel met het Minervabeeld, steu
oende op een schild met een Medusahoofd,
vu de Aanteelen, versierd raet prachtige
(eeuwen- en menschanbustas, zijn hersteld,
ie baksteen en de witte zandsteen is van de
dikke verflagen ontdaan, zoodat de oude
vormen weer geheel tot hun recht komen.
De gevel vertoont nu zeer duidelijk, be
ha) ve de basreliëfs, de afbeelding der ele
menten de bovenste frieslijst son, maan eD
iierren, de volgende de vogels, een derde
de dieren, de vierde de visschen en de laat
ste het vuur, belichaamd door do gouden
zon.
Het werk werd verricht door de firma M.
K. Jerss Zonen te Middelburg. M.Ct
Middelburg- Heden werd onder mili
tair geleide naar zijn garnizoen, Roermond,
teruggebracht de milicien R. van het 2e
rrg. inf. die, na sedert 27 Juli j.l. uit zijn
garnisoen te zijn gedeserteerd, op 7 Augus
tus j.l. door de politie te Middelburg werd
gearresteerd en tot nu toe, weger.8 bij eene
veohtpartij bekomen wonden, werd ver
pleegd in het militair hospitaal alhier.
Vlissingen. Gisteren is het Ryks-
vaartuig (stoomschip) Ooertsen uitgevaren
om aan het lichtschip Noordhinder de be
manning af te lossen, en dat ging zoo moei
lijk door den wind dat een zoo goed als
nieuwe sloep geheel stuk is geslagen,'t pro
viand, steenkool, enz. heeft men mede
teruggebracht, omdat men het niet kon
overbrengen. Men wacht nu op beter weer.
Vlissingen. Dinsdagavond zijn alhier
aan het station een gedeelte der reizigers
die van Engeland met de dagmailboot mede
waren gekomen en met Duitsohe mailtrein
moesten vertrekken, aan het station achter
gebleven, omdat de waarnemende chef den
trein liet vertrekken zonder dat de passa
giers gewaarschuwd werden. Dat er vreese-
lijk werd gemopperd laat zioh begrijpen.
De meeste huneer hebben des nachts in
het hotel Zeeland gelogeerd.
Vlissingen. Gisteren waren alhier met
een plezierboot van Ostendeeen aantal bad
gasten aaagebraoht, om natuurlijk gisteren
avond nadat zij ook de weekmarkt ie Mid
delburg bezocht haddenweer te vertrekken,
maar door het onstuimige weer durfden zij
niet met genoemde boot terug gaan. Ook de
kapitein zag er bezwaar in, zoodat men be
sloot met de Provinciale boot naar Bres-
kees te gaan en alzoo over land de terugreis
naar Ostende te nemen.
Vlissingen. De gepensioneerde adju
dant-onderofficier W. Lemmes, van het Se
reg. inf., is benoemd tot administrateur van
het garnizoens naehtlegevmagazijn te'sHer
togenbosch.
De soldaat S., sedert 6 Augustus j.l.
vermist, heeft zioh Woensdag bij zijne
compagnie aangemeld.
Dezer dagen overleed te Rozenburg
op 89-jwigen leeftijd de laatste mannelijke
afstammeling van het in Zeeland eenmaal
beroemde geslacht Yan Vrijberghe; jhr.
mr. P. P. van Gelre van Vrijberghe, thans
overleden, en zijo voor eenige jaren mede
op hoogen leeftijd overleden broeder jhr.
mr. J. F. van Vrij bei ghe, beiden ongehuwd,
zijn afkomstig van voorouders, welke oor
spronkelijk tot woonplaats hadden de onge
lukkige stad Reijmerswale. Wij vinden
daaromtrent vermeld, dat Jacob Willemse
de Bout in 1550 voor een „seer vile prise"
het ambaeht Vrijberghe onder Oud-Vosse-
meer kocht, dat, naar het schijnt reeds in
1485 aan zijn Grootvader David de Bout
toekwam. Zooals tal van Reijmerswalers,
die zioh als vissohers na het te gronde gaan
van die ongelukkige stad te Tholen vestig
den en aldaar, tot miseohien voor een eeuw,
nog als een afzonderlijk deel der bevolking
zioh van de eigenlijke Tholenaars onder
scheidden, begaf zioh Willem Jaoobse de
Bout van Vrijberghe (1550—1625) naar
Tholen en was aldaar in 1570 burgemeester,
-vaar hij zich als een kloe^ voorstander der
Hervorming deed kennen. Vele, vele leden
van dit geslacht maakten zioh naam en be
kleedden hooge betrekkingen zoowel inden
(ando en als burgemeesters van Tholen. Jan
Francois van Vrijbergho, geboortig uit den
tijd cat nog het oude rijmpje gold„drie
Tholenaas, twee soldaten" ging in krijgs
dienst ia 1700 en overleed als luitenant-
generaal der ruiterij in 1750. Zyn zoon J.
>an Vrijberghe werd burgemeester van
Zierikzee en diens zoon Jan Francois van
Vrijberghe (1776—1844) werd als zeer ver
mogend taan bij een bezoek van koning
Willem II te Zierikzee in 1842 in den Ne-
derlandsehen adelstand verheven. Zijn
beide zonen hierboven genoemd zijn thans
overleden en zijne dochters huwden in de
bekende Zeeuwsohe familiën Sehuurbeque
Boeije en De Crane. De laatste overledene
was ook gerechtigd tot het dragen van den
naam Van Westen Schouwen, aangekomen
van de Zierikzeesohe familie DeHuybert.
Hbld
Met nummer 189 van de „Stct." zijn
afdrukken verzonden der gewijzigde statu
ten van de VereenigiDg Christelijke Be-
waa: school, te Biervliet.
Tholen. Was het tot heden voorspoe
dig gegaan met het werk van heer W.
Walpot aan de haven, hedenmorgen is de
tegenslag gekomen doordat de dam die de
groote van de kleine haven scheidt, heden
morgen om 4 uurj met hoog water is weg
geslagen. In een oogenblik stond de kleine
haven gelijk met de Eendracht, waarin
het met laag water weer gedeeltellijk
terug loopt, Het zal geea voordeelige zaak
zijn voor den aannemer daar hy juist bezig
is met betonstortingen te doen, en deze nu
op het getij moesten plaats hebben.
Met de vlekziekte is het treurig ge
steld, ruim 50 varkens zijn hier reeds
gestorven.
LANDBOUW.""
Ter Overweging.
II
Van meer belang dan de proefnemingen
op zand - en duin grond, aohten wij voor het
uaeerendeel onzer lezers, die, welke geno
men zijn op zavelgronden.
De heer E. Mastenbroek te Ouddorp nam
een bemestingsproef op mangels, geteeld op
goeden, liehten zavelgrond, welke grond in
een goeden bemestingstoestand verkeerde
en die het vorige jaar bepoot was met nien.
Het proefveld bestond uit 3 pereeelen.
Het geheel werd bemest tegen 150 K G.
superphospbaat en 100 K.G. ohiJisalpeter
per gemel (0,4592 H A.)perceel I kreeg
