'OSIT
No, 174. 1908.
Vrijdag 24 April,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
22e Jaargang,
HISTORISCH
ree Lammeren
ip
lusliertjes,
CHRISTELIJK-
zinnen
Dlie
Uitslagzalf
[LOOS,
Middelburg.
ÏP
nderhalfjarig
)P
LABD,
o u b u r g.
gevraagd
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed, S. 1
m J0N6E-VERWEST m Gobs
Fe P0 D'HULf, te Middelburg,
PRIJS DER ADVERTENTIËN
B UBGr
EN,
op de hofstede
Voorstad, Goes.
ZONEN
^rije kluis Safe
per jaarvoor
f. De voorwaar
de verkrijgbaar.
\rooskerke (W.)
Koudékerke.
of zonder
|u d e k er k e
joning beschik-
ENHUIJZEN,
[obpolder,
iClit
ÏLISSE, Arnc'
[necht
fenwoordige
\in, Papegaai-
-ROOBEJTD.
ko 3,457,4011,
|2 3,57 7,5» 1 bi"
f24,7 8,0211,19
|o 4,15 8,lo 11,26
■4,258,3011,34
I5 4,50 8,45 11,58
12 4,57 8,52 12,04
17 5,129,7 12,17
lo 5,159,1012,20
vertrekt ook een
Itavenisse.
5,309,23 12,22
5,35 9,28 12,27
|5 6,25 -
10 5,50 9,35
lo 6,10 9,55
|7 6,27 10,12
|o 6,50 10,35
4,10 8,— 11,10
4,32 8,22 il,30
4,51 8,40 12,10
5,lo 9,— 12,20
|4,4o 6,3o
15,15 9,10 12,29
15,20 9,15 12,34
|5,3o 9,25 12,35
15,33 9,28
IS,48 9,43
85,56 9,50 12,40
16,19 10,1412,58
16,30 10,24 1,24
16,3810,33 1,33
|6,48 10,42 1,44
-10,55 1,56
en nog een om
Zierikzeesche
4,lo
5,io
7,3o
8,49
I40 5,59 9,37
I4O 6,55 10,45
IZIEBIKZEE.
1 Zierikzee.
£3 6,30 3,—
U 7,30 3,—
7,30 1,—
p6
7,30 terug
9,-
66
l'b.11,30
p7
18
19
lo
3,~
3r-
3,-
3,
vest - tivoa,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02b.
UITGAVE DER FIRMA
3ÏÏ VAN
Christelijke verzorging van
Krankzinnigen in Zeeland.
Tot hiertoe heeft God onzen weg voor
spoedig gemaakt en 't Bestuur is dankbaar
voor den rijken zegen bij de voorbereidende
werkzaamheden. Door den yver van den
heer K- J de Koster is een groot deel der
leening volteekend. Ik hoorde reeds zeggen
„dat de gaheele leening volteekend was".
Maar dit is niet zoo. Wy hebben goede
Loop dat dit Bpoedig kan gezegd worden,
maar thans is voor f 160,000 ingeschreven.
Er ontbreken dus nog f 40,000.
De heer De Koster zal dezer dagen gaan
werken in Noord- en Zuid-Beveland.
Daar is nog weinig gedaan en het Bestuur
vertrouwd dat de broeders en zusters, die
de vereeniging en haar doel liefhebben, ge
noemden heer met open armen zullen ont
vangen, dat de broeders predikanten hem
zullen steunen, opdat het bestuur weldra
kan zeggen „wij zijn gereed
Hoe meer het Bestuur voortwerkt, des te
meer wordt het overtuigd van de grootheid
der taak, van de noodzakelijkheid dat voor
Zeeland deze Stichting verryze.
De Hoorder der gebeden zal ook voor het
vervolg niet beschamen.
Uit Noord- en Zuid-Beveland kome
spoedig het bericht „het laatste deel van
den arbeid voor de inzameling is 't lichtste
geweest."
Ds. N. M. DE LIGT,
Vice-Voorzitter.
Wie hetondersteultdekanwiihebben
vait het lid op den neus.
Dit oud-vaderlandsehe spreekwoord heb
ben we ona en elkander wel eens te her
inneren als het gaat over menschen of
eisohen in het politieke leven.
Het groote kantoor is niet zelden een
zeer geschikt depót voor onze wensohen of
reservoir voor onze klachten. Als zoodanig
vervult de staat of de gemeenschap dikwijls
aangeduid met den door zijn algemeenheid
niets zeggenden naam van „men" een
nuttige plaats in onze samenleving.
Maar onder de velerlei wensohen en
eisohen die ieder voor zioh gaarne vervuld
zag zijn er ook die iedereen zoo gaarne
verwezenlijkt zag, maar wier vervulling
onmogelijk schijnt.
Daar is, om maar iets te noemen, ouder
domspensioen en invaliditeits-verzekering.
Letterljjk niemand, van wat stand of
rang ook, van welke geloofs- of politieke
overtuiging ook die niet de wensohelijk-
heid uitspreekt van een wettelijke regeling
van dit voor 3/4 onzer inwoners zoo groot
belang.
Het huwelijks-formulier begint met het
weemoedige dat den gehuwden veel kruis
en lijden wacht en de ervaring van het
leven bevestigt dit getuigenis. Als dat kruis
en lijden komt dan redt men in menigen
stand ziohzelf. De predikant, de onder
wijzer, de ambtenaar wordt bij ziekte ver
vangen. Voor den baas op de werkplaats
of den handelsman in winkel oi magazijn
treedt een ander op, maar de inkomsten
staan daarom niet stil. Tallooze verzeke
ringen geven gelegenheid om de ilaanoieele
gevolgen van allerlei tegenspoed het hoofd
te bieden, en de levensverzekeringen in
allerlei vorm, geven uitweg om tot ouder
domspensioen te geraken, indien zoodanig
pensioen niet aan de betrekking zelve
verbonden is.
Zoo is er voor het maatschappelijk leven
der hoogere standen een zekere vastheid
van bestaan en bij tegenspoed meestal een
uitweg.
Maar heel anders staat het met den
arbeidenden stand. Hunne tegenspoeden
zijn dezelfde als die der andere standeD,
maar door werkeloosheid niet zelden ver
meerderd, en de draagkracht is minder.
Een oogenblik is er sprake van geweest
om de draagkracht te verhoogen door
sparen. In dien zin heeft de bekende Maat
schappij „Tot Nut van 't Algemeen'' ge
arbeid, en niet zonder gunstig gevolg ge
arbeid, om overal de bekende Nutfspaar
banken opteriohien.
Voor velen, zeer velen ia daardoor de
gelegenheid tot het vormen vao eenig bezit
geboren. Straks voigde de Rijkspostspaar
bank, die op zijn beurt vele millioenen tot
zioh trok.
Maar, hoe zeer deze irrichtingen ook te
pryzen zyn en hoe velen er ook gebruik
van maakten, de beperktheid der middelen
van den geheelen arbeidersstand, was niet
in s*aat den man en vader die aan onge
neeslijke ziekte begon te lyden, met aijn
gezin maatschappelijk overeind te honden.
Veel minder om te voorzien in de behoeften
des tijdfeliikeo levens als met den ouderdom
de arbeidskrachten minderen en het vinden
van een plaats by uitvallen schier onmo
gelijk wordt.
Het zal een eere voor de anti-revolutio
naire party blijven dat ay de eerste is ge
weest die een ontwerp voor de ouderdoms
pensioen- en invaliditeitsverzekering heeft
ter tafel gebracht, en daardoor deze be
geerde zaak aan de orde heeft gesteld, om
niet weer te verdwijnen.
Dit eerste ontwerp is verdwenen met het
ministerje dat het aan de orde gesteld had.
Indien ooit het spreekwoord toepassing
heeft gevonden „wie het onderste uit de
kan hebben wil, dien valt bet lid op den
neus", dan wel in dit geval.
Het eerete ontwerp was te schraal. Men
eischte meer, en met welke uitkomst
Dat het volgend ontwerp het belang
rijkste deel, de invaliditeits-verzekering
moest laten vareD, omdat niemand de
mogelijkheid inzag om onze staatsbegroo-
ting op eenmaal met '/3 voor dit doel te
verhoogen.
Minister Talma, die dit laatste ontwerp,
o. i. om de onvolledigheid zeer tereoht in
trok, zat ongetwijfeld opnieuw dit onder
werp ter hand nemen. En als dan eigen
ervaring en de lessen uit het buitenland
nog niet hebben geleerd dat wie het on
derste uit de kan hebben wil het lid op
den neus valt, dan zal een toekomstig ont
werp denzelfden weg opgaan als de vorige.
Totdat dat andere oud-vaderlandsohe
spreekwoord dat spreekt van een half ei
en een ledigen dop, meer op den voor
grond treedt.
Voor de antirevolutionaire partij die
metterdaad en niet door oritiek heeft ge
toond hart te hebben voor dit maatschap
pelijk vraagstuk hopen we van gansoher
harte dat het den man van Patrimonium,
die thans den Ministerszetel van hetdaarbij
betrokken Departement inneemt, moge
gelukken deze zaak te grijpeD, zoodat ze
althans in beginsel verwezenlijkt worde.
23~ April"!908."
„Ze vragen ze niet".
Iemand schryft in De Voorhoede
Een paar weken geleden vertrok ik 's avonds
7 uur naar Bussum en voor ik in den trein stapte
vroeg ik aan zoo'n kleinen Ako om 'n «Cen
trum". Hij antwoordde mij„Die het ik niet bi
me meneer, die het de juffrouw in de Kios". Hij
keek eens naar den chef en vroeg „kank nog
gauw een krant haolen voor die meneer?"
„Neen", zegt de chef, de trein vertrekt direct,
het is te laat". Ako zegt schouderophalend en
hoofdschuddend „Ik kan het niet helpen".
De trein verVrekt, ik mee maa» zonder Cen
trum* en dacht, ik koop er wel een te Hilversum.
Daar aangekomen vraag ik weer aan een Ako
om een «Centrum». „Die hebben we nooit bij
ons meneer, maar de juffrouw daar op 't andere
perron die het ze wel". „Toe jongen", zeide ik,
„haal mij er eens gauw een". De Ako zei„dan
moet ik heelemaal omloopen en als ik terug
kom is de trein hm gesmeerd". Enfin de avond
verliep maar .ik dacht, daar moet ik haring of
kuit van hebben.
Den volgenden morgen vervoeg ik mij aan
de kiosk alhier op het perron, terwijl die heele
kleine Ako toevallig naast mij stond. Ik vroeg
de juffrouw waarom de Ako gisteravond geen
^Centrum" bij zich had, daar ik wist dat het
blad aan het station verkrijgbaar is. Heel be
leefd en medelijdend zeide ze toen«Ach
meneer de Katholieke enChiste-
lijke bladen worden noeit ge
vraagd, en ziet U eens aan, wijzend op Ako
'tzijn toch nog maar bloedjes van kinderen, ze
hebben toch al zoo'n vracht bij zich aan andere
kranten, de stumpers hebben er evenwel al
zoo'n houw aan, dat je er haast niet mee voort-
komen'. En Ako zegt: »Nouw ik wil het wel
besteejen, de heele dag die vracht om je nek".
Ik gaf mijn gezelschap in overweging om de
verschillende kranten zoo wat te verdeelen den
kend aan «elck wat wils".
»Ach meneer dan komen ze van de liberale
bladen te kort en van de anderen, die
houden ze toch maar over; ziet u
maar eensen de juffrouw toonde mij een
stapeltje katholieke en christelijke bladen van
eenige dagen tevoren.
Deze klacht geldt in de eerste plaats de
katholieke bladen.
Maar de anti-revolutionaire en christe-
lyk-historische bladen worden al even
weinig gevraagd.
Wy hebben menigmaal met geestver
wanten gereisd, die by voorkeur zich een
vrijzinnig blad kochten, terwijl or toch ook
gelegenheid was, om, bijvoorbeeld, ook de
Standaard en de Nederlander te koojten.
Dit kan zyn goede reden hebben.
Maar mogelijk ook zijn minder goede.
Daarom zouden wij onzen geestverwan
ten willen raden, als u een courant koopen
wilt op het perron, vraagt dan een uwer
eigen bladen; en speent u voor zulk eendag
als ge op reis zyt, liever aan d8 lectuur van
een vrijzinnige courant, dan altijd maar een
Nieuwe Rotterdammer of een Telegraaf te
koopen, en daardoor mede oorzaak te zyn
dat uw reisgenoot,die u voor esn verlichten
liberaal aanziet, de vrijmoedigheid mist om
een chr. blad te vragen, en dan, uit navol
ging, of uit verkeerd opgevat „fatsoen"
ook maar om zulk 'n vrijzinnig blad vraagt.
Wij moeten overal en ten allen tyde, met
gepaste middelen, trachten, er onze bladen
in te werken.
Uitbreiding Ongevallenverzekering.
Minister Talma spoort, by het indienen
van een kleine wijziging, de Tweede Kamer
aan, met de ontwerpen voor Landbouw-,
Zeevaart- en Visscheryverzekering spoed
te maken.
Bet mag ook wel.
Reeds op 15 November 1904 kwam hot
oorspronkelijk ontwerp voor den landbouw
in. Nu bijna vier jaren geleden. En de
Kamer bracht nog zelfs geen Voorloopig
Verslag uit.
Iets wat te meer te betreuren is, daar
vermoedelijk nog wel andere wijzigingen
noodig zullen blijken. Gegadigden hebben
zich den laatston tijd veel met dit ontwerp
bezig gehouden,en allerlei bezwaren doken
op. Voor zooveel doenlijk zal hiermeê reke
ning zyn te houden.
Mits men maar niet voorwende, dat bjj
den Landbouw de ongevallen van bijna
geen beteekenis zijn.
De Duitsche statistiek over 1899 geeft
alleen voor den landbouwenden stand niet
minder dan 2 608 gevallen van doodelyken
afloop aan en 25.313 van gedeeltelijk blij
vende ongeschiktheid voor den arbeid. In
het geheel kwamen op elke duizend perso
nen by'na tien ongevallen voor.
Natuurlijk zijn deze cijfers lager dan bjj
de nijverheid. Daar was hst cijfer van doo-
delijke ongevallen in hetzelfde jaar 4.897,
en het cijfer per mille 44.89.
Maar onbeduidend of onbeteekenend is 't
cijfer van 2.608 doodelijke gevallen toch
zeer zeker niet.
Naar evenredigheid zou het bjj ons even
over de 200 per jaar zijn. Standaard.
Neer/andia schrijft
„Een lintworm in het nauw. Onder de aan
winsten van 's Rijks Ethnografisch Museum
vindt men in het officieele verslag, uitgegeven
door het ministerie van Binnenlandsche Zaken,
o. a. vermeldeen munt met de voorstelling van
den strijd van Ridder St. George tegen den
lintworm. Bedoeld wordt de draak (Duitsche
Lintwurm). De verklaring van dit malle Germa
nisme ligt voor de hand. De bekwame directeur,
de heer Schmeltz,is Duitscher van geboorte".
De N. R. Ct teekent hierbij aan
Met allen eerbied voor het streven van «Neer-
landia«, moeten wij de opmerking maken, dat
zij ten onrechte een Nederlandsch woord, dat in
de boven aangehaalde beteekenis al eeuwen
lang tot den taalschat behoort, yoor een „mal
van 5 regels 40 cent, Iedere regel meer B cenv.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
germanisme" verslijt. Lintworm is door volks
etymologie uit lindworm (Middelnederlandsch
lindeworm) ontstaan, waarin lind slang betee-
kent. Het volk vatte dat woord, toen het niet
meer begrepen werd, op als lint en bracht den
naam op den lintwormigen ingewandsworm
over. In de wapenkunde is lintworm nog altijd
de naam voor een vlammen spuwenden draak
met uitgestoken tong".
Uit het Congres der S- D. A P.
Van Vorst.
Van der Waerden. Afkeurenswaardig is
de wijze waarop in de Tribune van Vorst
(ex-pater Cslestinus) terstond is te lijf ge-
gaan.
Mondeis. Er staat verderfelijke onzin in
die brochure van Van Vorsto. a. dat de
socialistische staat do warenproductie ter
hand zal remen en datMarx 's menschen
geestelijk leven miskent. In het Friesch
Volksblad stelde Horeus de Haas (modern
predikant, soc.-dem) een beleedigende en
verderfelijke antithese tussclien godsdien-
stigen en historisch materialisten, die hjj
tevreden knorrende zwijnen noemt.
Van der Goes. Wat Van Vorst over het
marxisme schreef, d. ar kan men slechts
over lachen. De brochure vanVau Leeuwen
staat op een veel lager peil. Van Vorst valt
konsekwent het marxisme af, maar dat het
marxisme met godsdienst vereenigbaar i«, is
onzin.
Loopuit Of godsdienst en socialisme
zich laat vereenigen, is een akademische
kwestie, maar dat godsdienst en klassen
strijd zich laten vereenigen, kan men wel
zeggen in theorie, maar in de praktijk is het
volkomen onjuist.
Sneevliet. Beter was het dat Vliegens
eerbied voor de roomsche geestelijkheid,
overgehouden uit den tyd toen hij lid was
der roomsohe kerk, hem niet had geleld om
hosanna te roepen over het toetredes van
Van Vorst tot de partij. Men had den mal
len inhoud van diens artikel niet zonder
een woord van kritiek mogen overnemen.
Leeuwenburg. Ik zou het my een eer
rekenen alB soc. dem. te spreken met een
priester aan mijn rechter- en een dominee
aan myn iinkerhand.
Loopuit. Misschien wil hij nog achter
zich een rabbie. Als een dominee, een pas
toor en een rabbie zich tot ons bekeereD,
wil ik liever wat wachten, voor ik naast hen
ga staan op de epenbare tribune.
A. H. Gerhard: Een priester zou ik ook
de hand geveD, maar ik zou zeggen wees
voorzichtig. De omgang met mij is gevaar
lijker voor jelui dan de omgang met u voor
mij. Van Vorst wordt in vijf jaar wel
andersveel erger zijn de dominees.
Vliegen. Van Vorst is over een afgrond
gesprongen, brekende met aües wat hem
lief was. Onmiddellijk gaat men zijn arti
kelen navorschen en viacht er een enkele
verkeerde uitdrukking uit. Het is een
schande. Was hij zwak, dan was hij op
den loop gegaan en had gezegd ik ben
niet uit de eene kerk gegaan om in de
andere to konaen, {Luid applaus).
Verdeeld.
Van der Goes „Het Volk" neemt zyn
toevlucht tot opwinden, soms zelfs op
ruiing van de woordvoerders der minder
heid. De „Volk"-redactie belemmert de
vrijheid van kritiek reeds sedert twee,
drie jaar.
Wijnkoop. Die vijf menschen (de redactie
van „Het Volk") zijn ongeschikt.
Vliegen. Van der Goes is vast medewer
ker (van Het Volk); maar fcy voert zyn taak
niet. uithij stuurt ons niets.
Van der Waerden. Och, de meerderheid
leest „De Tribune" nietevenmin als „Het
Volk".
Van der Waerden. Oudegeest schryft
er is een stelletje in de partij dut de party -
genooten tusschen de teenen looptmaar
diezelfde Oudegeest heeft het grootendoels
aan Wijnkoop's werken te danken dat hjj
in den Amsterdamschen Raad zit.
Mendels. Ik ben in het Party bestuur ge
komen en dacht een oogenblik wel als
Daniël in den leeuwenkuil. Het is niet
prettig als eeDige Daniël in den leeuwen
kuil te zitten.
Hoejenbos. De stryd loopt niet over
marxisme en revisionisme, maar over ds
eeuwigdurende kritiek van lui die meer eu
de wijsheid in pacht te hebbenhet kan
zoo niet langer.
Mendels. „Het Volk" heeft „De Tribune"
het orgaan voor pruttelaars en bedillers
genoemd.
Fortuijn: Er is in onze partij volkomen
onjuist geschermd inet het boekje (van Duijs)
waaTin de stemmingen der tegenpartij
worden uitgemeten. Dat zal niet meer
kunnen gebeuren, want op belangrijke pun
ten hebben de Kamerleden tegen elkaar in
gestemd. Van Kol houdt een heele speech
over de vestiDgbegrooting en vindt de ver
dediging van het vaderland een belangrijk
iets, terwijl het heele vaderland voor mijn
part naarmag loopen. (Deze spreker
zei een ieelijk woord trouwens daAr waren
meerdere woordvoerders tiet karig mee
de beschaving schijnt in de S. D. A. P. op
een laag peil te staan. Men schijnt meer
kracht te zoeken in 't afdalen tot, dan in 't
opheffen van „de arbeiders", die hen volgen.
Zou dergelijke woordenkeus in die kringen
tot den goeden toon behooren dien men, uit
partijbelang, moet aanhouden Volgens het
verslag in Het Volkwaaruit wij al dit fraais
opdiepen, maakten vele „heeren" van der
gelijke kraehtwoorden gebruik).
T egenslag.
Mevrouw Roland Holst. Helaas hebben
tot dit oogenblik de voorbeelden van de
burgerlijke neigingen, waarmee de party
is besmet, zich voortgezet.
Loopuit. Wij groeien niet in de massa's
van het proletariaat. Wy hebban er te
weinig voeling mee- De groote massa's, die
volstrekt geen anarchisten zijn, kunnen wij
niet naderen, omdat onze taktiek in de
laatste jaren te veel parlementair is ge
worden.
Wijnkoop. Op 't platteland kan de sociaal
democratie maar weinig vooruitgaan (ru
moer), zeker niet voorloopig.
Meijer. Positief is de partij gegroeid,
maar het is niet de juiste groei, omdat wij
niet vooruitgingen in de groote steden en de
industrie-centra.
Leeuwenburg. Ik geef het u te doen de af-
deeUngen uit den grond te stampen. Wyn-
koop heeft te Ierseke gesproken, het is hem
niet gelukt. Man voor man moet men daar
trekken uit den grond.
Van Kuvjkh'f. Wij erkennen dat gy te
Eindhoven zijfc vooruitgegaan,maar niet by
da pottenbakkers op de Mookerhei. Dat
weten wij allen. Er was vooruitgang
niet genoeg in Utrecht.
Van Kol. Zoolang wij er niet in slagen
de godsdienstige mannen in onze rijen te
brengen, zullen wij nimmer het kapitalisme
overwinnen.
A. H. GerhardWij zijn volkomen tevre
den als er steeds meer katholieken en
dergelijken bij ons komenmaar onze
meening is dat zij dan bjj ons niet zullen
blijven.
Incident.
SchaperEen zekere marxist in Den
Haag heeft in een eerbiedigen brief aan
de Koningin f25 gevraagd om tot herstel
van gezondheid naar buiten te gaanen
hij heeft ze gekregen ook. Luide afkeu
ring). Dat was een voetval voor het koning
schap. {Luid applaus). In do oude beweging
had men dien vent geen dag in de partij
geduld maar in Den Haag heeft men hem
nog kandidaat gestald voor den gemeente
raad
De Visser (ondorwijzer)Dit heb ik
niet gedaan als vertegenwoordiger der
sociaal-democratiemaar als persoon.
{Gelach). Ik was physiek ondergraven het
zaakje is achter mijn rug klaar gemaakt
een partijgenoot liet mij het verzoek
schrift aan de Koningin Rekenen. Ik
was verbazend zenuwziek. Vier pariij-
genooten zeiden het is gewoon gebruik
maken van de filantropie der l,ou gods;?
