NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND Vrijdag 15 Mei, CHRISTELIJK- HISTORISCH No, 192. 1906. 22e Jaarna rp-, Mr. P. J. v. BORTEL. Een verderfelijke richting. Buitegl&iulscti Oïerzleiit. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed, a l E€ JQNGE-VERWEST. te Goes f. P. 'HULS, te Middelburg PRIJS DER ADVERTENTIËN Sluis. Ij len mannen met idealen in hun leven wat 'n poeah 1 zei mea. UIT Pi PEES. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p.1,25. Enkele nummers 0,02s. UITGAVE DER FIRMA m VA!® tran 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 eens. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent Voor de stemming van ee„ lid der Pro vinciale Staten steunt De Zeeuw dringend de candidatuur van Ai> men wat ouder wordt, ik bedoel opklimt tot wat meer bezadigder! leeftijd, dan wordt men in den regel wat verdraag zamer. Men leert beter de mensehen, en ziohzeli kennen. Een kennis, die het oordeel niet zelden wat verzacht, al wordt het niet gewijzigd. Tooh is 't me onlangs overkomen dat het in mij kookte van verontwaardiging, 'k Zat in den trein, die naar een provinciale hoofdstad voerde en van halte tot halte werd het gezelschap in onze ooupé's, ik zeg niet verrijkt, dooh vermeerderd met jongelui, die verschillende inriohtingen van onderwijs bezochten, maar waarvan de meesten gingen op de H. B. S. Voor de trein stilhield hingen ze al uit 't raampje, om elkaar de plaats van 't rendez vous aan te wijzen en wij, grooteren, hadden de eer hun praat aan te hooren en zwijgend neer te zitten in de herrie, die zij schopten, wel begrijpende, dat elk woord onzerzijds olie zou zijn in 't vuur. Ik heb me over die //Hoogere Burgers'' verbaasd en ontzet. 'k Heb me afgevraagd, of we nu wel waarlijk woonden in een christenland. Daar waren er bij, die vloekten als een grijze zandstrater of zeedijker, al bleek het me, dat andereD, zeker door bun opvoeding, nog aarzelden dit voorbeeld te volgen. 'n Drietal van de grooteren onttrokken zioh wat aan de herrie en zaten om mij heen te boomen over alles en nog wat. Soms had ik mijn ooren wel willen sluiten. Dat praatte en zwetste en sneed op over boekeD, die ze gelezen, over avontuurtjes, die ze gehad haddeD, zoo geheel gespeend aan elk gevoel van ingetogenheid, van godsdienstzin, van eerbied voor deD wil der ouders of't gebod Gods, dat 't mij koud werd om 't hart. Dat wiren geen ohristen-jongens meer. Dat waren cynische heidenkinderen. 'k Heb er naderhand met kennissen over gesproken, die me zeiden dat ik 't wel slecht getroffen had dat ze óók jongelui kenden, die de H- B. S. bezochten en goede hope gaven voor de toekomst, maar dit moesten ze toegeven, dat de levens toon, liet gansobe levens milieu onder die schare onchristelijk, ongodsdienstig en vaak on hebbelijk is. Er zijn tal van ouders onder ons, die met beving hun zoons in dienst zien gaan. Maar ik voor mij zon er nog meer tegenop zien, om den 12 of 18-jarigen knaap naar een openbare H. B. S. te sturen. De heele opzet van de tegenwoordige H. B. S. deugt niet. Het is een echt product van het welvoldane liberalisme uit het midden der vorige eeuw, dat ons dan trou wens ook met de Wet op het Middelbaar Onderwijs heeft opgeknapt. 't Was de tyd van het platte, vette, dorre materialisme. Kennis is macht", zeiden de wijzen. Wat je bent, wat je geloof'., wat je gevoelt wat je genietdat doet er minder toe je komt er niet mee door de wereldje kunt er geen geld mee maken Alleen wat je leent en kunt, dat helpt je Op dien grondslag is de H.B.S. gebouwd. Veel meer nog dan op de lagere school is 't er op toegelegd, om de hersens der jongelui vol te proppen met allerlei weten schap. Dervakken" is geen einde Dat ze er vooral op dien leeftijd bovenal wat noodig hebben voor hun hart, voor hun gemoeddat ze niet slechts geleerde eksters en werkezels, maar dat ze mannen moeten worden vroom en vroed; mannen van ka rakter en van hooge beginselen die groot zyn oiödat ze voor God hebben leeren knie- Idealengeen hooger ideaal, dan 'n mooie betrekking, 'n gevulde brandkast, 'n lekker glas wijn en 'n aardige deern. Dat werd niet met zooveel woorden ge zegd, maar het koude, dorre, droeve mate rialisme van de H. B. S. heeft d uizenden jongelui voor aliijd in die riohting gestuurd. Ik zou erbij kunnen schreien, als ik een jongen zie van nog geen twintig, die ver leerd heeft te jagen naar hooge idealen en die zichzelf beschouwt als een //scheikundig product'', dat geen hoogere bestemming heeft dan 't zoo lang mogelijk uit te houden, tegen de vele invloeden, die ontbindend op dat produet inwerkeD. En hoevelen zijn er zoo niet Gelukkig heeft nu tooh minister Heems kerk den draad weer opgevat, die dr. Kuy- per in 1905 met woest geweld was ont rukt en stelt hij voor ook het bizonder middelbaar onderwijs door een flink sub sidie 't bestaan mogelijk te maken. Het wetsontwerp wacht reeds bij de Kamer op afdoening. Dat geeft voor onze mannen weer nieuw werk aan den winkel. Want onze jongens en meisjes in den moeilijkaten tijd van 't leven mógen niet blootgesteld blijven aan den killen wind des ocgeloofs Ook voor hén geldt de bede, die Christus ons voorzeiLeid ons niet in verzoekiög Ik heb ze gekend, jongens van 12-jarigen leeftijd, die den ehristelijken onderwijzer schoone hope gaven voor de toekomst. Za hadden een helder 'nootd en een toegenegen hart voor de dingen van het Koninkrijk Gods. Zb gingen naar de H. B. S., om te leeren, wat onze middenstand noodig heeft voor het maatschappelijk leven onzer dagen en eenige j*.ren later, ja praat'ten ze Franseh en Duitech en Eogelsch, maar de sprake der kinderen Gods verstonden ze niet meer en meenden, dat dezen waren „vol zoeten wyns". Moeilijke koopmansrekeningen wisten ze tot een goed einde te brengen en met algebra vele onbekenden vaardig op te lossen, maar hun dagen alzóó te tellen, dat ze een wys harte bekwamen, waren ze ver leerd en de Schepper van de einden der aarde was hun een onbekende geworden, dien ze niet vinden konden Aan dat gevaar mógen onze kinderen niet blootgesteld worden Ds christelijke H. B S. zal evenmin als de lagere school een //bekeeringsinstituut" worden. Over 25 jaren zal de S. D. A. P. mannen in haar midden aanwijzen, die op een Chr. Hoogere Burgerschool werden be kwaam gemaakt voor het leven en de wape nen, die ze daér leerden hanteeren, zullen richten tégen God en tégen Zijn Gezalfde. Maar dat is altijd zoo geweest. Saul was onder de profeten en toch ver volgde hij de Kinderen Gods. Maar de vrucht zal ook niet uitblijven Ja, ik koester de stille hoop, dat de Chr. H. B. S. nog eens baanbreekster zal zijn op het gebied van ons middelbaar onderwijs. Want men hoort vele klachteD. De jongens, zegt men, worden topzwaar van geleerdheid,waarmee ze in 'tpraetisehe leven geen raad weten. En waarlijk, als ik de jongelui zoo zie zwoegen onder zoo- en zooveel kilo's boeken en ze hun stapel oa- hiërs zie aftellen, waarin ze maar aldoor huiswerk maken sommen, thema's, opstel len, haast je niet, zoo kom je d'r niet dan vraag ik me af, of 't in hun hersens toch niet 'n eobte Toko worden moet, waar ze zioh niet meer in bewegen kunnen zonder de dingen van hun plaats te gooien. Kennis is noodigvooral in onzen tijd. Maar wis grondig onderlegd is, komt daar in 't leven verder mee, dan wie vele dingen oppervlakkig weet. En wie met een besoheiden hoeveelheid kennis woekeren kan, zal er meer profijt van hebben dan wie kennis opdeed bij 't mud, maar Diet geleerd heeft, ze in toepassing te brengen. Terwijl ton slotte een hoofd vol kennis bij een ledig hart, den mensoh zielziek maken kan, dat hij grijpt naar de flesob of naar de revolver. Odb christelijk middelbaar onderwijs heeft een schoone toekomst Met do oude energie ons dan gewijd aan deze nieuwe taak Tot da eere Gods en het welzijn van ons zaad. Friesch Dagblad.' 14 Mei 1908. Wij hebben al meermalen gewezen op 't onbetrouwbare der verhalen van „Toren wachter" in de Middelburgsche Ctwanneer er onzo voormannen in worden genoemd. Dezer dagen gaf hij in den stijl van Rijnvisoh Feith en Betje Wolf een ver slag van een gesprek met een antirevolu- tionair-ehristeiijk-historisoh man inzake dr. Kuyper, de besprekingen met de Konin gin, het optreden van sommige antirevo lutionaire leiders, enz. enz. Hier wordt deze praaijesverkooper niet genoeg au serieus genomen om tegen zijne bakerverhaaltjes altijd op te komen. Die eer is hem door een onzer Noordelijke perszusters aangedaan. De Nederlander komt hiertegen op. Wij nemen haar artikel met instemming over Torenwachters, De M i d d. Cr t.. of liever haar «Toren wachter" deelt een verhaal mee van hetgeen zou zijn voorgevallen bij gelegenheid van de jongste Kabinetsformatie, dat blijkbaar geheel »uit den duim gezogen" is. Niemand die ook maar eenigermate bekend is met de persoonlijke ver houdingen der antirevolutionaire leiders onder elkander en met dr. Kuyper kan ook maar één oogenblik geloof slaan aan het bestaan van zóó misselijke intriges als de s>Torenwachter" die misschien in nachtelijk duister op den uitkijk heeft gestaan heeft uitgebazuind. Wij achten het niet de moeite waard zijn fabeltjes over te vertellen. Maar wat ons toch verbaast, is, dat een der antirevolutionaire bladen er toch nog eenige waarde aan schijnt toe te keuüen. Het meent dat zulke praatjes uit den koker afkomstig van vienige tegenstanders, die bij het opwekken van den zoogenaamden >broedertwist" het grootste belang hebben »het vertrouwen ook in het antirev. kamp ondermijnen". Het blad »zegt niet er aan te gelooven maar ieder zal toch toestemmen, dat het halfdonker dat nu heerscht, aan allerlei verdachtmaking ruim baan geeft". IDat laatste is natuurlijk waar, vooral omdat men weet dat dit halfdouker niet kan verdwijnen. De onderhandelingen en besprekingen met de Koningin behooren niet tot het publiek domein. Daarom kunnen ^torenwachters" en dierg. er veilig op losblazen en brand roepen al is er geen vonk te zien. Maar wij verbazen ons er over, dat dat blad zich verschalken laat, en dat in het anti rev olu- lutionaire kamp de broeders elkaar toch eigen lijk zoo weinig schijnen te vertrouwen. De gemeenteraad van Rotterdam heeft 27 Dee. 1907 in boginssl uitgesproken dat gehuwde onderwijzeressen niet inde school behooren. De meerderheid der raadsleden i3 liberaal. Dezer dagen heeft diezelfde gemeente raad aan drie onderwijzeressen wegensdoor baar aangegaan huweljjk ongevraagd eer vol ontslag verleend. Dit besluit juichen wy toe. Een gehuwde vrouw behoort niet in de schoolmaar in haar huishouding te zijn. zich geheel te wijden aan haar man en ge zin. Aan dit mooie beginsel naoet niet ge tornd worden. Reusaohtige magazijnen, met honderden bedienden, indrukwekkende reclames,reus achtige kapitalen in aandeelen hebben bij de goed- en lichtgeloovige menigte den naam goedkoop te leveren. De wereld wil bedrogen zijn, bedrieg haar dan. Hel ,/Warenhuis" in de Spuistraat te 's-Gravenbage is een van die reusaohtige ondernemingen die de reputatie hebben goedkoop te verkoopen. Het jaarverslag van het Haagsohe waren huis meldt een omsat van 9 ton en een bruto-winst van f 270.000. Dat is dus 40 pot. Is dat nu goedkoop? Men houde daarbij in het oog dat het Warenhuis uitsluitend handelt in courante artikelen. Welke winkelier maakt een bruta-wiust van 40 pot.? Immers geen enkele P De concurrentie zou hem dat spoedig afleeren. Misschien komt by onze lezers, evenals bij ons ook de vraag wel eens op als we rie geschiedenis van den dag volgen waarom zouden de sociaal-democraten toch nooit en nergens hunne krachten eens beproeven aan een wel doordacht voorstel tot maat schappelijke verbetering P Het is een uiterst, gemakkelijke, en zeer dankbare taak om menschen, die redenen van ontevredenheid meenen te hebben, rondom zich te verzamelen. En ook is het gemakkelijk in een onvolmaakte wereld misstanden aan te wijzen. Maar ernstige menschen hebben eene andere roeping.En die roeping te vervullen jnoat, zou men zeggen, hun niet moeilijk vallen. Allen zün het er over eens dat het stelsel der verdediging, leger en vloot, niet deugt, maar nooit hoorden we van eenig voorstel om het te verbeteren. Allen zijn het er over eens dat de Staat een niet te karig ouderdomspensioen op 'n leeftyd dat men er het volle genot van heb ben kan heeft te betalen en dat de gemeen schap bij werkloosheid, hetzij die ontstaat door ziekte of door gebrek aan werk, heeft te betalen. Maar waar de regeering de mid delen halen moet, hebben we nooit gehoord tenzij in eenige vage woorden. Het mankeert niet aan eenstemmige af keuring van zwendel en beursspeculaties. Maar met klagen of mopperen of schelden of razen schiet men weinig op. Eo een practisch middel om die ellende te keeren zagenwe nog nergens opgegeven. Door de Engelsohe regeering wordt voor gesteld aan alle personen 'boven de zeventig jaren en wier inkomen niet hooger is dan 10 shillings per week een ouderdoms pensioen toe te leggen van 5 shillings per week. Inkomsten f6, pensioen f3 dus. Dat zal een uitgave vorderen van 72 millioen gulden. Uitgesloten zijn die in werkhuizen ver blijven, krankzinnigen en mitsdadigers. Het zal ons interesseeren of de socia listen aan de overzijde van het kanaal even hard te keer zullen gaan tegen de 70 jaren als hier. En of ze evenzeer hun ministerie zullen helpen verwijderen als hier, met de zeker heid dat ze aizoo iD afzienbaren tijd niets krijgen. Een socialist laat gaarne een half ei los, en kiest een ledigen dop, als er maar reolame in zit. Waarschijnlijk wordt het roepen om uit breiding van kiesrecht, dat ons leven reeds duurt en waarschijnlijk duren zal, voor hen die na ons komen gevolgd door roepen om beperking van kiesrecht. Wie de gemeenteraadsverkiezingen van onlangs in Frankrijk nagaat zal inzien dat het iu massa deelnemen van een over- heerseheDde groep kiezers die financieel belang hebben bij den uitslag der keuze ge vaarlijk wordt. Dan dreigt het algemeen belang door par ticuliere belangen op den achtergrond te komen. Frankrijk gaat voort met een in talrijk heid alles overtreffend ambtenaars-perso neel, dat iu de groote steden tot duizenden aangegroeid is Deze alle hebben voortdu rend behoefte aan hooger traetement, en welk middel ligt meer voor de hand dan dat, om een caadidaat de belofte aftevragen dat hij voor hooger salaris stemmen zal. Doet men dat ia massa dan beheersoht men voor een groot deel den toestand en voor de openbare kas dreigt gevaar, dat vroeg of laat zal moeten leiden tot Kies- reehtbeperking. De Ongevallen Wet, het is bekend, wordt een duur paard je op onzen Vaderlandsohen stall De Standaard merkt, dienaangaande op Het loopt met de Ongevallenwet spaak. Vier fouten zijn bij die wet begaan. Ten eerste had de ziekteverzekering moeten voorafgaan. Ten tweede had men moeten afzien van het centralisatie-stelsel en ingaan op het amendement-Kuyper, om de bedrijven zelve te laten optreden. Ten derde past In deze wet de risico-overdracht bitterslecht. En ten vierde had men de Bank moeten laten opzetten, niet door een journalist, die, hoe uitnemend ook op zijn terrein, geen commercieel man was. Ook al had een degelijk bankier f 20,000 sala ris gevraagd, wat had dit te beduiden vergele ken bij het tekort van 4'/2, nu reeds bij de 6 millioen, waarvoor men thans staat Doch het Kabinet Pierson-Borgesius wilde van geen goeden raad weten. Het zette zijn averechtsch plan door, en nu reeds blijkt ook in de Kamer het afkeurend oordeel vrijwel alge meen te zijn. Voor Minister Talma is het in hooge mate on aangenaam, dat hij thans dezen Augias-s'al zui veren mag. Iets wat tijd kost, en hem alhoudt van zijn verdere plannen. Ook de schatkist zal er onder zuchten. En bij slot van rekening zullen de kosten van het risico buiten verhoudingworden opgedreven. Was nu de Ziekteverzekering maar achter den rug, zoo kon men opschieten. Maar ook deze hangt. Stellig verloopen er nog ten minste 3 jaar, eer ze werken kan. En inmiddels groeit het tekort aan, en raakt heel he.t Instituut in on gelegenheid. Een geluk is hierbij. Het stelsel van de wet is zóó opgezet, dat men, zoo men wil, alsnog een geheel andere regeling kan invoeren, en dat, zoo hiermede de bestaan de regeling vervalt, de renten gedekt zijn. En niet onwaarschijnlijk zal 't daartoe moeten komen. Decentralisatie is het eenig middel, om ook tendeze uit de impasse te komen. Een wet logisch uitgewerkt naar het beginsel, dat in het dusgenaamde «groote amendement" lag, zou het kwaad, waarop we nu stuiten, ver helpen kunnen. Portugal. In de Kamer der Pairs te Lissabon heeft de uainisier-presideot gisteren een vraag beantwoord naar den stand vaa het onder zoek inzake den moord op koning Carlos en den Kroonprins. Da minister-president zeide, dat hij niet moeht mededeeRa,. wat een geheim van de rechterlijke macht was. Maar hij kon verzekeren, dat volgens het onderzoek de eenige schuldigen zijn geweestBuissa en Costa, die bij den moord om bet leven zijn gekomen. Bij besloot met zijne genoeg doening te uiten over de stellige wijze waarop de nieuwe koning bij zijne eeds aflegging van zijn vast besluit, om het land te hervormen, getuigd had. Frankrijk en Turkije. Het schijnt dat de verhouding tusschen Frankrijk en Turkije wegens de quaestie der mijnen van Heraklea gespannen wordt. Of het werkelijk nog zsl kernen tot uit zending van Frassche oorlogsschepen naar Turkije, zooals Ital;ë onlangs deed, is twijfelachtig er zijn menschen die hopen dat men de zaak nog langs minnelijken weg zal kunnen schikken. Wij hebban indertijd d» oorzaak van het geschil reeds medegedeeld Turkije wil de mijnen van Heraklea san de Noordkust van Klein-Azië naasten, Frankryk beweert dat het daartoe niet het recht heeft. Bij de con cessie aan de Fratsche maatschappij welke de haven van Saangosldak exploiteert was wel bepaald dat die havenwerken door de Torksche overheid mochten worden ge- anoxeerd, maar niet dat do mijnen die in de nabyheid liggen en waaruit, de stoffen wor den geput noodzakelijk voor de exploitatie van de haven, e ?eneens door de Turken ge naast zouden mogen worden. De Porto be weert echter dat haven en mijnen ts zamen één exploitatie vormen en ds.t zij ze dus beide mag inpalmen. Daarover hebben nu de Porie et de Fran*

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1908 | | pagina 1