NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 182. 1908.
Maandag 4 Mei.
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Verminderd kerkbezoek.
Balteilandscii Oïerziehl.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
m JONGE-VERWEST, te
D'HUIJ, ïe Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
urn
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p.1,25.
Enkeie nummers 0,025.
UITGAVE DER FIRMA
1£H VAN
van 1—5 regels 40 eent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regeï
meer 10 cent.
In dit no. van ons blad staat op
bladzij 4 de nauwkeurig verbeterde
opgaaf van den Spoor- ZOMER
DIENST.
Dat over 't algemeen genomen bet kerk
bezoek in vele kriDgen aan het afnemen
is, kaa bezwaarlijk worden tegengesproken.
Het is eenvoudig een feit. De groote massa,
treurig verschijnsel genoeg, heeft reeds
lang met de kerk afgerekend. Duizenden
en tienduizenden leven in de groote wereld
steden voort, jagend naar geld, eer en
genot, zonder een oogenblik opgehouden
te worden in die drijfjacht door eene enkele
gedachte aan het leven hier namaals. Laten
we eten, drinken en vroolijk zijn, want
morgen is het wellioht gedaan, ziedaar de
grondtoon van hun weemoedig lied. En
behalve die onverschilligen zijn en talloos
velen, die, van meer ernstige natuur, reeds
jaren achtereen de Paasohklokken hebben
hooren luiden, zonder de minste begeerte
om met de geloovigen op te gaan naar
de kerk, ten einde daar de boodschap des
heils te vernemen.
Ouden en jongen, rijken en armen, ge
leerden en ongeleeTden, zijn er te over,
die, in betrekking tot het evangelie, het
woord van Faust overnemen „Wij hooren
de boodseh ap wel, maar ons ontbreekt het
gelooven".
En de redenen Aeh, ze zijn vele en
velerlei. Dooh op die alle past het woord
der schrift met onverbiddelijke strengheid,
dat het vele vonden zijn, die ze gezocht
hebben.
Laten we enkele hunner motieven,
waarom ze de kerk den rug toe keeren, hier
noemen.
Voor sommigen, waaronder er zijn, die
als kind aan de hand van vader of moeder
de kerk bezochten, dooh later het keTkgaan
nalieten, is het toeven in de kerk een bron
van ergernis naar hun zeggen.
Ze ergeren zich reeds bij het zien van
lieden, die zich op den Zondag een air
geven van godsdienstig, alleszins gods
dienstig te zijn, het kerkbezoek als een
duren plicht rekenen, maar het in het
dagelijkaoh leven niet zoo heel nauw
nemen, den vrome uithaDgen uit winstbejag,
alzoo bjjaldien het in hun kraam te pas
komt en overigens h8t spreekwoord hul
digen om de zeilen te hangen aaar den wind.
En ze zouden staaltjes van derzulker
handelwijze in de practijk des levens kun
nen bijbrengen, waardoor ieder zou over
tuigd worden, dat het gelijk aan hunne
zijde is. Toch zijn we zoo vrij die meening
te weerleggen.
We ge sn volmondig toe, dat er in een
kerk lieden gevonden, ja wellicht aangewe-
feuilleton.
treffend voorval.
Een aanzienlijk gezelschap, had eens het
geluk het volgend roerend tooneel te Glas
gow waar het zich tot herstel van eenige
bekomen schade aan hun rijtuig moest op
houden, bij te wonen. Het gezelschap trad
af in eene herberg, die vlak tegenover het
gevangenhuis stond. Terwijl men voor het
venster stond, kwam er iemand aanrijden,
die wel niet rijk maar zeer net gekleed was.
Hij droeg een blauwe reisjas, had kort af
gesneden haar, en had een hoed op t hoofd
met gouden lis. Voor dezelfde herberg,
waarin zich het gezelschap bevond, stapte
hij af. Aan den herbergier gaf bij zqn paard
en nu ging hü regelreeht op een ouaen man
af, die daar bezig was de nieuwe straat-
steenen vast te stampen. Nadat hg den
oude minzaam gegroet had,verzoen h\j aan
den man zijn blok eens te mogen hebben,en
nu ving hq aan de steenen insgelijks m te
stampen.^ zware arbeid voor een
ouden man», zeide hü, „hebt gij geen zoon,
die dat werk van u kan overnem
ffO ja, hooggeëerde heer antwoordde de
zen zouden kunnen worden, die in dit op
zicht eist vrij zouden uitgaan, koren zon
der kaf is er nu eenmaal niet maar in dit
geval zijn dergelijke personen in de kerk op
de goede plaats. Daar toch wordt hun met
nadruk verkondigd, dat ieder, die den naam
van Jezus op de lippen neemt,alle verkeerd
heid, alle zonde, in zich in de eerste plaats,
dient te bestrijden en zich te verootmoedi
gen heeft voor Hem, die te rein van oogen
is, dat Hij het kwaad zou aanschouwen. En
het is onmogelijk, zeggen wij met den ouden
Heidelberger, dat zulk eene leer, gegrond in
het wezen van den waren godsdienst, ooit
zorgelooze of goddelooze mensehen zou ma
ken. Oprechtheid is een der eisohen, die van
eiken belijder der waarheid wordt gevraagd
en waarop steeds met alle kraoht bij elke
Evangelieverkondiging wordt aangedron
gen. Wij zouden zulken personen als boven
aangegeven, welke zich namelijk ergeren
aan sommige hoorders, die zioh in het maat
schappelijk leven niet naar behooren gedra
gen tegenoyer hun medemenschen, we zou
den denzulken wel willen vragen, of zij om
die oorzaak ook elke vergadering of meeting
mijden, waar ook allicht enkele lieden vaa
dat afgekeurde slag tegenwoordig zijD f Of
wel, of ze ook weigeren zouden zaken te
doen met iemand, die, finano'ëel best, een
moraliteit bezat van niet te best allooi
Eu het zou de vraag zijn, bijaldien hun in
geldelijke ongelegenheid, steun geboden
werd door dezelfde personeD, wier hande
lingen wellioht terecht door hen werden af
gekeurd, zij zoo kieskeurig zouden zijn, om
wegens dergelijke redenen dit aanbod van
de hand te wijzen.
Anderen, en wel de meer aestetisch aan-
gelegden, [zeggen zioh te ergeren aan de on
welluidendheid van dan zang, aan een orgel
dat sinds lang ontstemd is, of wel aan den
prediker, dien ze te aliendaagsob, te weinig
beschaafd, of to arrogant vinden. Ouder
zulke omstandigheden kunnen ze hunne
aandacht niet bepalen bij de preek vol ver
ouderde dogma's op zioh zelf reeds een
ergernis uitgesproken in erbarmelijke
taal, voorgedragen zonder eenige bezieling
en niemand, zoo zeggen of denken ze, zal
zioh behoeven te verwonderen, dat wij den
tempel der natuur en 't gezang der vogelen
verkiezen boven de duffe lucht van het
kerkgebouw en de eentonige klankcD, om
niet te spreken van den spreekwoordelijk
geworden «son nasal" der vroegere puri
teinen, van den prediker daar in de lucht.
Zulke lieden vorderen de strengste eischen
op aestetisch gebied, vinden alles, wat den
dienst betreft beneden het middelmatige,
missen in het kerkgebouw al het com
fortable, van thuis en weten waarlijk niet,
waarom zij zioh al die opoffering zouden
moeten getroosten. Een enkele maal kaD
er nog mee door, b.v. op Oudejaarsavond
oude, //ik heb drie wakkere jongens, maar
die zijn niet bij de hand".
„Noem my niet hooggeëerde heer", riep
de vreemde, „mij voegt het veelmeer uwe
grauwe haren te eeren. W aar zijn dan de
zoons, van wie gij spreekt
De oude straatmaker antwoordde hierop,
dat zqn oudste zoon officier en in Oost-
Indië was en dat de jongste onlangs dienst
genomen had bij zeker regiment,in de hoop
ook zoo iets te znllen worden als zijn
broeder.
„Maar", vroeg de vreemdeling haastig,
//hoe is het dan met den middelste van uwe
zonen Bij dese vraag schoten den ouden
man de tranen in de oogen en terwijl zijne
stem trilde zeide hij soikkend //hij is borg
voor mij gebleven de arme jocgeü, hij bad
op zich genomen mijne schulden te betalen,
en wijl bij zijne beloften niet heel vervullèn
kon, heeft men hem in de gevangenis gezet,
daar tngenover ons".
De vreemdeling wendde zich snel met
groote schreden naar de gevangenis, maar
keerde even snel terug en zeide tot den
oude: //heeft dan die ontaarde zoon, de
officier, u nog geheel niets toegezonden om
u den last des levens te verlichten".
iiO, mijnheer", zoo viel hem de oude man
of wellicht nog op Goeden Vrijdag, maar
dan is het ook genoeg Zij zoeken de vol
doening voor bnn geestesleven bij andere
bronnen, naar hun eigen believen gekozen.
Daar worden hun do gouden appelen toe
gereikt op zilveren geheelde schalen, alles
begeerig voor het oog en vinden zij Baai-
hun voorgeven, den beker-, die lafenis biedt.
Zou het eehter waar zijn Of zou op der
gelijke besohouwing niet van toepassing
kunnen zijn het beeld door een van oud-
Isrels profeten gebruikt, toen hij de oor-
deeleu Gods moest aankondigen, het beeld
n.l. van den hongerige, die droomt, dat bij
eet en van den dorstige, die droomt dat
hij drinkt, maar bij het ontwaken zioh nog
hongerig en mat gevoelt? Bij al hun ge
waand genot ker.nen zij wellicht de ge
moedsstemming van Byron, die te midden
van alle weelde, zich zoo onvoldaan ge
voelde, en zich niet een enkel uur van
onverdeeld genot bon herinneren.
Infusschen zijn de motieven, welke men
aanvoert om 't kerkverzuim goed te praten
van dien aard, dat zij in de meeste gevallen
in de eens aangenomen houding doen vol
harden en ook in dezen de gewoonte jam
mer genoeg een tweede natuur wordt,onge-
twijfeld tot groote schade vg°enen, die
zioh er aan overgeven. Over de meer ern
stige argumenten door sommigen inge
bracht om het kerkverzuim zoo mogelijk
te verdedigen en goed te praten, spreken
we ditmaal niet.
Duitschland.
Het kilometerboekje, een instelling die
in Baden sedert 1895 door den minister
van spoorwegen was ingevoerd, is heden
verdwenen. Het laatste kilometerboekje
ia ingenomen, en Baden, is dank zij het
alles nivelleerende Pruisische spoorweg
systeem, thans ook gezegend met 't nieuwe
personentarief, met belasting en zonder re
tourkaartjes, en met alle gevolgen daarvan.
Het kilometerboekje was in Baden zeer
geliefd. In de 12 jaren, van 1 Mei 1895 tot
1 Mei 1907 waren 3.7 millioen kilometer-
boekjes uitgegeven, en wel 3.2 millioen
voor de 3e klasse, 41.867 voor de 2de
klasse en 11.616 voor de leklasse. Inde
eerste maand na de invoering werden
72.000 boekjes verkocht; in het jaar 1904
waren een half millioen boekjes in omloop.
Rijk en ai-m, hor g-en laaggeplaatst, boer
en koopm&d, student en professor, Benedic
tijnen uit Hoheczollern en Capueijners uit
Beieren en den Elzas zag men reizen op de
op de zoo gemakkelijke kilometerboekjes.
In de 12 jaren van hun bestaan brachten de
kilometerboekjes aan den Staat een op
brengst van 73 millioen Mark. Een klein
staaltje, hoe iedereen in het publiek zioh
in de rede, ,/hij is niet ontaard, neen waar
lijk, dat is bij niet. God zegene den goeden
jongen! Hij heeft mij geld, veel meer geld
gezonden dan ik noodig had, maar ik ben in
het gebruik daarvan niet verstandig tewerk
gegaan. Ik werd borg voor een heer, yan
wien ik iets gehuurd had, en daardoor ver
loor ik mijn geld, en alles wat ik bovendien
nog in de wereld had".
Op hetzelfde oogenblik stak een jong
mensch het hoofd tot aan de schouders door
de ijzeren traliën van het gevangenhuis en
riep luide //Vader 1 Vader zoo hij nog
leeft, dan is dat broeder Willem 1"
«Ja, jariep de vreemdeling, terwijl
hij den ouden man in zijne armen drukte,
en een vloed van tranen uit zijne oogen
stortte «ik ben uw zoon Willem Ik hen
het". Nog eer de vader, die niet wist,
wat hem bejegende, die teederheid be
antwoorden kon, snelde, zonder om te zien,
eene oude zindelijke vrouw de deur uit van
eene armoedige wening, en riep «waar is
mijn zoon waar is mijn lieve Willem
De kapitein liet zoodra hij haar vernam
zijn vader los en vloog haar in de armen.
Het gezelschap, hetwelk van dit alles oog
getuige waB, werd zeer getroffen door dit
voorval. Vol gevoel trad een elk naar
kantte tegen despoorwegkaarfjesbelasting:
Kort voor de invoering van die belasting
steeg 't aantal verkochte kilometerboebjes
tot een millieen. Daar het kilometerboekje
'n jaar geldig was, wilde iedereen een kilo
meterboekje hebben om ten minste nog één
jaar vrij van belasting te bunnen reizen.
Thans heeft Baden, zeer tegen den zin
van het reizend publiek, eindelijk moeten
toegeven aan den Pruisischen wensch. Bet
kilometerboekje is uit't Badensche spoor
wegverkeer verdwenen
Engeland.
Uit de rede van minister Asquith in de
vergadering van de liberale partij, stippen
wij aan.dat de premier verklaarde niet veel
waarde te hechten aan de jongste ceder-
lagen by de stembus. Met uitzondering van
Mid Devon waren ze, naar zijn inzicht,
alleen te wyten aan plaatselijke en per
soonlijke oorzaken en en daarbij komt dat
de verloren zetels twintig jaar lang hebben
gegolden als bolwerken van deTory-partq.
Het politiek leven in Engeland wordt,
zeide hij verder, beheerscht door twee be
ginselen in de eerste plaats dit, dat geen
enkele overwinning finaal en geen enkele
nederlaag onherstelbaar is en voorts door
het principe, dat het geheim van de kracht
van een party is haar activiteit. In verband
met dit laatste punt waarschuwde hij zijn
hoorders toch vooral niet te verslappen in
de aanbeveling van het vrqhandelstelsel.
De grootste fout van de liberalen zou
zijn het gereedschap fe laten rusten. De
voorstanders van bescherming planten en
kweeken onophoudelijk, houden dus de
liberalen hun tuin niet door gestadigwieden
vrij, dan zouden zij tot hun schade ervaren
nog voordat zij het onkruid overal hadden
opgemerkt, dat het bereids de levens
kracht van hun gewassen had aangetast.
Nadat hij verklaard had dat de wijziging
in het ministerie niet beteekent een wijzi
ging van de staatkunde der regeeriug nooh
van haar program, eindigde hij met zijn
hoorders als het liberale ideaal voor te
houden het streven om de levensvoorwaar
den voor het Britsohe volk te verbeieren,
aan alle klassen der bevoikÏDg te ver
schaffen betere vooruitzichten en een
betere kans.
De redevoering werd daverend toege
juicht.
De nieuwe minister van handel en arbeid,
Winston Churchill, is in de voetstappen
van zijn voorganger getreden en tracht
bemiddelend te werken in de dreigende
uitsluiting van het scheepvaartbedrijf ava
de Noordoostkust. Hij heeft aan een oonfe-
rentie van vertegenwoordigers van partijen,
die te Londen wordt gehouden bemidde
lingsvoorstellen gedaan, waarover thans
wordt beraadslaagd.
buiten en nadat de kapitein met zijn ouders
in het armoedige huisje was gegaan,waagde
een van het gezelschap het om binnen fe
treden. «Heer Kapitein", aeide deze, «ik
verzoek om uwe vriendschap. Vijftig
mijlen zou ik hebben willen reizeD, om dit
treffend voorval te zien. Gij zult ons een
groot genoegen doen, als gij hedenmiddag
bij ons in het logement bomt eten". De
kapitein betuigde zich gevoelig voor deze
vriendelijke uitnoodiging. «Ik neem haar
aan", zeide hij, «maar voordat ik mijn
armen broeder verlost heb kan ik aan eten
nooh drinken denken".
Hij stelde nu zoo spoedig mogelijk zulk
eene som gelds, als noodig was om de nog
overgebleven schulden af te doen,in handen
van den stadsrechter, en dese waagde het,
om, zonder verder vormen in acht te nemen,
den gevangene in vrijheid te stellen.
Nu giog de gaheele familie naar het
gezelschap, dat zich nog altoos in het
logement bevond. Aan den disch gezeten
vehaalde de kapitein, die Brown heette,
zijne geschiedenis. In zijne jeugd had hü
het linnenwevers handwerk geleerd, maar
voor achttien jaren had hij zieh als losse
knaap onder de soldaten der Oost-Indische
compagnie laten opnemen. In den dienst
De nederlaag van minister Winston Chur
chill in Noordwestelijk Manchester is voor
een deel te wijten aan de ijveraars voor
vrouwenkiesrecht, die hun steun aan den
liberalen oandidaat hebben onttrokken, om
dat de liberale regeering weigert, het werk
plan van het Lagerhuis nog zwaarder te be
iasten door thans een kiesreehthervorming
voor te stellen. De vurigsten onder hen
eisehen zelfs de eer van de nederlaag voor
zich op, en verklaren dat zij, hoewel over
tuigd liberaal, «uit tactische overwegingen"
tegen elkeu liberaleu oandidaat in het strijd
perk zullen treden, zoolang de regeering
haar gedragslijn niet wijzigt.
De bekende voorstander van het vrou
wenkiesrecht, de heer A. J. King, stelt deze
houding aan de kaak, en verklaart vooraieh,
dat hij zijn steun aan de zaak van het vrou
wenkiesrecht zal onthouden, zoolangde suf-
fragisten hun zaak verbinden aan de be-
voorreehtingspolitiek der conservatieven,
en een regeering blijven bestrijden, die ern
stig streeft naar een vrijzinnig bestuur en
naar sociale hervormingen.
Prankrijk.
Uit St. Etienne wordt geseind
Aan de ingangen der mijnputten zijn uit-
noodigingen door het fédérale mijnwerbers-
oomifé aangeplakt, waarbij alle mijnwer
kers zoowel als andere arbeiders en loon-
trekkenden worden verzocht heden te
staken.
De directeuren der mijnen en groote
fabrieken daarentegen besloten als gewoon
lijk te laten werken.
Een groot wapenmagazijn zal gesloten
blijven.
Alle mijnwerkers van St. Ettienne,
Villars, de stokers en machinisten, de han-
delsbedienden van beiderlei kunne, de
metaalwerkers, allen beloofden aan den
oproep gevolg te zullen geven.
België.
De heer Vandervelde bevind zioh dezer
dagen te Londen, waar hij geïnterviewd
werd door een redacteur.
Hij verklaarde zioh niet te willen uit
laten over het internationale belang van
de Congo-quaestie, aangezien diteenbuiten
gewoon teer onderwerp is. Hij wilde alleen
zeggen, dat, waar Eugeland een bijzondere
waarde keoht aan min of meertheorethisohe
vragen, als b.v. de plicht der concessiona
rissen, zijn partij integendeel het zwaarte
punt der quaestie zoekt in het vraagstuk
der dwangarbeid van de inboorlingen en
zioh overtuigd houdt, dat alle moeilijkheden
zullen verdwijnen, indien men die heeren
diensten maar afschaft.
Rusland.
Het Zweedsche eskader met koning
Gustaaf en prins Willem van Zweden aan
boord is gisterenmiddag te Reval aange-
werd de opmerkzaamheid van Lord Clive
door hem getrokken. Deze, over zqn ge
drag zeer tevreden, had hem van trap tot
trap bevorderd, totdat hij eindelijk kapi
tein was geworden. Op eerlijke wijze had
hy in die jaren zeer veel geld verdiend.
Meermalen had hq zijn vader gelden over
gemaakt. Slecht eenmaal haddeoudeBrown
1000 gulden ontvangen. De anderen malen
was het geld in verkeerde handen gekomen.
Nu hij weder thuis was begon hij voor züne
geheele familie uitnemende zorg te dragen.
Aan zqn vader schonk hq zooveel, dat deze
van nu voortaan onbezorgd kon leven. Met
zqn broeder, die nu uit de gevangenis
ontslagen was, begon hq een groote han
delszaak. Zijne zuster die met een boer
getrouwd was, maar wie het niet voor-
deelig ging, Bchonk hq een ruime onder
steuning, zoodat zq van zorgen bevrqd
werd, en voor zün broeder, die nog in
dienst was zorgde hq ook zoo goed als hq
kon.
Dit is een ware geschiedenis die ons een
uitnemend voorbeeld geeft van liefde je
gens ouders en broeders en zusters.
-)°(-
