NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No» 184» 1308»
Woensdag 6 Mei.
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Het proleet ener eieeve armenwet.
Bslteilamlscli Dumieht
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wad, S. J: BE JONGE-VERWEST te Go
F. P. D'HUIJ, ie Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Binnenland
t.-e Va»
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1)25.
Enkele nummers 0>°26.
UITGAVE DER FIRMA
£N VAN
van 5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent»
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent
II (Slot).
Ds. Rudolph schrijft in De Rotterdammer:
Het ontwerp-armenwet van Goeman
Borgesius heeft blijvende beteekenis. Het
ia de uitwerking van hetgeen door een
maohtige fraotie in ons land op dit gebied
wordt begeerd.
In de memorie van toelichting op 't ont
werp geeft 't toenmalig Kabinet zijn stand
punt te dezer zaqe. Volgens deze memorie
vau toelichting staat 't Kabinet nóch op
staatssocialistisch nóoh op oud-liberaal
standpunt, maar neemt 't een middenstand
punt tussohen deze beide in. Het wi! aan de
kerkelijke en particuliere weldadigheid de
grootst mogelijke vrijheid laten.
Reeds een oppervlakkige inzage van 't
ontwerp zelf overtuigt u evenwel dadelijk,
dat 't Ministerie Goeman BorgeBius veel
verder is gegaan dan dit standpunt gedoogt,
en ziek in 't ontwerp feitelijk op gansch
andere basis heeft geplaatst.
Reeds dadelijk komt dit aan het lioht in
de eerste artikelen der wet. Art. 1.1, luidt
«Het armbestuur omvat alle instellingen
«van weldadigheid, welkearmenverzorging
«in of buiten gestichten voortdurend ten
«doel hebben". In art. 3 worden al deze
instellingen van weldadigheid opgesomd,
en worden dan ook de kerkelijke daarbij
genoemd. De diaconieën worden in dit
ontwerp dus maar eens evenijesvoorgesteld
als een onderdeel van het armbestuurdat
door dit ontwerp in zijn geheel geregeld
wordt. En wel is waar wordt aan dit on
derdeel dan de grootst mogelijke vrijheid
toegekend maar voor zoover noodig wordt
deze vrijheid ook gekortwiekt.
Dit blijkt vooral uit de beide nieuwe
instellingen, die in dit ontwerp worden
voorgesteld de inspectie en het centraal
register.
Volgens dit ontwerp moeten rijksinspec
teurs worden aangesteld, wier werkkring
nader bij algemeenen maatregel van bestuur
zal worden geregeld. Aan deze inspecteurs
wordt 't gansehe toezicht op 't armbestuur
opgedragen. Tegenover de diaconieën is
dan het reoht van inspectie wel uiterst be
perkt. Het bepaalt zioh alleen tot het kennis
nemen van de regelen, volgens welke de
armenzorg door de diaconieën geoefend
wordt. Maar het toezicht bestaat dan toch.
Veel verder gaat evenwel de instelling
van het centraal register. Volgens dit ont
werp moeten in alle gemeenten centrale re
gisters worden ingevroerd. Deze registers
zullen dubbele registers zijn. Op 't eene re
gister staan de //Schamele" armen. Dit zijn
de armen, die door een diaoonie of andere
instelling van weldadigheid worden onder
steund. Dit register is geheim. De namen
der «schamele" armen zijn alleen bekend
bij de diaoonie of de instelling, die deze op
geeft, en bij den man, die belast is met het
bijhouden van dit register. Maar alle in
stellingen van weldadigheid zijn verplicht
de namen van alle ondersteuningen op le
geven. Weigeren zij, dan verbeuren zij
hunne rechtspersoonlijkheid. Het andere
register bevat de namen van de armen, die
door het burgerlijk armbstuur of door meer
dan eene instelling van weldadigheid wor
den ondersteund. Dit is het openbaar regis
ter. D. w. z. alle instellingen van weldadig
heid kunnen omtrent de armen, die op dit
openbare register staan, de inlichtingen ver
krijgen, die daarop te hunnen aanzien staan
opgeteekend.
Dit register brengt dus de centrale leiding
der armenzorg voor oen groot deel op 't ge
meentehuis.
Behalve deze beide, inspectie en centraal
register, worden nog twee andere nieuwe
instellingen in dit ontwerp voorgesteld, en
wel de invoering der armenraden en de wet
telijke regeling van de burgerlijke armenzorg.
De armenraden zijn vergaderingen van
vertegenwoordigers van de burgerlijke, ker-
kelijke en particuliere instellingen van wel-
dadigheid eener plaats. De samenstelling
dezer raden is facultatief, hun arbeid oon-
sultatief,
De wettelijke regeling van de burger
lijke armenzorg is geheel op de leest van
't Elberfeldsehe stelsel geschoeid, dat alzoo,
wanneer dit ontwerp wet ware geworden,
ten onzent wettelijk ware ingevoerd.
Door 't Minlsterie-Kujper is evenwel
't ontwerp-Goeman Borgesius ingetrokken.
Onder 't Ministerie-Rink werd wel een
soort van onderzoek op 'tgebied der armen
zorg ingesteld, en naar den Raad van State
een ontwerp verzondeD, dat naar alle waar
schijnlijkheid een tweede uitgave van het
ontwerp-Goeman Borgesius was. Maar dit
ontwerp heeft de Tweede Kamer nooit
bereikt.
De tegenwoordige regeering staat nóeh
op 't standpunt van de schrijvers van Het
Vraagstuk der armenzorg, róeh op dat van
't Ministerie-Goeman Borgesius, nóoh op
oud-liberaal standpunt, maar op dat der
rechterzijde.
Volgens dit laatste standpunt moet de
invoering dar verzekeringswetten vooraf
gaan aan de herziening der armenwet, en
moet de eigenlijke armenzorg zooveel
mogelijk aan de kerkelijke en particuliere
barmhartigheid worden overgelaten.
Naar onze bescheiden meening is dit
standpunt het eenig juiste.
Justitie en politie behooren tot de taak
der overheid. De armenzorg allerminst.
Deze is de gansoh bijzondere taak van de
Kerk en van de particuliere weldadigheid.
Niet aan de burgerlijke overheid maar
aan de Kerk behoort de leiding op dit
gebied. En nu weten wij zeer goed, dat
vele Kerken hunne hooge en sohoone roe
ping op dit gebied schandelijk hebben ver
waarloosd. Op deze is volkomen van toe
passing, wat Mr. Kerdijk eens zeideHet
Christendom der twintigste eeuw is twintig
eeuwen bij het waarachtig Christendom
ten achter. Maar deze nalatigheid van vele
Kerken mag voor de overheid geen reden
zijn om te doen wat niet tot hare taak
behoort.
Allerminst mag voor de overheid daartoe
reden bestaan, omdat zij zelve, zoolang de
tegenwoordige armenwet van krachtis hare
groote roeping tot de handhaving der justi
tie op maatschappelijk terrein heeft ver
waarloosd. 't Gaat niet aan, dat den arme
een bedelbrok wordt toegeworpen, terwijl
de gerechtigheid tegenover hem wordt na
gelaten. Dit is onder hét régime van de
tegenwoordige armenwet geschied. De
arme arbeider is in dagen van krankheid en
in zijn ouderdom naar de kerkelijke of bur-
gerlijkearmenzorgverwezen,terwijl go ciale
rechtvaardigheid jegens hem moest zijn
geoefend.Door invoering van verzekerings
wetten bshoort de overheid aan dezen mis
stand een einde te maken. De betrachting
der sociale rechtvaardigheid moet aan die
der sociale barmhartigheid voorafgaan.
En wanneer door de invoering der verze
keringswetten aan dezen misstand slechts
een einde wordt gemaakt, dau vreezen wij
niet,of de overheid zal de armenzorg gerust
aan de kerkelijke en particuliere weldadig
heid kunnen overlaten. Men vergete toch
niet, dat de diaconieën tegenwoordig met
vele zorgen zjjit belast, waarvan zij door de
verzekeringswetten zullen worden onthe
ven. Het gemis der verzekeringswetten is
éan der voornaamste oorzaken van 't fiasco
der tegenwoordige armenwet. Ook verÜ6ze
men niet uit 't oog, dat in de meeste kerken
herleving komt op het gebied der armen
zorg. Woorden als van prof. Viascher «En
gij diakenenen als van ds Eilerts de
Haan, die in zijn lezing«De Diaconie der
Nederlandsche Hervormde Kerk, haar ka
rakter en werk" een krachtige wekstem
doet hooren,geven ten deze 'n welgegronde
hope. En last not least, de philanthropen,
die in zake armenzorg alles van den staat
en niets van de kerk verwachten, vergeten,
dat zij in dezen mede schuldig staan en de
armenzorg in de verkeerde bedding leiden.
Wanneer zij hunnen gewaardeerden arbeid
meer in het verband hunner kerk zochten
te brengen, zouden zij ongetwijfeld èn aan
de kerk èn aan de armenzorg den besten
In ieder geval handhaven wij als anti
revolutionairen ons standpunt, dat de over
heid de armenzorg moet overlaten aan de
kerkelijke en partiouliere weldadigheid.
In geen geval zouden de kerken en
diaconieën kunnen aeoepleeren, wat bij het
ontwerp-Goeman Borgesius met name in
het Centraal register geboden wordt. Aan
de verplichting om de namen hunner
ondersteunden op te geven zouden de
diaconieën zioh zeker nooit kunnen onder
werpen. Dit aangeven hunner armen zou
geheel en al strijden met de eere en de
teederheid, die de diaconieën naar Christus'
ordening zelfs aan de minsten bunnerarmen
schuldig zijn.
Zwaar zou de strijd worden, waarin de
diaconieën en Kerken door hun lijdelijk
verzet ii dezen werden gewikkeld. Men
vergete toeh niet, dat zij volgens ditzelfde
ontwerp daardoor de rechtspersoonlijkheid
zouden verliezen. De diaconieën en Kerken
werden daarmede vogelvrij verklaard, en
buiten bet reeht gebannen.
Voorloopig is dit gevaar thans afgewend.
Van 't tegenwoordig Kabinet is geen
armenwet te wachten als in 't ontwerp-
Goeman Borgesius werd voorgesteld.
Dit ontwerp staat voorloopig op stal.
Maar wanneer vroeg of laat de linkerzij
de weer aan het roer komt, dreigt ook
dadelijk weer 't gevaar, dat de nieuwe
Excellentie op dit Borgesiaansohe paard in
't parlementair tournooi verschijnt.
't Ontwerp-Goeman Borgesius blijft be
ft lekenis behouden.
ÜfT m PËRS.
Hooger Onderwijs.
Ouder dit opschrift geeft de Botterd. een
driestar, waaruit weer blijkt, hoe verderfe
lijk het onderwijs soms is, dat aan onze
hooge scholen gegeven wordt.
Hot blad zegt ervan
Als men 't bij de stembus heeft over Chris-
t e 1 ij k e beginselen, roept het liberalisme som
tijds, dat het ook Christelijk wil heeten.
Maar zoo nu en dan blijkt wat dat beteekent.
Inzonderheid uit wat geleeraard wordt door
professoren Van ons openbaar hooger onderwijs.
Prof. Bolk van Amsterdam wilde ons vertel
len, dat wij allen afkomstig zijn van Amerikaan-
sche apen, ook al zouden die apen, dan reeds
een niet in te denken lijd geleden hebben ge
leefd. De wereld zou volgens hem zelfs om
streeks 28 millioen jaren hebben bestaan.
Maar nu verkondigt ons een andere Professor
weer wat ander?.
Prof. Bolland van Leiden'schrijft in het V a-
d e r 1 a n d een stukje over bordeelen.
Met den besten wil is het stukje zelf niet aan
onze lezers voor te leggen.
Het is beneden peil.
In het kort volsta, dat deze Professor „de be
weging tegen de bordeelen weerzinwekkend,
verkeerd en verderfelijk acht.
Hij wenscht integendeel goed ingerichte en
verbeterde bordeelen.
Laat ons er niet meer van zeggen.
Ziedaar echter weer 'n staaltje van den geest
van ons hooger onderwijs, gelijk dat door ver
schillende professoren gegeven wordt.
C h r i s t e 1 ij k is het allesbeholve.
Ja, met Gods Woord in lijnrechten strijd.
Hollandsche onderwijzers
voor Transvaal, la den laatsten tijd was
er een strijd ontstaan over de vraag, of
het voor onze onderwijzers al of niet ge
raden ware, naar Transvaal te gaan.
Daarvan zegt nu de N. R. Cour. het
volgende
Het Christelijk Schoolblad van den heer H.
J, Emous komt met een bericht, waarover hij
en dr. Mausvelt, die voor het uitzenden van
onderwijzers naar Transvaal zich het meeste
moeite getroosten en daarvan den laatstnn tijd
niet veel genoegen beleven, reden hebben zich
te verheugen.
Telegrafisch heeft men hun of het School
fonds, waartoe zij behooren, dd. 27 April, uit
Zuid-Afrika verzocht om tien onderwijzers uit
te zenden, liefst ongetrouwd, „die met Augustus
op plaatsing kuDnen rekenen". Wij vernemen
niet, wie den oproep heeft gedaan, alleen dat
hij uitgaat „van personen ter plaatse, die aldus
de meest afdoende tegenspraak leveren van de
waarschuwing van een greepje Nederlanders om
toch niet over te komen, gericht „inzonderheid
tot onderwijzers."
't Was te begrijpen, datjde heeren hier de
zaak niet aanstonds vertrouwden ineens tien
onderwijzers, nadat kort te voren een paar uit
gezonden onderwijzers maar niet terecht kondqn
komen Ze seinden om bevestiging en uitvoeri-
her bericht. Het antwoord was „Het is correct
tien. Wij hebben groot vertrouwen. Zij kunnen
terstond geplaatst worden. Er is groot gebrek
Dr. N. Mansvelt te Amsterdam roept dan ook al
tien onderwijzers „van orthodox-protestantsche
belijdenis en met voldoende kennis van de En-
gelsche taal" op. Ze kunnen tegen half Augus
tus geplaatst worden.
Van harte hopen wij, dat de ons onbekende
heeren in Transvaal niet meer zeggen, dan
waartoe zij gerechtigd zijn. Oppervlakkig zou
men meenen, dat zij zeer voorzichtig zijn, want
ofschoon de-tien man terstond geplaatst kunnen
worden, spreken zij niet van zekerheid, maar
van groot vertrouwen. En indien nu ook de
heeren hier ten volle mogen vertrouwen op de
heeren daar, hopen wij dat de onderwijzers, aan
den oproep gehoor zullen geven. Want wij her
halen wat wij al meer zeiden, mits zij de werke
lijkheid nemen als ze is, ligt er in Zuid-Afrika
nog een goede toekomst voor hen. en het is een
taak van belang die zij er aanvaarden.
Wij vermoeden, dat bet bekend worden van
die, kort ge'eden zeker niet gebleken vraag naar
Hollandsche onderwijzers, de Nederlandsche
Vereeniging te Pretoria tot het ons telegrafisch
meegedeelde besluit heeft gebracht om een
commissie in zake de immigratie van onderwij
zers te vormen.
Zelden waren de volken van Azië zoo
roerig. Er zijn er die 't onderling oneens
zijn; er zjjn er ook die zich't juk van den
Europeeschen «indringer'' van den hals
willen schudden.
Engelsch-Indië is in een formeelen grens-
oorlog gewikkeldde toestand aldaar is
volgens kenners zeer onrustbarend. Het
grootste gevaar dreigt vanuit Afghanistan
in Perzië houden de Koerden op de gruwe
lijkste wijze huis.
Omtrent de verhouding tussohen Cbina
en Japan verneemt men evenmin veel
goeds. En ook buiten Azië in Afrika
wordt de terugslag van al deze bewegingen
gevoeld. In Soedan hebben in de laatste
dagen geregeld gevechten plaats, waarbij
de macht van den vijand door de Engel-
scken geregeld wordt onderschat, zeodat
men er 't juiste niet van te weten komt.
Spoedig onderdrukken zal men de bewe
ging wel niet, dewijl Sjeiben en andere
haideusche devoten de leiders zijn.
Omtrent het jongste gevecht in Soedan
verneemt men het volgende
De plaatsvervangende inspecteur der
Blauwe-Nijl-provincie, Scott Moncrief, en
de commandeur van de Egyptische politie,
zijn in de buurt van Messallamija ver
moord, door een sjeik die zichzelf tot pro
feet had uitgeroepen.
Deze, Sayyidna Isa, had ongeveer 500
derwisjen bij elkaar gekregen en deedVrij-
dagnacht een aanval op de troepen, die
onder Dickinson-bey, den bevelhebber van
het district, daar gekomen waren om de
orde te herstellen.
Een overval van het kamp werd afge
slagen en 35 derwisjen lieten het leven.
Aan Eugelsche zijde vielen 2 inlandsche
'officierenmajoor Logan en Dickenson-
Bey werden gewond.
Dit is een zeer ernstig berichteen her
haling van de derwisjen-opstanden van
weleer, o a. van den gekken Mollsh, zou
Engeland allerminst te pas komen.
Ook in Zuid-Amerika kookt en bruist
het. Tusschen de republieken Peru en
Columbia wel het meest. Daar kwam het
coDÜict gisteren tot een uitbarstinghet
gold een stukje grondgebied dat de eene
mogendheid do ander betwistte, en voor
zich bewaakte. Op eenmaal kwam 'ttot
een treffen, dat een formeelen veldslag
werdden veldslag van Rio Porto Mayo, en
waarbj' 50 dooden vielen.
Mr. J. v. d. Brand, de bekende onthuller
der koeliesohandalen in Deli is den 8 April
in een openbare zitting van den Raad van
Justitie to Medan beë' digd als advocaat en
procureur bij dat college. De „Sumatra
Post" voegt aan dat bericht veelzeggend
toe: „de bij dergelijke gelegenheden ge
bruikelijke gelukwensch bleef achter
wege" 1 Hetgeea te begrijpen is. Grooteren
dan mr. v. d. Brand deden wel eens een
zelfde ervaring op.
Tarief artikel 42 Ongevallenwet-
Staatsblad no. 127 bevat een kon. besluit
tot wijziging van het tarief, bedoeld in
artikel 42 der Ongevallenwet 1901. Dat
tarief wijst voor elk gevarenperoeut de
door de werkgevers verschuldigde premie
aan per één gulden loon Bedoelde wijzi
ging brengt geen verandering in deprenriën
voor de vertohilleude gevarenklasseen, ge
lijk die de laatste maal bij kon. besluit van
21 October 1907 waren vastgesteld. Alle
cijfers zijn dezelfde gebleven. Maar wel
worden aan het bestaande tarief 5 klassen
toegevoegd.
ÜÏT DE PROVINCIE.
Sluis Dondeidag hield de gemeenteraad
eene zitting, die voor het laatst gepresideerd
werd door den heer C. P. S. Dommisse, be
noemd burgemeester te Maassluis. Afwezig
de heer Brand. Medegedeeld wordt het
resultaat der plaats gehad hebbende kasop
name bij den gem.-ontvangeraanwezig
was f 1284,90. Door wijziging der begroo
ting voor 1907 werd aan de ontvangsten toe
gevoegd f 171,235 voor rente van uitgezet
kasgeld, terwijl op de uitgaven werd over
geschreven een bedrag van f339,04s. Goed
gekeurd werd de wijziging der begroeting
van het Gasthu's de ontvangsten te verhoo-
gen taet f 1041,16s wegens verkoop van
weiland en dat bedrag te besteden aan de
uitgaven alsf 996,03 voor aankoop f 1300
inschrijving grootboek 2Ma Nat. schuld
en f45,135 toe te voegen aau de on voorziene
uitgaven. Mede wordt goedgevonden de
begrooting vau het Weeshuis aldus te wij
zigen de ontvangsten te verhoogen met
geidleeDing ter voorziening in de kosten
van aankoop van een lijkkoets f 800, en bij-
-dragen vau particulieren tot aankoop daar
van f250, samen f1050. De uitgaven te
vermeerderen voor aankoop van de nieuwe
lijkkoets f1050,225, paardenhuur f10 en
gereedschappen voor am baehtleerende wee
zen f 1 en de post voor onvoorziene uitgaven
met fll,325 te verminderen. Vervolgens
woidt uaar aanleiding vau een ingekomen
sohrijven van Ged. Staten eene kleine wij
ziging gebraoht ia de vastgestelde verorde-
Ding op de jaarwedden van het onderwij.
zend personeel ea de huurwaarde van de
woning van "t hoofd van school A gebracht
op f200. Daarna wordt de verordening van-
den verkoop van melk aangenomen met 4
tegen 2 stemmen die van de heeren Metz en
Bakker. Zulks geschiedde nadat de voor
zitter Daar aanleiding vau eea vraag van
den heer Stern had geantwoord, dat deze
bepaling juist in de verordening is opgeno
men, opdat geen der politieambtenaren, de
melkverkoopers onnoodig zouden bemoei
lijken, zoodat er steeds een last van den
burgemeester moet zijn om de woningen
dezer neringdoenden binnen te treden.
Daarna komt in behandeling de verordening
op da Oudheidkundige verzameling in het
museum en op het Raadhuis.
De voorzitter verklaart deze titulatuur
en wijst er op,dat door de oudheidkundigen
de naam «Oudheidkundig"-of ook „histo
risch" museum meer en meer wordt voor-
geschoven omreden deze zoo nuttige instel
lingen als rommelkamer worden beschouwd.
Hij wijst vooits op de merkwaardige ver
zameling die Sluis bezit, dat zij er trotsch
op mag zijn zulk een belangrijke erilectie
te bezitten. Onlangs getuigde nog een
vreemdeling van het zich daarin bevindend
beeldhouwwerk, dat het doir de gemeente
voor wat prijs ook nooit mocht worden ver
kocht. Dergelijke getuigenissen van man
nen der kunst dienen iu Rcht genomen te
worden en spreker roept het in deze laatste
zitting den Raad toe „a'e-l pri/'s op uwe
mooie verzameling, doet ir aan wat tot ver
zorging en uitbreiding der collectie noodig
