NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 166. 1906.
Dinsdag 14 April.
22e jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
Godsdienst en Sociaal-democratie,
5. X DE JONGE-VERWEST. tê Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Uit de Tweede Kamer.
GARNIZOENEN.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
II (slot)
Het is niet zoozeer de verwerping van
den Chiistelijken Godsdienst, als wel de
prediking van den socialistisohen gods
dienst, welke de sociaal-democratie als
ethisoh-religieuse versohij ning zoo gevaar
lijk maakt.
Wij kuunen dit aantoonen aan de hand
van een boek je van den Duitsohen sociaal
democraat Jozef Dietzgen, voor Nederland
bewerkt door Jos. Loopuit, en getiteld
Het Evangelie van de sooiaal democratie
zes toespraken voor arbeiders.'.'
In de eerste soeialistisohe «kanselrede":
blz. 5, heet het
De godsdienst, zeer iB het algemeen genomen,
heeft ten doel, het bedrukte menschelijke hart te
verlossen van den jammer vanhetaardscheleven.
Zij heeft dit tot nog toe, slechts op een ideale,
droomerige wijze vermogen te doen, door aan
roeping van een onzichtbaren God en van een
Rijk, dat slechts met dooden is bevolkt.
Het Evangelie van den tegenwoordigen tijd
(het socialisme) belooft oos jammerdal eindelijk
op werkelijke, tastbare wijze te doen verlossen.
>God", dat is het Goede, Schoone en Heilige,
zal mensch wordenvan uit den Hemel naar de
aarde komen, masr niet gelijk eenmaal op reli
gieuze, wonderbaarlijke wijze, maar langs na
tuurlijken en aardschen weg.
Wij (sociaal-democraten) verlangen naar den
Heiland, wij verlangen dat ons Evangelie (het
socialisme) dat woord Gods, dat dit vleesch
worde.
Doch niet in een individu niet in een bepaalde
persoon zal het zich veor ons moeten belichamen
maar wij allen willen het volk, willen zonen
Gods zijn.
Deze aanhaling alleen is reeds genoeg
om te mogen vaststellenDe godsdienst,
die ons hier wordt verkondigd is niet de
oude Christelijke godsdienst, overeenkom
stig de H. Schrift, maar staat er vierkant
tegenover.
Het is godsdienst van eigen maaksel,
waarvan niet de heilige God, maar de
zondige, revolutionaire mensoh het middel
punt is.
Dat nieuwe soeialistisohe geloof heeft
ook zijn geloofsworsteling in den klassen
strijd zijn heilige dagen, waarop het
herdenkt de gevallenen in den strijd tegen
het wettig gezag; en zijn feesten.
Ook zijn Paasch-, Kent- en Pinksterfeest.
Natuurlijk hebben die Christelijke fees
ten bij de heeren van de roode vaan een
geheel ander karakter gekregendat
Spreekt van zelf.
Zij herdenken op die feestdagen niet de
geestelijke schallen, die door de geboorte
en de opstanding van Jezus Christus uit
den doode en door de uitstorting des H.
Geestes voor de Christenen aan het licht
zijn gebracht.
De Booiaal-demooratisohe arbeiderspartij
denkt op bet Kerst- en Paasohfeest aan
gansoh iets anders.
Waaraan zij dan denkt, hebbeD wij reeds
meer dan eens, bijv. in Het Volkhaar
dagblad en hoofdorgaan tevens, kunnen
beluisteren.
Over het Kerstfeest sprekende heette het
eens:
*Ons «Vrede op aarde" kan niet anders dan
een vernieuwde oorlogsverklaring zijn. Oorlog
aan het kapitalisme, ook al is het omhangen
met christelijk franje en bedekt met christelijk
vernis.
Geen vrede, geen welbehagen!
Gemoed en hart gloeiende van heilige onte
vredenheid over het vele meoschonwaardige in
deze ellendige maatschappij, strijd tegen alles
en allen, dat de menschheid veidrukt en de
men5chelijkheid vertraptDat is ons Kerstlied
En in het socialistisch Kerstnummer van
Het Volk van 1903 werd onder het opschrift
Ons licht geschreven over «de legende,
dat wil zeggen over het sprookje van de
ster uit het Oosten, over Herodes en den
Kindermoord te Bethlehem.
Het andere woorden wilde het blad
zeggen dat het geheele Kerstverhaal niets
meer dan een verdichtsel is, behoorende
a tot het gebied der volksfantasie".
Over het Paaschfeest wordt natuurlijk
piet anders geoordeeld.
Het is niet het 'heugelijk feit van de
lichamelijke opstanding van Jezus Christus
uit den dood, waardoor het leven en de
on verderfelijkheid is aan het licht gebracht,
o, neeD, daar hebben deze heeren reeds
lang meê afgedaan.
Dit feit is voor hen maar een legende,
een sprookje, dat goed is voor de «dom-
pige", achterblijvende «clericalen", die het
gaat, hoe het gaat, steeds moeten worden
bestreden.
Hun Paaschfeest is een Congres.
Eq van dat Congres is niet het Kruis
van Qolgoiha het middelpunt, maar de
roode vaan der proletariërs-revolutie.
Ziehier, hoe wederom Het Volk, het
8ooiaal-demooratisch hoofd blad, dit in 1902
aan zijn partijgenooten duidelijk maakte:
De Neder landsche sociaal-democratie viert
ditmaal haar Paaschfeest in Groningen.
Een Paaschfeest?
Zeer zekerde opstand uit den dood, de
wedergeboorte tot nieuw leven, die .uit de
organisatie van het proletariaat tot den klassen
strijd btijkt, is het Paaschfeest van onzen tijd.
En wanneer zij, die door het nieuwe leven
zijn aangegrepen, elkander ontmoeten, om
hunne organisatie te versterken, hunne gemeen
schappelijke actie vast te stellen, dan heerscht
er een fees tstemming, dan is er wijding in
hun gelederen.
Ons Paaschfeest is het Congres, waar
de wiekslag der Internationale ons omwaait
waar boven ODze hoofden het roode vaan-
d e 1 der proletariers-revolutie wap
pert waar de geest onzer afgestorven helden
van de daad en der gedachte, ons aanvuurt
waar uit het bloote feit vaa ons samenzijn,
uit de samenvloeiing onzer eenswillende hoop
en gedachten, van zelfs reeds de geestdrift
opvlamt.
Wie de soaiaal-democraton op hun
«Paasehfeeest" herdenken, wie hen daar
aanvuurt, heeft mr. Troelstra zelf aan den
vooravond van dat Groningsohe Congres
gezegd.
Dit zijn de neergesabelde helden van de
Commune van Parijs in 1871, dit isLieb-
kneoht, enz.
Waarlijk, wij mogen wel uitroepen:
droevig Paasohfeest, waar de plaats van
den verrezenen, levenden Heiland door
oproerlingen, door de Commune-mannen
wordt ingeriomen.
Wij mogen derhalve toestemmen dat
ook de socialisten er een godsdienst op na
houden, maar een eigen, zelf gemaakte
godsdienst, waarvoor zij met fanatieke
kracht strijden en ook weten te lijden.
Die socialistische godsdienst is het geloof
in den komenden heilstaat, dien zij hier op
aarde wenschen te verwezenlijken, en die
dan de hemel hier beneden zal wezen.
Een godsdienst derhalve, waarbij men
in het geheel niet bedenkt de dingen die
bovenmaar uitsluitend die hier op aarde
zijn, waarin volstrekt geen plaats voor het
eeuwigemaar alleen voor het tijdelijke, het
voorbijgaande is.
Het spreekt venzelf, dat deze nieuwe
godsdienst, gelijk uit de bovenstaande
aanhalingen reeds bleek, met den Christe-
lijken Godsdienst niet de minste aanraking
heeft, maar in onverzoenlijken strijd ver
keert.
Daarom is het niet anders dan een vier
kante leugeD, dat men geloovig, belijdend
Christen kan wezen en tevens lid van de
S D. A. P.
Dat de) leiders dit zei ven ook wel woten
of gevoelen, blijkt uit de boven van hen
aangehaalde geschriften.
Maar zegt gij misschien zoo schre
ven zij in 1903 1 Zij kunnen nu van mee
ning veranderd zijn.
Maar dit is niet zoo.
Nog dezer dagen sobreef de Duitsche
sociaal-democraat Anton Menger in een
boekje „Nieuwe Zedeleer", door den heer
Vliegen vertaald, een en ander dat zelfs
een vrijzinnig demecratisoh blad - Land
en Volk, geredigeerd door vrijzinnig de-
meoratiscbe Kamerleden, onder anderen
mr. Marohant deed gewagen van ,/een
gevaarlijk prul, waarvan vooral moet
worden betreurd, dat het gedekt is door
den wetensohappelijken naam van een
UITQAVE DER FIRMA
SN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cenr.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regeS
meer 10 cent.
professor". En van een //nieuwe zede-
leer" (welke) de ergerlijkste kleppermans-
fllosofie (:s) die men zich denken kan".
Eu van het //godsdienst privaatzaak''
zegt dezelfde Land en Volk onder meer -.
»Godsdienst is privaatzaak". Bedoelt men met
deze uitspraak, dat de sociaal- democraten voor
de toetreding tot de partij niet als eisch stellen,
dat de candidaat met allen godsdienst heeft ge
broken, dan is zij juist.
Maar deze eisch geldt niet uit propagandis
tische overweging alleen. Wie in het gevolg
van Marx meetrekt, wie zijn economische leer
van de ontwikkeling der Maatschappij langs den
weg van den klassenstrijd tot de zijne maakt,
hij is noodzakelijk tevens materialist. Hij ver
klaart, met den schrijver der 'Nieuwe zedeleer",
de zedelijke verschijnselen, die de ontwikkeling
der maatschappij te zien geeft, langs materia
listischen weg. Hij ziet de ontwikkeling niet
mede door zedelijke krachten beheerscht.
Daar ligt de klove tusschen de sociaal-demo
cratie en het christendom. Godsdienst is pri
vaatzaak goedmaar ook de sociaal-demo
cratie, Marxistisch als zij is, is privaatzaak, dat
wil zeggen, zij beheerscht ook het zedelijk
denken.
Wie het Marxisme verwerpt, verwerpt de
sociaal-democratie. Hij kan communist zijn,
sociaal-democraat is hij niet. En wie den tem
pel van Marx binnengaat, legt het vrachtje
godsdienst, dat hij bij zich dragen mocht, aan
den ingang neer.
Precies dus wat van christelijke zijde
altijd is beweerd.
En door dienzelfden soc -dem. schrijver
Anton Menger in een ander geschrift van
zijn hand, getiteld Volkspolitiek, waarin hij
zoo beslist mogelijk een openlijken aanval
op den godsdienst afkeurt, want zegt
hij de Kerk is nog machtig en het volk...
wil dat ten slotte niet.
Langs „Kombinirten Umgehungsma-
tövern", dat wil zeggen met allerlei sluip-
iniddelen kan men toch wel hetzelfde doel
bereiken.
Men mag hier spreken van «listige om
leidingen", waartegen wij de arbeiders, de
jeugdigen onder hen vooral ten ernstigste
waarschuwen.
De ware godsdienst heeft met den gods
dienst der sociaal-democratie, en derhalve
met de sociaal-democratie zelve geen ge
meenschap.
Hier is een scheidingslijn die zich niet
laat wegdoezelen, een klove, welke niet is
te overbruggen.
13 Tpdï"L908~
Van geachte zijde maakt men er ons
attent op dat ook de chr. bewaarschool te
Middelburg een gemeente-subsidie geniet,
en wel van f 500.
Tafelgebed in de kazerne.
Dr. Wagenaar vraagt in de Kerkbode of
er in Bergen op Zoom, Vlissingen of Mid
delburg geen afdeeling is van de Chr.
OnderofScierenvereeniging die zulk een
bemoedigend succes had
Wij kunnen hierop niet antwoorden
doch wij weten wel dat in de artillerie-
kazerne te Bergen op Zoom de order is
voorgelezen dat er eenige minuten stilte
voor en na 't eten moet zijn dat die order
stipt wordt opgevolgdcn dat zij die van
deze stilte gebruik maken medewerking
genieten van hunne superieuren.
Geschiedt de aanvraag ook aan de garni
zoenscommandanten elders, dan komt ook
deze zaak wel op streek.
Maar zij is te ernstig om ze malkaar toe
te gooien, met een „toe vraag jij 't maar".
Wij moeten ten allen tijde wakende blij
ven tegen den geest der neutraliteit.
Wanneer twee hetzelfde doen is't niet
hetzelfde, is de gulden spreuk, laatst nog
door ds. Prins, van St. Maartensdijk, in ons
blad in herinnering gebracht.
Tegen die neutraliteit is door ons chris
tenvolk nu al een halve eeuw lang in ons
vaderland daadwerkelijk geopponeerd.
Tegen die neutraliteit heeft 't, ook door
zijn offeren voor de Zending, en 't steunen
eener christelijke koloniale staatkunde, ook
in 't belang van Indië, zijn waarschuwende
Btem verheven.
De conservatieve geest van doodzwijgen
moge daar al een weinig verdropgen zjjn
de liberale geest der neutrale school ter
veredeling ook van den Mohamedaanschen
geest, is nog gevaarlijksr. v
Dat is 't gevaar dat ook onze broederen
in Transvaal begint te bedreigen.
Volgens den Liberaal is overal, zoo in
ons land als in onze bezittingen, en ook in
't land onzer stamverwanten van Zuid-
Afrika, het Evangelie een verloren stand
punt dat hjj achter zich laat.
Jarenlang heeft onze energieke landge
noot de heer Emans, door dr. Mansvelt ge
steund, geijverd voor christelijk onderwijs
in Transvaal, en met grooten zegen.
Doch nu bereikte ons dezer dagen uit de
Liberale pers de tijding dat een clubje
„neutralen" te Pretoria tegen dien invloed
van het christelijk onderwijs begint op te
torueD, en den arbeid voor ons christelijk
beginsel bemoeilijkt.
Daartoe moeten mannen als Etnous en
Mansvelt worden verdacht gemaaktmoe
ten zij van allerlei lagere bedoelingen
worden beschuldigd.
Laat ons daartegen met al wat in ons is
opkomen.
Emous en Mansvelt verdienen ter wille
van hun edel pogen onze onverdeelde sym
pathie. Zjj mogen nog lange aan de spitse
staan in den strijd voor de positief christe
lijke beginselen.
Eet Evangelie van 't Kruis van Christus
is voor ons, als voor hen, de eigenlijke hef
boom der beschaving in Zuid-Afrika
Steunen wy hen door onze christen jorge
mannen op te roepen, om daarheen te gaan,
en de vrije chr. schoei daar te gaan helpen
bouwen en 't opkomend geslacht onzer
trouwe Boeren te helpen vrjj houden van
dien onnoemelijk boozen geest van het
Neutralisme.
Ook in Zuid-Afrika ligt de toekomst der
natie in de Christelijke School
Vrijdag werden een zestal kleine ont
werpen aangenomen. Daarna kwam a' weer
de visscherijwet en allereerst de vergun
ningen. Hst desbetreffend artikel was in
den loop der debatten door den Minister
gewijzigd, waardoor echter de redactie er
niet mooier op geworden was. Daarop
maakten dan ook enkele heeren aanmer
king. Vooral omdat er in alinea 3 ter ver
duidelijking woorden tusschen haakjes
waren geplaatst. Die haakjes moesten vol
gens de heeren Tydeman, De Gaer en Re-
gout eenvoudig weg. Dhr. De Gaer doet
daartoe een poging, die gelakte Nu komt
het vissehen mot «kuilnetten" ter sprake.
Totaal te verbieden in de Zuiderzee dit
vissehen met kuilnetten, ziedaar de leuze
van dhr. Duymaer van Twist. Met dhr.
Hugenholtz beeft hjj bij amendement een
nieuw artikel willen inlassohen om die
kuilnettenvisschsrij (kuilnetten tusschen
twee vaartuigon, achter of ter zijde van een
vaartuig aangebracht) op te doeken. De
quaestie was voor ,den afgevaardigde van
Steenwjjk zió belangrjjb, dat hjj ze niet bjj
algemeenon bestuursmaatregel, maar bjj
afzonderljjk wetsartikel wilde geregeld
zien. Het is reeds een oude geschiedenis,
van jaren her wordt reeds geklaagd, dat de
Zuiderzee els het wars leeggeroofd werd
door hst gebruik van die netten. Het vis
sehen daarmede werd dan ook bjj de wet
verboden. Acht jaren later werd het verbod
weer opgeheven. Ten mirste het vissehen
met den wonderkuil en kwakt uil. Doch nu
is c-r ook een vissehen met den dwarsbuil,
even verderfelijk, dat echter nooit verbo
den is. Nu deden de heeren Duymaer van
Twist en ook Reyne, afgevaardigden van
Steenwjjk en Kampen,van belanghebbende
districten alzoo, al het mogelijke, om de
Kamer vóór het verbod der kuilnetten te
stemmen. Zjj ga'en hoog op van de vsr-
woestiDg, welke door het gebruik dier net
ten onder de viach in de Zuiderzee wordt
aangericht. De visscherij gaat in schier alle
plaatsen langs de Zuiderzeekust achteruit.
Tn Bunschoten b. v. is het al bijzonder treu
rig gesteld volgens dhr. Boym»ar v. Twist.
Als de kuilnetten bljjven,"wordt dit nog
erger, want dat komt neer op uitsterving
der Zuiderzeevisscherjj. Verder trachtte do
afgevaardigde van Steenwjjk aan tetooner,
dat het rapport van dr. Redeke omtrent
deze zaak, hoe verdienstelijk ook, niet van
eenzijdigheid is vrij te pleiten, en wel, om
dat genoemde rapporteur te weinig contact
heeft gehad met de mannen der pvactjik, de
vissehers van beroep. De beer Eerf,Hoorn's
afgevaardigde, kwam tegen de beschou
wing van den afgevaardigde van Steenwjjk
op. Hij betwist 't verband door dhr. Van
Twist gelegd tusschen den achteruitgang
van de visscher jj en het gebruik van den
kuil en spreekt zelfs de profetie uit, dat
1908 een haring jaar bij uitnemendheid zal
worden.
De heer Ferf is daarenboven zoo vrjj te
zeggen, dat het araendement-v. Twist de
belichaming is van de hoogst overdreven
en opgezweepte actie tegen het builnot, dat
volgens den afgevaardigde van Hoorn, die
zjjn bewering met de noodige cijfers tracht
te staven, geen meerdere schade veroor
zaakt dan andere netteD. Verbiedt men het
vissehen met de buil, daa ook het vissehen
met andere netten. Van daar dat hij het
voorgestelde amendement met kracht be
streed, alsmede een subamendement van
den afgevaardigde van Kampen, om de ver
bodsbepaling door dhr. v. Twist bedoeld,
eerst een tweatal jaren na het in werking
treden der visscherijwet te doen ingaan.
Later zullen de discussies over de quaestie
worden voortgezet. Op een vraag van dhr
Van Kol 't was Vrijdag, dus vragendag
ten opzichte der behandeling van Toe
ankoe Mahomet Daoet, hoofd van het ge
slacht der voormalige sultans van Atjeh,
antwoordt minister Heemskerk in den
breede,welb antwoord hierop n eerkomt.dat
daze niet verbannen is, wjjl die straf voor
inlanders niet bestaat. Alle geldende voor
schriften zjjn tegen hem in achtgenomen,
zoodat or geen reden van klaoht is. Ook
vroeg dbr De Beaufort of er door de regee
ring stappen zjjn gedaan in het belang van
het behoud der N.zjjds kapel te Amsterdam
en zoo niet of dan da regeering rIs nog
voornemens is zulke stappen te doen. Min.
Heemskerk deelde o. m. te dien opzichte
mede. dat een ingekomen subsidieaanvrage
van het Koninklijk Oudheidkundig Genoot
schap te Amsterdam teneinde 'n vernieuwd
onderzoek naar den toestand van die kapel
in te stellen,door de regeering ernstig over
wogen wordt. x*
De sergeants fourier Ridder van de 3e
comp. 3e bat. is op verzoek aangesteld tot
sergeant bjj de 2e comp. 3e bet de ser
geant de Jonge van het 4e bat. tot ser-
geant-fourier bij de 3e oomp. 3e bat.de
sergeant titulair Saoié ven het 2e bat. tot
sergeant bij het 4e bat. en de korpcraal-
fourier Blok van de 2e oomp le bat. tot
sergeant bij de le oomp. le bat.
{Bergsche Crt.)
Wanneer ve»jaardagen van leden van
het Koninklijk Huis op Zondag vallen,
wordt den eeistvolgenden werkdag parade
gehouden, tenzij H. M. de Koningin mocht
bevelen, dat deze tooh op Zondag zal plaats
hsbben. Nu vait dit jaar de verjaardag
van Z K H. Prins Hendrik op Paasch-
Zondag. Ter gelegenheid van het Paaieh-
feest kan echter het gros der militaiien
reeds des Donderdags te voren, daags voor
Goeden Vrijdag, met verlof gaan, om <-p
Dinsdag of Woensdag daarna terug te bee-
ren. Daardoor zullen de garnizoenen in die
verlofdagen voor een groot deel zonder
militairen zijn, en zal er dus dit jaar van
wapenschouwing niet veel komen.
Het ligt in het voornemen van den
minister van oorlog dit jaar door de derde
divisie groote manoeuvres te doen houden
in Noord-Brabant, onder leiding van den
generaal-majoor A. J. Vetter, commf. vsn
genoemde divisie.
