NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No. 244. 1906.
Vrijdag 17 Juli.
22e Jaargang.
HISTORISGH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
miCHTIHGISN,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van I5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
tn zake de te houden Augustus- of
Unie-Collecte.
1. De Correspondent of het Bestuur
is bij zijn Locsal-Comité met de hoofd
leiding der Augustus- of Unie-Collecta
belast.
Ia Let 29ste Jaarverslag van de Unie
zjjn de plaatsen opgegeven, die tot het
Locaal- Comité van den geadresseerde be-
hooren. Voor meiedeeling van onjuist
heden houdt de Secretarie der Unie zich
ten zeerste aanbevelen.
2. De Collecte voor „de School met
den Bijbel'' worde bij voorkeur gehouden
in de week van 3 Augustus a.s.
3. Da Collecte geschiede aan delhul
zen jof indien dit niet k&n, in de kerk
of andere vergaderplaatsen. Zoomogelijk
worde zij voorafgegaan door een ure des
gebeds.
4. Exx. van het Unieblaadje No.
42, om te voren aan de huizen te bezor
gen, alsmede van het Verzoekschrift"
zijn op aanvrage van den Correspon
dent kosteloos verkrijgbaar bij den Se
cretaris der Unie, den heer R. Der keen,
Heerenstraat 38, te Zeiat.
5. Wijl de Augustus- of Unie-Collecte
voor de Scholen met den Bijbel niet valt
onder No. 2 van het K. B. van 22 Sept.
1823 (Stbl. No. 41) en [ook niet onder
Art. 13 der Armenwet, bahoeffc voor deze
Collecte, om haar aan de hulzen te hou
den, de toestemming van den Burge
meester niet gevraagd te worden. Voor
de go8de orde is het evenwel aan te be
velen, dat de Correspondenten een week
of vier van te voren den Burgemeester
kennis geven, op welke dagen zij zal
gehouden worden.
Wordt de Correspondent bij het houden
der Augustus of Unie-Collecte op de eena
of andere wijze bemoeilijkt, dan deelt hij
dit den Secretaris der Unie medo, gaat
voorloopig niet met collecteeren voort,
maar wacht nader bericht af.
Bestaat er echter in eene Gemeente eene
Verordenining op het houden van Collec
ten, waardoor het vragen van toestem
ming aan Burgemeester en Wethou
ders geëisoht wordt, dan moet de Corres
pondent vooraf de toestemming vragen en
het antwoord afwachten.
6. De opbrengst dar Augustus- of Unie-
oolleote kan, behoudens een jaarlijks
vast te stellen bijdrage aan de kas der
Unie, besteed worden, zoowel tot onder
steuning als tot stichting van Seholen met
den Bijbel, van suppletiefondsen, voor
die scholen en van kweekscholen tot oplei
ding van onderwijzers en onderwijzeressen
▼oor Scholen met den Bijbel, mits de instel
lingen, waarvoorde gelden besteed worden,
gevestigd zijn binnen de grenzen van
het Locaal-Comité.
Alle inkomsten, niet aangewend voor de
in het vorig lid omschreven doeleinden,
worden in de kas der Unie gestort.
Giften met door de gevers zelve aangewe
zen bestemming zijn hiervan uitgezonderd
en worden terstond door den Correspon
dent overeenkomstig de aanwijzing uitge
keerd.
7. Het Bestuur dar Unie stort alle gelden,
die aan het einde van het boekjaar beschik
baar zijn, in de kas der Vereenigiogen voor
Christelijk-Nationaal Schoolonderwijs en
Gereformeerd Schoolonderwijs, naar ver
houding van hare uitgaven volgens het
laatste Jaarverslag.
8. Gelden, die afgezonderd worden
▼oor de stichting van een school met den
Bijbel, kunnen ter bewaring gestort wor
den in de door de Unie opgerichte kas,
waarvan het Reglement op aanvrage bij
den secretaris, R. Derksen, verkrijgbaar is.
9. Gelden voor de kas der Unie be
stemd, worden door den Correspondent,
liefst terstond, gezonden aan den Penning
meester, Mr. T. P. Baron MACKAY,
Nieuwe Uitleg 28, te 's Cravenhage.
Zeer aangenaam zal het ons wezen,
altl «we biidrage aan de Uniekas zoo
mogelijk op ten minste vijf procent
(in verband met het aantal benoodigde Unie
blaadjes) van de opbrengst uwer col
lecte zal gesteld worden.
10. De Correspondenten worden drin
gend uitgennodied ooi na afloop der
Augustus- of Unie Collecte de „in te
vullen" eiroulaire zoo spoedig mogelijk
en nauwkeurig ingevuld op te zenden
aan den secretaris, R. Derksen, opdat het
bedrag der Collecte offioiëel kan worden
genoteerd en wij geheel op de hoogte
kunnen komen van hetgeen wij omtrent uw
Locaal-Comité wensohen te weten.
Deze „in te vullen" eiroulaire, waarvan
Bladz 1 wel nauwkeurig mag gelezen
en herlezen worden, hopen wij den
Correspondenten op 1 Augustus a s. toe
te zenden.
16 Juli 1908.
De ineensraelting der beide ehristelijk-
historisube partijen de vrij-antirevolu-
tionaire en de Friesohe is dus een feit.
Het inleidend woord van den heer Loh-
man was in menig opzicht een acte van
besehuldiging tegen de antirevolutionaire
partij en haar leiderdooh list nog genoeg
ruimte over voor de hoop dat 't bij ver
kiezingen nog wol op een broederlijke,
eerlijke saam werking tassohen de groepen
der rechterzijde zal uitloopen.
Van de nieuwe Unie verwachten wij,
zoolang de leiding bij mannen als Lohman
en De Visser berust, in 1909 een hechter
aaaoiwerking dan in 1905 al vreezen wij
dat, wat 't ledental der antirevolutionaire
Kamerclub aangaat, op weinig versterking
zal kunnen gerekend worden.
Er zal groot beleid noodig zijn om die
saamwerking, met name door onderlinge
ruiling der districten, te bewerkstelligen.
De fusie moet een aansporing zijn voor
de antirevolutionaire partij om zieb, door
meerdere bestudeeriDg en propageering
der beginselen, te sterken en uit te breiden.
De maDDen der Chr.-Hist. Un.e zijn onze
naaste broeders. Waar wij mettertijd tegen
enkele voorstellingen die zioh in den loop
der jaren bij hen hebben vastgezet, zullen
moeten opkomen, daar hopen wij dit dan
ook te doen in broederlijken geest, niemand
vleiende, maar ook niets prijs gevende
van hetgeen wij als eiach der beginselen
en der tijdsomstandigheden ais ideaal voor
osze partij ons hadden voorgesteld.
De fuaie der Chr. Historischen is door
den heer Lohman gemotiveerd met een
historisch overzicht dat van Groen over
Kuyper naar Gratama loopt, een drietal
waarbij, wat 't antirevolutionaire stand
punt aangaat, naar luid van hetgeen de
heer Lohman zooal tegen dezen te berde
brengt, de deugd niet in het midden
staat. Groen poneerde de stelling „De
autoriteit Gods, dus recht boven macht".
Kuyper „was misschien daar minder voor".
Van 1891 zocht Kuyper meer steun by
de kleine luyden, „een woord uiterst ge
schikt om zand in de oogen te strooien".
De partijorganisatie werd geklonken
aan een bindend program, waarvan hij zelf
de ontwerper was, terwijl zijn blad den
toon aangaf. Kuyper stelde het Calvinis
me op den voorgrond, maakte van zijn
partij een kerkelijke, en dergelijke. De
lezer heeft ze in 't door ons letterlijk aan
De Nederlander ontleende, en dus zoo juist
mogelijke verslag kunnen lezen.
Dit zjjn beschuldigingen, die, voorzoo
ver zij onjuist zijn, al zoo herhaaldelijk
zijn weersproken dat 't ons onnoodig
schijnt zo een voor een te beschouwen
terwijl andere fouten dr. Kuyper en onze
organisatie ten laste gelegd, in ons oog
geen fouten maar deugden zijn.
In de op-den-voorgrond-stelling van het
Calvinisme sprak zioh de poging uit om
te voorkomen dat onze partij zou zijn
enkel negatiefantirevolutionair zegt
wel wat men niet, niet wat men wil wil.
Dat dit bij de massa heizelfde beteekent
als gereformeerd, noemen wij juist, wan
neer de heer Lohman de Christelijk Histo
rische massa bedoelt.
Die acht antirevolutionair en gerefor
meerd synoniem, en staat dan ook ver
baasd, wanneer zij boort dat de Chr.
historische heer Lohman gereformeerd is.
Wel een bewijs dat 't gevaar voor een
kerkelijken schijn groot is bij deze partij.
Maar dat feitelijk dr. Kuyper van onze
partij een kerkelijke heeft gemaakt, is een
onjuiste bewering. Niemand meer dan bij,
heeft steeds getraoht uit alle mogelijke
„kerken", zonder naar 't lidmaatschap
eener kerk te vragen, staatkundige belijders
in engen zin te reoruteeren. Maar juist aan
Ned. Hervormde zijde was wantrouwen en
gereserveerdheid,straks (FriesohChristelijk-
Historisohe) apathie en antipathie. De
verdeeldheid der Nederl. Christenen heeft
't liberalisme jarenlang een ongereohtige
Kamermeerderheid en de oppermaoht in
'tland verschaft. En 'tis de groote ver
dienste van dr. Kuyper geweest om door
't ruime Program van'78 tot staatkundige
eenheid te brengen wat kerkelijk zoo
hopeloos verdeeld scheen en van mannen
als Lohman en De Geer dat zij daartoe
krachtig hebben meegewerkt.
Dat zij later, met Gratama, zijn „afge
sneden", is evenzeer onjuist.
Zelfs na 1894, na da bekende fout-Tak,
was er voor hen nog plaats in de party - wij
herinneren slechts aan de „engere en rui
mere opvattingen" 1 doch genoemde
heeren hadden immers „in de bootjes"
schuilplaats gezocht, en waren ten slotte
weggevaren.
Wij meenden uit de fusie-rede van den
heer Lohman dit gedeelte even te moeten
releveeren. Wat 't overige aangaat, dit
raakt onze partij minder, en waar het de
beginselen raakt, is er zeer veel in dat wij
met geheele of gedeeltelijke instemming
lazen.
Waar hij echter naar 't Fusie-program
verwijst en om de beteekenis dezer Unie
te begrijpen moet men toch bij dit program
wezen 1 daar sta ocae voorloopige ver
klaring dat de antirevolntionaire partij,
tegen wie artikel 8 gericht schijnt, zioh
nimmer aan een groepeering des volks
in twee deelen heeft schuldig gemaakt,
en daarom dan ook de lasterlijke aan
tijging der liberalen, dat dr. Kuyper de
antithese heeft in het leven geroepen, verre
van zioh werpt.
Dat wij ïo zake de sohoo'quaestie, op
grond van ons vasthouden aan Lohmans »de
vrije school voor heel de natie", sterker nog,
Groens „de vrije school regel, de staats
school aanvulling", en zoolang de rechtsge
lijkheid tussohen „openbare"en vrije school
niet volkomen is, ons verzetten tegen de
terugroeping van de gedienstigheden der
praktijk, waartoe 't streven der Chr. Hist.
Unie op schoolgebied leiden zal, behoeven
wij hier niet te herinneren. Wij staan op dit
punt aan de zijde van ds. Buijtendijk.
Moorden. Het is weer in den tijd van
het jaar, dat het ryke leven, zoowel in
de planten- als dierenwereld, zich ,in zijn
volle kracht vertoont; dat tal van dieren,
die niet of haast niet worden opgemerkt,
in het oog vallen en worden gedood.
Gedood P Zeker En niet alleen gedood,
omdat ze nu eenmaal den mensch schade
brengen, maar omdat
Waarom de spin in uw stal te ver
nietigen, waar zy opruiming houdt onder
de vliegen, die u en uw vee zooveel last
aandoen f
Waarom de heikrekel in uw tuin te
vertreden, waar hy oorlog voert tegen
rupsen, slakken, meikevers enz.
Waarom den niet-venynigen adder te
dooden, die zich mot muizen voedt en u
niet byten zalf
Waarom de koekoek te verjagen, wiens
liefste voedsel de langharige en venijnige
rups is, die men zonder gevaar niet kan aan
raken f
Waarom de nesten uit te halen van gras-
mussohen en pimpelmeezen, die gestadig
jacht maken op wespen en duizendpooten P
Waarom de musschen den oorlog aan te
doeD, die, voor het enkele korreltje koren,
dat zii u kosten, uw akkers zuiveren van de
insecten, welke uw graan verwoesten
Waarom uw kruit te verschieten naar
spreeuwen, die z'oh met inseoten-eieren
voeden, zelfs nw runderen van ongedierte
zuiveren P Da koe en het schaap zijn hierin
verstandiger dan de mensnhen, zij laten
de spreeuw ongehinderd plaats nemen op
hun rug.
Waarom strikken te spannen voor de
mees, die jaarlijks driemaal nestelt en
voor de opkweeking van elk broedsel
120.000 wormen cn insecten gebruikt
Waarom den zonnekever te dooden, die
zioh met boomluizen spijst?
Waarom de pad om het leven te bren
gen, die uw tuin vau slakken en mieren
zuivert P
Waarom strikkeo te spannen voor tal
van vogels, die u van de stekende muggen
bevrijden P
Waarord de vledermuis te vervolgen,
die vlinders en kevers verdelgt, gelijk de
zwaluw vliegen en muggen P
Waarom de nachtuilen en steenuilen uit
te roeien, die uw duiven en kuikens on
gedeerd laten en als muizenvangers elk
afzonderlijk het werk verrichten van een
dozijn katten.
Waarom al die moorden
Omdat zoovelen te weinig bekend zijn
met de huishouding der natuur en te
onverschillig, om op te merken, wat hun
belang vordert.
Het is reeds vele jaren geleden, dat ons
als knaap in onze schoolboeken zulke vra
gen ouder de oogen kwamen en elk jaar
zien we nog steeds onveranderd, al is sedert
een kwarteeuw verloopan, dezelfde dwa
lingen herhalen.
Dwalingen, die door ons in het groote
rjjk der Natuur soms opzetfelijk, soms
onbewust in de hand worden gewerkt,
maar die in elk geval de wereld uit moeten
Handelsblad
Gemeenteraad van Middelburg.
Voorzitter jhr. M. v. d, Brandeler, burge
meester. Tegenwoordig 14 leden, afwezig
de beeren Sohorer, Tak en Gratema.
De notulen der vorige vergadering wor
den goedgekeurd.
Ingekomen stukken
Verslag der vereeniging Kindervoeding
over 1907/08, welker ontvangsten bedragen
f2866,525, uitgaven f2575,44, goed slot
f291,08'; verslag oommissie voor de eind
examens der Burgeravondschool over 1908,
wordt voor kennisgeving aangenomen.
Dat Ged. Staten geen genoegen hebben
genomen, met het besluit van den Raad om
jaarlijks f 2000 af ie lossen voor de buislei-
ding, waarom B. en W. voorstellen f 4000
jaarlijks af te lossen. Dit wordt aangenomen.
Het adres van Handelsbelang, inzake een
cursus in 't boekhouden op de avondsohool
voor handwerkslieden, en deze zoo ruim
mogelijk te stellen.
De voorzitter stelt voor dit aan te houden
tot het punt der agenda zal worden behan
delt, inzake die school.
B. en W. stellen voor opnieuw vast
stelling der verordeningen op de Heffing
en invordering van keurloonen, van vee en
vleesoh en visoh en schaaldieren, en deze
geheel overeenkomstig de thans nog gel
dende, behoudens de gewijzigde bepaling
van de data van inwerkingtreding 1 Jan.
1909 in plaats van 1904. Wordt zonder
stemming aangenomen.
Voorstel van B. en W. lot wijzigiDg der
rang en jaarwedde van den Inspecteur
van Politie en wel als volgt
In de plaats van 2 adjunct-inspecteurs
op een aanvangsaiaris van f450, aan te
stellen een Inspecteur 2e klasse op een
aanvangsaiaris van f800 met 2 eenjaar-
lijksohe verhoogingen van f50 tot een
maximum van f900, en een sohrijver-In-
speoteur-titulair op een aauvang-salaris van
f 45Q, met 2 eenjaarljjksohe verhoogingen
van f50 tot een maximum van f550, be
nevens voor ieder f 100 vergoeding voor
Weeding. De betrekking van agent-bode
welke vacant is niet meer te vervullen.
De heer Fruin zegt dat de oom missie
van financiën zioh hiermee vereenigt, dooh
dat B. en W. geen rekening hebben ge
houden met het pensioen van den agent-
bode Den Boer."
De voorzitter zegt dat dit niet tot de zaak
doet, daar dit f82 bedraagt en geen ge
wicht in de schaal ligt. Wordt aldus aan
genomen zonder stemming.
Op verzoek van den heer v. Dunnê wordt
de zitting gesloten.
Deze heropend zijnde wordt de agenda
voortgezet.
De bezwaarschriften tegen aanslagen der
belastingen naar 't ges< hitte inkomen over
1908 worden behandeld. Behouden worden
de aanslagen van J. A. v. Page, A. R. H. v.
Steenhuijzen, A. Jeronimus Jz., W. Wolf,
G. K. A. Nonhebei, M. Snoek, J. A. Rott, A.
Kryger, M. Schipper, J. P. Maartense, P. J.
Remyn, F. doMunck, A. S. de Valk P. J.
Maartense, P. H. Pouleyn, W. Hubregtse,
P. J. Hubregtse, A. Schuit, Alb. Jeronimus
op het kohier 1908 en M. J. v. Ditmars op
het suppl. kohier 1907. Op het kohier 1908
wordt teruggebracht van de 2 naar de le
klasse J. Steendam van de 22e tot de 14e
L. W. A. Lizocderen aangehouden die
van H. A. Snonck Hurgronje, wyl over het
voorstel om hem van da 40o naar de 39a
klasse terug te brengen, de stemmen staak
ten 7 tegen 7 (Voor stemden Sannes, Boo-
gaert, Ermerins, v. d. Harst, v. Teylingen
Fruin en Snouck Hurgronje).
Voorstel van B. en VV. tot het vaststellen
van verordeningen op de burgeravond
school en avondschool voor handwerkslie
den en op de heffing en invoering van
schoolgeld aan die inrichtingen.
Art. 1. Het schoolgeld op de avondschool
voor handwerkslieden bedraagt voor iede-
ran leading f 4 's jaars.
Art. 2. Alleen van leerlingen wier ouders
of voogden nsar het oordeel van B. en W.
minvermogend zyn om het geheele school
geld te betalen zal slechts f 2 schoolgeld
worden geheven.
Art. 3. De leerlingen wier oudera of
voogden naar het oordeel van B. en W.
onvermogend zyn om schoolgeld te batalen
zullen van de geheele heffing worden vry-
gesteld.
Art. 4. Deze verordening treadt in wer
king op den dag, waarop de avondschool
geopend wordt.
De directeur der burgeravondschool geeft
in zyn adyies op het adres van Handelsbe
langen in aake den cursus in 't boekhouden
den wenk om dit niet te doen plaats hebben
omdat het een andere richting is. Wat deze
vereeniging wil hoort niet thuis by het
program.
De voorzitter stelt voor dit adres te stellen
in handen der schoolcommissie om advies
en dan naar B. en W. te renvoyeeren.
Dit wordt goedgekeurd.
De heer Fruin stelt voor om in art. 1
te doen vervallen f 4 's jaars en te plaatsen
f3 's jaars. Spreker lioht dit voorstel toe
daar dit altijd zoo is geweest, hij aoht de
verhooging niet noodig.
De heer Snouck Èurgronje steunt dit
en vraagt wat de reden van B. en W. is
geweest om te verhoogen.
De voorzitter zegt, dat dit is met het
oog op de finanoieele kwestie der gemeente.
De heer de Veer is tegen het voorstei-
Fruin, omdat B. en W. vrijstelling knuen
geven aan wie hun goeddunkt.
Het voorstel van B. en W. wordt aan
genomen met 11 tegen 3 stemmen die der
heeren Sannes, Fruin en v. d. Harst.
Hierna wordt de verordening aangeno
men zonder stemming.
Voorstel van B. en W. tot regeling van
de jaarwedden der onderwijzers bij het
lager onderwijs.
Van mr Sannes zijn ingekomen enkele
amendementen op het voorstel, luidende
Art. 5 worden gelezen
De jaarwedden der onderwaters be«
