*n
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
xx
xx
ING.
No 160. 1908.
Dinsdag 7 April.
h. j. TICHELMAN.
HISTORISCH
•a a»
"gang.
CHRISTELIJK-
ioes
8
rlijk's Bank,
iï'i ziienT
n Moeder,
rde Knecht
leid
22e
Buitenlanüssh Overzicht.
8.
jjosito. Rente-
ns 37» pCt.
AGO
I met Mei
Isknecht
)WEG, Mr. Smid,
r.
tfeostbode
eidl
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. 1 DE
f. P. D'HUÜ
IGE-VERWEST. 'e Goss
m Middelburg,
PRIJS DER ADVERTENTIES
1L. jSL S bouw.
UIT DE PROVINCIE.
II e e is t s z a k e 11.
I
5LEN.
kousen en
Irnden, Ge
lraden, Das-
fanchetten,
tren, Col
effen en
I itrage Lin-
I, Servetten, j
Jddoeken,
ley's Stoff-
I, vreemd Geld,
deposito's
3 maand.
3 <l3
opaeggrag
lis der Herv. Gem.
bstand, N. H., z. k.,
lost en inwoning
Isten te zoeken.
SEN.
leid met Mei
IISSER, Seroos-
pvraagd
I aartsdijk.
fei
ll^necht
lOD, Veerscheweg,
a.s.
benoodigd.
tres: een Karn-
by J. "WISSE,
Mei
istbode
^ejuffr. SALOME,
i n g e n.
|igd
VISSER, Coosje
s sin gen.
|f met Mei
LL, V e e r e.
PELISSE Cz., Se-
urg.
-Verwest - Ooep,
LB*
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. f 1,25.
Enkele nummers0,02'.
YLISSINGEN III.
Voor de herstemming op Donderdag a.s.
blyven wij aanbevelen
6 April 1908.
Vaccinatie.
In Thiemes Nieuw Advertentieblad schreef
de correspondent van het Semarangsche
blad De Locomotief van uit Soerabaja het
volgende, overgenomen in De Natuurvriend.
wOnlangs is bij de inenting van een kind
iets gebeurd, waardoor het vertrouwen dat
de inlanders, althans velen, in de vaccinatie
stellen, voor een groot deel werd te niet
gedaan. Van een assist ent-wedono kregen
de ouders bevel om hun kinderen aan een
vaccinatie te onderwerpen. Dit gebeurde
dan ookeen kind werd ingeënt, maar niet
alleen, dat op de geprikte plaatsen de pok-
puistjes opkwamen, het geheele lichaam
werd met de venijnigste pokben bedekt.
Onder zeer verhoogde temperatuur en de
hevigste smarten bezweek het kind. De
ouders waren woedend op den assistent-
wadono en dreven het zoo ver, dat een aan
klacht wegens moord by het bestuur werd
ingediend. Men had de grootste moeite om
hen van de onschuld vau den inlandschen
ambtenaar te overtuigen.
Naschrift.
Wy kunnen ons zeer goed voorstellen,
dat men de grootste moeite had de ouders
tot kalmte te brengen. Men vergete even
wel niet, dat ze tegenover een hunner
hoofden stonden, doch als de assistent-
wedono zyn handen in onschuld waschte,
wie was dan hier de schuldige F Die zal er
toch wel geweest zijn F De officieel© weten
schap natuurlyk niet! Misschien was de
koepokstof niet smerig genoeg.
Poerwabarta, 29 Jan. 1908, J. R".
België.
Het Gongo-vraagstuk zal deze week of
d« volgende in de Kamer beslist worden.
De Congo is niet, zooals sommigen mee-
nen, ontstaan op de conferentie van Belgen
in 1835. Toen bestond hy al. Den 32 April
1884 hadden deVereenigde Staten de inter
nationale Congo-Compagnie erkend als
zelfstandigen staat. Den volgenden dag
deed Frankrijk hetzelfde. In November
daaraanvolgende deed zulks ookDuitsch-
land. Een week later werd het Belgisch
Congres geopend; doch nog in diezelfde
•week erkende ook Engeland dien staat en
een maand later volgde Italië ditvoorbeeld.
Den 23 Febr. 1885 hadden reeds 13 of 14
Staten den Congo-staat als onaf hankelyken
sommige zelfs als bevrienden staat erkend.
Het Congres had derhalve slechts het feit
te boeken dat de Congo-staat er was. Het
deed dit met betuiging van hulde aan den
Koning van België voor diens krachtig
initiatief en beheer van 1876 tot 1884.
Koning Leopold was dus al souverein
over dien Staat, eer het Congres van Berlijn
hem als zoodanig erkende.
In den vrijen Congo-staat zyn de inboor
lingen, de //zwartjes" niet zoo zwaar ge
drukt door harden arbeid als in verdere
dealen van het Congogebied in O.-Afrika.
In deze laatstgenoemde streken heerscht
het wreedst denkbare statensysteemaan
het caoutchouc, dat in de uitgestrekte,
diehte bosschen aldaar gewonnen wordt,
kleeft bloed en tranen van de arme inboor
lingen.
Gelakkig dat de ZendiDg ook daar steeds j
dieper doordringt en er den weg effent voor
de beschaving. Moge België zioh zijn nieuw
bezit waardig toonen, door de inlander! op t
te beuren uit hun diepe ellende, en lang-
saam maar zeker in dit rjjke land een
beteren toestand voor te bereiden
Overigens is het in de Kamerzitting van
Vrijdag ter behandeling van de vraag wan
neer de zaak aan de orde zal worden ge
steld, vrij warm toegegaan. Toen de
minister-president Sohollaert voorstelde,
dit op Woensdag te bepalen, protesteer de
Jauson (radioaal afgevaardigde voor Brus
sel) tegen deze haast. Het is een leugen en
laster, zeide hij, dat Engeland de afhande
ling der zaak vóór de verkiezingen verlangt.
In elk geval moet men eerst den tijd hebben
het lijvige rapport der commissie van XVII
te bestudeeren. Hij verlangde daarom dat
het begin der behandeling nog acht dagen
later zou worden gesteld. Andere liberalen
sloten zioh hierbij aan. De socialist Dem-
blon begon nu een lange rede vermoede
lijk tot inleiding van het door de socialisten
beloofde obstruotionisme, waarop Sehol-
iaert uitstel tot 14 April toezeide. Maar
14 April is een Dinsdag en interpellatiedag
de socialisten protesteerden daarom heftig.
Het debat werd voortdurend rumoeriger en
toen de socialist Pepin het woord vroeg,
hieven de olerioalen een gehuil aan, dat
minutenlang duurde.
Ten siotte is men het over 15 April
eens geworden.
Een oommissie van XIII leden zal in
den Senaat benoemd worden overnemings-
ontwevp en de koloniale wet te onder
zoeken. De commissie zal bestaan uit 8
leden der rechter- en 5 der linkerzij.
In eon interview heeft de socialistische
senator Pioard verklaard, dat hij voor de
overneming zal stemmen, al moest het hem
zyn zetel kosten. Ook de liberale sena
toren van Antwerpen zyn voor de over
neming.
Duitschland.
De D uitsche-Ry ks v ereenigingswet, waar
om zooveel te doen is geweest, die zelfs
bijna aanleiding gegeven heeft tot het uit
eenvallen van het „blok", is gisteren in een
tweede lezing in den Ryksdag behandeld.
Men zal zich herinneren dat het ontwerp in
eerste lezing het beruchte artikel 7 bevatte
hetwelk gebiedende het gebruik van de
Duitsche taal in openbare vergadering
voorschreef. Men weet ook dat in den tus-
sohentijd een schibbiDg over dat artikel tot
stand is gekomen tueschen de behoudenden
en de vryatnnigen, die voornemens waren
geweest, om artikel 7 en daarmee de heele
wet te laten valien.Toch werd nog gevreesd
dat vele liberalen niet tevreden waren over
de schikking, door hun leiders getroffen, en
dat zy tegen de wet zouden stemmen; even
wel dat is anders uitgekomen, de partyen
van het „blok" hebben eensgezind vóór de
schikkingsvoorstellen gestemd, die der
halve zyn aangenomen met 200 stemmen
van het blok tegen 179 van Centrum, Polen
en socialisten.
De uitslag werd met daverende toejui
chingen door de moerderheid begroet.
Het is ons een raadsel hoe vrijzinnigen,
tegenstanders van dwang, zoo iets doen
kunnen.
De Duitsche regeering maakt toch nooit
de Polen tot Duitschers, al tracht zy hun
taal te verdringen. Daar zal 't volk wel voor
zorgen.
Portugal.
Zondag zijn de verkiezingen voor de
Cortez gehouden. Van den uitslag weten
wy nog niets Wy zyn erg bonieuwd hoe
veel progressisten en republikeinen er ge
kozen zullen worden. Van deze laatsten
zijn er 85 candidaten voor 146 districten.
Uit de Tweede Kamer.
Vrijdag werd de Visscherij-wet in be
handeling genomen, de Visscherij-wet, het
product van verschillende ministers, welke
nog maar zoo zoo is en nog alles behalve
voldoet. Toch is hst belang van de san-
nemiog groot, omdat daarmede de ver
ouderde wet van 1857, die nota bene nog
jacht en vissciierij vereenigde, ban opge
borgen worden. Volgens dhr. Regout, die
op aanneming aandrong, breagt't huidige
ontwerp ten minste centralisatie zonder tot
doodende eenvormighoid te moeten leiden.
En al wordt nu ook geklaagd, dat te veel
bij bestuurs-maatregei in deze materie
wordt geregeld, dhr Regout en ook minis
ter Talma zijn van meeuing, dat juist bij
deze zaak, de visschery, waarvan men
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
vati I—-5 regels 40 cent, iedere regel meer s cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere reget
meer 10 cent.
eigenlijk gezegd nog niet heel veel afweet,
zulks een voordeel is, omdat men door veel
by bestuurs-maatregei te regelen, groote
moeilijkheden ontloopt. Wilde men alles
by de wet regelen, dan kwam men er nog
in jaren niet. Daarenboven kan men ge
makkelijker een bestuurs maatregel, zoo
noodig, veranderen dan wel eaue wet. Dit
stemde ook dhr. Ragout toe, zoowel als de
andere sprekers, doch de fgevaardigde
van Helmond, wien de verbetering van
onzen vischstand zeer ter harte gaat, een
belang, waartoe dit huidig ontwerp veel
kan bydragGn, had niettemin zijne bezwa
ren hij acht o a. een betere regeling
noodig ten opzichte van de afzonderlijke
vischwateren en van het vischrecbt zoo
wel als de heer Royne van Kampen, die
meende dat te veel aan 't uitvoerend gezag
in dezen ia toevertrouwd. Zoo wordt vol
gens dezen afgevaardigde in het ontwerp
de geheele regeling van de kustvisacherij
aan dsn minister overgelaten. Dit laatste
is ook een grieve van dhr. Tyieman, die
den minister den raad gaf, by de weten
schap, dat men nog niet alles van de vis-
scherij afweet, toch niet te veel het oor te
leenen aan de klachten en groote woorden
van beroepsvisschera bij het nemen van
maatregelen tegen het uitmoorden onzer
binnenwateren, want, zoo sprak om. de
afgevaardigde van Tiel, in die visschers-
pariementon weet men 't algemeen belang
niet juist te bepalen en geldt daar 't eigen
belang plus ééa. Wetenschappelijk onder
zoek is er ook nog. Eu dat vooral moet
beslissen in zake de te nemen bestuurs
maatregelen. Over 't algemeen neemt men
het in ons goede land met zyn 124.000 B A.
vischwater ten opzichte van de visschery
zoo nauw niet. De binnenwateren worden
uitgemoord Het stroopen is een bedrijf
geworden. Er zijn benden die het gansohe
land door trekken van noord tot zuid.
Zelfs het Brasemer meer is door die stroo-
pers niet ontzien. Er is gemis aan steun in
da wet, gemis aan toezicht. Ook bomt
daar by de vervuiling der wateren.
Ja, zegt dhr. Bos, die vervuiling der wa
teren dient met kracht te worden tegenge
gaan. 't Zyn haast openbare riolen gewor
den. In Amerika heeft men een geologisch
bureau, om naar middelen te zoeken, om de
vervuiling van vischwater tegen te gaan.
Zoo'n middel zou meer waard zijn meent de
afgevaardigde van Winschoten dan de ge
heele visschery wet. Want anders gaat er
een sink nationaal vermogen verloren.
Van een denkbeeld door dhr. Regout te
berde gebracht, de gpriehning van vissche
ry vereenigingen, waartoe men gedwongen
zou kunnen worden toe te treden zooals
de „genossensckaften" ia Duitschland
om zoo tot eene gemeenschappelijke behar-
tigiug van de vissch8rij to komen, waarvan
ook minister Telma niet afkeerig blaeb,
wilde dhr. Bos weinig hoor en. Van dwang
in dezen verwacht deze afgevaardigde to
taal niets.Wel van vry willige vorming van
vissehcrijvereenigiDgen.
Over 't algemeen gaven da besprekingen
geen blijk, dat de wet op de visschery, hoe
wel allerminst nog een ideaal, zal afge
stemd worden. Blijkbaar wil men roeien
met de riemen, welke men heeft. Het doel
is uitstekend n. 1. de visschery te bescher
men als bedry'f, een doel, dat reeds in 1887
door den toenmsligen minister van water
staat Bastert werd nagestreefd minister
Talma herinnerde er nog aan maar naar
welks verwezenlijking sl dia jaren tever
geefs werd uitgezien. Nu is er kans, dat een
langbegeerde wet, zij het ook eenigszins
gewijzigd e aar de inzichten der Kamer, in
li6t Staatsblad zal verschijnen.
Afkoop van tienden.
De beweging om te komen tot afkoop van
tienden is overal toenemende. In l&ndbouw-
vereenigingen worden de belanghebbenden
nader omtrent de huidige tiendwet inge
licht en aangespoord voor 1909 de tiend-
blokken af te knopen. Door vrijwillige af
koop van het tiendrecht voor 1909 kan men
zich voor veeel omslag vrijwaren. Waai;
doze tot stand komt, betaalt 't Ry k aan den
boffer een premie van vier procent van den
verkoopprijs by billijke overeenkomst.
Tevens zijn aan den afkoop voor 1909 ver
scheiden voordeel en verbonden. Bij minne
lijke overeenkomst tsch kan men veel meer
bereiken, vooral als het recht twijfelachtig
is. Nh 1909 zijn deze overeenkomsten niet
meer mogelijk. Waar polderbesturen en
landbouwvereenigingen in deze de aange
wezen lichamen zyn, dio hot initiatief moe
ten nemen, is de hoop gewettigd,dat krach
tig de hand aan den ploeg zal worden
geslagen om de tiendpliehtigen de belang
rijke voordselen te doen genieten, die de
nieuwe tiendwet aanbiedt.
Ten gevolge van onvolledigheid en on
juistheid, bijna zeiden wij waardeloosheid,
van 'e verslag in ons vorig no. van de ver-
gadering van den Polder Walcheren, zijn
wij genoodzaakt eenige verbeteringen aan
te brengen. De begrooting over 1908 be
droeg niet f 4189,49, maar f 418920,49 in
ontvang en uitgaaf met een post voor
onvoorzien ad f226,65. Wat de me.dedee-
ling omtrent vervaldagen betreft, hiermee
zijn bedoeld de vervaldagen van het eAy'A;-
geschot, hetwelk bepaald werd op f 14 per
hectare sohotbaar en f 5,80 per hectare
vrijland.
Middelburg. Zaterdag 4 April aijn de
miliciens, die daarvoor in de termen vielen,
opgekomen voor den tijd van 4 April tot
25 Juli 1908 voor eene premie van f 120.
Van het 2e bat. 3a reg. inf. werden heden
een 19(al hunner gedirigeerd op Vlissingea,
teneinde aldaar bij het 4e bat. te worden
gedetacheerd om het tekort aldaar aan te
vullen.
Op 27 April a.s. zullen van het 2e bat.
3e reg. inf. 2 onderofficieren, 1 korporaal
en 20 soldaten, waaronder bet noodige
keukenpersoneel, op Neuzen worden ge
dirigeerd, teneinde aldaar behulpzaam te
zijn bij de door de Landweer te houden
oefeningen van 4—9 Mei en 1116 Mei a.s.
Middelburg. De sergeant-majoor-admi
nistrateur Haverkorn, van het 2e bat. 3e
reg. inf. alhier wordt op 1 of 15 Mei a. s.
bevorderd tot adjudant-kwartiermeester.
Rilland Bath. Het 6-jarig zoontje van
A. V. heeft Vrijdag bij het slootjespringen
ten gevolge yan een val een arm gebroken.
ierseke. Vrijdagavond te omstreeks
half elf unr werd deze gemeente in op
schudding gebraobt door het geroep van
brand. Spoedig bleek dat een houten berg
plaatsje achter de woning van T. v. d. Have
in vlammen stond. Met al wat er in was
werd het schuurtje een prooi der vlammen.
Twee varkens en eenige konijnen kwamen
in de vlammen om. Oorzaak onbekend.
(Dit bericht ontvingen wij Zaterdagavond
11 uur. Voortaan worden te laat ontvangen
berichten ter zijde gelegd. Red.)
Ierseke. Vrijdagavond omstreeks 5 uur
had de hoogaorts Y E 79, schipper A J.
Dij kwel, het ongeluk cp de Stavenisse
Slik ka of het zoogenaamde Scheid zijn
gi-bwle tuigage overboord te zeilen, ten
gevolge van de hevige wind en hoogeaeeën.
Gelukkig wss hulp spoedig sanwesig en
gegeven door da hoogaarts Y E 4 van den
heer Lindenberg, schipper J. Griep, welke
bovengenoemden schipper op sleeptouw
nam en naar de Tramhaven Zijpe sleepte.
Wonder boven wonder liep alles zonder
persoonlijke ongelukken af.
Kortgene. Ten einde bezoek van be
langstellenden te bevordeien zal a.s. Vrij
dagnamiddag, ter gelegenheid van de vee-
maskt alhier, in de school gehouden worden
de tentoonstelling der teekeningen door de
leerlingen der Arobaohteteekenschoo! in
den afgeloopen wintercursus verras digd.
Daarbij zal tevens worden uitgewezen, wie
der leerlingen van elke klasse de door het
bestuur beschikbaar gestelde prijzen als
de beste teekenaars zullen worden toege
kend. Naar ons werd medegedeeld zijn
op de aanvragen om subsidie voor die
school aan de gemeenten Cviijnsplaaf, Kais
en Wissenkerke reerls gunstige beschik
kingen ontvangen van beide eerstgenoemde
gemeenten. De gemeente Colijnsplaat ver
leent een subsidie van f 10, en de gemeente
Kats van f5 per jaar.
Wissenkerke, J.l. Zaterdagavond werd
in de openbare school alhier de jaarver
gadering van de werklieden-vereeniging
«Hulp in nood" gehouden. Vele der leden
waren opgekomen. Uit het verslag van
het bestuur bleek dat het ledental 52 en
het aantal donateurs en begunstigers 38
bedroeg. Over het afgeloopen boekjaar
was ontvangen aan oontributie, bijdragen
van donateurs en begunstigers en rente-
spaarboekja f306,71 en uitgegeven aan 10
zieken f151,50, aan salarissen, ad verten-
tiën enz. t34, samen f185,50, goed slot
alzoo f 121,21. Dit saldo vermeerderd met
de goede saldo's van vorige dienstjaren
gaf aan kasgeld f551,75®. Mat liet oog op
dien goeden stand der kas deed het bestuur
het voorstel het voortaan uit te keeren
ziekengeld te brengen van 75 op 90 cent
per dag. Met elgemeene stemmen wordt
dat voorstel aangenomen. Ook wordt met
a'gemeeue stemmen goedgekeurd de ba-
looning van den bode te brengen op f 12 50.
Voorts wordt op voorstel van een der
leden besloten de mogelijkheid te openen
om ook leden van buiten de kom der ge
meente tot de vereeniging toe te laten.
Melden zioh daarvoor een beduidend aan
tal aan, dan zal worden overwogen onder-
afdeeiiDgen te Geersdijk en te Kamperland
op te riohteD. Een voorstel van een ander
lid om den leeftijdsgrens voor toelating
van 40 op 35 jaar te brengen werd, na
bestrijding door het bestuur, met op ééa
na algemeene stemmen verworpen. Ten
slotte werd met algemeene stemmen be
sloten voor het bijwonen der algemeene
vergadering geen presentiegeld meer uit
te keeren uithoofde de ledeu als belang
hebbenden bij hun eigen huishouden den
gang ter algemeene vergadering er voor
over moeten hebben. Ook 'achtte men het
daarvoor geopperde boetestelsel onwen-
schelijk. Met algemeene stammen worden
herkozen de periodiek aftredende voorzitter
Jan Kramer Bz. en het bestuurslid C.
Goulooza.
Kantongerecht Goes.
In de zitting van 6 April zijn veroordeeld
wegens overtreding Leerplichtwet: A. K., Hein-
kenszand, F. de P., 's-Heerenhoek, J. H., Colijns
plaat, J. van M., Cortgene, ieder f I b. s. I d. h., J.
W., Ierseke, I. S.,Goes, J. H., 's-Gravenpolder, C.
G., Hoedekenskerke, ieder f3 b. s. 2 d. h.
's nachts jagen zonder acte en vergunningP. D.
S., te 's-Heerenhoek 2 maal f 10 b. s. 2 maal 5
dagen hecht., geweer en 2 patronen verb, verkl.
na 14 d. na sluiting der jachttijd wild ver
voerenJ. B., 's-Heer Arendskerke, (3 b. s, 2
d. h., uitl. haas of f 0,50 b. s. 1 d. h.zich met
strikken in veld bevindenJ. G., 's-Heerenhoek,
A. G., Goes, ieder f3 b. s. 2 d. h., voor ieder 4
strikken verb, verkl.trekdier onbeheerd laten
staan: K. C. D„ Kloetinge, f 0,50 b. s. 1 d. h.
straatschenderijJ. J. N., J. A. K., Goes, M. J.
de K., 's-Heer Arendskerke, ieder f 2.5O b. s. 1
w. tuchls.verwekken nachtelijk rumoer1'. v.
S., J. v. S., N. D. en J. I)., Goes, J. E. Ierseke,
ieder f 2 b. s 2d. h,, M. B., M. de W., 's Gra
venpolder, ieder 13 b. s. 3 d, h.voor eer
baarheid aanstootclijke toespraak houden J.
de W., te Ierseke, tot f 5 b. s. 3 dagen hecht.
niet gekeurd vleesch te Goes invoerenJ. J. S.,
's Gravenpolder, f 2 b. s. 2 d. h.op straat met
centen spelenC. S., Hansweerd, ft b. s. 1 d.
h., M. D., Hansweerd, P. J. B L. d. R., Wis
senkerke, ieder f I b. s. I w. tuchts., A. D. F.,
Wissenkerke, eene berispingfietsen op vo,r-
boden weg W. F. J. S., Goes, fib. s.ld. h.;
idem en een éénpersoons rijwiel voor meer dan
1 persoon bezigenF. v. H., Ierseke, eene be
risping met hondenkar rijden niet voorzien van
steunselsM. V., Goes, i J b. s. w. tuchts.
Over zeedijk schapen drijven waar geen weg
bestaat: C. d. K., Wolphaaitsdijk 25 m f 0.50
b. s. 25 m. 1 d. h.In waterleiding viscütuig leg
gen en dronkenschap C. B. v. d. 13 Schore,
f 2 en f 3 b. s. 2 en 3 d. h.'s Avonds lijder, zon
der licht S. G. ?n M. P. Goes ieder 10.50 b. s,