NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No, 145. 1916.
Vrijdag 20 Maart
22e iaargarg.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed:
S, J, DE JQNG&VERWEST, te Goes
F. P. D HUU ie, Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Zij, die zich met 1 Aprii op ons
blad abonneeren, ontvangen het tot
dien datum gratis.
Onze Jongens in Militairen O'enst.
Mr. P. RINK.
TWEEDE KA ME li.
Schutsluizen voor het kanaal door
Zuid Beveiand.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25,
Enkele nummers 0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
èh vtó
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 een.-.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regeï
meer lü cent.
Onze grootste vlootvoogden
namen Gods Woord tot richt
snoer voor hun leven, en be
schouwden vroomheid als eerste
deugd.
De Koningin te Den Helder.
Ds. BoekenoogeD, die in Het Friesch
Dagblad onder bovenstaand opschrift een
woord tot onze jeugdige broeders-mili-
oiens richt, welk opstel wij met eenige
wijziging overnemen, geeft hierin 't woord
aan een breede rij van getuigen goede(n)-
raadgevers, waaronder ook soldaten en
oud-soldaten, naar wie onze jongens wèi
zullen doen te luisteren. Vooral onthouden
zij wat ds. Donner sohrjjft
Als gij in de kazerne komt, dadelijk
als Chr. jongeling optreden. Wie uitstelt
is reeds half verloren.
De Ohrisfen-Militair (aldus de Voorzitter
van de le Kamer, tevens Voorzitter van den
Ned. Mii. Bond) weet, dat in het Evangelie
(Lukas 7 8) een sohets van militaire ge
hoorzaamheid, zoowel van meerderen als
van minderen wordt vermeld, die door den
Heiland geenszins met spot of geringschat
ting werd aangehoord, maar waaraan Hij
veeleer een kroon der eere schonk, die den
heiden boven Israël stelde.
En wat zei Generaal,van Marle Jonge
lingen 1 wilt ge gelukkig zijn? Wilt ge
uwen levensweg veilig bewandelen Leett
dan in gemeenschap met God. Maakt Hem
tot uw Vertrouweling. Wat ge aan uw
ouders,aan uw besten vriend niet zoudt kun
nen, niet zoudt durven mededeeleD, ver
trouwt dat aan God toe. Hij verstaat U. Hij
kan U raad geven. Hij kan U leiden en Hij
zal het ook doen. Hij hoort het gebed,
weest getrouw en oprecht; en verbergt niets
voor Hem, Wiens oogen vuurvlammen zijn.
Dit nu werd gezegd met het oog op
ONZE JONGENS IN MILITAIREN
DIENST - ten wier behoeve in 't jaar 1874
onder Generaal VonWrangelaufLindenberg
werd opgericht de Bond, die ten doel had
alle bestaande Militaire Vereenigingen
saam te binden en te ondersteunen en zoo
mogelijk in elke garnizoensplaats een
Militair Tehuis te stichten. Thans tellen we,
zoo sohrijft de Voorzitter der Nat. Chr. Off.
Vereen. Schoch, niet alleen 35 grootere of
kleinere Tehuizen in ons Vaderland, maar
werd ook de beweging naar onze Koloniën
overgeplant. Welk een bron van zegen is er
van al deze inrichtingen uitgegaan
Want jaar op jaar wéér aan doen onze
Christen Jongelingen hun intrede in het
leger."
Zoo'n heel èndar lerenWie kan zich
dat indenken P roept Kapitein Duymaer van
Twist. Hij, die de uniform draagt, kan alleen
gevoelen, wat in het hart van den Jongeling
moet omgaan, die zooeven van deouderlijke
woning heeft afseheid genomeD, om zioh te
scharen onder 't vaandel van zijn regiment.
O, die kazerne En tooh „In die kazerne
moeten de handen gevouwen en de knieën
gebogen, daar moet een Davids-gestalte
volkoinenlijk worden ontplooid."
Wij Christenen zegt Kuyper ver
staan wat de Kruisbanier is, en heffen die
moedig op voor de eere van Jezus onzen
Koning. Maar juist daarom is de soldaat,
die Jezus als zijn Koning bestrijdt, ook
met te meer geestdrift voor het Vaandel
vervuld, waaronder bij mag dienen. Hij
verstaat het wat aan de Kruisbanier, maar
óók wat aan het Vaandel met de kleuren
van zijn Vorst of Vaderland hangt.
Waarom, vraagt Lokman, rust thans
dienstplicht op allen Vroeger had meD, ter
verdediging van zijn land, huurlegers. Maar
die waren niet bestand tegen het Volks
leger van Napoleon. Na Napoleon hebben
de regeeringen overal dienstplicht inge
voerd men kon niet meer met huurlegers
volstaan, wilde men niet weer overheersoht
worden. Het hoofddoel van zulk een leger
is de bescherming van ome önafhankeljkheid
tegenover het buitenland. Maar wij veobten
niet, zoolang wij niet aangevallen worden.
Ons leger dient echter óók tot verdediging
van recht en gerechtigheid. Onze rechten zijn
vastgesteld bij de Wet. Als da stakers de
vrijheid of het recht van niet-etakers, van
patroons of van wien ook, aónranden, dè.n
worden deze door dat leger besohermd.
Dat alles weten de anti-militairistische
leiders zeer goed. Als zij dit dus anders
voorstellen, liegen zij eenvoudig. In ons
land wordt het leger nooit gebruikt tegen
de arbeiders en tegen den armen man.
Ons volk is klein, constateerde Talma. Om
ons heen staan reuzenstaten, en wy kunnen
ons niet ontveinzen, dat te eeniger tyd een
vry en onafhankelijk Nederland voor één
hunner een „Sta-in-den-weg" kan ajjn, by
de uitvoering van zyn plannen. Willen wij
ons dan ook handhaven, dan moeten wy
zorgen goed toegerust te zyn. Onversaagd
in den strijd voor vryheid en reoht. Er
moet komen in ons leger een aanéénsluiting
van allen, die als Christenmannen mede
willen WGrken om onze weermacht te ma
ken tot een krachtig wapen voor onze
KoniDgin, tot een sterken schutsmuur voor
ons volk.
Mr. Schokking,'t Tweede Kamerlid, zegt
Voor den soldaat niet het minst moet de
vreeze Gods het eerste gebod bly ven. En
Kamerling besluit De beste Christen, de
beste soldaat." HOU JE MAAR GOED,
JONGEN roept Lindeboom bartelyk. Zelfs
oorlog, teekent Bavinck aan, kan naar het
woord van Luther een werk der liefde zijn.
Uitwerking en toepassing van de Konink
lijke Wet.
Eere aan den militair, laat Dr. de Visser
zich hooren, die zich buigt voor de Wet;
en zich fier opheft tegen elk, die haar aan
raakt en onteertTerwijl Ds. Donner van
Amersfoort poneertpositie nemen" be
taamt eiken jongeling van christelyken
huize, als hij in militairen dienst gaat. By
doe het aanstonds, den eersten dag, als hij in
de kazerne komt. Hij houde zich niet
schuilHy wachte ni6t één uur. En dat
dan //bescheiden vriendelijk, innemeDd" 1
Van den Gereformeerden Jongelingsbond
wees de Voorzitter Bijbelvast op de inspec
tie van Gideons soldaten, dat zij stonden
neen iegelijk in zijn plaats"met erkenning
van de Majesteit en Opperhoogheid van
Veldheer Israels. Dan alleen, maar dan ook
gewis (Richt. 721) wordt de overwinning
op Midian behaald. Maar ONZE JONGENS
IN MILITAIREN DIENST nemen geen
helden van Efrahn tob exempel, die (naar
luid Ps. 789) wel gewapende boogschut
ters waren, maar //zy keerden óm ten dage
des stryds".
En de Voorzitter van het Ned. Jongel. Ver
bond opperde monter„Uw beginsel en uw
eed, uw roeping en uw post, uw kleeding en
wapen zal u heilig zijn. Neerlands soldaat
wees bang om bang te zyn, en gy zult nooit
bang zijn en toonen in den Militairen
dienst, dat, hoe men ook uw naam belaagt,
bespot, enverdraait, uw sehoone eer
naam isVrijheidsheld 1
Praeste te virum Wees een man!'roept
jonkvrouwelijk, ferm en fier, uit de stad
van Kaat Mossel door Bildardyk verdedigd,
Johanna Breevoort. En een Militair saluut
komt haar toe
Hollanders, vrije Hollanders, Christen-
Hollanders, aldus Rudolph te zijn en te
blijvenis onze eere, onze historische roe
ping. Dit wordt gevoeld door ieder, die met
Christelyken en oud-Hollandschen geest is
bezield. Gaarne offert daarom ons volk in
vredestijd al wat noodig is, om onze zonen in
den Wapenhandel te oefenen. En wanneer
een vyand onze Vrijheid bedreigde,en onze
Koningin het „Voorwaarts''sprak, om het
Hollandsche Huis en de Hollandsche Erve
te verdedigen o wat mystieke roering
zou dkn varen door het Volk Dén zou het
blijken, wat het Hollandsche Volk nog voor
zijn Vrijheid over heeft en in het alge-
meene vuur werd misschien zelfs de anar
chist medegesleept, om met de daad al zyn
woorden te niet te doen.
Daarom, Jeugdige Militairen l wien Mid
delburg, Zeelands Hoofdstad, of Vlissingen
of Bergen op Zoom els Garnizoenplaats
wordt aangewezen, bedenkt ditdat Hij,die
alles door Zijne Voorzienigheid bestiert, U
in deze stad en op deze plaats gesteld heeft.
Daarom zy t dan eok als Christen Jongeling
op uwe plaats 1 En bedenkt steeds, dat het
ons allen betaamtonze plichten in gehoor
zaamheid aan al onze meerderen te betrach
ten. Opdat een ieder moge ondervinden,
ook in de kazerne,dat onze Christen soldaten
niet den minsten, maar kon het zyn den
besten naby komen.
19 Maart 1908.
Ver van en vlak bij.
De vrijzinnige pers is tamelijk welwillend
in haar oordeel over het reohtsohe minis
terie.
Maar bij de Kamerverkiezing der vorige
week was zij niet zoo gemakkelijk. Zoo
bevatte om ons bij dit eene staaltje te
bepalen het vrijzinnig verkiezingsnum
mer, in het district Tietjerksteradeel, uit
gegeven ter bevordering van de candida-
tuur van den oud-minister mr. Rink, naast
't portret van dezen candidaat, de volgende
roerende aanspraak in groote verkiezings-
letters
KIEZERS.
Weer uioet gij kiezenWeet gij wien?
Hebt gij U rekenschap daarvan gegeven?
Allereerst gij Christelijk-Historischen, gij man
nen der Nederlandsche Hervormde
K a r k Gij, gij stemt niet ds. v, d. Voort v. Zijp
Gij vraagt: Waarom niet? Niet omdat hij
een nieuweling is in de politiek, maar omdat
hfj beter als predikant de belangen uwer kerk
zal dieneuWilt gy hem doen opgaan in de
politiek? Kan hij niet veel nuttiger zijn in Uw
kerk als Evangeliediena. r? Men tracht weer
uw stem te winnen door een lid van uw kerk
candidaat te stellen. Zult gij U nog weer laten
gebruiken als hulptroepen, die zelf niets hebben
in te breDgen? Gij weet toch, hoe uw Kerk
zelf heeft gewild, dat het lidmaatschap der 2e
Kamer niet vereenigbaar is met het ambt van
Evangeliedienaar
Wat weegt voer U het zwaarst De belangen
van uw Kerk dan inoogt gij hem niet stem
men ot de politiek, fs dit laatste het geval,
zoo kiest hem vrij
En gij Antirevolutionairen, gij mannen van
Patrimonium!
Zeker, gij hadt het recht een man van uw
geest te noemen een democraat als Van der
Molen. Een man die veel voor U heeft willen
doen. Maar gij weet toch, dat de wind thans
waait uit een anderen hoek. De man ..haar uw
hart is te democratisch, die is te veel volksman.
Daar dreigt het gevaar! Uw wensch is als de
stem eens roependen in de woestijn. Uw eigen
orgaan, De Vrije Fries, kan zulk vrijpostig
optreden van U niet goedkeuren.Gij hadt moeten
zwijgen.
Dat is uw rolDe leiders uwer partij, zij,
zij alleen zullen beslissen. Zij verkozen een
predikant uit de Ned. Herv. Kerk. Die Kerk
zal U uw candidaat weer gevenHoe vindt gij
dat alles Hinkt gij nog. langer op twee ge
dachten? Weest mannen en stemt een demo
cratisch man
Weet gij wien Geen ds. v. d. Voort v. Zijp
Moet het Christendem weer worden eene
politieke leuzeMoet ons volk weer worden
verdeeld in twee onverzoenlijke partijen
Moeten de dagelijksche levensbehoeften straks
duurder worden, wilt gij door beschermende
rechten de prijzen daarvan verhoogen Moet
de regeering weer conservatief worden in merg
en been
Wilt gij den godsdienst weer vermengen met
de politiek, wilt gij het heilige weer ontheili
gen Zeker niet, daarom stemt mr. Rink. Hij
is een rechtschapen man die de christelijke
beginselen hoog houdtvan hem is bekend,
dat hij uw maatschappelijke belangen kan en
zal behartigen in ieder opzicht.
Kiest hem, omdat hij vrijheid verkiest boven
geloofsdwang, omdat hij iedere eerlijke geloofs
overtuiging wil eerbiedigen
Kiezers 1 Wat wilt ge nu Uw keus kan niet
moeilijk zijn
Welnu, toont dan, dat gij voorstanders zijt
van piactische politiek, welke elke der partij
ten goede komt, voorstanders van nationale
eenheid, waarbij de rustige, vrije ontwikkeling
van elke Kerk is gewaarborgd.
Gij kunt dit toonen door als één man uw
stem uit te brengen op den verdienstehjken
oud-afgevaardigde en oud-minisier
„Zoo ziet men nu eens"merkte onze
Rotte/dammer op, die voor vereeuwiging
van dit /verdeel- en heernoh"-pa»iflet
heeft gezorgd //het verschil tussehen de
vrijzinnigheid ver van de stembus en vlak
bij de stembus''.
Om den mond te stoppen.
In verkiezingsmeetings zuilen vroeg of
laat wel worden uitgebazuind de //on
deugd" en de //geldverspilling" van het
Kabinet-Heemskerk, in zake het oproepen
van 2200 vrijwilligers tegen een premie
van f 120 om vier maanden het vaderland
te dienen.
Dan is het goed, zich te herinneren wat
vrijzinnige bladen hebben geschreven.
In ons nummer van 11 Maart wezen wij
reeds op twee verklaringen.
De Nieuwe Courant noemde de f 264000
rouwkoop.
En de Nieuwe Roiterdamsche Courant
noemde het bloedgeld
Thans schrijft 't liberaloUtrechfsch Dgbl.
liet middel, thans dooi generaal S a b r o it
voorgesteld, om, van 27 Maart tot 25 Juli, een
sot een zeker aantal opgevoerd blijvend gedeelte
bij de onbereden wapens te verkrijgen, wordt
dan ook vrij algemeen toegejuicht. Dat middel
kost eehter veel geld, indien de verlangde
2200 miliciens zich bij de infanterie vrijwillig
zullen aanmelden. De f 264.000, die de Minister
zich voorneemt aan dien maatregel ten koste te
leggen, zijn een gevolg van de wei
nig practise he wijze, waarop door
zijn ambtsvoorganger met de be
langen van 'slands verdediging is
omgesprongen. Het is dan ook feitelijk
een wouwtoop", dien het Rijk moet betalen
voor de wijze,waarop destijds de maatregelen ten
opzichte van 't blijvende gedeelte zijn genomen,
of wel door de Staten-Generaal zijn goedgekeurd.
Wij lieten hierin enkele woorden cursi-
veeren.
De schuld wordt dus gezocht, zeer te
recht, bij het vorige, en dus by het liberale
Kabinet.
Daarover valt dan niet te twisten.
Laten de socialisten en radicalen dan nu
maar over het Kabinet-Heemskerk, ia ver
band met deze 264000 gulden, den grooten
mond open zetten
Die mond kan met vrijzinnige citaten
worden gestopt. Rotterdamnier,
Is dit zoo?
De Residentiebode wijst op een schande
lijk middel dat door marine-matrozen met
goedvinden der overheid wordt gebezigd
in den dienst der zonde.
Wij kunnen 't haast niet gelooven daar
om vragen wij is dit zoo
Onlangs maakten we melding van het ver
slag der Rekenkamer waarin werd medegedeeld
dat in sommige gevallen eerst na ontvangen in
lichtingen'nrekening voorden Staat is verevend
Onder die zaken, waaromtrent inlichtingen
gegeven worden, behoort een preventief mid
del tegen ziekte van schandelijken aard,hetwelk
aan onze marinesoldaten zou verstrekt worden,
teneinde met minder gevaar voor hun gezond
heid den weg der zonde te bewandelen. Het
verstrekken van zoodanige preventieve
geneesmiddelen van overheidswege
noemen wij de zonde in de hand werken en
daarom afkeurenswaardig. Wij vinden het zelfs
getuigend van weinig schaamtegevoel, met zoo
danige aanvraag bij de overheid aan te komen
en wij gelooven dat het tijd, zal zijn aan der
gelijk schandaal een einde te maken.
Preventieve, dat wil zeggen voorbehoed
middelen verstrekt van wege het ministerie
van marine Kan 't erger
Laat ods hopen dat een der 100 Kamer
leden hierover deu minister zoo spoedig
mogelijk interpelleer!, en niet rust voor een
alleszins bevredigend antwoord zijn deel zij.
Vrijhandel of Protectie
Onder dezen titel (beter ware geweest
onder den titel „weinig of geen dan wel
hoogere en nieuwe invoerrechten") schrijft
een Koopman 't volgende in de Telegraaf:
Cijfers gaan bij mij boven theorie,
daarom zal ik zooveel mogelijk reken
sommetjes overleggen.
Wij stellen ons voor een klomp ijzer tot
een gewicht van 80 kilogram. Daar 1 kilo
ijzer 3 ot. kost, krijgen wij een waarde
van f2.40. Een kachel, mot een gewicht
van 80 kilo, heeft een waarde van f80.
Bewerkt, heeft het ijzer een hoogere
waarde gekregen yan f57.60. Van deze
hoogere waarde krijgt een deel de ijzer
gieter, de smid, de spijkerfabrikant, de
fabrikant van hat poetsgoed enz. enz.
Wanneer nu deze kaohel van f 60 waarde
uit Duifsshland in Nederland gevoerd
wordt, ontvangen üuitschers deze f57.60,
terwijl Nederlanders dit bedrag moeten
betalen.
Wij nemen een ander voorbeeld, n.l.
een bemd. Aan ruwe Amerikaansehe ka
toen wordt er hoogstens voor 8 ot. aan
grondstof gebruikt, terwijl het hemd zelf
een waarde heeft van fl.50. Vanwaar
komt de hoogere waarde van f 1.42 P De
ruwe katoen moet gesponnen worden,
gebleekt, geweven en geoonfeetionneerd.
Daarvoor zijn noodig arbeidersfabrie
ken, gebouwd van steen hou!, dakpannen,
glas on vele andere zaken zijn voor deze
gebouwen noodig. Ook bestaat er een
kantoorpersoneel, die gebruiken, pennen,
inkt, papier, postzegels enz. enz. Misschien
zijn er 568 menseheD, die ieder 'U cent
verdienen aau dit ééne hemd. Wordt het
van DuitEchland in Nederland ingevoerd,
zijn het Duitschers, die deze eentjes
ontvangen.
Het spreekt vanzelf, dat op alle artikelen
niet zooyecl kosten komen. Een last tarwe
(2400 kilo's), heeft een waarde van f260,
terwijl het maalloon (waaronder verdienste
voor den molenaar), is 20 of. per 100 kilo's,
dus f4 80 kosteD, op een waarde van f260.
Daartegenover staat, dat van één kilo
ijzer (dus een waarde van 3 ot.), voor f 1000
aan korlogeveer!je8 gemaakt worden.
Uitgemaakt is, dar de handel niet moet
yorden bezwaard. Gemalen meel moet dus
voor weinig of niets geprotegeerd worden.
Voor de f1000 aan horloge veertjes is 100
pCt. inkomende rechten te weicig. Zaakjes,
waarin met eeu kapitaal van 3 ot., ver
diend kan worden f 999.97, moeten in het
Nederlandsche huishouden blijven.
Ik herinner tnij, destijds gelezen te heb-
beD, dat Nederland invoert voor een kapi
taal van 650 millioen en uitvoert 300
millioen. Met bovenstaande voorbeelden
voor oogen, zou ons land met arbeids-
proteotie elk jaar 350 millioen kunnen ver
dienen. Niet na één jaar, maar na verloop
van tijd wèl.
Mag schrijver dezes ook een stukje
theorie verkondigen Dan is een vrijhan
delaar te vergelijken met een arbeider, die,
na één week hard werken, 90% van zijn
loon aan zijn huishouden geeft vau zijn
buurman. Met het restant, dus 10%, moet
zijn eigen huishouden zich tevreden stellen.
Zulks is toeh al te goedig
Man mompelt dikwijls, dat door protec
tie de goederen duurder zuilen worden.
Vandaar de volgende vragen
Wanneer een fabrikant omzet f 50,000
en heeft aan onkosten f 10,000, hoeveel
kosten zal hij hebben, wanneer hij f100,000
omzet
Wanneer een fabrikant voor zijn huis
houden noodig heeft f3000, dan zal hij
6% raoetea plaatsen op den boetenden
prijs zijner goederen, bij een omzet van
f50.000. Hoeveel winst nu moet hij op
zijn goederen plaatsen wanneer bij f100.000
omzet en hij blijft dezelfde man?
Duidelijk is, wanneer er millioenen meer
door Nederlanders verdiend worden (win
sten voor de fabrikanten komen ook uit
arbeid), de winkeliers er bij zullen wel
varen.
Een wetsontwerp is ingediend tot onteigening
in de gemeente:; Kruiningen, Schore enWemeJ»