No, 236.
Woensdag 8 Juli,
22e jaargang.
CHRISTELIJK
HISTORISCH
fOOK ZEELAND
J 2E J0N6E-VERWEST.. te
BuitsBlanfisgii Owzlehf
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Snippers uit de oude doos.
Vijf dagen later groef men zyn lyk op en
UIT 5>E P&OVINCIft.
£itX2&2£EZm
1EDÉREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. <,23
Enkele nummers0,02*.
«KmRïïaSBSsSSESS&SS'.S?^
üftÖAVÉ L>ÊK FIRMA
lis VAK
van i5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 ceimu
Familieberichten van 5 regels 50 cent, Iedere regei
meer 10 cent.
sEEBTBSsnsssaKMSMasrass® .jössassaK
aHMasaKrazver sfsssiamssssassss
.■^B-:.%wsessaoB3stv
De opgaaf van den 9poordiensf
komt in dit nommer voor op de ge
bruikelijke plaats.
7 Juli 1908.
Gelijk alle jaren heefi de Tweede Kamer,
die nu, waarschijnlijk tot September a s.,
op reces ging, tal vaa ingediende wets-
ontwerpen onafgedaan gelaten.
Onder dtaa behooren Wettelijke maat
regelen tot regeling van de administra
tieve rechtspraak. Verzekering tegen
de geldelijke gevolgen van bedrijfs
ongevallen landbouw, vissoherij en zee-
va8rtbedrijf. Wijziging wet op het middel
baar onderwijs. Wijziging Militiewet
(opkomst in 2 ploegen). Bijdragen aan
gemeenten voor verzekering tegen
werkloosheid.
Voorstellen Drueker o.s. en Troelstra e.s.
betreffende Grondwetsherziening.
Onder de motiën noemen wij .-
Ter Laan o.s., omtrent een pensioen
regeling ten behoeve van de weduwen en
weezen van vrijwillige onderofficieren en
minderen
Duymaer vaa Twist en Ven de Velde,
betreffende wettelijke regeling van de
rechtspositie van den Indiechen officier
Drueker en Trenb, betreffende pension-
neering van gemeente-ambtenaren
Troelstra e.s., omtrent het kosteloos
geven van lager onderwijs
Troelstra e.s., omtrent instelling eeoer
afzonderlijke rechtspraak voor de arbeids
wetgeving
Schaper, omtrent wettelijke beperking
van den arbeidsduur voor volwassen
arbeiders
Hugenholtz, omtrent de aanneming van
jeugdige vrijwilligers bij de marine
Passtoors, omtrent het niet handhaven
van de derde herhalingsoefening bedoeld
in de wet op de Nationale Militie.
Namen wij al deze voorstellen en motiën
op, zij zouden allicht een groote kolom
druks beslaan. De lezer zal zich derhalve
wel met deze bloemlezing willen tevreden
stellen.
279
FEUILLETON
DOOR
S C A L DIS.
St. Anna ter Muiden.
II.
De verzameling woningen werd een dorp
en het dorp eindelijk eene plaats, die
zelve met het zeevolk begon handel te
drijven en dezen handel zoo belangrijk
werd, dat zij in den rang der steden ver
diende opgenomen te worden. Dit ge
schiedde door Vlaanderens graaf en gravin
in 1241, die de plaats met stadsrechten
begiftigden.
Van dit merkwaardig stuk, waarin deze
stadsverheffing verleend wordt, zijn nog
oude en echte afschriften bewaard geble
ven. In de eerste plaats werd Mude daarin
verheven tot eene vrije siad. Iedere plaats
n.m. kwam in den rang der steden, zoodra
zij had opgehouden onder het algemeen
rechtsgebied des lands te ressorteeren en
hare eigene schepenen, haar bijzonderen
Baljuw verkreeg. Toen dus Mude tot vrije
stad verklaard werd, werd het eene stede
van wet, d. i. waar eene plaatselijke recht
bank was.
Overigens bleef Mude eene opene, on
versterkte stad. Van poorten vinden wij
in de archieven der 'stad nergens melding
gemaakt. Van bolwerken of fortificatiën
hooren wij wel in de „logenw. Staat van
Alle volken" als we lezen„het Steedje
was ee'tijds met vier bolwerken versterkt,
die al voor lang geslegt zijn" doch mis
schien zijn die tydelyk aanwezig geweest
in de Spaansche beroerten.
Van toen af verschijnt Mude met eer
vollen rang onder do Vlaamsche steden en
blijkens de „Jaerboeoken van
Sub rnsa. Bloemen zijn nu eenmaal de
lievelingen van de menschen. Dcch ieder
kiest meestal voor zich zelf bïi zoo ruime
keuze een lievelingsbloem en zoo deden
ook gaitsche volksstammen de Indo-Ger-
maausche volkesfamilie verkoos de roos.
Het zou te veel plaats vorderen om zelfs
maar een klein doel van de beteekecis der
roos in de geschiedenis en in de logende te
vermelden; wij moeten dsarom laten rusten
de roos bij Grieken en Israëlieten. Van de
Romeinen is bekend, dat zij zich niet alleen
vergenoegden met haar schoonheid en geur
inaar haar zelfsdienatbaar maak-en om hst
gehemelte te sfreelen het nog bewaard
gebleven kookboek van den zweJger Afri
cans toch bevat recepten voer rozen pud
dings en rozenvlaas, voor rozenhonig en
rozenwijn, en dit laatste in zoo'n mate, dat.
men zich wel fcheen <e baden iD die vloei
stof. Wï.i zouden ook moeten wijzen op de
beteek et ia der roos na de invoering van
Christendom, want hoewel sommige kerk
vaders tegen 't gebruik ven rozen y verden,
wss toch de kerk genoopt zo in haar sym
boliek op te nemen talrijk z'jn vooral hier
de legenden van de Maagd Maria, de ver
schillende Heiligen, en ook hoe verboden
aalmoezen in rozen veranderden. Wat zou
niet te vermelden vsn rozengaarden et
rozetfeesten da ridders versierden hun
wspenrustingen eu schilden met vergulde
of verzilverde rozen, de vellen van huu
wapen werden bezaaid mei rozen, bruid en
bruidegom droegen een krans met rozen en
bij civ feeaten, die de gilden in den zomer
vierden, mochten de rozen nooit ontbreken;
op elk gastmaal was de tafel versierd met
rozen, zoo ze maar eetigszins te verkrijgen
waren.
Juist die tafelversieringen met rozen
schijnen het „sub rosa" in de wereld ge
bracht te hebben, een uitdrukking alom
bekend, maar waarvan de beteekenis in
den nacht der tyden ligt. Men meent dat
deze op de volgende wijze is ontstaanin
het laatst der middeleeuwen was 't zoowel
in Noord-Duitschland als in Frankryk ge
bruikelijk, bij feestmalen een roos boven de
tafel aan de zoldering te hangen, en wel als
Brugge'', de stad Mude aldaar steeds ver
tegenwoordigd bij feesten, intochten en
plechtige gelagenheden.
Hei tweede privilegie, dat aan Mude ge-
sohonken werd, was het verleenen der
Keure eu de inriohlir.g van het Schepen
dom, gelijk te Brugge. AR eene éigen
aardigheid vinden wij in art. 4 van die
keur vermeld «dat niemand Baljuw van
Mude mocht zijn, die vandaar afkomstig
was, noch met eene vrouw gehuwd van
daar geboortig".
In het derde privilege werd bepaald, hoe
groot de uitgestrektheid van grondgebied
zou zijn, binnen hetwelk genoemde keur
van kracht zou wezen, t.w. „binnen de
vier kruisen, welke de Graaf had laten
stellen, zoowel op het land als in 't water".
Met dezen giftbrief in handen kunnen wij
eenigszins oordeelen over de uitgestrekt
heid van het stedelijk grondgebiedniet
zoo gemakkelijk gaat dit om de grootte
der stad zelve te bepalen. Meer dan mid
delmatig schijnt zij echter nooit geweest
te zijn.
In de archieven der 10e eeuw lezen wij
vele malen van de Hoogstrate, Antworps-
strate, Brughstrate, St. Annastratede Markt
enz., welker ligging en strekking het niet
moeilijk zou zijn op te maken.
Het getal gilden, 't welk 25 bedroeg,
brengt ons ook een plaats voor den geest
met eene tamelijke bevolking, onder welke
vrij wat bedrijvigheid heersohte.
Hoewel er nooit meer dan ééne kerk
schijnt geweest te zijn, moet deze echter,
tijdens den bloei der plaats duizende be
zoekers hebben kunnen bevatten.
Dat de stad niet zonder gewicht was,
volgt ook uit het lidmaatschap der
Londensche Ranse en ook uit hare stede
lijke regeering, bestaande uit twee burge
meesters en zezen schepenen, behalve
's Graven Baljuw en Schout en was alzoo
toeken, dat alles wat hier misschien onder
den invloed van den wijn zou gesproken
worden,den drempel niet mocht, overschrij
den. Zelfs in oude raadszalen vindt men
een roos in het midden van do zoldering, en
mode aan de bir-ch'stoalen bracht, men als
symbool der geheimhouding eon roos aan
„Z?g dat onder de roos",„wat wy bier
kozen, bly v' onrler de rozen",wordt nog tel
kens gehoord en daaruit ontw.kfeelda zich
het gezegde: „Ik zeg u dat onder de roos"
of in ziju Latynechon vorm „sub rosa
Maar nog meer dan geheimhouding be
doelt de roos, want 00k in de geneeskunde
speelde zij een groote rol om niet te
spreken van het bijgeloof, bijv. dat rozen
geur voor kevers en gieren doodelijk
werkte dat vöb den duivcl-hezetenen den
reuk niet hunnen verdragen, dat een heks
een roos niet kan plukken, dat één bloei
ende roos in bet Dajear in den tuin een
sterfgeval in de familie voorspelt enz.,
was de roos in de geneeskunde niet minder
onderhevig aan bijgelootbloed van ader
lating moest uitgestort asa den voeteener
rozenstruik, de roos versterkte geest en
herstel, gaf kracht aan de maag, temperde
te groote verhitting van den lever.
De „gouden siroop" van den hertog van
Mantua; het „drinkbaar goud" van Da
Fousecaen het „KoningfóBidfiel" dat
Elisabeth van Engeland aan Rudolf II
zond, waren eenmaal beroemde rozen-
geneesmiddelen.
Het is thans weer de tijd dor rozen
wijsgeeren en dichters hebben in tal ven
sehoone vormen getracht de talrijke be
koorlykheden der roos in hoogdravende
woorden te beschrijver; maar los van die
woorden: Neem gij een roos, iu wierhait
nog de ochten'ddauwdrop parelt, beschouw
haar en ga staat verbaasd over zooveel
schoonheid. Handelsblad.
Engeland.
Het Lagerhuis nam in tweede lezing
wetsontwerp op den 8 urigen werk-
bet
vertegenwoordigd door een aantal aanzien
lijken.
Wat betreft de handel to Mudelezen wy
in art. 7 van het privilegie: „Wy stellen
ook door deze letteren geheel vrij allen, die
in het schependom van Mude hun verblijf
houden, met hunne goederen, van allen tol
onder hunne stad Mude, onder onze stad
Damme en overal in de haven die Zineval
genoemd wordtzoo ook bij Nieuwpoort en
Dumkerke. Wy willen, dat allen, die van
Mude zyn, van nu voortaan in genoemds
plaatsen, waar zy, of hunne goederen ko
men zullen, van alle tolvordering volkomen
bevrijd zijn".
Hier rijst ons dus resds eene handels
plaats voor den geest,waar zelfs tol geheven
wead en die tolvrijheid genoot in genoemde
zeehavens.
Ook zegt de geschiedenis ons dat er te
Mude in hetzelfde jaar 1241 eene wekelijk-
scha marktdag werd geopend, wel een be
wijs dat toen ter tijd de stad welvarend
was. De lotgevallen van Mude echter leve
ren de treurige geschiedenis van menige
stad in ons vaderland, die wy in bloei zagen
toenemen, maar ook verwelken en eindelijk
ten val komen; al een en andermaal hebben
wij dit op onze tochten ontmoet, zoowel o.a.
te Bomerswaal als te Arnemuiden en Veere.
In 1311 geraakte Mude in moeilijkheden
met de Engelschen, dia toen ook tegen haar
bandeis-repressailles namen. Een niet min
der gevoelige slag ontving het in 1405 toen
dezelfde Engelschen Sluis belegerden uit
Mudedat reeds in hunne handen was ge
vallen. Op den 12 Mei werd by deze ge
legenheid Thomas, Graaf van Pembroke,
alhier door den pijl eens Sluisenaars
doodelijk getroffen. Men begroef hem in de
St Annakerk en verschoonde daarom dit
gebouw in den brand, waarmede men de
gansche stad vernietigde.
dag voor mijnwerkers met 390 tegen 120
stemmen aan. Tijdens de discussies zeiden
da ministers dat zij achtereenvolgens
maat rep»* on zullen voorstellen, die het on-
goiT dat zou kunnen voortvloeien uit
het plotselinge verkorten van dsn arbeids
duur zu 'en wegnemlg. Van lieverlede
zullen d-t arbeidsuren over een tijdvak
van vijf jaren verkort wordsn.
Frankrijk.
Iu de Re-ue de Paris toor-t Charles
Ferrand aan, dat Erankrïjk fcifct larger
als zeemogendheid den tweeden rang in
neemt zooals in do 19e eeuw. Het bezit
slecht 2i moderne pantsarschepen togen
ErgeL.nd 55, de Ver. Staten 27 en Buitsch-
land 26. In 1910 zal Frankryk slechts 15
eerste-kliiase schepen hunnen stellen tegen
48 E geloche, 24 DuitscLe on 24Ameri-
kaansche. In 1914 zal de Duitsche vloot
37 pantserschepan tellen en sis Duitsch-
)&nd op denzslfdaa voet bli;ft, bouwen,
in 19-0 piet minder dan 57.
Vereeuigde Staten.
Uil Denver komt het bericht dat Bryan
de democratische partij evenzeer otu den
vinger win it ais Roosevelt do republikein-
8che te Coioago.
Slechte teekens voor gou verneur Johnson
en rechter Grsy, zijn mededingers, zijn de
aanwijzingen dat de New-Yorksehe afge
vaardigd. u B yan zu'len steunen. In dat
geval zou irze direoi uit de bus komen hij
kan dus zijn eigen programma kiezen en
den candidaat voor het vice-president film
wijzen. Natuurlijk zal het radicaal uitvallen
en door d- conventie ouden chreven worden.
De vierde Juli is op de gewone wijze ge
vierd. Te Naw-York hebben donderslagen
het lawari van het allerwegen afgestoken
vuurwerk vergezeld. De regen bedierf het
piroteohnhiobe effect dooh beperkte hetaan-
tal ongelukken. Toch bedroeg het aantal
menschen dat in de heele Unie op dezen
feestdag doodgedrukt werd nog 48, gewon
den 1100. Van de 800 gewonden te New-
York hebben velen het gezicht en vingers
verloren door het roekeloos gebruik van
voetzoekers, rotjes, zever- en moer-hlap
bracht het, met de andere reeds begraven
Engdschen, naar Engeland over.
Toen Vlaanderen in 1483 in opstand
kwam tegen Aartshertog Maximiliaan werd
ook Mude door dezen Vorst geplunderd, en
negen jaren later legerde hy er zich tot
groot nadeel der stad, met zijn krijgsvolk,
om Sluis te beoorlogen, dat door Filips van
Kleef bezet was.
Wat echter Mude geheel te gronde richtte
was 't natuurlijk verloop van de vaarwaters
terwijl de mededinging van Brugge en Sluis
haren verderen bloei en ontwikkeling be
letten.
Zoo leefde zy totdat de 16e oeuw haar
groote gebeurtenissen baarde. Door Alva
uitgemergeld, door inlegeringen van ge-
heele benden krijgsvolk bezwaard, door
onophoudelijk doortrekken van troepen
uitgeput, door het oorlogszwaard verwoest
en geplunderddoor het beleg van Sluis
gehavend en beschoten, vluchtten hare in
woners en lieten haar ontvolkt en in puin
liggende aan haar treurig lot over. Wel is
zij daarna weder van lieverlede bewoond
geworden wel behield zij hare stedelijke
rechten en ontving zy 27 Aug 1655,behalve
het privilegie har er twee jaarmarkten, van
de Staten Gen ook dezelfde keuren naar
welke Sluis geregeerd werd doch verwij
derd van de bron barer welvaart, bleef zij
nooitanders dan'n onaanzienlijk plaatsje en
heeft zij zich nimmer van haren val kunnen
oprichten. Ook door overstrooming is Mude
meermalen geteisterd geworden. De ge
schiedenis gewaagt van veelvuldige en ge
duchte watervloeden in oude tyden, welke
voor 6an groot deel mogen toegeschreven
worden aan het zwakke dijkwerk, door de
verregaande achteloosheid, waarmede de
zeewering behandeld werd.
Behalve in andere overstroomingen
misschien, deelde het zeker in den gewel
digen St Elisabeths vloed van 19 Nov. 1404,
pers. E«n New-Yorksoh blad merkt op:
„zoo de he'i't der Ibace omgekomenen in bet
een of andere Balkan-dorp waren afge
maakt, de mogendheden zouden ongetwij
feld huu protest h. bben doen weerklinken
en waarschijnlijk zou er een Buroptesohe.
oorlog uit zijn ontstaan helaas geldt hot
hier sleohls den 18'2steu verjaardag der
stichting van dit lend".
Toch moet vergelijkenderwijs deze 4 Juli
een zeer kslm verloop hebbeu gebad.
Middelburg. Het 2e en bet 4e bataljon
van het 3s regiment infanterie zullen met
hot 3e en 4s bafayon van het 2e regiment
van 2129 Augustus de legerplaats by
Harskamp betrekkon.
Middelburg. Door den heer Commis
saris der Koniugin is voor de huisvüjiten-
toonstelling voor Neuzen en omstreken, die
ie N ?uz?n in de maand Augustus a.s. zal ge
houden worden, een verguld zilveren me
daille beschikbaar gesteld.
Middelburg. GisterennamidJag, onge
veer 3.30 uur, werd alhier ter hetohikkiog
van de militaire autoriteit gesteld de deser
teur A. A. S geboren ie M ddelburg. Ge
noemde persoon is sinds 13 April 19-8 de
serteur van het 38e laniweerdistriet en
werd te Dordrecht, toen hij aldaar op het
bureel vau polüie verzocht te worden voort
geholpen op zijne re s raar Antwerpen, als
zoodanig aangehouden.
Hansweert. Dhr. C. Glerum vrotger te
Ierseke, op het poiitie-vaartuig de Sperwer
te Zlcrikzee, is overgeplaatst aan boord van
de Havik alhier.
WsShelminadorp. Door den inspecteur
van Staatstoezicht op de Volksgezondheid
is san B. en VV. te Kattendijke te kenneo
gegeven dat op groud van art. 5 de L. O.
wet tot afüeuring der school zal worden
overgegaan tenzij met, bekwamen spoed tot
het bouwen eeoer nieuwe of verbetering
der bestaande school worde besloten. O.C.
Wemeldlnge. Vrijdag hield de schiet
vereniging „Koos de la Reij" alhier, een
ouderlingen schietwedstrijd om kunstvoor-
toen de Noordzee drie uren ver alles wat
haar voorkwam bedolf en do velden met
lijken van menschen en beesten bedekte.
Het moet echter ia 't volgende jaar reeds
weder eenigszins van deze ramp zijn be
komen geweest, vermits, wij zagen het
reeds, Mude in dat jaar door da Engelschen
was bezet.
Een andere overstroomiag heeft gewis
ook do plaats getroffen in den Cosmus-
ea Damianusvloed van 17 Sept. 1477, bij
welken het water zóó hoog rees, als men
in geen eeuw gezien had en o.a. in het
Aardenburger-ambacht versoheidene dorpen
verdronken.
Maar nog geduehter moet de vloed ge
weest zijn van 1 en 2 Nov. 1570 toen het
water de poorten van Gent bereikte en
Brugge, DuinkerkeOstende en vele om
liggende dorpen vreeselijk gehavend
werden.
Toen in 1612 een deel van den stads
muur te Sluis werd omvergeworpen, zat
ook Mude niet vrij zijn gebleven, eveuraio
als in 1621, toen weder de dijken be
zweken.
Iu 1653 werden ten minste twee derden
der landen ouder Mude door de golven
overstroomd, nadat bet slechts drie jaren
vroeger door een geweldigen brand van
zijn aloud stadhuis, benevens vele andere
huizen en schuren was beroofd geworden.
Slaan wij de kerkerekeningen van 1682
op, dan kunnen wij daarin verscheidene
posten zien, wegens reparatie van den
vloer der kerk, ingestort bij den vloed v*-o
27 Jan. van dat jaar. Tot verdediging vaa
Sluis tegen de Fransehen had er in 1745,
toen da vruchten nog te velde stonden,
een over3troomÏDg van zout waler plaats,
die z'ch naar St. Anna een half uur buiten
de stad uitstrekte.
(Wordt vervolgd