y et
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Ikontroomer
3S
No. 253. 1908
Dinsdag 28 Juli,
22e Jaargang.
HISTORISCH
gaarfs
CHRISTELIJK-
ZOMEN
T E",
errievenlen
1 Paard
Biiteüludsch Overzicht.
'delburg
V. p.
ouwers!
itheekbank
and,
oningen.
aal ƒ1.000.000
oordeeligste en
ie van alle be-
soorten. Iedere
bovenstaand ge-
erk.
het handelsmerk
knot voorzien is.
)OP
toP
tóP
knecht
eside Meid
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UIT DE PROVINCIE.
«r
reemd Geld.
osito's
maand.
opzegging
o 0'
O 0
OMER wil aan-
men zal nemen.
geplaatst zijn,
gang, scherpe
aurzaamheid.
aarne verstrekt
ger der fabiiek
ART,
nd eerste klasse
wrtvlietof zijn
t vertegenwoor-
mten aangesteld
serste hypotheek
geeft uit 4
:oers van 98 °/o
f 500.-,
or Zeeland, be-
agenten en cor-
DÏELEMAN te
ris der Bank.
BROUWER.
W. SWITTERS
BOLT.
H. BOASSON
u r g.
rs- Inventaris
groot 8 last.
VAN BELZEN
n.
OP
1 .Kz. te W e s t-
them.
xlxens
Pz., Aagtekerke.
ber
5PE, Oostkapelle.
f met October
Uaarsjes te
den, (Hollandseh
oositerke (W.)
a-Verweat - Go«#<
IEDER EN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
27 Juli 1908.
Bij het berioht der Sehoonhovensche Ci t.
dat er gunstig is beschikt op het adres,
bevattende het verzoek om den Bijbel op
de openbare lagere school te Groot-Aromers
te mogen gebruiken taekent de Chr. School
bode het volgende aan
Hier wordt, zoo schijnt het ons toe, de Bijbel
op eene openbare school toegelaten om eene
school met den Bijbel overbodig te maken of
wel te weren.
We zoeken naar eene vergelijking met dit be
drijf. Er kwam er ons eene voor den geest, die
we liefst nog niet geven.Zij is mogelijk te scherp.
We kennen te weinig de bijzondere toestanden
in dit Groot-Ammers.
Wat we er dan van kennen wilden f
Dit,of de onderwijzers van die school dezulken
zijn, die met dat toegestaan gebruik des Bijbels
ingenomen zijn, maar ook of zij zoodanige oplei
ding of voorbereiding hebben genoten, dat zij
den Bijbel waardig kunnen gebruiken.
De Bijbel is geen boek alleen voor kinderen.
Hij is o o k voor kinderen, maar allerminst uit
sluitend. De Bijbel kan ook misbruikt worden
in de school. Niet alles, wat hij behelst, mag
worden behandeld in de kinderschool. Evenmin
mag de gansche Bijbel in de school worden
voorgelezen. Men doet dat zelfs niet in de ver
gaderingen der geloovigen, al waren daar enkel
volwassenen.
Miskenning van de beteekenis der Heilige
Schrift is het, ze, zonder onderscheid te maken,
overluid in 't bijzijn van allerlei kinderen te laten
lezen.
De uitspraak oi getuigenis
»A1 de Schrift is van God ingegeven en is
nuttig tot leering, tot wederlegging, tot ver
betering. tot onderwijzing die in de rechtvaar
digheid is'',
zullen we in al hare volheid en volstrektheid
laten staan.
Maar we zullen tevens bedenken, dat van
menige hoogst ernstige onderwijzing in ver
maning of historie de grootste kracht uitgaat,
wanneer ze in anderer afleidende of storende
tegenwoordigheid niet geschiedt.
De Schrift heeft ook menigeen slechts in de
eenzaamheid, in de stilte van het verborgen
leven wat te zeggen.
Het volle menschenleven is in de school niet
vertegenwoordigd. De school ontvangt men-
schen in de kinderjaren.
De Bijbel, zoo eindigt de Chr. School
bodeis het boek voor de geheele levens
school. Daarom worde hij niet misbruikt.
En wel mag worden gevraagd, ofdatplolse-
ling brengen van den Bijbel ïd eene open
bare school ruimte laat voor waarborgen
voor een waardig, een eerbiedig gebruik.
Twee presidenten worden in den laatsten
tijd drukker dan ooit besproken Faüières
en CastroDe eerste als vredestichter, de
laatste sis twistzoeker. Fallières heeft in
Zweden ean, zij 't ook minder schitterende,
toch even hartelijke ontvangst genoten als
in Denemarken. Allerhartelijkst was de
toespraak, de toost, welken koning Gustaaf
aan tafel tot hem richtte, en niet minder
vredesgezind het antwoord van den gast,
die niet naliet,op 't voetspoor van zijn gast
heer, uit te wijden over de banden des
bloeds die Frankrijk en Zweden verbinden.
Castro daarentegen de president van
Venezuela schept in karakter en gedra
gingen, misschien ook in staatkundig be
doelen genot het tegengestelde fe zijn van
zijn ambtgenoot der Fransche republiek.
Evenals,nu juist 'n jaar geleden,Napoleon
Bonaparte de geesten van alle staatslieden
en vorsten tegen zich innam, zoo schijnt nu
deze Castro in de Nieuwe Wereld alle
regeeringspersonen tegen zich te willen
innemen.
//Alleen tegen allen", schijnt zijn leus.
Zijn trots trof natuurlijk 't eerst zijn
buren.
Toen de pest te La Guayra uitbrak, nam
Trimidad gezondheidsmaatregelen tegen
schepen uit deze Venezolsansohe haven
plaats, welke maatregelen door den pre
sident van Venezuela met wraakmaat-
regelen (represarilie) werden beantwoord,
onder anderen met quarantaine te gelasten
voor alles wat uit Trimidad kwam, waar
door hij dat eiland, dat bijvoorbeeld al
zijn vleesch uit het Orinooo-gebied betrekt,
als 't ware uithongerde.
Toen kregen de Nederlandsche inlan
ders een beurt, om dezelfde redenen.
Steeds meer dringt hy allen Nederland-
schen, golijk eiken buitenlandschen in
vloed van zijn erve weg. Als een tweede
Monroe maakte hij zich tot leusVene
zuela voor de Venezolanen Geen enkele
buitenlandsche maatschappij werkt er
meer. Mijnen, stoomvaartlijnen, fabrieken,
alles heeft hij aan zich getrokken, voor
zoover raen er hem de meerderheid van
't aandeelenbazit niet wilde verzekeren.
Persoonlijk is hij hierbij al hesl wel ge
varen want by heeft zich een kolossaal
vermogen van honderd miljoen francs
weten te vergaderen. En dat is mooi voor
iemand die zijn loopbaan begonnen was
als muilezeldrijver, en daarna nog een tyd
winkelbediende was
Van 's mans eigenaardige, verwaande
opvattingen getuigen zeker wel enkele op
merkicgen die een dagbladschrijver uit een
te zynent mot hem gehouden vraaggesprek
(intervieuw) heeft opgeteekend.
//Venezuela staat op slechten voet roet
bijna alle mogendheden", zeide hjj, «dat is
mijn werk en myn trots".
Hjj vergeleek zich bij Napoleon; de bond-
genooten zouden by Waterloo niet gewon
nen hebben, als h\i, Castro, in Napoleons
plaats had gestaan, hjj, die een coalitie van
allo mogendheden weerstaat
En ten tweede vergeleek hij zich met Bo
livar, den bevrijder van Zuid-Ameiika,
wiens portret nasst het zyne hangt. Bolivar
verdreef de Spanjaarden, ik, zei Castro, heb
een oneindig veel talrijker en beter gewa-
pendan vijand aangevallen de mannen van
zaken, de cosmopoiieten Mjjn ideaal
is, de noordelijke republieken van Zuid-
Amerika te vereenigen tot een gemeen
schappelijk verweer tegen da barbaren van
Europa en 't andere Amerika".
Men bemerkt wel die //vorst" ziet
overal vijanden en hij koestert groote ide
alen, die wèl niet verwezenlijkt zullen wor
den, daartoe ia hy te veel egoïst, denkt hjj
te zeer aan spekken van zijn eigen zak.
Toch kan hy nog veel kwaad doen.
Het is eigenaardig dat van de weinige
mogendheden, die nog goed zijn met dit
land, het juist Duiisohland is die te Caracas
Venezuela's hoofdstad een gevol
machtigd minister bezitDuitsohland, dat
in den winter van 19021903 met Enge
land en Italië de kust blokkeerde zoodat
zelfs in Venezula echaarschte aan levens
middelen ontstond ten einde zijn schuld
vorderingen te innen en dat zich zijn
eischen door het Hasgsche Hof grooten-
deels toegewezen zag. Zoo blijft men goede
vrienden 1 Een grappig bewijs van de ge
moedelijke ruwe houding der Duitschera
was de aanbieding van een prachtig bloem
stuk dat Caetro op nieuwjaarsdag 190S,
dus op de volle hoogte van het conflict
vau de Duitschers te Caracas ontving en
op welks lint de woorden stonden „Met
de beste wensohen op Nieuwejaar. De
Duifsohe Kolonie te Caracas".
Onder die bloemen stak de gepantserde
vuist. Eenige dagen later werden te Puerto
Oabello Duitsohe marine-troepen geland,
die zioh meester maakten van alle Vese-
zolaansohe vaartuigen in de binnenhaven.
Ook door de eskaders der verbonden mo
gendheden waren schepen in beslag geno
men, o.a. een Venezolaaasohe kanonneer
boot. Een formeel granaatvuur werd door
drie Duitsohe oorlogsschepen geopend op
het fort San Carlos. Niet alleen werd dit
geheel verwoest en vielen daarbij aan
beide zjjden dooden en gewonden, maar
de Duitsohe schepen sehoten zelfs het na
burige dorp plat, een en ander tot groote
verontwaardiging der Yankees.
Ondanks deze moeilijkheden wist Castro
omtrent dienzelfdeu tijd over de revolutio
nairen de overhand te behalen.
Men heeft echter Castro werkelijk klein
gekregen.
„Ik word door overmacht gedwongen",
verklaarde hjj in zyn antwoord aan de
mogendheden.
Én nu is dit het eigenaardige in da ge
heele geschiedenis Met Duitscbland is de
dictator op't oogea blik heel go6dterwyl
Amerika die 't toen zoo voor hom opnam
tegen de Europossche mogendheden nu ge
heel buiten zyn hoekje ligt. Want ook da
Amerikanen heeft hij uit zyn land ge
worpen.
Hiertoe werkt natuurlijk veel mede het
aangemoedigd toezicht der Vereenigde Sta
ten op deZuid-Amerikaansoherepublieken.
Met Frankrijk stond tot voor kortgeleden
Venezuela op niet minder gespannen voet.
Het begon hiermede dat zijn zaakgelastigde
Taigny door Castro uit het land gezet werd,
toen hij gewaagd had te protesteeren tegen
een willekeurig vonnis van de VeDezoIaan-
sohe rechtbanken, Op rechterlijk bevel wa
ren de kantoren der Fransche telegraaf-
maatsohappij te Caracas gesloten en de di
recteur Brun uit het land gezet. Terwijl
men in Frankrijk nog beraadslaagde of het
wenschelijk was, den heer Taigny terug te
roepen, en daartegen stemmen opgingen
omdat de Fransche belaDgen dan geheel
zonder toezicht zouden zijn, maakte de dic
tator van de gelegenheid, dat Taigny zich
aan boord van een Fransoh schip begeven
had, gebruik om hem deo terugkeer op Ve-
nezolaatisohen grond te verbieden. Zijn pre
test zeide Castro, kwam neer op het betwis-
len eenor gewezen zaak. Inderdaad gewezen,
maar door rechters, die geheel onder den
invloed der regeering stonden
Frankrijk beschouwde de uitzetting van
zijn vertegenwoordiger als een oorlogsdaad
en dreigde met geweld. Een geweld dat
eehter nooit gekomen is En nu is de Neder
landsche consul De Reurs door Gastro weg
gepoetst omdat hij in een Nederlandseh
weekblaadje Hou en Trouwhad ge
klaagd dat er met Castro niets te beginnen
was.
Castro betoont zich wel wat ondankbaar
jegens de vreemdelingen. Immers dezen
hebben zijn land tot aanvankelijken bloei
gebracht, door de ontwikkeling van zijn
handel en de ontgiDuingzijuerhulpbronnen.
Het voert koffie, cacao, hoornvee, hui
den, caoutchouc en goud uit en is door
zijn ryke bewatering, niet ongezond kli
maat en den dierenrijkdom van sommige
streken voor een grooter toekomst bestemd.
Zyn uitvoer naar alle landen neemt toe
(naar Nederland en koloniën van 7.889.000
bolivars in 1908, tot 11.827.000 b.inl905 6.
Doch zyn invoer neemt behalve uit Ne
derland (2.828 000 in 1904 5 tot 3.095.000
in 1905 0) uit alle laoden afis voor
Engeland in dien tijd zelfs van 503.000
op 21.000 b. gedaald. Van zijn scheep
vaart is zeven tiende in handen van vreem
delingen: zelf bezit het slechts een han
delsvloot van 9 stoom- en 22 zeilschepen.
En het geheele oppervlak van bijna een
millioen vk. km. moet het doen met 864
K.M. spoor.
Doch door Castro's politiek wordt Ve
nezuela steeds meer afgesloten van de
rest der wereld en zal het niet in staat
zyn, partij te trokken van de gro /te voor-
deelen die de opening van het Panama
kanaal eens bieden zal aan alle landen,
nabij dien grooten vaarweg der toekomst
gelegen.
Terwijl hier de president eener demo
cratische republiek al meer gaat doen als
een dictator en een gevaarlijk alieenheer-
seher, is in een ander deel der wereld een
despoot bezig te naderen tot de allures van
een beperkt constitutioneel vorst. Wij
bedoelen den Sultan van Turkije.
De dreigementen der Jong Turksobe
partij moede, heeft hij eindelijk haar
eischen ingewilligd en zijn volk een Grond
wet toegezegd.
Toen het nieuws de provincies bereikte,
begroette men 't met vreugde, te Salmiki
zelfs met vreugdeschoten van de vloot,
waar nog zoo pas een kolonel van 't oude
regime door zijn heethoofdige onderhoo-
rigeu was vermoord geworden,
van 15 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De Sultan had derhalve mot geweld de
beweging niet kuunen onderdrukken. De
vloot en een groot deel van 't leger waren
tegen hem geweest.
De constitutie vsn 1876 zal derhalve wor
den herzien en dan krygt Turkye een uit
gebreider stemrecht en een meer onafhan
kelijke volksvertegenwoordiging.
Hetgeec noodig was. Want talrijk zijn de
misbruiken waarvan do onderdanen, do
kleine luyd6n het meest, slachtoffers zijn.
Soldaten w&chtten vergeefs op hun soldij,
ambtenaren op hun traktement, boeren op
hun zonen die te lang in dienst gehouden
werdeD, zoodat de oogst rotte op de velden.
Zoo ergons dan is in Turkije wel een par
lementaire regeeringsvorm noodig, en een
parlement dat 't oog houdt op de koorden
dor regeeringsbeurs.
Ontwerp Winterdienst, Staatsspoor.
Op het eerste Ontwerp,Winterdienst op
de Staatsspoor worden de navolgende wij
zigingen voorgesteld in dea treinenloop,
voor wat Zeeland en naaste omgeving
aangaat
Richting VlissingenRoosendaal enz.
Trein 370 vertrekt voortaan van Bergen
op Zoom 7.06 en komt te Roosendaal te
7 30 n. aan.
De mailtrein 86 wordt gesplitst in 86a
voor Zuid- en 865 voor Noord Duitsohland
de eerste vertrekt uit Vlissingen 6.40, de
tweede 6 50 n.
Trein 82 vertrekt voortaan van Vlissin
gen 5.56 n.verder onveranderd.
Richting RoosendaalVlissingen.
Trein 633 vertrekt van Roosendaal 8.40,
Wouw 8 51, Bergen op Zoom 9.14, Woecs-
dreoht 9.23, verder onveranderd.
De mailtrein 83 wordt getplitst in 83a
van Noord- en 835 van Zuid-Daitscbland
de eerste vertrekt van Roosendaal 8 56,
de tweede 9.20 v., aank. VlisaiDgen 10,
resp. 1024 v.
Trein 105 vertrekt voorlaan van BergeD
op Zoom 4.14, Vlake 4.39, Goes 4.51
Middelburg 5,11, aankomst Vlissingen
5.18 n.verder onveranderd.
Trein 109 vertrekt alsdan van Bergen
op Zoom 9.31, Kruiningen 9.58, Goes
10.11, Middelburg 10.31, aankomst Vlis
singen 10.39 n.verder onveranderd.
Middelburg. Aan den gemeenteraad is
door bet bestuur van de afdeeling Middel
burgVlissingen der Nederlandsche Ver-
eeniging van Christelijke Kantoor- en Han
delsbedienden een adres gericht, waarin
het, in verband met het verzoek van de
Vereeniging Handelsbelang betreffende on
derwijs in het boekhouden aan de avond
school voor handwerkslieden, erop wijst
dat sedert 1906 gedurende de wintermaan
den van wege de afdeeling twee avond
cursussen voor dat onderwijs worden ge
houden. Het bestuur verzoekt bij het nemen
van een besluit omtrent het adres van
Handelsbelangen hiermede rekening te wil
len houden.
Goes. Zaterdag kwan aan 't politie
bureau alhier eeu der heeren Kahn uit
St. Anna ter Muiden melden dat hij met
zijn auto tussehen Sloedam en Goes rij
dende verloren had een reistasch met
200 francs aan papier, eenig kleingeld en
verschillende sieraden zijner doohter.
Heden berioht men ons uit Heinkens-
zand dat W. Allewijn aldaar aan den
postdijk te 's-Heer Areadskerke de bewuste
taseh gevonden heeft en ter secretarie
gedeponeerd. Deze vinder zal wel op een
vorstelijke belooning kunnen rekenen.
Ritthem. Bij herstemming voor een i
raadslid vaoalure-Be Visser, overleden, is
gekozen de heer C. de Visser Jz. met 74
stemmen. De heer L. Gesohiere verkreeg
er 22. i
Bij eerste stemming waren uitgebracht
op de heeren H. BareDtsen Az. 20, L,
Gesohiere 22, Joz. Jobse 19 en C. de
Visser Jz. 36 stemmen.
Hoedekenskerke. In de Vrijdag onder
voorzitterschap van dbr. burgemeester ge
houden gemeenteraadsvergadering was
zonder kennisgeving afwezig de heer J.
van der Linde. Medegedeeld werd dat bij
de kasopname bij den secretaris-ontvanger
van het B, A. dieas boefeen en kas in orde
zijn bevondeD en dat Gedeputeerde Blaten
de verordening regelende de salarissen van
het onderwijzend personeel hebben goed
gekeurd. De rekening over 1907 van het
Burgerlijk Armbestuur werd goedgekeurd
in ontvang op f 4860.865, in uitgaaf op
f319 9 295, dus met een goed slot van
f 1661.57. Vastgesteld werd de gemeente
rekening over 1907.
Wegens periodieke aftreding van de
zetters M. G. Verbeek Sr. en W. C. Groe-
newegen met 1 Januari a s. werden op de
nieuwe aanbevelingen aan den Comm:s-
saris der Koningin de aftredenden beide
met 5 stemmen wederom als no. 1 voor
gedragen, no. 2 zijn de heeren J. van der
Linde en C. Schrijver.
Daarna had eene wijziging der begroo-
tÏDg plaats tengevolge van de nieuwe
salarisregeling van het onderwijzend per
soneel, tengevolge waarvan het hoofd der
sohocl f150 en de onderwijzer f50 in
salaris wordt verhoogd.
Colijnsplaat. In de afgeloopen week
hadden alhier twee treffende ongelukken
plaats. Donderdagmiddag was de 60-jarige
weduwe M. Janse in haar schuur aan het
schoonmaken, waartoe ze op 'n balk stond,
oen paar meter boven den grond. Door ver
lies van evenwicht of beweging van den
balk viel zij en kreeg ze ook nog den balk
op haar hals. Bewusteloos werd zy opge
nomen en na geneeskundig onderzoek
bleek zij inwendig zwaar gekneusd te zyn.
Nu na twee dagen is zij overleden. Zater
dagavond werd de treurmare vernomen,dat
een jongeling (zoon van W. Barentseo) die
giüg baden en niet op tyd terug keerde,zou
verdronken zijn. Later bevestigde zich dat
gerucht, want er was geen spoor meer van
hem te zien on zijn kleeren lagen aan den
dijk. Met de eb heeft hij zich te ver uit den
wal gewaagd en niet kunnende zwemmen
is de ongelukkige, na nog om hnlp geroe
pen te hebben, verdwenen. Velen begaven
zich spoedig naar de plaats des onheils,
maar tot heden is het nog niet gelukt het
lyk te vinden.
Kapelle. Onder begunstiging van het
schoone weder had 1.1. Zaterdag de rijtoer
plaats met de kinderen der Zondagschool,
onder leiding van den heer C. Vermaire
ca met medewerking van den eerw. kerke-
raad der Ned. Herv. kerk. In een tiental
rijtuigen met circa 100 kinderen verliet de
stoet om 12 uur onze gemeente, om langs
da postweg naar Wemeldinge te rijden,
waar even onder ademlooze stilte een paar
liederen werden gezongen voor de woning
van den oud-burgemeester dhr. P. Dekker.
Thans ging het Daar Wilhelminadorp, den
polder door naar Wolphaartsdijk, opge
wacht door een groote sohare belangstel
lenden, en niet hc-t minst op en bij de gast
vrije hofstede van den heer Koert, waar
onder de lommrrrijka boomen de kinderen
zioh neerzetten om zich te goed te doen
aan wat melk en koekjes, waarom dan
ook de kinderen uit dankbaarheid een paar
liederen zongen, om cl au verder te wande
len, dorpwaarts henen, waar ze werden
opgewacht voor de pastorie van en door
den Weleerw. Heer ds. Stegenga. Onder
groote toeloop belangstellenden zongen de
kinderen weer enkele liederen, waarvoor
ds. Stegenga zijn hsr e ijken dank betuigde.
Nog een kleine wandeling en de stoet trok
huiswaarts. De natuur was schooD, de ont
vangst overal hartelijk, ongevallen van
geenerlei aard hadden plaats ook in weer
wil van het onware verspreide gerucht.
Eu zoo kwamen ze dankbaar en voldaan,
opgewacht door een groote sohare belang
stellenden, des avonds om half negen in
onze gemeente aan, waar de kinderen
staande onder de eeuwenoude lindeboom
nog een danklied zongen en toen wel vol
daan huiswaarts keerden.
Bevorderd bij het Kon. Instituut voor
de Marine te Willemsoord tot sergeant»