SsTöor
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
hebben.
No. 190. 1906.
Woensdag 13 Mei.
22e Jaargang,
eostand.
echts
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
'NISSEN,
ENZ.
P
P
P
i koap
necht
id
W
Mr. P. J. y. BORTEL.
Woensdag
1908 »9ann. n-
i Inboedel te
IS VERHULST.
S, Vlasmarkt,
nendraak"^
Verwen.
H WOLF.
Trekhond
eeren
in Merrie*
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. 1
IE JONGE-VERWEST, .te Goes
F. P. D'HUIJ. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENT1ËN
Sluis.
Uit de Tweede Kamer.
'jB VBO: «5
eehouders!
en ongemalen
e en ronde Maïs,
prijzen,
or Kippen,
ver Vleeschmeel.
varkens f3,00
derstroohoeden,
van af 45 cent,
n DoekeD, Spel-
rmandjes van af
udend Sajet en
voor
angeviele 202.
oud 7 jaar,
igge looper, bjj
Lz., V rouwe-
e kalf, zeer go
uden of op de
P. KLAASSE,
p
ch Vest, tw e
n zwarte Rok.
J, Middelburg.
e Veeren*
P.WOUTEES,
n d e.
ij L.
mburg.
Souburg,
a m m e.
oclit
raagd bij M.
e.
rstond
Kloetinge.
e Meliskerke.
n October
Wz., Bigge-
t October
d
SE, Segeers-
est - Oom.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
Eï' VAK
van 1—5 regels 40 cent. iedere regel meer S cenv
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
E3asESBSe5SSSS5^®^!!B?r ssaa» rawgww nrszarsaay. y
h
De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de ge
bruikelijke plaats.
Voor de stemming van eeü lid der Pro
vinciale Staten steunt De Zeeuw dringend
de candidatuur van
12 Mei 1008.
Met ingenomenheid maken wij melding
dat er thans in onze provinoie, in de ka
zernes van Middelburg en Vlissingen, voor
onze landszonen gelegenheid is om voor
het eten even te bidden. In Middelburg
is de maatregel door den garnizoenscom
mandant zoodanig voorgeschreven, dat zij
ook na 'teten gelegenheid hebben om te
danken.
In de kazerne te Vlissingen wij melden
't met genoegen waren ook voordat er
van een order in dien geest sprake was
al jongelui die geregeld voor 't eten en
's avonds voor 't ter ruste gaan hun gebed
deden, en na 't eten en na't opstaan dankten;
en zij werden hierbij in geen enkel opzioht
bemoeilijkt. Nu 't een order van den batal
jonscommandant is dat er telkens voor
'teten eenige oogenblikken stilte zal zijd,
hebben zich al meerderen bij ben gevoegd.
Dooh vooral juichen wij den maatregel toe,
door den luitenant-kolGnel, chef van het 2e
bataljon voorgeschreven.
Deze dunkt ons praotisoh en paedago-
gi8ch de beste. De jongelui afzonderen,
zoodat de stilte, ook bij het danken, ver
zekerd isen zij in de gelegenheid ge
steld zijn, elkander te zoeken en, zoo
noodig gemeenschappelijk, bij monde van
een hunner 't gebed uit te spreken. Zoo
worden degenen die tegen 't bidden zijn
niet geërgerd zij behoeven niet te wach
ten op hunne kameraden die eerst bidden,
zij kunnen terstond „aan den bak". Zoo zijn
derhalve beide partijen tevreden gesteld.
Laten nu de sergeants van de week de
ervaring mogen opdoen dat deze maatregel
wordt gewaardeerd en dat 't gedrag der af
gezonderden vóór en na 'teten, en onder
'teten, ja eigenlijk overal en altijd onbe-
riapelijk isen niet alleen zij, maar alle
kameraden moeten door ons voorbeeld, door
onzen wandel gewonnen worden.
Geen van onze biddende miliciens kome
in de politiekamer.
Zij mogen wel bedenken dat er nn dub
bel op hen zal gelet worden en zjj zeiven
hebben daarbij voor te gaanacht heb
bende, eerst op zichzelven, maar ook op
elkander.
De wet is voor de kwaadwilligen.
We mogen het en terecht betreuren
dat met ieder jaar meer onze vrijheden in
geperkt worden.
Ben mensch in onze maatschappij kan
zich omtrent niet meer roeren of hy stoot
zich aan een of andere wetsbepaling, zegt
men en het is waarheid.
Alleen dit hebben we er bij te bedenken
d»t de wet is als ons kleed. Beide moeten
om der zonden wil gedragen worden.
Dat de overheid als tuchtmeester op
treedt hebben we onszelf te wijten.
De zedelijke band is door de verslapping
der zonde niet in staat, zonder hulp van de
wet de maatschappelijke orde te handhaven
en het egoïsme, dat schade aan den naaste
brengt te beteugelen, en daarom moet de
wet regelend tusechen beide komen.
Wil men letten op de gebreken der wet,
van welken aard ze ook zijn, voorzeker ze
zijn zonder veel moeite te vinden.
Maar hoe zou 't er uitzien bij haar gemit?
Wat is de oorzaak harer gaboorte
Onder het berioht Calvijnook door ons
in ons vorig no. opgenomen, schrijft de
Zeeuw sche Courant
Het ligt, blijkens een gedane mededeeling
dcor het Haagsche correspondentiebureau, in
de bedoeling om meer dep Hervormer
dan wel den godgeleerde te huldigen, waardoor
ook niet-Calvinisten deel kunnen nemen aan
deze hulde.
Zoo is ook de theologische faculteit der
Leidsche Hoogeschool door een lid in boven
genoemde commissie vertegenwoordigd.
Hier is dus de anti-these tusschen vrijzinnig
en niet-vrijzinnig op godsdienstig gebied buiten
werking gesteld.
Juist gezien.
Daarom zullen de Calvinisten aan deze
beweging ook niet meedoen ook al zit er
een calvinist van goede reputatie in het
bestuur.
De calvinisten eeren in Calvyn niet in de
eerste plaats den veroveraar der gewetens
vrijheid, waartoe naar der modernen opvat
ting ook behoort de vrijheid van heelemaal
niets meer te geloo^en, en nog minder den
antipapist, want hij zelf verklaarde eens
dat het wat fraais zou zijn Rome te bestrij
ken, en Iegelijk te vergeten dat de libertij
nen van Genève de ergste vijanden van God
en zijn Waarheid zijn.
Neen, datgene waar wij Calvijns gedach
tenis voor zegeneD, is geen zaak die de ver
eeuwiging door standbeeld of monument
behoeft. Wij lezen liever zijn werken, en
wij trachten, zij 't ook van verre, dien Reus
op elk gebied te begrijpen en te volgen en
onze kinderen te wijzen op dezen geloofs
held die alle dingen verzinken zag bij het
licht van Gods Majesteit.
Dat is het beste monument dat wij hem
kunnen stichten.
De tiende jaargang van de crimineele
statistiek (1905) is verschenen. Het zyn
ernstige cijfers, die wij daarin vinden.Want
hoewel de bewerker constateert, dat de al-
gemeene criminaliteit geen reden tot zorg
geeft, zorgverwekkend is het verschijnsel,
dat de meer ernstige misdry ven sterk toe
nemen. De bewerker mr J. R. B. de Roos
zegt o. a.
De volgendecijfers hebben betrekking op twee
groepen waarvan de eene wordt gevormd door
de veroordeelingen wegens moord, doodslag,
met zwaar lichamelijk letsel of doodelijk gevolg,
de andere door die wegens verkrachting, vlee-
schelfjke gemeenschap met kinderen, feitelijke
aanranding der eerbaarheid, ontuchtige hande
lingen met bewusteloozen of kinderen en ontucht
door ouders, voogden, onderwijzers, enz. Voor
deze beide groepen van misdrijven waren de
cijfers in de jaren 18961905 aldus
Moord, enz. Verkrachting, enz.
1896 58 93
1897 74 lol
1898 70 86
1899 65 107
1900 75 116
1901 7i 115
1902 Si i3i
1903 98 107
1904 95 149
1905 116 152
In tien jaren is dus het cijfer van de ernstige
misdrijven tegen den persoon en die tegen het
leven verdubbeld, en dat van de misdrijven tegen
de zeden gestegen met 2/3, terwijl de verhoudin
gen per 1.000.000 inwoners, achtereenvolgens
stegen van 11.85 tot 20.90 en van 19 tot 27.38.
Zulke cjjfers geven te denken.
Ileeds de vorige week hebben we gewe
zen op de ongunstige berichten uit Atjeh
die we af en toe plaatsen moesten.
Herhaaldelijk openbaarde zich een toe
nemend verzet van de zijde van het volk
dat deze onhorbergzame streken bewoont,
en dit toenemend verzet is dan ook oorzaak
geweest det de GouverneurVan Daalen, die
sints 1905 daar het bestuur voerde afgetre
den is en in den 0 verste Swart een opvolger
heeft verkregen. Atjeh blijft onder militair
bestuur. Men weet dat de Gouverneur-
Generaal Van Heutz die Atjeh op bloedige
wijze tot onderwerping heeft gebraeht, ook
daar Gouverneur was.
De inzichten betreffende de wijze van
onderwerping van de Atjehsche oproerlin
gen van den Gouverneur- Generaal van
Ned. Indië en van den Gouverneur van
Atjeh liepen uiteen en zijn gevolgd door 't
ontslag van laatstgenoemde.
Van neutrale zijde bestaan op dit oogea-
blik voor achterlijke kinderen of voor
zwakzinnigen, zooals men ze noemt, twee
scholen te Amsterdam, een te Rotterdam,
een te 's Gravenbago, een te Arnhem en
een te Utrecht.
Ook te Middelburg, misschien in verband
met Vlissingen is zoodanige inrichting
thans ter bevoegde plaats ook ter sprake
gebracht.
Op ehristelijken grondslag, maar indien
we goed ingelicht zijn, alleen, door het
hooge schoolgeld toegankelijk voor gegoe
den, bestaan inrichtingen te Ermelo, Arn
hem, Zeist en Rotterdam. Of er ook op dit
terrein niet een arbeidsveld ligt voor de
christelijke school, meer bepaald in volk
rijke gemeenten?
De ruime subsidie door de regeering ver
strekt (1000 voor een onderwijzer) maakt
dit werk gemakkelijk.
Wat moet het er in de vierde eeuw vóór
Christus anders op de Noordzee uitgezien
hebben dan thans.
Toen kwam de Griekaohe ontdekkings
reizigers voor 't eerst de Noordzee bevaren.
Zij kenden de kustlanden van de Middel-
landsohe zee, en vonden daar een zee vol
bedrijvigheid, bevaren door tal van schepen,
omzoomd door een krans van bloeiende
handelssteden, omgeven door Staten die
reeds op een eeuwenlang bestaan konden
terugzien, en op het gebied vau kunst en
wetenschap een hoog standpunt innamen.
Hier een vastland, aan het einde der
aarde gelegen, bewoond door enkele zwer
vende stammen, zonder landbouw, zonder
handel of nijverheid, zender beschaving,
een streek die geen toekomst scheen te
hebben. Sinds is de Noordzee een concur
rent van de oude wereldzee geworden en
is de Noordzee een niet minder aanzienlijk
middelpunt van handel en scheepvaart, van
welvaart en bedrijvigheid geworden als
eens de Middellandsche zee was. Maar de
beteekenis van die zee met hare kust is
evenzeer toegenomen. Het is en blijft een
oeoonomisoh strijdperk voor de natiën
onderling en was reeds dikwijls getuige
van zoo menigen heftigen scheepsstrijd.
Meer en meer ontstond ook door gewij
zigde omslandighedea de behoefte om rege
len te stellen en wetten te maken die
onderling rechten en plichten regelen. Eu
het is daarom dat het dezer dagen zooveel
besproken Noordzee-verdragisbekrachtigd.
Toeh, het spreekt wel van zelf, als men
een verdrag sluit behoort men de macht
te hebben en te gebruiken ook om het te
doen eerbiedigen.
De bescherming en bewaking, het politie
toezicht zal wel geen cent minder kosleD,
en geen man minder eisohen als te voren.
Praatisohe gevolgen, vooral niet van voor-
deeligeo aard, kan zoodanige overeenkomst
niet hebben en het is daarom dat sommigen
in dit verdrag niet anders dan sobeurpapiar
meenen te zien.
Ten onreohte.
Een zestigjarige regeering. Wie kent
zoodanig feit in do geschiedenis?
2 December a.s. zal het 60 jaren zijn dat
Keizer Frans Jozef de Keizerstroon draagt.
En deze algemeen geachte grijsaard kan
als vader Jacob ook zeggen vele en kwaad
waren de dagen mijner jaren.
Het huiselijk geluk was den Oostenrijk-
schen Vorst niet gegeveD, maar zelfmoord
en sluipmoord sloegen diepe wonden.
In 1866 werd hij, toen zijn leger versla
gen werd b(j Königgratz, uit den Duit-
schen Bondsraad geworpen.
Hij heeft nu 60 jaren den scepter ge
voerd over Oostenryk-Hongarije. Twee
volken met versohillende begrippen en
verteerd door jalouzie.
Ook aan deze Kroan hebben de doornen
nooit ontbroken en wondden scherp.
De Bijbel in 400 talen.
W. G. Fitz-Gerald geeft in «Harpers
Monthly Magazine" eenige belangwek
kende mededeelingen over de Engeische,-
en Amerikaansche Bijbelgenootschappen
en over de groote moeilijkheden, waarmede
zij bij hunne ook voor de bsschavings- en
taalgeschiedenis zoo belangrijke Bijbel
vertalingen te kampen hebben.
Hoe buitengewoon groot zijn b.v. de be
zwaren, die een zendeling op een der kleice
eilanden van de nieuwe fiebriden, waar de
taal nog in 't geheel niet ontwikkeld is,
heeft te overwinnen. Dikwijls niet dan door
overreding en belooning, kan hij van de
inboorlingen te weten komen de weinige
vokaien van hun dialekt.
Zoo dringt hy langzaam, heel langzaam
in de primitieve vormen van zoo een taal
door een taal waarin niet verder kan wor
den geteld dan tot vier en waarin woorden
als stad, kleeding, graan, enz. nog ont
breken. En dan reeds trachten deze kloeke
mannen dit spaarzaam materiaal volledig
te maken, om zoo een Bijbelvertaling tot
stand te brengen. Dikwijls moeten dan
woorden worden gemaakt, want voor de
belangrijkste begrippen ontbreken vaak
uitdrukkingenveeal worden dan maar
Engelsehe woorden gebezigd.
Iu het Nieuwe Testament bijv., dat het
Bijbelgenootschap voor de Mosquito-India-
nen aan de Atlantische kust van Nicaragua
heeft laten overzetten, moesten woorden als
„koniDg" „priester", „huwelijk" ia het
Engelseh worden weergegeven, omdateene
voorstelling van deze begrippen bij de Indi
anen, in hun spreektaal niet voorkwam.
Het woord „zonde" werd als „Sanra", wat
eigenlijk beteekentschadelijk om te eten"
overgezet. Een verblijf van lange jaren in
zulk een land en ernstige onderzoekingen
maken het mogelijk, door te dringen in de
voorstellingsvormen van het volk en in de
manieren waarop het zioh uitdrukt. Twin
tig jaren lang heeft het geduurd eer debeide
vertalers Henry Nott en John, Williams de
taal der bewoner van Tahiti machtig waren
en nog 20 jaar verliepen er, eer zij den Bij
bel in die taal hadden overgebracht. Voor
begrippen ais „eerlijkheid" of „geweten"
moesten zij woordvormen trachten (e vin
den.
In de taal der Maori's wa.-en woorden
sla „wet", „geloof" en „hoop" geheel en al
onbekend. In Uganda heeft dr. Crawford
vijf jaren noodig gehad om het woord
„plaag" in het Ki-Mbundu-dialect te weten
te Jkomen. Hy twijfelde resds, of hij wel
ooit eoue vertaling van dit woord, dat hy
toch zoo noodig had, zou kunnen vinden,
toen op zekeren dag een alpenbeen jager
hem zijn nood klaagde. „De ratten", zeide
hij, „waren hem zulk 'n groote „Dibebu"".
Zoo kon hij dus eindelyk het woord, waar
naar hijzoo lang had uitgezien, noteeren.
Verbazend moeilijk is dat zoeken van de
zendelingen naar goede uitdrukkingen, die
zjj voor hunne Bijbelvertaling noodig heb
ben. Iu 't midden der wildernis van Cen
traal-Australië stuurdeerdo Medhurst lan
gen tyd over de vraag, of hy het woord
„wierook" vertalen kon door kulingomn,
d.wz. „een lekkere luoht„, en hij gebruikte
eindelijk voor «goud„ de uitdrukking marda
maralje, d. w. z. „roode steeD„. De Bijbel-
eohe uitdrukking„het lam Gods„ is voor
de Eskimo's vertaald als „het zeehondje
Gods„. Aldus ontstaan er hoogst belangrijke
en wetenschappelijke bewerkingen, zooals
bijvoorbeeld de vertaling van den Bijbel in
't Chineeschen den taai-onderzoekers
worden telkens weer nieuwe dialecten ont
sloten.
't Ia byna overbodig te zeggen, dat eene
eerste vertaling wemelt van verkeerde op
vattingen en krioelt van fouten. Voor de
revisies blijft dus zeer veel werk over. By
e8n herdruk van den Lisu-Bybel voor do
Loyalty-eilaaden werden b.v. 52.3:0 fouten
verbeterd. De wonderlijkste ongerijmd
heden komen dan ook soma voor. Zoo las
men in den eersten druk vau het Mattbrti t-
Evangelia voor de Miotaac-Indianen uit de
wildernis van Nieuw-Schotland „De eene
sneeuwschoen zal opstaan tegeD den ande
ren sneeuwschoen", en deze fout was ont
staan door éen enkele letterwant 't woord
„Naookfakumiksyik" beteekent „sneeuw
schoen", maar het woord „Naookf«kumik-
syik" wil zeggen „volk". Een vertaler van
een Bijbel voor de Chineezen liet bij ver
gissing de menigte, bij den intocht van den
Heere Jezus te. Jeruzalem, geen palmtakken,
maar de takken van een gevaarlijke doorn
struik op zijn weg strooien.
De Bijbel in de Hannastaal noemt de vo
gelen uit de Gelijkenis, die het zaad oppik
ken dat op deu weg gestrooid wordt,
nadrukkelijk in een zin, die hen aanduidde
ais „vleeachetenö".
Maar de verkeerde opvattingen die door
foutieve overzettingen onistaao, zijn nog
gering te noemen in vergelijking met de
verkeerde voorstellingen, die door de
falende verbeeldingskracht van de lezers
ontstaan. Hoe kan de bewoner van een
vlak koraal-eiland i» de zee zioh een
gebergte voorstellen In Hindostan ver
wekt bijvoorbeeld hot dooden van dieren,
door het Bhoedisma zoo streng verboden,
ergernis. Zoo zeidc 'n Bhoedistiseh priester
over de Gelijkenis van den verloren zoon
„Dat is een sehoone en leerrijke geschie
denis, maaT hoe wordt zij ontsierd door
de misdaad van den overigens zoo goeden
vader, die bij den terugkeer van den zoon
een zware zonde begaat, door een kalf
te slachten".
Vele wilde volken leeren hunne eigen
taal door den vertaalden Bijbelzoo bij
voorbeeld eenige volkeren uit West-China.
In Peru is de zeer oude Bijbelvertaling de
eenige bron voor de inschriften en instellin
gen van de Inka's De bijbel is heden in 11
Polynesische en 38 versohillende dialecten
van Nieuw-Guinea vertaald. In 't begin van
de vorige eeuw waren 4 milloen exempla
ren van den Bijbel in ODgeveer 50 talen
verspreid. In de laatste vijftig jaren drukte
het Bijbelgenootschap alleen in Engeland 8
milloen exemplaren van den Bijbel af, die
in 378 verschillende talen waren overgezet.
Sinds dien is de vertaalarbeid steeds
voortgegaan. Tegenwoordig drukt het En
gelsehe Bijbelgenootschap, met een in
komen van 3 millioen gulden, 6 millioen
exemplaren jaarlijks, in 400 talen, waarbij
60 verschillende soorten van drukschrift
noodig zijn. 2000 Taai-onderzoekers zijn
over de geheele wereld bezig, teksten ia
de versohillende talen te verbeteren, en
hunne verbeteringen en veranderingen wor
den dan door ervaren pbilologen gecontro
leerd. In het laatste jaar werden aldus
door deze opperste Londensohe controleurs,
Bijbels in 151 talen goedgekeurd. Afrika
alleen was met 81 talen vertegenwoordigd.
Het is opmerkelijk, dat het Engelsehe
Bijbelgenootschap in de laatste jaren de
Heilige Sehrift in 20 versohillende talen
in Oostenrijk-Hongarije en in 50 talen in
het Russische rijk heeft verspreid. Onder
dikwijls groote gevaren en moeilijkheden
worden de Bijbels over de gausehe wereld
verspreid. 30u0 Pioniers zijn altijd onder
weg in Alaska op hondensleden op buffel
karren onder de koppensnellers in Borneo
onder de Mongolen, iD de woestijn Cobi, op
kameelenin de Andes op Lamawagens
enz.
Men weet hoe als regel de Bijbels worden
verkocht, niet weggegeven maar dan ver
kocht ver beneden den inkoopsprijs. Doch
de betaling heeft niet altijd in geld plaats.
Zs schikt zich naar de ruilmiddelen van het
land zijn. En zoo verstaat men het, dat de
Heilige sehrift, in haar geheel of in deelen,
hier en daar wordt betaald met schelpen,
vederen, ivoorkortom, met allerlei voort
brengselen van liet land, waar Gods Woerd
voor lutteleu prijs onder de mensohen wordt
gebracht.
De heer Schaper, die alle rijkswateren
zonder eenige beperking voor den henge
laar wilde openstellen en dezen wanseh met
krscht en klem had verdedigd, zs>g Vrijdag
zijn verwachting in rook opgaan, toen het
bleek, dat slechts een elftal zijner mede-
eden deze zienswijze deelde. Zijn men-
