NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 152. 1908
Zaterdag 28 Maart.
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed, S. X DE JONGE*VERWEST te
f. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS OER ADVERTENT1ËN
Raadsverkiezingen.
SI. J. TICHELMAN.
,JA\ RÜTTIEK,
Uit de Tweede Kamer.
De heer Donner zegt dat wij moeten de
UIT DE PROVINCIE.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers 0,026.
UITGAVE DER F.RMA
SN VAK
van 1—5 regeis 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 15 regels 30 cent, iedere regen
meer iO cent.
Zij, die zich met 1 April op ons
blad abonneeren, ontvangen het tot
dien datum gratis.
Wij herinneren dat de candidaten der
anti-revolut. kiesvereenigingen zijn te
Vlissingen III
K a p e 11 e
Na de lange Telegrammen in ons no.
van gister behoeven wij van de debatten,
gister over het ontwerpje blijvend gedeelte
gevoerd, niet veel meer onder de aandacht
te brengen.
Wy gewaagden reeds van mogelijke tege
moetkoming door de ministers op artikel 4.
De intrekking van bedoeld artikel was
door minister Heemskerk aangekondigd
met een beleefd buiginkje voor den heer
Hoodbuijzen, terwijl hij er aan toevoegde
daardoor is het ontwerp teruggebracht tot
een eenvoudige wijzigicg der eredietwet
voor Oorlog, waardoor dus de onderteeke-
ning van de ministers van marine en bio-
nenlandsohe zaken kan vervallen. Een
mededeeling die insloeg. De tegemoet
komende hcudiDg, vergezeld van een vrien
delijk knipje voor den neus van den on-
besoheidene die de onderteekening van
minister Wentholi had gewraakt als een
teeken van politieke draaierij, en aan wiens
oritiek genoemde minister door deze in
trekking op eenmaal werd onttrokken.
Intussehen kwamen de replieken.
De verschillende tegenstanders herhaal
den hunne bedenkingen of verscherpten
die nog, in weerwil van de in geheime
zitting gegeven inlichtingen.
Alleen de heer Tjdeman bleek geheel
overtuigd uit de geheime zitting terugge
keerd. Hij werd hierover door den unionist
Patijn en den socialist Ter Laan onder
handen genomen. Hierdoor blijkbaar een
weinig geprikkeld zette de afgevaardigde
van Tiel zijn standpunt nogmaals uiteen
hij vertrouwt op de eerlijke overtuiging
vau minister Sabron gelijk hij ook gedaan
had op die van minister Staal. Nog vijf
oud-liberalen gingen hierin met hem mee.Te
voren was hem door mr. Patijn toegevoegd
dat hij het kabinet gered had. Dit bleek bij
de stemming niet juist. Immers, dank zij 't
opkomen van de twee kranke leden van
rechtsLoeff en Lucasse had het ont
werp, ook al stemden de vrij liberalen allen
tegen, toch de meerderheid. Het werd met
54 tegen 41 stemmen aangenomen. Hadden
de 6 vrij liberalen die nu voor stemden,
ook tegen gestemd, dan was 't ontwerp ook
aangenomen geweest, en wel met 48 tegen
47 stemmen.
Doch zoo is 't natuurlek beterwant nu
krijgt de wet een meer nationaal karakter.
Mr. Tydeman, die in zijn opyattingen te
dien aanzien, veel overeenkomst vertoont
met den heer Lohman, verklaarde//als de
minister zegt zooveel noodig te hebban
voor de mobilisatie, dan moet ik hem dit
geven". Hier spreekt de man, die het lands
belang liefheeft.
Intussehen gaven de discussies aanlei
ding tot eenigszins warme tooneelen.
De heer Marohant bad den minister
Sabron, die ohef ie geweest van den Neder-
landsohen generalen staf, voor de voeten
geworpen dat de Zwitsersohe generale staf
niet werkt met groote woorden en voorts
met tal van groote woorden 't ontwerp be
streden. Ach, zuchtte de heer Tydeman
fijntjes, ware de heer Marohant maar in
Zwitserland gebleven. Mr. Marohant op zijn
beurt verweet toen mr. Tydeman dat hij
ook uiet anders doet dan ministers redden.
De heer Thomson had onvoorzichtig den
heer Lohman verweten dat hij nu anders
voor deze quaestie stond als voor tien jaar.
De heer Lohman had in zijn verweer daar
tegen er op beroepen dat hij niet is des
kundige. Dit gaf den heer üuymaer van
Twist aanleiding om met de stukken aan
te toonen dat de unie-liberaal Thomson tien
jaar geleden en toen was deze officier,
dus deskundige! met kracht was op
gekomen tegen een korten oefeningstijd,
terwijl hij thans hiervoor met warmte pleit.
Ba eindelijk de heer Ter Laan kreeg
het aan den stok met niemand minder dan
den voorzitter, toen hij nadat artikel 4
reeds door de ministers was ingetrokken,
nog eens van voren af aan, gelijk in zijn
eerste rede, den opzet van 't onderwerp op
grond van dit reeds ingetrokken artikel ais
onzedelijk begon te wraken.
Toen de voorzitter hem hierop wees, waa
de heer Ter Laan hierover ontstemd, en
toen na eenige woordenwisseling, onder
aanmoediging van zijn politieke vrienden,
de heer Ter Laan zeida voor het //geweld"
van den voorzitter te zullen zwijgen, moet
hji zeker wel heel boos zijn geweest.
Twee der sprekers hebben onder dit alias
bijzonder hun gosd humeur bewaard. Het
waren do heeren Heemskerk (minister-* en
dr. Nolens.
Eerstgenoemde stapelde den eenen
kwinkslag op den anderen, onderwijl by de
tegenstanders krachtig afweerde en het
ontwerp uitstekend verdedigde.
Laatstgenoemde had nog gelegenheid by
de behandeling van artikel 1 den heer Ter
Laan en met deze 't socialisme in den opzet
van zjjn oppositie, er tusschen te nemen.
De afgevaardigde uit Hoogezand had
namelijk gevraagd, nu gebleken is dat 879
vrijwilligers overcompleet zijn en er na
tuurlijk velen onder zijn, die zioh voor
waardelijk hebben opgegeven,en in verband
daarmede hun betrekking hebben moeten
opzeggen, wat de minister van oorlog nu
doen zal met deze mannen, die nu uiet be
hoeven te dienen, maar werkloos worden
De minister antwoordde dat van de 879
afgaan 354 die zioh voorwaardelijk hadden
aangemeld. Geen der miliciens, die aich
heeft aangemeld, zal onvrijwillig in dienst
worden gehouden. Ook zijn de miliciens
tijdig genoeg over het karakter der voor
waardelijke aanleiding ingelicht, d,1 op 17
Maart.
De heer Nolens merkte toen zeer leuk
op dat de minister blijkbaar den heer Ter
Laan niet goed heeft begrepen. Eerst
eisohte de laatste dat zooveel mogelijk mili
ciens uit dienst zouden blijven nu wil hij
er zooveel mogelijk in brengen. (Gelach).
Toch gevoelde spr. voor hetgeen de heer
Ter Laan bedoeltmaar zijn bezwaar geldt
sleohts enkelen en men kan 't den minister
van oorlog overlaten te hunnen aanzien
maatregelen te nemen.
Ten slotte is 't ontwerp aangenomen met
de stemmen van Reehfs, die op mr. v. Id-
singa (ehr.-hist.) na, voltallig aanwezig
was en de stemmen van 6 vrij-Iiberale
leden v. Karaebeek, v. Styrum, Tydeman,
Biooker, Hennequin en Roël!.
Tegen stemden alle overige vry liberalen,
benevens de unionisten, democraten en so
cialisten. Afwezig waren 4 leden ven links
Verhey, de Klerk en Hubrecht (unielibera-
len) en Treelstra.
De minister ontving van verscheidene
leden gelukwensehen. Zijn verdediging
was over het geheel iiink geweest. Hij heeft
zich een positie verworven, en't vertrou
wen gewonnen, hetwelk hy wel niet zal be
schamen want de wijziging der Militiewet
1901 staat op zyn program.
GEMEENTERAAD.
Goes. In de gemeenteraadsvergadering
van Donderdagavond onder voorzitterschap
van dhr. burgemeester, wareu de heeren
Kakebeeke, v. d. Bout, Dekker en Pilaar
met kennisgeving afwezig.
Ingekomen zijn de volgende stukken
a. Goedkeuring le suppletoir school
geldkohier; b. Goedkeuring le suppletoir
sohoolgeldkohier school A 19071908;
c. Goedkeuring raadsbesluit tot af- en
overschrijving van IS Feb. 1908 d. Goed
keuring gesneenferekening over 1906; e.
Goedkeuring 2e suppletoir kohier hoofdei,
omslag 1907 Verslag gezondheideoom-
missie 1907g. Bericht van infunctietre
ding van den onderwijzer v. d. Werff;
Adres van de afd. Goes van den bond
van Ned. onderwijzers in zake de salaris
regeling onderwijzers i. Verslag overeen
komstig art. 52 Woningwetj. Adres
J. Keukelaar, houdende verzoek om be
noeming tot eonoierge der Meisjesschool;
k. Verzoek W. Weststrate om grood in
erfpacht (in handen van B. en W. gesteld)
l. Adres sehietvereeniging G.O.E.S. inzake
het eventueel verleenen van kwijtschelding
van paeht aan de sohietveresnigng Konin
gin Wilhelminam. Adres A. M. Verdonk
in zake aanwijzing rooilijn (verwezen naar
B, en W.)n. Adres van 't bestuur van
den Ned. boud van vereen, van handel-
drijvenden en industrieelen middenstand
ia zake het verkrijgen van Midden Euro-
peesohen tijd (dit wordt als zijnde onge
zegeld ter zijde gelegd); o. Adres vaa 111
ingezetenen der gemeente, houdende ver
zoek om opheffing van de Meisjesschool,
(in handen van B. en W. geateid).
Ingewilligd wordt het verzoek van D.
Boel om verlenging van paeht van een
strook gemeentegrond. Bij 't 8dres der gebr.
Duvekot om gemeentegrond in erfpacht
zegt dhr. Hollmann dat een dergelijk ver
zoek van een ander ingezetene destijds is
afgewezen. Weigert men den een, dan
moet men ook den ander weigeren. Spr.
verzet zich tegen dit verzoek niet dewijl de
gevraagde grond grenst aan 't erf der aan
vragers doch raadt B. en W. aan voortaan
voorziohtiger te zijn cn vraagt inlichting
omtrent boomen op dat terrein.
De voorzitter zegt dat B. en W. den raad
van dhr. Hollmann gaarne in ontvangst
nemen. Zij blijven trouwens ook zonder
dazen waken dat het plantsoen bed die
zijde niet vermindert. B. en W. vragen
straks den Raad machtiging tot het ver-
koopen van een boom.
De heer De Witt Hamer merkt op dat
aan B. en W. een verzoek als dhr. Holl
mann bedoelt, nooit is gedaanindertijd
is met burgemeester Wesselink wel eens
door bedoelden ingezetene er over ge
sproken, doch meer niet.
De heer Hollmann had den indruk ge
kregen dat de aanvraag pa» geschied wss.
Had hij dit geweten, dan had hij 't niet
meegedeeld.
Het verzoek wordt zonder hoofdelijke
stemming toegestaan.
Een verzoek der Weerb&arheidsver-
eeniging Koningin Wilhelmina cm kwijt
schelding van pachtgelden wordt aange
houden wegens ingekomen tegeuadres
(zie boven) van de sehietvereeniging
G.O.E S. De heer Fransen v. él. Putte vraagt
of rekening zal gehouden worden met de
opmerking van de finanoieele commissie.
De voorzitter antwoordt bevestigend.
Verzoeken betreffende kwijtschelding
van schoolgeld, totaal f10, en hondenbe
lasting, totaal f 10,35, worden ingewilligd.
Aan de orde komt een wijziging der
Verordening regelende de salarissen van
het personeel aan de o. 1. scholen. De
heer Yon Schmidt stelt een wijziging voor
op artikel 4 in dien zin dat de onderwijzers
aan de-scholen A B en G met minder dan
2 dienstjaren zullen genieten f 550met
meer dan 2 en minder dan 5 dienstjaren
f600; met meer dan 5 en minder dan 8
f650; met meer dan 8 en minder dan 13
f725; met meer dan 13 en minder dan 18
f 100 met meer daa 18 f 875. In zijn toe
lichting zegt de heer Von Schmidt dat
't billijk is dat een beginnend onderwijzer
f550 verdient. Maar als hij twee jaar bij
't vak is dient dit hooger ie wezen, want
dan is. hij praotisch ingeleid hij studeert
vcor hoofd- of bijaote, dat kost f80; zijn
bijdrage pensioen is f52». En zijn kostgeld
bedraagt f314; bij houdt dus f60 over,
dat is te weinig. Het verschil met 't voor
stel van B. en W. zit alleen hierin dat
met 't zijne reeds na 18 en met 't hunne
pas na 20 dienstjaren het maximum be
reikt is. Spr. beroept zioh op 't bestuur
der bijzondere sehool, dat dezelfde billijke
salarisregeling heeft ingevoerd met twee-
jaarlijksohe verhoogingen van f25.
De heer Fransen v. d. Putte juieht het
voorstel van B. en W. toe wijl verbetering
der salarissen noodig is. Maar de Bond
van Ned. Onderwijzers van welks adres
dit voorste! uitvloeisel is vergist zioh in
hare toelichting als zou de gemeente haar
meerdere uitgaven van 'tRijk vergoed
krijgen. De Bond zegt dat alsdan f 850 meer
subsidie van 't Rijk ontvangen wordt,
doo'a B. en W. hebben een anderen
kijk op de zaak. Als ïd toepassing ge-
braoht wordt het voorstel van den Bond,
dan zal dit in 1908 een meerdere uitgaaf
vorderen van f1165 tegen f300 subsidie
meer. Onse bezwaarde gemeentekas kan
dit niet lijden, en daarmee is, dunkt spr,
de grens aangewezen waarbuiten de Rusd
niet gaan mag. Het amendeiuent-Von
Schmidt kan spr. dan ook r-iet steuneD,
omdat 'tnog weer meer eisohen stelt aan
de gemeentekas. Kan de voorsteller aan
geven, waaruit dat meerdere zal moeten
geput worden, dan zal spr. met diens voor
stel meegaan, anders acht spr zich begrensd
door het voorste! van B. en W.
Dhr. Riscli steunt 'tyoorsfei-VonSohraidi;
zelfs f550 aanvangssalaris acht spr. voor
een begiunend onderwijzer veel te laag.
We! zijn de gemeentefiaaneiëa beperkt,
doeh waar 'thet onderwijs geldt, moeten
wij niet schromen eenige faciliteiten te
geven. Als de onderwijzer door ftnencieele
zorgen gekweld wordt, moeten zijufunotiëa
er onder lijden.
Do heer Donner js met de vorige sprekers
overtuigd dat de salarissen hooger moesten
zyn, want ook spr. vindt ze niet te hoog.
Maar evenals dhr. Fransen v. d. Putte
vraagt hij waar moet 't geld van dat meer
dere van daan komen. Bij het voorstel van
B. en W. zal de gemeente een meerdere
uitgaaf krijgen van f 790,42® 's janrs, en bij
dat van dhr. v. Schmidt een van f 1159,17,
na aftrek van f 300 meer subsidie.
De voorzitter bevestigt dit.
De heer Fransen v. d. Putte vraagt dhr v.
Schmidt om meer cyfers, en aan B. en W
om hun advies.
Na eenig debat, waarbij dhr. v. Schmidt
niet geeft de gevraagde cyfers, en de heer
Hamer de bezwaren van B.enW. ontvouwt,
wordt met 6 tegen 3 stemmen het amende
ment verworpen. Voor stemden v. Schmidt,
HoilmaEn en Rïseh.
By art. 4 komt dhr. Hollmann er tegen op
dat een onderwijzer aan een school met
meer leerlingen meer verdient dan een aan
een school met minder leerlingen. Dhr.
Snouck met 18 dienstjaren krygt naar die
regeling f 100 mesr, de heer Goeabloed mst
43 dienstjaren f 100 minder. Spr. stelt
voor„do onderwijzer plaatsvervangend
hoofd ontvangt f200 zonder dat de ver-
eisehten van art 24 L O. aanwezig zyn."
Na een lange discussie vraagt de voor
zifter of 't voorstel ondersteund wordtdit
blijkt niet 't geval te zijnhet „komt der
halve niet in behandeling".
Bij art, 15 zegt de heer Donner dat in
vergelijking roet art. 11 hier een onbillijk
heid is. Art. 11 kent wegens diensttijd liet
halve salaris toe art. 15 zegt dat bij verlof
't salaris van de betrokken onderwijzeres
vervalt. Nu neemt spr. 't op voor onder
wijzeressen in gezegende omstandigheden.
Hii vindt 't onbillijk dat d ze tijdens hun
verlof haar salaris moeten missen en zou
ook willen weten, wanneer een plaatsver
vanger op hooger salaris wordt benoemd of
dan dat meerdere door de onderwijzeres
met verlof moet betaald worden.
De heer Hamer zegt dat do gemeente in
geea geval die sehade behoeft te dragen
doch de gemeente zal in die gevallen wel
op een vooraf gepubliceerd salaris be
noemen.
De heer Donner stelt voor in art. 15 alinea
2 le bepalen dat by dergelijk verlof het
halve 3alaris aan de onderwijzeres zal
worden uitgekeerd, en verdedigt dit.
De heer ïtisch heeft bezwaar er tegen dat
aan een gehuwde onderwijzeres dat halve
salaris ten deel valt, terwijl haar man toch
ook inkomen heeft.
mogelijkheid veronderstellen dat de man
geen inkomen heeft.
De heer Riscli noemt dat het allerergst
denkbars geval. Toch is hij er niet tegen.
Het voorstel-Donner, door dhr. Fransen
v. d. Putte gesteund en door B. en W. over
genomen, wordt aangenomen met 9, tegen
1 stem die vau dhr. Hollmann.
Bij art. 12 komt dhr. Hollmann er tegen
op dat aan een onderwijzer die zyn dienst
plicht moet vervullen, gedurende dien tijd
't halve salaris wordt uitgekeerd hy stelt
voor deze bepaling te schrappen.
Na eenige discussie blyikt 't voorstel niet
te worden gesteund, zoodat het van de
baan is.
De heele verordening wordt zonder hoof
delijke stemming goedgekeurd. De gratifi
caties voor dhrn. Goedbloed en Blackstone
worden tegelijk hiermee vervallen ver
klaard.
Aan de orde komt de rekening over 1907
en de begrooting voor 1908 van de gemeen
tegasfabriek. De fabriek heeft een verlies
post van f 363,875. Toch s;elt de Gascom-
missie voor den gasprys niet te verhoogen.
De hoer Von Sehmidt juicht dit toe en
beveelt in 't belang van den minderen man
aan da plaatsing van muntgasmeters. Im
mers de raaandelyksche geldophaling en de
kosten van aanleg zyn voor velen esn ba-
zwaarvandaar cok slechts 700 aanslui
tingen.
De heer. Temperman zegt dat de gascom-
missie ook veel voelt voor muntgasmeters,
doch wegens aanzienlijke kosten er niet toe
over durft, gaan. In een kleine gemeente als
de onze is het grootst mogelijke debiet
noodig om een dorgelyke onderneming
zonder geldslyk nadeel te doen slagen.
Rekening en begrooiing worden hierop
onder dankbetuiging zonder hoofdelijke
stemming goedgekeurd, en de gssprijs
wordt op 7 cent bepaald.
Achtereenvolgens worden goedgekeurd
een wijziging der verordening op de ver-
doeling in wijkeu, en 't kohier Honden
belasting 1968. Aan mej. v. Andel wordt
eervol ontslag verleend als hoofd der Meis-
jsssehool tegen 15 Mei e.k. Banoeoid wordt
tot onderwijzer bij het L. O. de heer W. H.
Stouten met algemeene stemmen.
De vergadering gaat hierop in geheime
zitting over. Na heropening wordt het
kohier van den Hoofdeiy ken Omslag dienst
1908 vastgesteld op f31157,13 verdeeld
over 1262 eontribuabolen en 'n factor f 0,92
Niets oreer te verhandalen zynde, gaat
de vergadering uiteen.
Wij vestigen de aandacht onzer lezers op
eene aardige foto van het beaoek van Z. K.
H. aan Vlissingen, welke in het bekende
tijdschrift //Eigen Haard" voorkomt. Dit
nummer bevat verscheidene portretten,
o. a. van Louise Stratenug, mr. Hubert, mr.
De Clercq van Weel, Generaal Booth e. a.
Ook bevat het belangrijks artikelen met
talrijke afbeeldingen van de Marine Machi-
nistensohool en van 't Leger dos Heils. Wie
met di.t mooie tijdschrift nog niet hoeft
kennis gemaakt,vrage eens 'n proefnummer
aan het bureau te Amsterdam.
Goes. Naar wij vernemen zyn er by
het bestuur der chr. school alhier plannen
in overweging om de school met 2 klassen
(een 7 de en 8ste leerjaar) uit te breiden. Er
zal dan les gegeven worden bij de gewone
vakken van het lager onderwijs in Fransch,
En gelach, Duiteck en Wiskunde. Eerlang
zullen de plannen van uitbreiding en do
daartoe noodige verbouwing dor school aan
de algemeene vergadering ter behandeling
worden voorgelegd.
Goes. Tot onderbrand meester aan spuit
I (vacature J. P. Boshoff Jr) is benoemd
de heer Jacob Visser Az.
De korporaal Kais is van Bergen op
Zoom met 1 April overgeplaatst naar het
2de bataljon te Middelburg
Het post- en telegraafkantoor te Sluis
zal, met ingang van 1 April, raede voor
den Rij kstelefoocdienst worden ope ngesteld
