No. 157. 1906.
NIEUWSBLAD
Vrijdag 3 April,
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Het probleem eeeer nieuwe
armenwet.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed S.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
üuiteilxBdsch Ovsrzlebt.
iin i:> o u w
EsessïKïsssa
iwswibwwM.BaMbaaMBBaaaaBMBaafc s®
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers 0,026.
UITGAVE DER FIRMA
J0N6E-VERWEST, te Goei
m v.te,
van 5—5 regels 40 cent, iedere regel meer s cenv.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regei
meer 10 cent.
Dg. R. J. W. Rudolph schrijft in de
An tire v. Rotterdammer:
I.
H>e groot 't verschil van inzicht over
staatsarmenzorg ten onzent ook moge zijn,
op één punt bestaat onder alle partijen
thans wel communis opinio, dat de armen
wet van 1854 totaal Hasoo heeft gemaakt.
Het doel der wet is niet bereikt, de wet
zelve wordt niet nageleefd.
Volgens art. 20 dezer wet wilde de
overheid de geheele armenzorg overlaten
aan de kerkelijke en particuliere instel
lingen van weldadigheid. De wetgever
verwachtte, dat de overheid zioh langza
merhand geheel van het gebied der armen
zorg kon terugtrekken. Deze verwoohtiag
is evenwel op bittere teleurstelling uitge-
loope. Circa van de ondersteuning, die
ten onzent aan de armen gegeven wordt,
komt uit de overheidskas.
Naar artikel 21 der armenwet mogen
burgerlijke armbesturen slechts dan aan
armen ondersteuning verleenen, wanneer
deze geen onderstand van kerkelijke of
partiouliere instellingen van weldadigheid
kunnen krijgen, en mogen de burgerlijke
armbesturen de helpende hand dan ook
nog slechts reiken iD geval van volstrekte
onvermijdelijkheid. De mogelijkheid van
«dubbele bedeeling" is door dit artikel
geheel uitgesloten. Gelijk wij vroeger reeds
zagen wordt dit stelsel van «dubbele be
deeling" evenwel ten onzent tamelijk al
gemeen toegepast, en wordt een der grond-
bepalingen dezer wet alzoo stelselmatig
overtreden.
De proef die met de wet van 1854 ge
nomen is, mag derhalve tamelijk wel als
geheel mislukt worden beschouwd.
TrouwenB de gansehe wet was dan ook
niet meer dan een proefneming. Met even
zoovele woorden was dit in 1854 door de
regeering zelve uitgesproken. Volgens haar
eigen woorden, bij de behandeling der wet
uitgesproken, werd deze wet door de re
geering niet anders beschouwd dan als
«eene proefneming, een overgangsmaat
regel om uit den deerlijk verwarden staat
van zaken te komen".
Desniettegenstaande bieef de wet behou
dens een kleine wijziging in 1870 thans
teeds meer dan een halve eeuw van kracht.
Blijkbaar dorst men de fundamenteele
herziening dezer wet niet aan. Bewijs alzoo,
dat inzake deze herziening wel van een
probleem mag worden gesproken.
Inmiddels verkeeren we nog op dit gebied
in den tijd van overgang en tamelijk al
gemeen zijn de klachten, dat deze tijd van
overgang spoedig moge overgaan.
Met klimmende kraeht toch werd in
de laatste jaren op een grondige herzie
ning onzer tegenwoordige armenwet aan
gedrongen.
Deze aandrang kwam zeker niet in de
eerste plaats van de zijde der Kerken.
Zij kwam niet van de zijde van die Kerken,
wier armen door de burgerlijke armbestu
ren ten deele werden ondersteund. Deze
Kerken hadden zioh over deze armeDweten
haar toepassing weinig te beklagen. Hare
diaconieën profiteerden van de dubbele
bedeeling. De wet werd ten haren faveure
stelselmatig overtreden. Van een herziening
der tegenwoordige armenwet zouden zij
weinig beter worden. Zij hadden dus alle
reden om zioh muisstil te houden. En deze
aandrang kwam evenmin van de zijde der
Gereformeerde Kerken, die geheel en al
leen hun eigen armen onderhouden. Deze
kerken hebben van de tegenwoordige ar
menwet weinig last. Zij laat aan hare
diaooniën de volkomen vrijheid Meer be-
geeren zij niet.
Maar deze aandrang kwaw eensdeels
van heel die breede reeks van mannen
en vrouwen, welke zioh op 't terrein der
particuliere weldadigheid bewegen, an
derdeels van de zijde der sociaal-demo
craten die door middel eener diep ingrij
pende armenwet ten bate der paupers in
's rijks schatkist wilden gegrepen zien, en
op deze wijze een naar hunne opvatting
billijker verdeeling der rijkdommen wilden
beginnen.
Van de zijde der scciaal-domocratie ging
echter ten deze weinig invloed uit. De
krachtigste drang kwam van de philantro-
pen van allerlei richting, die zich praotiseh
met de particuliere weldadigheid bezig
hielden.
't Valt niet te miskennen, maar het moet
integendeel met groote dankbaarheid wor
den geconstateerd, dat de particuliere wel
dadigheid in de laatste jaren ook ten onzent
een grooten «Aufschwung" maakte. Naar
waarheid mocht dan ook in de Memorie van
Toelichting op het ontwerp - Goeman Bor-
gesius van 1901 worden getuigd
„Vooral in de laatste tien jaren werd
«allerwegen in ons landde belangstelling in
«armenzorg-aangelegenheden levendiger.
«De vereoniging voor de Staathuishoud-
«kunde en de Statistiek stelde een enquête
«in over het armenwezen in Nederland en
«deed de vruchten van dat onderzoek in de
«grootste gemeenten publiceeren. De Maat-
«sehappij tot Nat van het Algemeen droeg
«aan een commissie op een verslag uit te
«brengen over het vraagstuk der armenver
zorging, welk rapport in 't einde van 1895
«verscheen. Eanige jaren later werd onder
«den naam „Gids der Nederlandsche Wel -
«dadigheid" 'n opsomming en beschrijving
«van alle in Nederland bestaande weldadige
«instellingen uitgegeven en laastelijk werd
«een tijdschrift bezorgd,dat uitsluitend aan
«de bespreking van armen-vraagstukken
«gewijd is".
Toch is er aan deze opleving der particu
liere weldadigheid een donkere schaduw
zijde. Geen gering deel der philantropen,
die op dit gebied met eere vooraan staan,
leven geheel zonder eenig kerkelijk ver
band, of bemoeien zich althans zeer weinig
met de kerk. Van de kerk hebben zy voor
de hervorming der armenzorg niet de aller
geringste verwachting, voor reformatie der
kerk ook op dit terrein hebben zij in het
geheel geen oog en hart. Toch gevoelen zy
behoefte aan een macht, die de oplevende
particuliere barmhartigheid organiseert en
centraliseert. Deze macht ban voor hen
geen andere zijn dan de macht van den Staat.
Van den Staat wachten zy derhalve de her
vorming op dit gebeid. De overheid moet
de generaal zijn, die het gansehe leger, dat
het monster der armoede bestrijdt, disci
plineert.
Vooral het zoogenaamde Elherfelder stel
sel heeft in de laatste jaren onder deze
philantropen veel opgeld gedaan.
We willen dit stelsel dus even in't kort
trachten te schetsen.
Het werd 9 Juli 1852 bij stedelijke ver
ordening in de stad Eiberfeid ingevoerd,
Deze verordening werd 4 Januari 1861, 21
November 1876 en 2 December 189o herzien.
Volgens deze verordening bestaat het
stedelijk armbestuur behalve den voorzitter
uit vier leden van den Raad en vier stem
gerechtigde burgers, die door den gemeen
teraad voor den tijd van 4 jaren worden
gekozen. De burgemeester is voorzitter van
dit armbestuur. Het bestuur wordt onder
steund door 81 „Wijkopzieners" on 434
«armen verzorgers".
De bedoeling van dit stelsel is de in-
dividualiseering van de burgerlijke armen-
menzorg. Ieder armenverzorger neemt
slechts twee of drie arme gezinnen voor
zijn rekening, op welke hij een geregeld
toezicht moet oefenen. Minstens eens in de
14 dagen moet hij elk gezin bezoeken.
Evenwel moet hij niet als spion maar als
vriend van den arme het gezin binnen
treden. Op elke vergadering van het arm.
bestuur wordt het bedrag derondersteuning
vastgesteld, de armenverzorger reikt even
wel zelf de ondersteuning uit.
Ziehier een stelsel van burgerlijke
armenverzorging, dat ook den Nederland-
sohen niet-keTkelijken philantropen alles
zins aantrekkelijk moest toeschijnen. De
Nederlandsohe armenwet, die dekerkelijk9
en partiouliere armenzorgopden voorgrond,
de burgerlijke op den achtergrond dringt,
staat evenwel aan da invoering van dit
stelsel ten onzent beslist in den weg. Wat
wonder dan, dat dit buitenlandsoh aanlok
kelijk model des te dringender om her
ziening onzer armenwet deed roepen
Eindelijk werd deze roepstem in het
regeerkasteel gehoord.
8 Juni 1901 diende minister Goeman Bor-
gesius zijn ontwerp-armenwet in, waarin
een geheel nieuwe regeling van het gansehe
armwezen ten onzent werd voorgesteld.
Een volgende maal willen wij deze voor
gestelde regeling meer van nabij bezien.
In den laatsten tijd ia 't nog al eena voor
gekomen,dat de bewoners van Middelburg,
voor zoover zy aan de waterleiding range-
sloten zijn, door een gebrek aan de leiding
gelukkig werd het spoedig verholpen
de watertoevoer zagen afgesneden.
De kraan stond open maar het water ont
brak. Groot ongerief alzoo. Te meer als dit
op Zaterdag, dea schuur- en piasdag by
uitnemendheid, ontstond. Dit verschijnsel
van watergebrek is gedeeltelyk ook wel
een gevolg van onnoodig waterverbruik. De
bewoners van Middelburg, voor zoover ze
zijn aangesloten, genieten door de vrijge
vigheid van den raad nog op onbeperkte
wijze de voordeelen van de waterleiding en
kunnen zich schier den tjjd niet meer in
denken, dat zij of hunne ouders zich in
droge zomers moesten vergenoagen met
rivierwater van elders aangebracht en per
emmer toegemeten. Nu wordt hun by aan
sluiting voor een dragelijke som, water op
ruime schaal, dus zonder limiet verstrekt.
In dezen heeft de raad getoond en toont dit
vertrouwen nog, dat hy goede verwachting
heeft van de inwone;s ook in zake 't zuinig
baheer van 't aan hen toevertrouwde water.
Moge die verwachting niet beschaamd
worden. Maatregelen ter beperking van
ODnoodig waterverbruik zijn waarlijk niet
te verlangen. Eu toch zou het er op den
duur toe mreten komen, indien het onnoo
dig waterverbruik toenam. Waf een sohrik-
beeld voor velen zon het zijD, als er in
ernst sprake zou gaan komen vau verplichte
invoering van watermeters voor huishoude
lijk gebruik. Waar bleef dau de spreek
woordelijke zindeljjkheid, waar nu de
buitenlander met zooveel ophef vanspreekt!
In allen gevalle had zij een tegenstander
te meer n.l. de beurs, die zioh nu met het
gewone, bestaande tarief nog wel kan
vereenigen.
Meer en meer gaan er stemmen op, die
pleiten voor verbetering van het gevange
niswezen, in het bijzonder de celstraf,
waarbij vooral de straf het karakter be
houdt van strenge tuchtoefening. Dene
marken wordt dan als voorbeeld gesteld.
In dit kleine laud zijn de geisoleerden in
klassen verdeeld en wel in vier. Goed
gedrag brengt de misdadiger in een hoostere
klasse, gelijkstaande met lotsverbetering.
Die verbetering bestaat in beter inge
richte cel, betere d i. andere Sleeding, beter
loon voor het afgeleverde werk alsmede het
vaker toegestaan bezoek van familie en
kennissen. Zelfs kan het voorkomen, dat
de arme verwanten ondersteuning genieten
uit de arbeidspremie. Zoo zou de onge
lukkige misdadiger het in eigen hand heb
ben om 't zoo treurige gevangenisleven wat
dragelijker te maken.
Inderdaad, voor dergelijke verzachting
is o.i. wel wat te zeggen. Het lot der ge
vangenen blijft nog hard genoeg, te meer
als er een gevoel is van de gevolgen van
het bedreven kwaad, voor den persoon zelf
en voor de nabestaanden. Voor gevoelige
zielen en die kunnen ook onder gevan
genen zyn is de gevangenis een hei,
afgedacht van de humane behandeling,
welke de gedetineerden in onze dagen daar
ondervinden, vergeleken by de dagen van
ouds, waar galg en rad schering en inslag
waren by de lijfstraffelijke rechtspleging.
Engeland.
De minister voor Ierland, Birrell, heeft in
het Lagerhuis een wetsontwerp ingediend
tot stichting van 2 nieuwe universiteiten in
Ierland n.l. te Dublin en te Belfast. Da be
doeling is in Belfast hot tegenwoordige
Queens college tot 'n universiteit te maken,
in Dublin het Trinity college onaangetast
te laten maar de daar te vestigen universi
teit te vormen uit de colleges van Corck en
Galway.
Aan de nieuwe universiteiten zullen pro
fessoren noch studenten een religi6usen
eed moeten aflsggen. Voor de theologische
leerstoelen zullen geen staatsgelden mogen
worden gebezigd maar de rector der nieuwe
universiteit in Dublin moet eenroomsche
leek zijn. Uit de schatkist wil Birrell deze
beide universiteiten tezamen 80,000 pd. st.
toegewezen zien, ook voor debenoodigde
gebouwen zijn aanzienlijke bedragen uitge
trokken. De leider der conservatieven Bal
four en de nationalist Dillon verklaarden
zich voor het wetsontwerp.
Door deze wet krijgt het Iersche volk
echter geen volkomen bevrediging Die
zal 't eerst hebben, wanneer een Home-
rule-wet, dat wil zeggen een wet die den
Ieren een zelfstandig bestuur uit eigen
middelen toestaat, zal worden ingevoerd.
Doch op zulk een wet behoeft 't nimmer te
rekenen.
Een platonische liefde voor Ierland en
zyn Home Rule heeft de liberale party
steeds aan den dag gelegd. ]j?och wanneer
't op handelen aankwam, op het in practi'k
brengen van de goede woorden in verkie
zingsredevoeringen tot de kiezers gespro
ken, dan stond een groot deel der liberale
party van achteren.
Sedert Gladstone's laatste ministerie
was van liberale ziide geen poging meer
g3waagd otn Home Rule te verkrygen. Het
desbetreffend ontwerp werd toen verwor
pen. In een der jongste zittingen van
het Lagerhuis werd deze quaestie op
nieuw aan de orde gesteld door de be
kende morie van John Redmond, waarvan
de eenige bedoeling was de groote liberale
meerderheid in het Huis in ste at te stellen
te getuigen, dat zy Home Rule voor Ierland
nog steeds in haar vaandel hield geschre
ven en dat onjuist was de opvatting dat de
rrgeering in de thans loopende wetgevende
periode geen Home Rule aan de orde zou
bunnen stellen. Immers dat is steeds be
weerd, hoswel allo leden van het Kabinet
blïikbaar die opvatting niet deelden.
Minister Birrell verklaarde dat hij nog
steads voor Homcrule was en de liberale
party op dit punt hare beginselen nooit zou
verloochenen.
Dat de Iersche afgevaardigden in zake
Home Rule niet eenstemmig zyn, bleek
later uit de rede van den afgevaardigde
vad Belfast, den heer Clarcb, die zoide dat
de mannen van Ulster or niets van wildea
weten. In dat deal van Ierland wilde men
niets liever dan vreedzame samenwerking
met de huidige Unie regeering tot welvaart
van het land. Niet de regaeringsvorm in
Ierland moest gewijzigd, doch het karakter
van 't Iersche volk, en hij beriep zich op de
Schotscha landhonwcommiasie", door dan
tegenwoordigen minister van Schotland be
noemd, en die in baar rapport, na 'n bezoek
aan Ierland, had verklaard, „dat de boeren
bevolking van het Noorden van Ierland
niettegenstaande 't kHmaat daar hen meer
tegenwerkt, meer geestkracht toonde, min
der lui was dan de boeren in hst Zuiden en
daardoor meer welvaart bezat".
Dat deed 'n incident ontstaan, zoo als men
ze in de cbstructie-dsgen der Parrellisten
in het Huis zoovele had gezien. De nationa
listen, Redmonds aanhangers, deden kreten
van protest opgaan en O'Connor, de afge
vaardigde van Kildare, riep„Kjj is een
lafaard
De waarnemende Speaker gelastte hier
op den rustverstoorder heen te gaan, het
geen hij wijselijk deed anders toch had
dit, gelijk in Parnells tijd zoo he-haaldelijk
gefchieddc, door deu sergeant of a.risen
helpers moeten plaats hebben.
Ten laatste werd, nadat met 334 tegen
142 stemmen verworpen was een motie van
Lord Percy, waarin Home Rule zoowel
voor Ierland als Groot-Brittanje gevaarlijk
was genoemd, de motie vau John. Redmond
met 313 tegen 157 Stommen aangenomen.
De beslissisrg zegt thans voor het invoe
ren van Home Rule natuurlijk niemendal,
maar de nationalisten hebben hun zio
de liberale partij heeft in zake deze be
langrijke aangelegenheid, dia reeds zooveel
tientallen van jaren Engeland bezig hield,
nog eens kleur bekend en de gevolgen er
van zullen zioh eerst bij de eerstvolgende
algameene verkiezingen doen kennen.
Dan zou 't wel eens kunnen gebeuren,
dat Home Rule de «ori", de wanhoopskreet
der liberale partij werd, de eenige kreet,
waaronder zij met eere nog zal kunnen
optrekken, om dan, voor wie weet hoelang,
terug te treden in haar positie van zwakke,
verdeelde, grondslagloeze minderheid.
Want de liberale partij bergt vijf elemen
ten in haar schoot, die op den duur mal
kander zullen verdringen uit de liberale
huishouding Het zijn de orthodoxe Schot
ten, de socialisten, de radico socialistische
union-traders, de vooruitstrevend liberalen
en de oud-liberalen welke met de Recht-
sehe unionisten slechts in naam meer ver
schillen En de groote man diedezogroepen,
zij 'took lijdelijk, kon bijeenhouden, ligt
op sterven.
Wat helaas, het ontbindings-proces dezer
eens zoo machtige Whigs partij slechts
kan verhaasten
Spanje.
De minister van Biuuenlandsche Zaken,
Lacierva, beeft een wetsontwerp op werk
stakingen ingediend. Moge die poging hem
beter gelukken dan de mielukt8 proefne
mingen van ettelijke zyner voorgangers
Het ontwerp bevat o.a. de farmeele erken
ning van het stakingsrecht mits met 10
dagen voorafgaande aankondiging, zoo de
staking da levering van licht of water of
hulp voor zieken bedreigt, en van 5 dagen
zoo zy alle inwoners eener stad dreigt te
barooven van een onmisbaar artikel ■"au
algemeen gebruik.
Italië.
Do heftige strijd tueschen clarxcslisme
en auti-clericftlisme, of liever tusschen de
voorstanders van godsdienst en die van de
godsdienetloosheid, is g'ëicdigd met da
verwerping in de Kamer van de motie van
den anti-clericaal Bissolatie tot afscb&f-
j firtg van het godsdienstonderwijs op school
1 Nu zal het reglement van openbaar bestuur
vau minister Reva in werking treden waar-
bij f,hz huisvaders het recht wordt gegeven
j aan hun kinderen godsdienstonderwijs op
j school te doen geven zoosii zuikswcaschen.
Velen vreezen dat daarmede de regeeri: g-
j hot tegenovergestelde bereikt van hetgeen
i zij wenschtte. «Geen anti c'e< ieatisme"
I was haar leus. Nu echter de vraag of al dan
j niet godsdienstonderwijs zal worden ge
geven aan da beslissing eener meerderheid
in een gemeente wordt overgelaten, staat
te vreezen, d».t de strijd uit 't parlement i
den boezem dor gemeenten is overgebracht.
Het katholieken-congres te Genua heeft
zich dan ook bereids hiertegen verzet. 0 t
wil een meer p ir.oipieele regeling, onaf
hankelijk van wisselende of foevaï'isa
meerderheden in de gemeenteraden
Hiermee is derhalve de schoolstrijd ook
ia het radicale Ital ingeluid.
i
Den 23 dezer woTdt in het „Grand Hotel"
te Middelburg de voorjaarsvergadering
gehouden van de leden van 't hoofd beduur
der Zeeuwsche lsndbouwmaatschappij.
Wij ontvingen het verslag over de
vanwege het Rijkgesubsidieerdelandbon w-
proefveldeu in Zeeland gedurende 1907.
De rijkslandbouwleera.'.r voor die pro
vincie, de heer I. G. J. Kakebeehe, zegi
daarin dat het afgeloopen jaar voor de
