No. 206. 1906
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Dinsdag 2 Juni.
22e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
(I
loecht
>C±Tt
sid
de Meid
;©icL
de Meid
12,-
12,—
12,-
12,-
12,-
12,-
I,-
12,-
12,30
II,-
11,-
12,—
12,-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
IJK.
iiecoiistructiü.
IM1MS8I BIN tSBAIL
Een pleitbezorger voor zijn volk.
S-
J.. BE JONGE-VERWEST: te
P, P, D'HUh, te Middelburg*
PRIJS DER ADVERTENTIËN
VM&: -
AN SOELEN,
metselen ver-
Y e e r e.
Ictober, tegen
Kleverskerk*.
6SER, Seroos-
INISSEN, S t.
IJNSE, Noord-
[ENDIEHST.
7.— 7.50,8.20,
10 11.—, 11.80,
L40*, 3.-, 3.25,
3,55, 7,15, 7.35,
.10,6.30 7.20,
3,10.30, 10.50,
D* 1.40*, 2.50*,
Mo, 6.30,7.05,
Zondags uit.
ester-Schelde.
SWEERT.
ankondiging.
ISpoortijd.
;den naarHans-
i30, nam. 3,25.
soorden voorm.
18.
au geen go9-
iO&AAF.
ehalve Maan*
Antwerpen
's morg. 7.u
10TTERDAM.
lingen 8 u., van
jidam 8,45.
ingen 5 n., van
rdam 10 u. Er
irvoerd.
CHELDE".
11511,—
16 6,30
17 7,-
8-
8,30
0,
6,30
0,
8,30
8,30
8,30
9,-
2710,—
2810,30
2911,—
B0 6,30
18
19
20
21
22
23
24
25
26
8,30
9,30
10,30
een datmcjis
veede getal is
IZIERIKZEE.
i Zierikzee.
1 7,30
2 7,30
3 7,30
4 6,30
5 7,30
|6 7,30
6,30
18 6,30
9 7,30
10 7,30
6,30
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
3,-
3-
3,-
3,
3,
5,30
5,30
3,-
3,—
3-
3,-
3,-
5,30
3,-
3,-
3,-
3,-
3.-
3,-
7,-
3,-
3,-
3,-
3,-
3,-
3,-
5,30
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p, p. 1,25.
Enkele nummers 0,025.
W38?2BSS®l?ri3!aE0
Zij, die zich met 1 Jnli a. s. op ons
blad abonneeren, ontvangen het tot
aan dien datum gratis.
Wissenkerke 2 en 3 Juni.
Oolijnsplaat, ook voor Cats, 4 en 5 Juni,
des vooraiddags.
Er staan negen planken greed. Mooi,
fpn, rijk-dooraderd wagenschot. Ze zijn
er op gezaagd om er een Kabinet meèin
elkaar te zetten. Maar zooals ze daar
schuins tegen den muur aan staan, zijn ze
het gewilde Kabinet nog niet.
Zal er uit die negen planken een Kabinet
komen, dan moeten ze op het onderstel
geplaatst, met sobroeven in elkaar gezet,
en met scharnier, knip en slot voorzien
worden.
Dies gaat de schrijnwerker hier dan ook
toe over. Maar wat kant van de planken
zal hij naar buiten en wat kant naar
binnen zetten
Aan den éénen kant zijn de planken
spiegelglad geschaafd en zoo levendig ge
politoerd, dat de draden en kwasten van
't hout prachtig uitkomen. Aan den anderen
kant daarentegen is niets gedaan. Die is
gebleven zooals hij gezaagd was. Die
spreekt niet. Zelfs zijn de planken aan dien
kant smakeloos overgeschilderd.
Nu zou men zeggen, dat hij dan den
sprekenden kant wel naar buiten zal keeren.
Maar zoo doet deze schrijnwerker niet.
Hem is een Kabinet besteld dat niet iD het
oog mag loopen. En zoo keert hij den
gepolitoerden kant naar binnen, en den dof
overschilderden kant naar buiten.
En zoo wordt het dan wel een Kabinet,
maar een Kabinet dat niet "spreekt. Een
hoogst eenvoudig Kabinet. Een Kabinet
zonder artistieke waarde. Maar toch is het
best wagenschot!
Maar na een goed jaar gebruik bevalt
dat doffe in de deuren en in de zijkanteD
tooh niet meer, en dezelfde schrijnwerker
krijgt last het Kabinet nu andersom in
elkaar te zetten. Nu het sprekende wagen
schot naar buiten en den overschilderden
kant naar binnen.
Hy schroeft daartoe de planken los, zet
FEUILLETON1
est - Gj8«,
1 v
In dit critiek oogenblik stond Henry
Jessey.den onvermoeiden pleitbezorger der
Joden,Mannasae ben Israëls speciale vriend
van zijn zetel op, om de vergadering eeni-
germate te kalmeeren en tevens aan te
dringen op een compromis. Hij stelde n.l.
voor om de Joden in het vereenigd konink
rijk toe te laten, doch niet overal, slechts in
verloopen havens en vervallen steden en
dan nog wel met dien verstande, dat zij
dubbele inkomende en uitgaande rechten
zouden betalen voor al hun koopmansgoe
deren. Hiermede meende de voorsteller nog
te kunnen redden wat te redden was. Met
vuur en klem werd het voorstel verdedigd,
zelfs deed Jessey nog'n beroep op de wel
gezindheid van de meerderheid der verga
dering, voor wie dit compromis niet onaan
nemelijk scheen. Helaas,'t mocht nietbaten.
Cromwell was vast besloten hier in te
grijpen en met een enkele handbeweging
wist hij, na een korte speech, zijn veto
kracht bij te zetten. Opstaande van zijn
eerezetel richtte hij zijn doordringend
woord tot de in spanning verkeerende ver
gadering.
Hij gaf een kort resumé van de verschil
lende denkwijzen, welke hij door verschil
lende sprekers had hooren verkondigen en
gaf onbewimpeld als zjjn gevoelen te ken
nen, dat in al die aangevoerde meeningen,
een leidende gedachte ontbrak. Het was
ook hierzooveel hoofden, zooveel zinnen.
De noodzakelijke eenheid werd gemist, het
scharnier, knip en slot aan de deuren om,
en schroeft daarna dezelfde negen planken,
maar nu tot een heel ander Kabinet in
elkaareen Kabinet dat geen bezoeker
herkennen zou, want thans, na de recon
structie, is het ©ok wel een Kabinet van
wagenschot, maar van wagenschot dat
zijn aard laat zieneen wagenschot dat
spreekt.
Nu het overdrachtelijke.
Er moet een Kabinet worden geformeerd,
en er zijn negen mannen met veel zorg
bijeengezooht, waaruit het geconstrueerd
moet worden.
Maar zonder meer zijn dienegen mannen
nog geen Kabinet. Om een Kabinet uit te
maken, moeten ze eerst in elkaar worden
geschroefd, en moet er knip en slot aan.
Die schroeven zijn hier het Regeerings-
program, dat door den Formateur aan de
KoniDgin wordt aangeboden. De Koningin
aanvaardt dit program, nu volgt benoe
ming en beëediging, en nu eerst is de con
structie van het Kabinet voltooid.
En ook hier hebt ge te doen met een
goed en secuur Kabinet. Solied wagenschot,
alias Reohts. Maar ook dit Kabinet spreekt
niet. Geheel hetzelfde regeeringsprogram
kon zijn ingediend door een stel manDen
zonder kleur.
De nood van het oogenblik eisehte het zoo.
Maar een goed jaar later veranderden de
toestanden er gaat een geroep op, om re
constructie van het Kabinet.
Ook hier schroeft men nu los, zet den
sprekenden kant voor. en schroeft weer vast.
Soharnieren en knip en slot worden anders
om ingezet. D. i., er komt reconstructie op
een heel ander, op een principieel Regee
ringsprogram.
En nu is het een heel ander Kabinet,
ineengezet uit precies dezelfde heeren, maar
nu is het een Kabinet dat Rechts spreekt.
Gaan we te ver, zoo we hopen durven,
dat thans ia verstaanbare taal is aange
wezen, hoe er reconstructie van een opge
treden Kabinet kan plaats grijpen, zonder
dat er ook maar één Minister verjaagd of
door een ander vervangen wordtdal
een Kabinet, dat geen Kabinet van zaken
wil zijn en tooh in zijn program niet
spreekt, ongewoon en niet normaal is, en
hoe het toch door reconstructie onder een
sprekend Regeeringsprogram gewoon, nor
maal en principieel kan worden
geheel was voor Cromwell een babel van
verwarring. Dit nader uiteen te zetten was
het doel van zijn optreden.
Niet zonder sarcasme liet hij uitkomen,
hoe hij het advies had ingewonnen van de
theologen, doch hoe na dit advies te meer
twijfel aangaandn 't goed recht der Joden
zaak was gerezen. Was er dan, zoo vroeg
Cromwell, geen belofte voor de bekeering
der Joden? Zoo ja, hoe kon deze geschie
den, zonder dat hun het Evangelia wordt
gepredikt P En hoe kon dit hun worden
verkondigd bij aldien zij niet toegelaten
worden in de landen, waar de blijde bood
schap, het Evangelie, reeds is gebracht?
Ook de handelsmannen werden niet ge
spaard. Gij hebt, zoo sprak Cromwell, de
Joden afgeschilderd als het laagste en
meest verachtelijke volk der aarde. Nu,
het zij zoo. Maar waarom, zoo vroeg hy,
waarom zy t ge er dan zoo bang en bevreesd
voor? Ge behoeft toch waarlijk niet te
duchten, dat zulk verachtelijk en veracht
volk in handel en crediet de Engelsche
kooplieden, van ouds overal geacht en ge-
eerd, zou overvleugelen
Zoodra de Protector deze rede had uit
gebroken, verliet hij de vergadering en
javg de conferentie uiteen. Later volgde
h°t rapport aan den Staatsraad. Hieruit
bleek dat de conferentie met de juristen uit
Har midden van meening was, dat de toe
1 iting der Joden binnen Engeland in geen
enkel opzicht strijdig zou zyn met de wet
ten des lands. Vervolgens werden de pun
ten genoemd, waarover vrij wel eenstem
migheid in de vergadering heerschte, zoo
als uit de discussies was gebleken. Voor
eerst was de conferentie van opinie, dat de
UITGAVE DER FIRMA
Een exceptie geven we toe
Men zou kunnen zeggeD, wie weet of
de Formateur niet terstond aan H. M. de
Koningiu twee programma's heeft voorge
legd, het eene voor den abnormalen toe-
s'and van nu en het andere voor na 1909.
Maar dat weet men wel beter. Zoo doet
geen Kabinetsformateur. En zoo is zeer
stellig ook ditmaal niet geschied. Het pro
gram, dat 10 Maart in de Tweede Kamer
werd meegedeeld, is zonder eenigen twijfel
het eenige dat voorgelegd en goedgekeurd
is, en dat op dit oogenblik de gestalte eD
het karakter van het Kabinet bepaalt.
Met het oog op de personen kan men
dus zeggen Het is Reohts, maar in bel
program komt dit niet uit. Iu het optreden
spreekt dit niet.
En dit kan en zal eerst gaan spreken,
zoo dii Kabinet gereconstrueerd op een
heel ander program, en om 't zoo uit te
drukken, uit dezelfde planken omgebouwd
en opgeschroefd, als een principieel Kabi
net een lust voor de oogen wordt.
De fout van wie anders oordeelden,
schuilt hierin, dat ze in de negen personen
zonder meer een Kabinet zien. En dit is
niet zoo. Uit de personen ontstaat eerst
een Kabinet, als ze door het Regeerings
program ineen zijn geschroefd. En ais
straks dit program heeft uitgediend, en
dezelfde heeren worden ten tweede male
tot een Kabinet ineengesohroefd, maar nu
door een heel ander, een niet neutraal,
maar prineipeel program, dan zal een
algeheele reconstructie hebben plaats ge
had, en zullen we een ander Kabinet
erlangen, dat niet maar wagenschot is,
maar waarin het wagenschot spreekt.
Dal de heeren onderling reeds nu over
die tweede periode met elkaar gesproken
hebbeD, is mogelijk, al vernamen we er
niets vaD. Maar in elk geval waren dit
ideeën voor later, en, zoo ze al geventi
leerd zijn, nog geen Regeeringsprogram.
Dit kunnen ze eerst worden, als ze. in
strikte formule gebracht, aan de Koningin
zullen zijn voorgelegd en door de Konin
gin aanvaard.
Nooh de personen, noch losse ideeën,
maar alleen een stipt geformuleerd Re
geeringsprogram maakt een Kabinet.
Iu abstraoto bestaat zelfs de mogelijk
heid, dat ééu van de heeren, die nu zitten,
verklaarde zieh met dit latere, prinoipieele,
gronden, waarop Manasse ben Isrel de toe
latingvan zyn stamgenooten had gevraagd,
onaannemelijk waren zoowel voor Enge
land als voor elk andere Christelijke staat,
als zijnde deze gronden zeer zondig. Die
toelating zou ongetwijfeld het gevaar van
afval aan de zyde der christenen in de hand
werken. Zelfs het bestaan van synagogen
waar de eeredienst ingericht wasnaarJood-
schen ritus was op zich zelf reeds verkeerd
eu ergerlijk voor de christelijke kerken.
Ook waren volgens het oordeel der confe
rentie de joodsche zeden en gewoonten ten
opzichte van huwelyk en echtscheiding ten
eenenmale onwettig en zouden deze niet
anders dan slecht op anderen inwerken.
Voorts kwamen de beschuldigingen den
Joden naar h6t hoofd geslingerd en
tegen hen ingebracht te berde, dat zij
n.l. dat zy zich niet verplicht reken
den tegenover Christenen ;^hunne eeden
ie houdenook achtten zij het evenmin
voor kwaad om de Christenen nadeel of
schade to berokkenen. Kortom, de toelating
der Joden zou in plaats van voordeel, groot
nadeel bezorgen, voornamelijk in betrek
king tot den handelsstand. Dit alles over
wegende, daoht het de oommissie goed het
volgende aan den Staatsraad te adviseeren.
De Joden kunnen toegelaten worden,
mits zonder eigen rechtspleging. Hun zou
ten strengste verboden worden ChristUB te
lasteren ol den Christelijken rustdag te
schenden. Christenbedienden zouden ze
niet mogen hebben. Openbare ambten of
bedieningen zouden ze niet mogen beklee-
den. Nooit ofte nimmer zouden ze iels mo
gen „laten drukken tegen het Christendom.
En ten slotte zouden zij zich nimmer mogen
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, Iedere regel
meer 10 cent.
Regeeringsprogram niet te kunnen veree-
nigen. En natuurlijk, dan zou er in het
gereconstrueerde Kibinet voor hem geen
plaats, zijn.
De verwachting dat alle negen heeren,
na de reconstructie, in het Kabinet zullen
blij veD. steunt dan ook niet op het program
van 10 Maart, tiooh alleen op de kennis
van hun personal.
Maar al moge men voor die goede ver
wachting op zijn kennis van de personen
kunnen afgaan, foeb zijn nooit die personen
zonder meer een Kabinet. Een Kabinet
is steeds, cd kan niet anders zijD, dan een
stel personen, gebonden door en vereenigd
op een streng geformuleerd Regeerings
program. Standaard
1 Juni 1908.
Ongevallen.
Ia het buitenland dreigt het al evenzeer
spaak te loopeu met de toepassing der
Ongevallenwet als in ons land.
Van ongevallenwet tot ongevallenwet
schijnt slechts een quaestie van tijd te zijn.
In Duitscblard is het totaal aan uit
keeringen bij ongevallen in de laatste jaren
onrustbarend stijgende.
Terwijl het bedrag dier uitkeeringen in
1886 het eerste jaar van de wettelijke
ongevallenverzekering in ronde getallen
nog slechts 1 9 miljoen mark bedroegwas
het in 1900 al 86 miljoen mark in 1906
al 142 miljoenen in 1907 ver over de
15CL miljoen mark. Men heeft berekend dat
in 1913 reeds volle 200 miljoen mark aan
tijdelijke an jaarlijksohe uitkeeringen zal
worden uitbetaald.
Waar moei dat been?
Het aantal der betrokken verzekerden
en hunne nabestaanden, dat in 1906 een
miljoen bedroeg, heeft nu reeds dit getal
met eiroa 122 duizend overschreden.
Eu dat niettegenstaande de Overheid
met zoo groote gestrengheid maakt dat in
alle werkplaatsen de voorzorgen tot be
perking van 't getal ongevallen, zoo vol
maakt mogelijk genomen zijn.
Aan uitkeeringen, renten, bijdragen aan
weduwen eu weezeo, en trekkers van
ongevallenrente, kosten van verpleging en
geneeskundige behandeling werd in de
jaren 1901 lot 1907 een milliard en ruim
300 miljoen mark uitgekeerd, waarvan een
derdo gedeelte door het Rijk.
verzetten tegen pogingen,die zouden aange
wend worden, om hen tot het Christendom
te bekeeien, terwijl zij zei ven zieh van alle
pogingen moesten onthouden om proselie
ten te maken.
De Staatsraad legde, nabespreking, dit
rapport ter zijde. Blijkbaar had Cromwell
nu genoeg van de quaestie gehoord, om te
weten, wat hem in de gegeven omstandig
heden te doen stond. De toelating der Joden
in Engeland was niet tegen de wet en die
uitspraak was den grooten staatsman
voldoende. Het eenige middel om zijn doel
te bereiken en iets voor de Joden te kunnen
doen, was, met dit gegeven voor oogen,
eenvoudig in den ingeslagen weg voort te
gaan en hun het verblijf in Londen ooglui
kend toe te staan. Daarvan verwachtte
Cromwell's vry'e gee3t meer heil dan van
alle officieel vastgestelde wetsbepalingen
Daarenboven achtte Cromwoll het alles be
halve raadzaam om iu het stadium, waarin
zich nu de zaak bevond, de publieke opinie
te prikkelen. De tegenstanders der Joden
hadden, na de beslissing van den Staats
raad, zoo geheel in hun voordeel, niet stil
gezeten integendeel, ze meenden, dat nu
het geschikte oogenblik gekomen was, om
zich flink te roeren, gedachtig aan de zin
volle spreuk: «Grypt, als het rijpt". En't
was waarlijk aan het rypen. De velden
waren wit om te oogsten.
By vernieuwing daalde een pamfletten-
regen over Londen en zyne omgeving neer.
Het begon met een nieuwe oplage van
Prynna's «Demurrer", het boek dat wonde
ren had verricht, maar nu verbeterd en ver
meerderd.
Met een beroep op do strenge bepalingen
MBEMBSf''
In Italië gaat 't denzolfden weg op.
In 1898 kwamen bij de groote Mijn-
maatschappij op het eiland Elba onder
1459 niet-verzekerde mijnwerkers 230
ongevallen voor. In 1901 onder ongeveer
hetzelfde aantal verzekerde mijnwerkers
bedroeg 't aantal ongevallen al 552. En
in 1907, terwijl het getal mijnwerkers tot
1312 was verminderd, was 't aantal onge
vallen al tot 852 gestegen.
Voor de invoering der verplichte verze
kering op 450 arbeiders in hoogovens 155
ongevallen, 1907 op 637 arbeiders in hoog
ovens 607 gevallen 1
Een te Rome verschijnend volksblad
merkt dan ook ironisch op«In weerwil
van den grooten eoonomisohen vooruitgang
is er geen andere industriein geslaagd,zulke
vorderingen te maken als juist deze «onge
vallen-industrie".
Da regeering is er dan ook reeds op be
dacht de ongevallenwet te wijzigen.
De statistiek is ook in ons land voor het
ODgewijzigd befcoud dier wet niet gunstig
In ieder geval, wijzigen of niet want
er is aan een dergelijke stijging toch niet
veel te doen zullen de regeeringen zieh
meer moeten gaan toeleggen op het weren
van simulatie, en 't voorkomen van tehooge
doktersrekeningen.
Een deskundige.
Mr. G. W. J. Bruins, sedert eenige jaren
reeds Doctor in de Rechtswetenschappen,
is gisteren aan de Universiteit te Leiden
ook in de Staatswetenschappen gepro
moveerd.
Bovendien was hij reeds sedert eenigen
tijd praotisoh werkzaam op de Griffie van
Zuid-Holland, eu daar bepaaldelijk belast
met Drankwetaangelegenheden.
Bij zijn jongste promotie nu heeft deze
deskundige o.a. deze stelling verdedigd
Afgezien van dc vele verwijzingen mag de
Drankwet uit een oogpunt van wetsteohniek
en volledigheid van regeling, een goede wet
genoemd worden.
Na het jongste, zoo gunstige oordeel over
haar werking in de rapporten van de In
specteurs, heeft ook dit juridische oordeel
over de techniek der wet zijn beteekenis.
Vooral, daar deze jurist praotisoh in haar
uitvoering betrokken was. Stand.
tegen de Jodan in lang vervlogen tyden,
vooral onder het feudale Engeland geno
men, pleitte de schry ver voor reactie. Bin
nen enkele weken volgde het tweede deel,
niet minder scherp, waarin in bijzonderhe
den werden nagegaan de drukkende voor
waarden, waaronder de Joden waren geduld
geworden, tot zy ten laatste werden verdre
ven, en waarin zij ten gevolge van hun ver
meende misdaden, als natie met een zwarte
kool werden geteekend. Anderen volgden
Prijnne's voorbeeld en de vlam sloeg bij
vernieuwing uit, nog heftiger schier dan te
voren. Het anti-semietisme vierde blijkbaar
zijn triomfen.
Te midden van die verbijsterende be
weging liet Cromwell de teugels niet glip
pen. In zijn isolement lag blijkbaar zijn
kraoht. Aan de Joden had hij zijn woord
gegeven om ze te beschermen, welnu, hij
zou dit schier koninklijk woord gestand
doen. Hij zon ze verlof geven om hun
eeredienst in te richten en uit te oefenen
naar joedschen ritus, mits in alle stilte.
Wettelijke bepalingen stonden hem daarbij
niet in den weg. Uit den aard der zaak
was dit geen duurzame, slechts een tijde
lijke maatregel. In de gegf ven omstandig
heden kon Cromwell bezwaarlijk verder
gaan. Toch werd deze gunstige besohikkiag
aan de Joden verleend zeer euvel opge
nomen van de zijde hunner bittere tegen
standers. De bewolkte horizon kreeg nog
dreigender aanblik en weldra volgde de
uitbarsting. Schijnbaar betrof ze een per
soonlijke zaak, blijkbaar was ze een ver
nieuwde aanval op het Jodendom, die van
verreikende gevolgen had kunnen zijn.
Slot volgt.
