NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No 231. 1908
Donderdag 2 Juli.
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
enstbode
enstbode
e.
12,—
12,30
1,30
12,-
12,—
12,
1,30
9,30
10,-
3,
11,30
12,-
12,-
1,30
12,—
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
-VEftWËST. te Gees
Po D HUIJ, te 'Middelburg,
PRUS DER ADVERTENTIËN
Snippers uit de oude doos,
LBVBGt -
IELER, Nieu tr
il, vraagt tegen
enslbode,
uis.
ber
kEeid.
Veersche weg,
Uuli
n gezin. Warch
letter G Bureau
Vlissingen.
n d
A. VISSER te
ÜLEOKA AF.
jks (behalve Maan-
van Antwerpen
,g) 'smorg. 7.— u
B., ROTTERDAM.
8.
iderd Zondags,van
Middelburg 9,30
„SCHEL
ijd. 17 7,30
ter. 18 8,30
nd. 19
nan. 20
ns. 21
oen 22
>nd. 23
yd. 24 8,30
ter. 25 9,
nd. 26 9,
»an. 2710,30
ns. 2811,
een 29 6,30
fcnd.30 6,30
ijd. 31 7,30
6 30
9»
8,30
8,30
6,30
Dl".
chtar een datum is
et tweede getal is
KG-ZIERIKZEE.
Van Zierikzee.
oen. 1 7,30
)nd.', 2 6,30
rjjd. 3 7,30
iter. 4 7,30
nd. 5 6,15
■aan. 6 7,30
ns. 7 7,30
oen. 8 7,30
md. 9 6,30
ijd. 10 7,30
ter. 11 7,30
r,d. 12 6,30
nan. 13 6,30
ns. 14 7,30
oen.15 7,30
nd. 16 6,30
ijd. 17 6,30
ter. 18 7,30
nd. 19 6,15
an. 20 7,-0
ns. 21 7,30
oen.22 7,30
■nd.23 6,30
yd. 24 7,30
ter. 25 7,30
nd. 26 6,30
an. 27 6,30
ns. 28 7,30
een.29 7,30
nd. 30 6,30
ijd.31 7,30
3-
3,-
3-
3,-
5,30
3-
3-
3,-
3-
3,-
3-
5,-
3-
3,-
3,-
3-
2,30
3,-
5,30
3,-
3,-
3.
3,-
3,-
3,-
5-
3,-
3,-
3-
3,-
3-
^6.45
X v
O
O i-,
rO U
1O
a
rt <l»
CJ
bij O
•R«
c6
o
7-55
6.55
7-4
7-22
7-57
8.io
8-37
54 -
- IO-43
- n-45
- 9-29
- I0.03
- 12.19
- 11.12
7.36
7.46
7-53
8.1
8.8
8.17
8.25
8.32
8.37
8.47
8.54
9-7
9.20
9.29
9-4->
10.56
11.36
burg, Z. Duitschl
RoosendaalLage
■meer dan 150 KM.
10.38
I 11.28
j 11.40
12.38
12.54
I.IO
2.6 6.17
1.296.3
3-05
3.38
3-54
7.16
7-47
8.01
4.088.15
T
eet
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS,
Prijs per drie maanden franco p. p. 5,25,
Enkele nummers0,021
W @Ci'.
UITGAVE DFM FIRMA
SN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cetir»
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
ssBssmKssamtcaxassgSBSBeBsaesaaKsataissBaanBssar
1 Juli 1908.
Niet volledig.
In de pers doet hei volgend bericht de
rondte
>Het hoofdbestuur van de Maatschappij tot
Nut van 't Algemeen heeft een adres gericht
tot i den J minister van Binnenlandsche Zaken,
met het verzoek het initiatief te nemen tot
zoodanige wijziging van de wet op liet lager
onderwijs
1. dat da jaren voor het voleindigde zevende
jaar niet voor de vervulling van een op een
bepaalden duur vastgestelden, leerplicht wor
den meegerekend
2. dat aan Ged. Staten der provinciën, welke
hun goedkeuring moeten verleenen voor den
leeftijd, waarop door de gemeentebesturen de
leerlingen worden toegelaten op de openbare
scholen, ook worde opgedragen de goedkeuring
daarvan ten aanzien van de bijzondere scholen,
met dien verstande, dat bedoelde leeftijd van
toelating voor beide soorten van scholen in
dezelfde gemeente gelijkgesteld worde".
De volgende leuke kanlteekening wordt
hier door onze Nieuwe Provinciale aan
toegevoegd
We willen er nu niet over oordeelen, of het
verstandig is te vragen nog een vijftiende lap
te zetten op de lappendeken, die men wet op
het lager onderwijs noemt. We willen ook niet
vragen of de bovengestelde eischen juist zijn.
Alleen willen we het hoofdbestuur er op wijzen,
dat het lijstje niet volledig is. Als no. 3 moet
er in dezen gedachtengang noodzakelijk bij
„dat de gemeenteraden verplicht worden
aan Christelijke bewaar- en fröbelscholen een
bijdrage te verleenen evenredig aan het be
drag, dat ze besteden voor gemeentelijke of
nutsbewaarscholen."
Immers het Nut vraagt volgens sub 2 vol
komen gelijkstelling, maar dan mag sub 3 niet
vergeten worden.
De Nieuwe Provinciale moet anders niet
denken dat de heeren van Het Nut dat van
plan zijn. Immers Het Volk, melding
makend van hun adres, zet er inet vette
letter boven dat 't adres gaat „tegen on
eerlijke klerikale concurrentie". En
wat de Nieuwe Provinciale bedoelt, is juist
opheffing van oneerlijke liberale con
eurrentie. En daar moet Het Nut niets van
hebben.
Overigens zal dit mettertijd ook wöl
komen. Want de liberale gemeenteraden
van Middelburg, Den Haag en Rotterdam
277
FEUILLETON
DOOK
SCALDIS.
Serooskerke (W.)
III (Slot.)
Treden wjj het kerkgebouw binneD, dan
zien wij, dat het een goed onderhouden
bedehuis is. 't Heeft dan ook, in 1907, eene
belangrijke restauratie ondergaan.
Zoo werd o.a. den predikstoel, dagtee-
kenende van 1660, van zijn dikke verf
laag ontdaan, en nu zien wij hem voor
ons, in zijn oorspronkelijke, «atuurlijke,
bjjzonder mooie eikenhouten kleur Ook het
kunstig snijwerk aan dezen kansel trekt
onze aandacht, zoowel als de, in 1905
aangebrachte, prachtig besneden en van
een tienlsA zitplaatsen voorziene bank, van
de familie Tak.
De vrij hcoge kosten dezer herstelling
werden geheel gevonden uit vrijwillige
bijdragen der gemeenteleden.
Slaan wij het oog op den zuidelijken
muur van het gebouw, dan treft onze op
merking nog, een in dien muur gemetsclden
hardsteen, daar geplaatst, ter eere van een
der vroegere Ambachtsheeren van de heer
lijkheid, namelijk van Philebert van Thuijll
en zjjn vrouw Vincentia Magdalena van
Swieten.
Van boven op dit gedenkstuk zien wjj de
wapens met zestien kwartieren. In 'tmiddeD
de beelden vanPAfASerfenzijn vrouwen van
onder 't volgende opschrift: „Den weledelen
gestreDgen Jonoheer Philïbert van Thuijll
van Serooskercke heere van Serooske.rcke,
Pophensburch etc. Ende de weled. Vrouwe
zijn al voorgegaan. Die subsidieeren de chr.
bewaarscholen.
Dat dit zoo behoort, is nu al een halve
eeuw onzerzijds betoogd, dooh door de
liberaien als een paradoxe afgewezen
maar die enkele liberale gemeenteraden,
zoo straks genoemd, hebben het thans als
een waarheid aanvaard.
Hiermede weer de kernspreuk van La-
boulaye bevestigend Les paradoxes d'au
jourd hui sont les véritê's du lendemadn.
Hetgeen vrij vertaald zcgïen wil Wie
't recht aan zijn zijde heeft moge aanvan-
keliik geeu gehoor vind-m, aan het eind
al duurt het soms wat lang krijgt hij
toch gelijk.
Hat zal ongetwijfeld onze lezers die ken
nis namen van dan arbeid der Nederland -
sche Tentzending te Middelburg interes
seeren te vernemen dat in het Noorden van
ons land zich een comité heeft gevormd om
met een tent per schip van plaats tot plaats
te reizen. Het comité bestaat uit Ned. Herv.
predikanten, evangelisten en een schipper
en telt zeven personen.
De tent door het schip te vervoeren zal
op den vasten wal opgeslageri worden en
overal denkt men één week tebljjvenen
500 a 600 matschen rondom zich te verza
melen. Behalve de tent, voert de schuit ook
een bijbelwagen oflybslkar mee en twee
honden. De honden zullen de kar trekken
en het schip vooruitbrengen.
Het sch'p is gereed en evangelisten heb
ben zich bereid verklaard en vaD belang
stelling, zij het dan ook belangstellende
nieuwsgierigheid kan men zich verzekerd
houden.
Het is wellicht de opmerkzaamheid van
de meesten onzer lezers ontgaan dat onder
de wetsontwerpen of ontwerpjes dezer
dagen door de Tweede Kamer behandeld
ook een was tot naturalisatie (het opne
men onder onze landgenooten met gelijke
rechten) van twee Chineezen wier onuit
sprekelijke namen luiden
Oey Tirno Hoei en Khouw Oen Giok.
In de Kamer was eenige tegerstand
tegen het opnemen van deze staartlooze
zonen van het Hemelsche rijk. Maar het
Vincentia Maqdalena van Swieten, dochter
van wijlen joncker Adriaen, heer van Swie
ten, in zijn leven Bailliou en djegraef van
Ejnland an van Vrouwe Anna Maria van
Cloude. Sterft den 26 September Ao. 1629
ende hiér begraven".
Toen op 27 Febr- 1817 de heerlijkheid in
eigendom kwam aan dhr. J. Noels, werd
deze met zijn vrouw J, M. van Eaaj den 7
April d. a. v. plechtig in de gemeente ont
vangen en gehuldigd, waarop deze echte
lieden, den 27 Mei, als bewijs van hoogach
ting aan de kerk schrmken een keurig be
werkt zilveren bekken, ter bediening vaD
den H. Doop.
Zoo schraal de berichten omtrent de kerk
tot ons gekomen zijn, zoo weinig weten wij
ook ten opzichte de overgang iot de Her
vorming te dezer plaatse, en kunnen wij
onze nieuwsgierigheid ook dadrin niet be
vredigen.
Zoodra, zooals wij vroeger reeds zagen,
te Middelburg de „nieuwe leer" hand over
hand veld wod, zullen ook de dorpelingen
op Walcheren wel niet stil gezeten hebben
om die iee*meer en meer te verbreiden, en
waar wij nu weinig of geen bescheiden heb
ben, hoe het zich te Serooskerke heeft toege
dragen, kuDnen wij veilig aannemen, dat de
verandering van godsdienst wel een kalm
verloop zal hebben gehad.
Zagen wij te voren reeds, dat er in 1577
hier reeds een predikant werkzaam was, tot
onzen spijt wordt zijn naam eehter niet ge
noemd.
Eerst in 1583 vinden wij in „'t Register
der Rentmeesters van 't Extraordinaire"
een leeraar vernoemd in CORNELLS SI
MONSEN, die w(j alzoo als eersten vasten
leeraar te Serooskerke kannen aanmerken.
LaDg was hij hier niet in dienst, want in
is niet daarover dat we spreken willen.
Het is meer over den nieuwen weg door
de Chineezen ingeslagen en die voor een
land als het onze, met zijn uitgestrekt
koloniaal bezit van de hoogste beteeke-
nis is.
Hoewel we in den regel in Zeeland leven
zonder eenigo koloniale aanraking en kolo
niale belangen, gewoonlijk niet een onder
werp van onze overdenkingen of een voo
werp van onze zorgen uitmakend, kan het
toch wel niet anders of als deel van het ge
heel dat als tweede koloniale mogendheid
plaats gevonden heefi in de rij der Euro-
peescha Staten, of de verschillende invloe
den die in onze koloniën zich openbaren
moeten onze belangstelling waard zijn.
Tot die invloeden dis zich baan breken
dragen naar het getuigen van velen die (/De
Oost" kennen, de Chineezen in toenemende
mate het hunne bij.
Het enorme cijfer van vier honderd mil-
lioen dat daar woont aan de oe.vers van
de gele rivier en Peking en Canton als
hoofdsteden noemt is uitgegaan uit sijn
isolement, en heeft zich, nu reeds ten ge-
taie van een half' miliioen over onze kolo
niën verspreid.
Voor de oeoonomische ontwikkeling in
onze koloniën wordt de toeneming van hei
ChineezeG element met zorg aangezien.
Daar zijn landen o.a. de Vereenigde
Staten van Noord Amerika waar men
zooveel mogelijk ''de inmigralie van Chi
neezen tegenwerkt.
Do Chinees is bekend om zijn ijver voor
eigen belangen en om zijn totale gevoel
loosheid voor algeaieene belangen.
Waar de Chinees zich vestigt past hij
het stelsel van uitiuigerij toe en straks,
ca voldoende met meerdere of mindere
sehatten uit zijne omgeving beladen te zijo
verdwijnt hij om zijn plaats in te nemen
onder zijne gesiaarte stamgenooteD.
Voor de geestelijke ontwikkeling onzer
kolonies is de toeneming van 't Chinerzen-
element niet minder vaa zorgwekkende
beteekenis.
De Chinees brengt met de leer van
Confucius de stoerste en hardste tegen
werking voor den arbeid van christen
dom en christelijke zendicg. Hij gevoelt
zich niet de mindere, maar de meerdere
ol kort ca 1584 hooren wij vanzijnopvolger:
PIETER HAEGMAN.
Deze was geboortig van Veurne en eerst
koopman van beroep. „Reeds kort cade
Gentsche Paoifieatie komt bij voor als pred.
bij de Herv. gem. te Gent, welke gemeente
bij verlaten zal hebben, toen die stad op
19 Sept. 1584, in harden van Parma viel
en de nieuwe godsdienst er te niet ging.
A:s pred. van Serooskerke overleed bij
te dezer plaatse vóór 1586.
Ds. Simonsen werd, tot op onze dagen,
door vijf en dertig gmbrgenooten opgevolgd.
Van een paar hunner willen wij nog
iels uit hun levensloop Dagsan.
Den zesden dienaar CORNELIUS YIN-
CENTIUS, te dezer plaatse van 1628 tot
1645, hopen wij nader te leeren kennen
bij onzen tocht naar Sas van Gent, alwaar
hij de gemeente ordende en er de eerste
predikant werd.
Ia het karretje waarmede vader Gargon
zijn ti.osofeerend troepje uitzond om het
eiland Walcheren rond te rijden en onder
leiding van den deskundigen Heerman
allerlei oudheidkundige merkwaardigheden
ca te gaan, hebben ook wj al eeDS enkele
keeren mogen opstappen, om, waar het
ons te pas kwam, iets te hooren wat
Heerman over het een of ander te zeg
gen had.
De ondervindingen, op die speelreisjes
opgedaan, gaf Gargon wêer in zijn „Wal-
ehersche Arcadia". Welnu deze:
MATTHEUS GARGON
heeft, als zeventiende leeraar, ook de ge
meente Serooskerke gediend. Wij willen
cn, uit dankbaarheid voor de door hem
aan ons bewezen dierstee, de gedachtenis
tegenover onze christelijke beschaving.
De grondslagen van onze christelijke
beschaving zijn hem minder waardig.
Bekeerde of gedoopte Chineezen worden
door hem beschouwd als het uitvaagsel dr-r
mensehheid en terwijl dr. Otte met taaie
volhardicg en onuitputtelijk geduld, en
door te geven wat te aanschouwen is, met
zijn hospitaal te Amoy, in zijn eigen laDd
voor den Chinees uit christelijk oogpunt
iets doen, is het Daar aller getuigenis voor
den elders geluk zoekenden Chinees iets
te doen voor hoogTe belangen. Zijn zelf
zucht en hooghartigheid beletten dat ten
eecenmale.
Uit de Tweede Ketner-
Er zijn gisteren twee fiksche redevoerin
gen uitgesproken, die voor den minister
van oorlog het hart onder den riem moeten
zijn geweest.
Het waren do bseren Van Karneboek
(vrv lib en De Visser (chr. histdie hst
krachtig voor hem cn zijn voorstellen op
namen En dr. Ds Visser liet hierbij de ge
schiedenis oven spreker, de onwederleg
bare feiten, waaruit blyken kon dat de be
schuldigicg van rfac'ie en misleidende
achterhoudendheid door den hoer Patijn
dezen minister toegebeten, aan het ver
keerde adres was gericht Do Urrcchtsoba
af,cevaar iigde bracht nog eens cio erheale
geschiedenis der Militiewet in herir nering,
waai uit bleek dat een blijvend Gedeelte
van 7500 man destyds als miuimura be
schouwd was. De roodwot. was dan ook
verdedigd met een beroep op da noodzake
lijkheid der aanvulling met 2200 man, in 't
belang der mobilisatie zooals die thsns ge
regeld is.
Deck niet minder verrassend w#s de
wijze waarop de (unie-liberalej Zierikzee-
sche aanvaller door zijn eigen partijgenoot
don (unieliberalec) heer Thomeon werd te
lijf gegsRn. Wij herinneren er aan dat mr
Patijn Vrijdag beweerd had dat de 2200
man uit da noodwet van minister Sabron
niet roodig waren wijl zij allen voor cor-
vse-diecsten werden gebruikt, terwijl de
Kamer op een dwaalspoor zeu zijn gebracht
door de bewering van don minister dat een
deel dier manschappen ook zon moeten die-
van dien uiterst werkzamen man eeren,
door het een en ander uitzijn welbesteed
leven Da te gaan.
Ds. Gargon werd geboren te Haarlem
den 23 Febr. 1661, uit het huwelijk van
Pierre G. en Jeanne Lubbé, en in de Waal-
scbe keik aldaar gedoopt den 27 dito.
De familie was afkomstig uit de om
streken van Doornik en om de godsdienst
vervolging naar Noord-Nederland geweken.
Na de Lat. school zijner vaderstad be
zocht te hebben, ging Gargon naar do Door-
luchte school te Amsterdam, en in 1678 naar
de academie te Leiden. Na proponent ge
worden te zijn bij de Waalsche Synode,werd
hy, steeds te vergeefs op een beroep bij een
Fransche gemeente wachtende, zes jaren
hulpprediker bij de Waalsche kerk te Leeu-
warden. Na die zes jaren wachtens, deed by
hern het besluit rijpen, om tot de Nederd.
kerk over te gaan.
Hieraan gevolg gegeven hebbende, werd
hij in 1688 beroepen te Geffen en Nuland in
de Meier j van den Boschalwaar hij beves
tigd werd den 19 Dec. ven dat jaar. In di n
afgelegen hoek stond de bekwame man
bijna 14 jaren, toen hy toevallig werd ge
hoord door Herman van üe Putte, burge
meester van Middelburg en rentmeester der
vijf ambachten van Walcheren, die met
Maria van den Brande,z§a echtgenoot, naar
dezo streken was gekomen, om een ver
mar rd geneesheer te raadplegen.
Door den invloed van van de Putte werd
hij den 11 Maart 1702 te Serooskerke beroo-
pen, en deed den 14 d. s. v. alhier intrede
met Ps 116 6.
Van hier naar Vlissingen beroepen 29
Jan. 1707 virg hy aldaar den dienst aan
aan met Jos. 404—6. Aldaar staande
droeg do regeering der stad, in 17l'8, de
nen voor het uitzenden van detachementen.
De heer Thomson verweet zijn geestver
want dat deze by deze beschuldiging
geheel over het hoefd had gezien den
staat, dien de minister had overgelegd
aan de Eerste Kamer om te doen zien welke
garnizoenen zouden worden versterkt door
de 2200 man en op welke wjjze dit zou ge
schieden. Uit dien staat tooride de afge
vaardigde uit Leeuwarden aan dat de nood
wet van minister Sabron gaf, voor de bjj
mobilisatie 't eerst in aanmerking komende
plaatsen, behalve de 10 man per compagnie
voor handlargersdiensteD, óók nog een ver
sterking gaf van het aantal manschappen
beschikbaar voor detachementsdienst.
Nu zouden blijkens dien staat de 2200
manschappen over de verschillende garni
zoenen worden verdeeld.
En uit die uitdeeling nn welke uit an
deren hoofde door dhr. Thomson scherp
gecritiseerd werd bleek afdoende dat,
met den besten wil van de wereld, het on
mogelijk zou geweest zijn om zonder die
2200 man extra de dekkirgadetachementen
te vormen, zooals do Minister dio had op -
gez°t.
O 7erigsns noem Ie hy die dekkingamaat-
rege'.en knutselwerk, niets beteekenend
zonder goede verzorging van de indirec'e
dekking.
Maar de heer Thomson had nog een
andere grief. De rechtspositie der officie
rm is niet voldoende geregeld Hfj deelde
hier tri ffende staaltjes van mode Hij ver
haalde onder meer waarom hjj 't nu pas
deed, de zaak is toch al eenige jaren
oud van twee officieren (vermoedelijk
zooals het Handelsblad meldt) de heeren
Rim en Thomson) dio de wraak van den
inspecteur der infanterie (generaal Suij-
dets) haddeD moeten ondervinden wegens
hun schrijven iu dan Militairen Gids, ter-
wil een derde, een overste (Graafland
daaraan alleen was ontkomen door te
buigen. Esn v»d die officieren (Thomson)
had vervolgens, overgeplaatst naar een
ander garnizoen (Leeuwarden) de volgende
ondervinding opgedaan. De regiments
commandant (kolonel De Veerl strafte hem
omdat in een quaestie voor een korporaal
zijn gebrek aan goede trouw zou zijn ge
bleken. Hij stelde zich ter purge by het
geleerde man de betrekking op van Rector
der Lat. school.
Hy diende de gemeente van Vlissingen
tot aan zyn dood op den 14, of volgens de
lijst van predikanten, hangende in de con
sistoriekamer aldaar, den 13 April 1728.
Ds Gargon is tweemalen gehuwd geweest:
eerst in 1690 met Geertruida van Velzen, die
hy in 1713 verloor, en in 1727 met Latha-
rina Maria de Visser, die hem overleefde.
Uit zyn eerste huwelijk kwamen drie zonen
voort, cKe predikant werden (te Sas van
Gent, Zuidzande en Vlissingen) en twee doch
ters, waarvan de eerie vroeg is ges-orven en
de andere Agneta, die zeer b^grafd was en
voor haars vaders boeken gedichten schreef
getrouwd is met een luitenant Maratel,
waaruit geboren werd een zoon Maratel
Gargon, die predikant te Bwgh is geweest.
Ds Gargon was een man van merkwaar
dige werkkracht, die veel geschreven heeft
o a de bekende en door ens genoemde
„Walchersche Arcadia", in 1715 en 1717 te
Leiden gedrukt, en in 1746 herdiukt.
En ten slotte willen we nog 'n byzondero
gebeurtenis verhalen, welke plaats bad
tijdens den dienst van ds JOHs ABR. CHR.
NONHEBEL hier van 1861 tot 1863
en welk feit veie Serooskerkers zich nog wel
zullen herinneren.
Het had plaats toen onze Koning Willnn
111 den 25 Mei 1862 het dorp bezocht. By
die gelegenheid begroette ds Nonhebei den
Vorst, door met zyne gemeenteleden het
derde veis van Psalm 134 aan te heffen, van
welke eenvoudige, maar indrukwekkende
ontvangst zelfs door buitenlandsche dag
bladen, als kenmerk van het eigenaardige
volkskarakter der Zeeuwen, met ophef weid
melding gemaakt. (Bevolking1824
793 in 1908 1367 ïiela»,
