NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No, 163. 1906.
Vrijdag 10 April,
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
VERZEKERING TEGEN WERKLOOSHEID.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers 0,02r'.
UITGAVE DER FIRMA
DE JONGE VERWEST
Gees
Deze verzekering het is door enkele
gemeentebesturen terecht ingezien moet
geschieden door saamwerking van ge
meentebestuur en vakvereenigingen.
Maar dan worden de ongeorganiseerden
niet geholpen. Hoe hierin te voorzien
Men heeft gemeend dit te kunnen door voor
hen spaarfondsen en epaarvereenigingen in
het leven te roepen. Elders trachtte men de
arbeidsbeurs er voor té spannen. Wederom
anderen lieten ook andere dan vakvereeni
gingen van den gemeentelijken bijslag pro
fiteered Maar al die pogingen hebben
goeddeels schipbreuk geleden. Totdat
Noorwegen er iets anders op verzon. In
Noorwegen is de werkloozenverzekering
door de landsregeering zelf ter hand geno
men. Denemarken en Frankrijk doen
desgelijks. Noorwegen en Denemarken
verstrekten de bijdragen uit de Rijkskas
rechtstreeks aan de nationale arbeiders
verenigingen.
Maar het Noorsche stelsel heeft de voor
waarden er aan verbonden dat ook niet-
georganiseerden uit de werkloozenkassen
zullen ontvangen.
De Haageche gemeenteraad heeft in zijne
verordening op de werkloozenverzekering
een artikel opgenomen en vastgesteld het
welk luidt als volgt
„De bijslag wordt gegeven bij uitkeerin-
gen van verenigingen, die voor dezeuit-
keericgen een afzonderlijke kas hebben,
tot welke kas ook niet-leden als deelnemer
kunnen toetreden. Als deelnemer aan de kas
eener vakvereeniging behoeven slecht3
toegelaten te worden personen, die tot het
betreffende vak behooren. Voor de in het
le lid bedoelde deelnemers mogen de bij
dragen aan de kas 10 pCt. of, behoudens
goedkeuring van het Bestuur, 15 pCt. hoo-
ger gesteld worden dan voor de leden
Met groote belangstelling zal door de
overige gemeenten in ons land worden ge
zien naar de werking van dit Noorsche
stelsel in de residentie.
Wel is daar in 't vooruitzicht gesteld dat
wel vele niet-georganiseerden tot de vak
vereeniging zullen toetreden, dooh dat blijft
tot nog toe een open vraag. En de vak
vereenigingen hebben van hun standpunt
gelijk dat zij tegen den drang om ook deze
niet-georganiseerden te helpen, opkwamen.
En ter andere zijde is het ook bedenkelijk
dat dwang wordt uitgeoefend op niet-
georganiseerden, indien zij geen steun
krijgen, wanneer zij niet zijn aangesloten.
De Voorhoede wees dezer dagen op nog
een paar bezwaren. „Zoo bestaat de kans",
(aldus deze Roomsohe schrijver) „dat vele
slechte risico's uit de respectieve vakken
zich als bijloopers zullen opgeven, en daar
door een onredelijk zwaren druk leggen
op de werkloozenklasseD. Dat aan de vak
vereenigingen een contie wordt opge
dragen over ongeorganiseerden, welke zij
niet voldoende kunnen vervullen. Dat ten
slotte bij loon- eo andere oorflioten in de
arbeidersbeweging er onderlinge heftige
strijd zal gevoerd worden tussohen elemen
ten die op ander gebied genoodzaakt zijn
samen te werken. Voor de R.-K. vakbe
weging bestaat daarenboven nog het be
zwaar, dat de aanraking met socialistische
en auarohistisohe elementen onnoodig
wordt bevorderd. Al deze bezwaren zijn
m.i. ernstig genoeg, om ieder den raad te
geven laaf u niet te spoedig overhalen
om de Haagsehe proefneming te volgen''.
Overigens kunnen wij met belangstelling
de werking van het Noorsche stelsel, gelijk
dit door 't Haagsohe gemeentebestuur is
overgenomen, wordt na gevolgd, afwach
ten, om er later op terug te komen.
9 April 1908.
Het wetje op het blijvend gedeelte loopt
goed. Alleen is 't jammer dat 't geld kost.
Het is terecht door een der rechtsche
bladen opgemerkt dat 't een rouwkoop is,
dien men aan 't vorige vrijzinnige kabinet
te danken heeft.
De Middelburg sche Courant heeft bereids
den staf gebroken over de Zeeuwsehe afge
vaardigden,die met uitzondering vanPatyn
voor dat ontwerp hebben gestemd.
Zij zal dat bij de verkiezingen in 1909 te
pas brengen.
De Nieuwe Zeeuwsehe heeft reeds zeer ter
snede opgemerkt dat de Middetlurgsche
dan de candidatuur van den heer Lohman
niet zal mogen bestrijden.
Deze toch stemde in „den nacht van
Staalvoor de begrooting van minister
Staal, en een jaar later ook voor de begroo
ting van minister v.Rappard,in afwachting
van diens plannen.
Geheel in de vrijzinnig-democratische
lijn dusterwijl van de vrijzinnig-demo
craten nog de helft aan den val van laatst
genoemden minister mede schuldig staan.
Het zal ons derhalve benieuwen, hoe zij
't met de bestrijding van de rechtsche can-
didaten, met dat blijvend gedeelte als argu
ment, in 1909 zal klaar spelen.
Maar nu den he6r Hcnnequin, roept zij
uit. Die heeft ook al voor dat wefje-Sabron
gestemd. Wat zullen de kiezers in Oostburg
daarvan denken
De Breskeniche Courant heeft ook met
deze vraag een loopje genomen.
„Dat de Midd. Crtzoo zegt zy, „in
dezen hare gevoelens niet bloot legt, be
hoeft niet te verwonderen, by de eigen
aardige houding, meermalen door haar
aangenomen, in zake de Provinciale ver
kiezingen, als deze 't district Sluis gelden.
„En als de Kamer stembus in het zicht
komt, och,dan gaat over het uitbrengen der
stem van nir H. 'n spons en de liberale kiea-
vereenigicg, die vrijwel de lakens uitdeelt,
kar, nu zy niet meer is aangesloten by de
Lib. Unie, en haar daardoor de weg is ge
opend ieder vrijzinnige,van welke nuaneee-
ring ook, ta candideeren, den heer H. met
open armen weer ontvangen.
„En dat men inderdaad de politiek der
spons toepast, willen we nog eens in herin
nering bresgen, dat by de Kamerontbin
ding van 1894 mr. H. andermaal werd aan
bevolen, omdat hy o. a. zooveel voor het
kanaal van Philippine had gedaan. Op zich
zelf moge dit ijveren prijzenswaardig zijn,
het valt toch niet te loochenen, dat zulk een
motief toch k6useh niet allereerst mag aan
gevoerd worden, by een politiek vraagstuk
als de kiesrechtuitbreiding, waarom 't toen
giug.Zal mendus nar H. niet bijzonder hard
vallen over zijne uitgebrachte stem, dan
behoeft dat niet te verwonderen.
„We wilen die verwachting met een
voorbeeld illustreeren.
„Men wete dan, dat in one district thans
een vrijzinnig orgaan bestaat, dat blijkbaar
met instemming, de bestrijding van bet
noodwetje tot handhaving van het blijvend
gedeelte uit Het Handelsblad overnam, doch
geen enkel afkeurend woord wijdt aan de
aanneming van hst ontwerp, en allerminst
over de stem die mr. 11er vóór heeft uitge
bracht.
„Ziet, als nu de Midd. vraagt, hoe de kie
zers in Ze6uwsch-Vlaanderen er over den
ken, dan zal het antwoord daarop vrij vaag
moeten luiden, als zelfs 'n orgaan, waarvan
men althans eenige voorlichting zou mogen
verwachten, daarover geheel zwijgt.
„We denken dat de toegepaste praktische
politiek in dit district wel weer zal mee
brengen om over de houding van don afge
vaardigde niet anders te doen dan te denken
en gelijk de Midd. zelve doet, voor zich te
houden hoe men er over denkt".
Naar aanleiding van hst berichtje in Het
Centrum omtrent mogelyke instelling van
een tiende ministerie (onderwys) slaakt de
Middelburgsche Crt. de verzuchtingDns
weer zooveel traktement en pensioen meer
te betalen
Alsof men daar aan die zyde zoo bang
voor was
Het achtste ministerie (waterstaat) is in
gesteld onder den liberalen minister Kap-
pey'neen het negende ministerie (land-
bovw) onder het vrijzinnige ministerie-De
Meester.
F. P. D HÖU, Ie Middelburg.
«Esra»wsr<s
Bovendien als 't noodig hlijkt bij de
groote uitbreiding van werkzaamheden en
verplichtingen, wat valt er dan tegen te
zoggen
Wij gelooven overigens van 't berichtje
nog niet zoo heel veel.
Nu aan Binnenlandxc.he Zaken da afdee-
iiag Waterstaat (in 1877), en de afdeeling j
Arbeid (in 1905) onttrokken werd, zou er
by de wegneming van da afdeeling Onder
wijs Diet zoo veel meer overschieten, dat
wij er een minister van binnenlandsche
zeken op na behoeven te houden.
En dit zou gekheid zijn.
Overigens herinneren wy dat van antire
volutionaire zijde nooit veel is gevoeld voor
uitbreiding van het aantal ministeries.
Keuchenius heeft altyd tegen de instelling
van het 8 e ministerie geprotesteerd en dr.
Kuyper heeft 1901 van de 8 zeven
willen maken door de vereeDiging van Oor
log en Marine tot één ministerie van lands
verdediging dit is echter afgestuit op
practische bezwaren van militaire zyde.
Overigens zyn wy het met de Middel
burgsche eens hoe meer ministers, hoe
meer traktement, althans pensioen.
Daarom'hebben wy het in 1903 zoo be
jammerd dat 't actieve, vruchtbaar werk
zame ministerie-Kuypp» door de vrijzin
nige leugenoanopagne van de baan gedron
gen en door een ziekelijk ministerie van
vrijzinnige fclour vervangen moest wordaD.
Zoo kregen wy weer 8 ministers meer
met tot hun spaden dood een flink rijkapen-
sioen.
No 1 VeegeBS, die volgons de vrijzin
nigen zeiven, al heel weinig heeft tot stand
gebraakt, heeft zyn eerste aandeel by
koninklijk besluit al te pakken.
V
Buste in het roode kamp
Het Volk is er in denjl laatsten tijd als
de kippen bij orn, als zij eens een anti
revolutionair hoort pruttelen, dat in haar
kolommen te vermelden. De indruk aaoel
dan natuurlijk gewekt, dat het er met do
anti-revolutionaire partij slecht voorstaat.
Het zou niet moeilijk vallen die taktiek
eens tce te passen op de soc.-demooratische
partij. Wat zeggen de pruttelaars in haren
kring Zij hebben een weekblad opgericht,
Dc Tribune. Ia dat blad schrijft de heer
Ceion
Onze partij is zwak, onze actie onbeteekenend,
ODze werfkracht verdwenen, ons beginsel ver
zaakt, onze strijd verkracht door allerlei politiek
gescharrel. De partij, waarvan geprofeteerd kan
worden, dat Franeker binnenkort haar sterkste
district zal zijn, heeft haar karakter ingeboet,
heeft haar strijd verdoezeld tot een strijd om
kiezers, in stede om partijgenooten.
De heer De Levita oordeelt al ongeveer
evenzoo. Hij meende dat het socialisme
in Twente dood was, of zoo goed als dood.
Dat haalde tenminste Het Volk uitzijn
woordenen toen hij tegen deze gevolg
trekking opkwam, haalde Ht Volk het
volgende aan wat hij geschreven had
»Ik zag, gaandeweg, veel arbeiders, maar het
waren vreemden. Ik las niets in hun gelaat en
in hun oogen van het ontwaakt zelfhewustzijn,
van het begrijpen van hun eigen leven, van
het zeker-bewustgaan naar vooruitgeziene toe
komst. Er was niets van die gezichten te lezen,
dan onverschilligheid: Nitzewo. Zoo zien over
al de aibeiders er uit".
Op de vergadering (zoo gaat Het Volk
voor'.) zag de L. vele „apatische gezichten".
„De aandacht was er wel, maar het was
er koud en kil".
De indruk was zoo, dat de L. sohrijft
»Den volgenden morgen vluchtte ik met den
eersten trein weg".
Een ander schreef, dat de toestand in
andere streken van ons laad al weinig
beter moest genoemd. Hij beweerde:
Als ik moet lezen, dal in de stad Groningen
geen besluurdersbond kan blijven staau, dat
een ^partijgenoot" let op het merk van
Purmerend onderkruiper wordt te Krommenie:
dat op het platteland de afdeelingen weer uit
den grond worden gestamptdat te Enschede
voor een Provinciale Statec-verkiezing een par
tijgenoot het niet eens tot een herstemming
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cenv.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
kan brengen, dat blijde dorair.és in Friesland
cursussen houden over de slechtheid van het
historisch materialisme dat tallooze afdeelingen
ten platten lande alleen in naam bestaan, en
andere in provincie en steden lijden aan ver
gevorderd verval van krachtendat »Het Volk"
beroerd langzaam aan lezers wint en dat Cir-
sium in een Zaterdagavondpraatje slechts met
teleurstelling kan spreken over den groei van
het N. V. V. dan nou ja, dan begin
ik te piekeren, wat er toch wel niet-in-orde is
in onze partij.
Voorts is er nog een klaagzang van
mevr. Roland Holst. Volgden wij nu de
taktiek van Het Volk, dan zouden we het
hierbij laten. Nu echter deelea we nog
mede, dat het blad oordeelt, dat de toe
stand der partij lang zoo slecht niet is.
Integendeel, er is vooruitgang.
Maar die klagers dan
L;egen zij dan
Och neen, maar zij zijn zegt Het Volk
van 4 April bedillers en pruttelaars
„die jaren lang zich aan alle werk ont
trekken en alleen boven water komeu, als
zij meenen dat er wat te pruttelen vaU".
't Is nu maar de vraag welke opvatting
de juiste is, de Vliogensohe of deLevitisoht P
Beapottelyk sa somwijlen 't gaaol der so
ciaal-democraten met theorie en praktijk.
Ais men ze zoo hoort over koelies en Joon-
slavet), over uitzuigers en speknekken (zie
Hei Volk van heden) dan zou men zoe z< g-
gen een sociaal-democraat st6int uit liefda
voor de men seheu v&n eerstgenoemd soort
nooit op een aandidaat van laatgenoamd
kaliber.
Msar in de praktijk blijkt datvvel anders.
Denk aan 1905: Kamerverkiezing!
Herinner u de Statenverkiezing iu En
schedé (Van Heek).
Lot, morgen eens op de Statenverkiezing
in Rotterdam.
Zie naar Vlissingen,
Maar zie wat nog mooier is naar
Den Haag, waar de vrijzinnige candidaten
met behulp der socialisten drie Roomsche
zetels inpalmden.
Zelfs de „Hoefijzer''-redacteur van liet
Handelsblad ergert zich aan zulk spel, als
de verkiezing deze week in 's-Gravenhage
I te zien gaf.
Hij schrijft: „Da uitelsg zou ons geen
aanleiding geven tot commentaar, ware bet
niet, dat uit de cijfers vrij duidelijk blijkt,
dat nagenoeg al de socialistische stemmen
op de beide vrijzinnig-democraten zijn
overgegaan Ook op den heer Doen.
Dit laatste nu heeft iets piquants, als
men weet dat do heer Deen een van onze
Indische „petroleum-koningen" is, eon van
de „Koeliehouders"(in welke hoedanigheid
hij in een socialistische vergadering dan
ook was afgetakeld! en hoofd van de
„Kongsie-Deen" die door dbr Van Kol in do
Kamer is voorgesteld als het gruwelijkste
van heel het Indische kapitalisme.
„Ia Holland bleekt die afzichtelijkheid
er wel af, naar 't schijnt. De socialistische
verkiezingspi act ijk, is trouwens wel meer
niet zoo bar gebleken als de eocialietische
th'orie.
De leden onzer Kiesvereenigiugen vinden
elders in ons blad een oproep van de keeren
De Wilde en Rutgers, beproefde antirevo
lutionairen, oru hunne meening te zeggen
over da statuten van het Centraal Comaé,
en aan te geven wal vorens hen verande
ring behoeft.
De Standaard ster nt dezen oproep.
Zoo toch, zegt zij, kan m"n te weten
komen, welke bedenkingen in de praktijk
tegen odzö statuien gerezen zijn, on welke
denkbeelden omlrent hunne herz'ening in
den boeiem vao ot.s volk leveB.
Laten derhalve alle kiesvereenigiogen
aan dezen oproep g»hoor gever, en duide
lijk (e kennen geven, wat zo in ouze
organisatie weneeheD gewijzigd te zien.
Mits de fondamenten onder het gebouw
niet worden losgewrikt, kan in den boven
bouw zeker veel veranderd en verbeterd
worden.
Wij steunen dezen oproep van harte.
Aan alle gemok over gehreken en ver
ouderde bepalingen kan nu een einde
komen. En daarmede san de valsohe voor
stellingen die in en buiten onze partij rond
waren, ook omtrent de bevoegdheden der
pers die zich, om de goede orde, houdt
bij 't partjjverband, met inachtneming der
beginselen
Want ook dit wordt aan de orde gesteld:
of het niet noodig wordt ons Program van
Beginselen op bepaalde ponten te ver
scherpen.
Hier is nog een voorbeeld van dubbel
rijm. Wij hebben 'm vroeger met meer
andere ook nog eens in onze courant ge
had, hij is, volgens Het Handelsbl., uit het
Vliegend Blaadje „in Utrc-oht bij de herstel
ling der Bisschoppen in Nederland bekend
gemaakt in 't laatst van Maart 1853".
Ik zweer volkomen af L)ie houdt der Room-
Den Bijbel tot aan 't 1 sche wet
graf Is in miju hart gezet
En ik belach, bespot j De kerkdienst en de
Het Gereformeerd ge- j mis
bod i Gaat zeker en gewis,
En ik vervloek veel Al 't priesterlijk ge-
meer I slacht
De Gereformeerde i Bescherm ik met mijn
leer macht
En uit mijn hirs snoet Hij die het Pausdom
voort, 1 dient
Die naar den Bijbel Blijft altijd mijnen
hoort vriend
En die den Bijbel Dat hij den Hemel erf
roemt
Die is misschien ver- Die Roomsch blijft zoo
doernd. hij sterft..
Jk. 2M D M O U W 7"
De Husmaend.
II
De husmaendskinderenle9ren reels ah
kind de verschillende werkzaamheden op
den akker en in den veestal en zyn later,
als ze overvloedig zyn geworden in't kleine
bedrijf, als werkkrachten voor den land
bouw van veel meer waarde dan die, welke
uit den geen grond bezittende stand gebo
ren zyn. Maar dat niet alleen.
Bij alle jonge mannen, geboren uit en
grootgebracht in den huamandastand, is 't
streven aanwezig om later ook zelfstandig
husmaend te werden.
Deze jonge mannen hebb3ü een doel, dat
alleen bereikt kan worden door spare a
De gewone arbeiders hebben daaren
tegen gewooiilyk geen doel, met 't natuur
lijk gevolg, dat ze bij den dag leven en ia
tyden van groote verdienste veel verteren,
om in schrale tijden gebrek te lijden.
Dit is door de landbouwers zeer goed be
grepen en zij hebben ook het hunne er toe
bijgedragen om den husmaeudsstani ta
steunen.
Het is vooral sedert den tyd, dat het var-
e oni ging si even zich in den landbouw heefc
ontwikkeld, dat de husinaeud zeer zyn
vooruitgegaan.
Was het hun vroeger vrijwel onmogelijk
hunne producten in zoodanige kwaliteit en
hoeveelheid ter markt te brengen, dat zij er
een goeden prijs voor konden bedingen,
thans kunnen zy zeer goed, dank zy de coö
peratie, conourreeren met de groote grond
bezitters. Even goed als deze, profiteert de
hustnand van do voordeelen der nieuwste
uitvindingen op technisch gebied en van
den verkoop in het groot. Hij levert zijn
medk asm de coöperatieve b riet fabrieken,
zijn varkens aan de c- operatieve varkens
slachterijen en zyn eieren veelal aan d©
eiei export-ver eenigingen.
Vroeger werd dleen goed melkvee ge
vonden op de grootere boerderijer, waar
men het vee hun vei beteren door het hou-
d-n van goede stieren, terwijl de husmaud
vaak genoodzaakt was zyne koeien re is ten
dekken door stieren van slechte kwaliteit.
Thans, door het oprichten van fAwrreti-
gingen, is dit geheel ver ander i. Nu word o
de beste melkkoeien niet mem ge- oe 'eu op
de groote boerderijen, maar bij de t-us-
maend. De gelegenheid, om zijn vee to .er-
