rgiraug NIEUWSBLAD mm ZEELAND. te huur, No. 142. 1908, Dinsdag 17 Maart. 22e Jaargang, CHRISTELIJK- HISTORISCH n, chaap P.G. en ie koop cht VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Anti-Revolutionair en Christelijk -Historisch. Een groot man in felbewogen tijd, PRIJS DER ADVERTENTIËN BITMm KD lesverkiezende Grond. MIJSSEN. DP >pcls, ij A. PIEREN?, e n. DP en Ssle kalf STEUR, Oost- de rekening, lNDE, jRitthem. eliskerke. P enwagen dhulp gevraagd 1. hoefsmid, St. Joosland. OP SOUBUAG, elbedrijf. STKANTOOR P agend PAARD Kalikoe, eur uit. Molembaix, pskerke P weken oud, eu en, rekening LOUWERSE bij Yeere. P feiten maanden, by g, Aagtekerke. J. LAMPERS, rg- chts, erstaande, tot ij 0. L. VAN k e. aan ider P. KOOLE, Aan hetzelfde yd. et Mei uecht evraagd bij J. e p o 1 d e r. voor timmeren st werk kan timmerman, Jfaagxl 5 emand die met oor G. REIJ- weg. Badhuisstraat t tegen 1 Mei r, Vlissingen, ei ©ld. benoodigd bij ke (Buttinge). rweat - doei, A IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25. Enkele nummers 0,02'. UITGAVE DER FIRMA Wed, 5, J. DE JONGE-VÉRWEST. te Goes i EM VAN Zij, die zich met 1 April op ons blad abonneeren, ontvangen het tot dien datum gratis. De richting, die door ons op politiek ter rein wordt voorgestaan, waarbij wij ods, na ernstig overleg, alleen maar voegen konden van welker naleving we onder 'sHeeran onmisbaren zegen het heil voor ons Neder- landsche volk verwachten, is genaamd de Anti-Revolutionaire oiGhrklelijk-Hisiorische richting. Artikel 1 van „Ons Program" ver meldt dit niet onduidelijk. Vooral nu, nu sommige onzer vrienden zich inzonderheid met den laatsten naam sieren, kan het geen kwaad hier nog eens aan te herinneren, en het artikel te laten volgen dat dus luidt „De Anti-Revolutionaire of Christelijk- Historiache richting vertegenwoordigt, voor zooveel ons land aangaat, den grond toon van ons volkskarakter, gelijk dit, door Oranje geleid, onder invloed der Hervor ming,omstreeks 1572, zfjn stempel ontving; en wenseht dit, overeenkomstig den ge wij zigden volkstoestand, in een vorm, di9 aan de behoeften van onzen tijd voldoet, te ont wikkelen". Nu was het noodig dat we ons zelf ook Chriatelijk-Historisch noemden. Anti-Re volutionair toch is inderdaad slechts eene negatieve leus, waar het aanduidttegen de revolutie. Van het negatieve of louter ontkennende kan geene partij leven. Als iemand op reis gaat en hij vertelt u al waar hij niet heengaat, maar laat u gansch in het onzekere, welke zeeën hij wel bevaren wil en welke steden hij denkt aan te doen, dan wendt gij u ten slotte onbevredigd van hem. Dit negatieve was immers het zwakke punt der fractie Bronsveld. Dr. Bronsveld hief indertijd het Anti-Papistische vaandel om- heog. Velen schaardenjzioh om hem. Wijl hij echter niet veel meer dan hettegen Rome in zijn vaandel schreef, konden seJfa zijne trouwste aanhangers het niet by hem uithouden. In Utrecht dan ook kwam de Niet genoeg kunnen wij er bij de besturen onzer kiesvereenigingen op aandringende zorgen dat de leden niet de artikelen van ,,Ons Program" bekend zijn. We dienen toch allen te weten, wat ons streven zij. 4 FEUILLETON. Herinnering aan JOHN MILTON. Ook Milton voelde zijn boesetn snelle1 kloppen, toen hij dit lang verbeide oord mocht betreden. Op alle plaatsen en in alle kringen, waar hij verscheen, vielen den geleerden, naar vrijheid dorstenden Ea- gelsohman de schoonste onderscheidingen ten deel. En geen wonder. Van nature begaafd met uiterlijk sohoone en regelmatige trek ken, waaruil een zaobt en beminnelijk karakter sprak, ja wat meer zegt, toege rust met een schat van kennis en geleerd heid, door eene hoogere wetenschap geadeld, was de dertigjarige jonkman een welkome gast ran allen, die buitengewone geestesgaven wisten te waaideeren. Na Nisza en Genua bezocht te hebben, kwam hij te Florence, waar hij Galileï, den beroemden astronoom uit dien tijd ontmoette, den geleerde, die in zijn ouder dom, als een slachtoffer der Inquisitie, zijne dagen in stille afzondering moest doorbrengen, omdat hij,, volgens Miltons eigen woord, in sommige punten in de sterrenkunde van gevoelen durfde ver schillen met de Fraaoiskaner en Domini caner Icquisiteuren uit dien tijd. Op een der herfstdagen vaa hetzelfde Jaar vertrok hij naar Rome, waar hij on geveer twee maanden vertoefde. Hier werd hij binnengeleid in een kring van gelet- dusgenaanxde Christelijk-Historische kie- zersbond nooit met een eigen candidaat in het krijt, maar speelde voortdurend den liberaal in de baart. Het ministerie-Do Meester mede geboren uit negatieve leuzen, weg met Kuyper, pas op voor Rome, bezui niging in defensiezaken, e. a., was slechts zeer zwak, leidde een kwijnend bestaan, miste vasten stnur en tastte niet zelden als een blinde naar den wand, zooals door niet weinige liberale partyleiders zelf wordt erkend. Te weten waartegen men ingaat is dus niet genoeg, het dient ona ook helder voor den geest te staan, waarvoor we het zwaard aan de heup gorden en ons tot een hechte phalanx formeeren. Daarom noemden we ona zalf daarenboven Cht istelijk-Historisch. Christelijk noemt onze party zich niet uit hoogmoed, maar juist in nederigheid omdat we alles wat in onze z.g.D. Christe lijke maatschappij niet was en is, gelyk men dat in 'n Christelijke natie verwachten zou, niet toeschrijven aan de zwakheid van ons beginsel of aan mislukking van de proef met het Christelijk principe, maar enkel en alleen aan de afwijking van het ware Chris tendom. Niet bij het Bohemerlioht onzer door de zonde verdonkerde en verduisterde rede, noch bij het proclameeren van vermeende menschenreohteD, maar bij Gods Woord en den Christus zoeken we heil. Is daar krankheid in ons midden, met onze smarten vluchten we onder de vleu gelen van den Man van smarten, den Heer der heerlijkheid. Snijdt en snerpt droef leed door onze ziel, Christus eonsolator is onze trooster. Is daar wanverhouding by ons, Christus vragen wij om herstel. Belemmert donkerheid ons pad, bij de Lux Mundi, bij het Lioht der wereld, vragen we om opklaring der nevelen. Christus is onze leidsman en gidsHij is ons alles. Waar Hij sprak: „Kemt tot Mij allen die vermoeid en beladen zijt", daar hooien wij deze goddelijke stemme ons tegenruischen ook op maatschappelijk en staatkundig terrein, en wij komen, wij met onze kinderen, op het voorbeeld onzer vaderen, en zoeken evenals dezen, bij Hem ODzen vrede en onze vreugde. Historisch sehreveo we mede nog in onze fier wapperende banier en wel omdat we terden en minnaars der kunst, waarvan de jeugdige en beroemde zangeres Leonora Ëaroni, door hare vereerders bewonderd en door hare aanbidders gevleid, destijds het middelpunt uitmaakte. In het laatst van '38 kwam Milton te Napels, en vond daar in den beroemden Giovanni Mamsa, door Fasso vereeuwigd, een waren vriend en beschermer. Deze beminnelyke grijsaard, die onder de be kwaamste mannen van Italië gerangschikt werd, wijdde hem zelfs een Laiijnsoh epigram, waarin hij ia vleiende bewoor dingen zinspeelt op Miltons schoonheid en volkomenheid naar lichaam en geest, welke doen vermoeden dat de jeugdige dichter niet van Eogelschen maar van Engelen afkomstig is. Deze sohtte het eene groote eer, dat hij met zulk eene geestdrift door de Tialiaan- sche geleerden werd ontvangen. Zij, van hunne zijde, noemden hem gelukkig, om dat hij geboren was in een land, waar volgens hunne meeniDg, de vrijheid der gedachte als een kleinood werd gewaar deerd, in tegenstelling met Italië, waar men zuchtte onder het juk der slavernij. En hoewel Milton bij ervaring wis', dat die hooggeloofde vrijheid in zijn vaderland slechts denkbeeldig was, beschouwde hij het als een gunstig voorteeken, dat andere volken zulke goede denkbeelden koester den omtrent den zedelijk vrijen toestand der Engelsohe natie. Hier te Napels klinkt hem de droeve mare van den Burgeroorlog in zijn vaderland, als een donderslag in de ooren. Een innerlijke drang om de zaak der Puriteinen te helpen verdedigen tegen dwin gelandij en willekeur maakt zich van zijn D'HUU, te MicftiJëlburg- gaame het recht der historie eerbiedigen we meenen dat we geene historie kunnen maken, doch slechts belevenwe elke onderstbovenwerping en door el kaar schud den schuwen we ook in de historie de stemme en openbaring Gods beluisteren we niet van revolutie, doch van reformatie, d.i. hervorming, verbetering verwachten voor het verkeerde en zondige bij cns. Zóó rekening houdende met verleden en hedeD, onze verantwoording gevoelend tegenover de toekomst,schrijden wemoedig voori, en verwachten den zegen van den Heere der heirsoharen, slechts van Hem voor ons en onze dierbaren en voor hen, die na ons komen, wanneer wij als bla deren zijn afgevallen en anderen onze huizen bewonen, en onzen arbeid verrich ten, en onze plaatsen in Gods huizen in nemen. Als ons eohter gevraagd wordt, of men Christelijk-Historisoh wezen kan en niet Antirevolutionair, dan zeggen wemetGroen van Prinsterer (Ned. Ged. Ill, pag. II) „Deze distinctie verwerp ik". Wie inder daad Christelijk-Historisch is, is juist daar om ook Anti-Revolutionair, d.i. tegen de revolutie. Als ons wederom gevraagd wordt, waar om noemt gij u dan bij voorkeur Anti- Revolutionair en is dit uw eigenlijke poli tieke partijnaam dan antwoorden we omdat bet juist in onze dagen zoo noodig is, kleur te bekennen, omdat transigeeren in beginselzaken verre van ons dient te zijn, opdat vriend en vijand, als gjj tot hen spreektik ben Anti-Revolutionair, terstond weten met wien zij te doen, in welke richting gij uw scheepje stuurt, welke klippen gij ontwijkt, welke landen gij aandoet, en dat de Hollandaehe drie kleur aan de steng wappert, en uw vaar tuig staat ingeboekt als genoemd „Tegen de revolutie, vóór het Évangelie 1" A. PRINS. 10 Maart 1908. De Rijksmiddelen zijn in Februari onge veer evenveel mee als in Januari tegen gevallen. De opbrengt was hooger dan in Februari 1907, welke laatste op haar beurt ook weer veel hooger was geweest dan Februari 1906. Ia de kortste maand van 1907 wes de opbrengst 9,8 miljoen nu 10,3 miljoen, dus juist 7 ton meer. Voor van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer is cemr. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer cent gemoed meester. Langer in Italië blijven is hem dan ook onmogelijk. Hoort wat hij zelf te dien opzichte zegt: „Ik zou het beneden mij achten, om al reizende slechts voor mijzelven te genieten, terwijl mijn land- en geloofsgenooten voor de zaak der vrijheid tot den strijd worden geroepen". Weldra eohter blijkt tot Miltons onuit sprekelijke vreugde, dat dit droeve bericht voorbarig is. Tot het einde van '39 blijft hij daarom in Italië, keert na vijftien ma&udea in den vreemde vertoefd te hebben, over Venetië, Milaan en Genua naar Londen terug en opent daar eene inrichting om te gelijk met zijne beide neven, jongelieden in de klassieke talen ta onderwijzen. Tijdens de bijeenroeping van het Lange Parlement vinden wij hem in Aldergate- street, waar hij tot 1645 woonde. Het was een felbewogen tijd, de tijd, die de bijeen roeping van dit Parlement voorafging en volgde. De somberheid van den Novemberdag, waaiop het geopend werd, was een treffend beeld van de tastbare duisternis op staat kundig en kerkelijk gebied, waardoor Eogelands volk te dien tijde was omringd. Duisternis niet om te zien vertreding van rechten, schending van privileges, krenking der vrijheid, maar wel, om aan de donkere wolken den zilveren rand te ontdekken, die dit verdrukte volk van zegen sprak. De natie zuchtte onder den looden sohepter van Engelands machtigen prelaat en hijgde naar verlossing. De zon der Hervorming was zoo heerlijk over Albion den nieuwen minister van financiën een goede inzet, al is een groot deel van de meerdere ontvangst slechts te danken aan de toevallige hoogere opbrengt van het successierecht, namelijk 4'/2 ton meer dan in Februari 1907. Overige belastingen brachfen ook meer op, namelijk vermogensbelasting f58000; personeel i'10000; grondbelasting f30000 meer invoerrechten f27000 meer accijns op wijn f 6000, zout f 4000, geslacht f 8000, gedistilleerd f74000 meer; en van de indireote belastingen zegelrechten f35000; registratierechten f 38000, hypotheekrech ten f5000 en successierechten gelijk wij reeds zeiden f 465000 meerposterijen f 65000 meer. Alleen de bedrijfsbelasting bleef belang rijk in opbrengst beneden verleden jaar f'74000. De le twee maanden vgn 1908 brachten oirea 4 tou meer op dan hunae gelijk namige zusters uit 1907. In verschillende katholieke bladen lazen wij zelfs in de Voorhoede in 't Buiten- landsoh Overzicht omtrent België„De Koning is 't met de Regeertng eens ge worden omtrent de Ccngo-overdraeht". De Koning en de Regeering 1 Dat men fooh voele dat deze uitdrukking op de revolutionaire lijn ligt. De Regeering, daar wordt mee bedoeld het Kabinet. Da Koning wie is dat dan P Het ornament van 't Staatsgebouw, met Van Houten Het vliegwiel, met Cort v. d. Linden Nog niet eens. Bij valt dan hQe\e>va&a,lbuitenderegeering/ En dat kan van de straks genoemde bladen immers de bedoeling niet zijn. Minister beteekent dienaren (der Kroon). Dat zijn zij. Meer niet, sehoon ook niet minder. Aandoenlijk ie wat „Voor de Boeren" schrijft aangaande het overlijden van den heer G. F. B. Gangel, onderwijzer te Riet- vlei, te Driefontein, Marien, Traas vaal. Ia een schrijven van 18 Januari jl. had de overledene aan zijne familie hier te lande bericht gezonden van het henengaan van zijne gade, die de Heere den 8sten verrezen, dreigde onheilspellend ten onder te gaan in de nevelen van bijgeloof en vormdienst. En toeh waar de beur telings krachtige en zwakke figuur vau een Strefl'ord en de lage natuur van een Land met een troeweloozen Stuart samen spanden en het Engeland der 17e eeuw moest kiezen tussohen vrijheid en dwang op elk gebied, aarzelde het geen oogenblik om den laatste met alle kraoht te ver werpen. Al was dan ook de natie het vrije woord ontnomen, zoodat het fel gepriaagde hart zioh noode in een bitteren klaagzang kon ontlasten, aan de zwoelheid vau den damp kring was het overal te bemerken, dat een vreeselijk onweder op handen was. Eene uitbarsting kon niet achterwege blijven, het was het oogenblik der crisis. En dit oogenblik beeft Miiton kalm op gewacht en den loop dier crisis in stilte nagegaan. Hij zag, het is zijn eigen woord, „hoe de wegen gebaand werden voor het verkrijgen eener ware vrijheid, welke des menscb van het juk der slavernij en van het bijgeloof zou verlossen" eu besloot daarom alle andere werkzaamheden ter zijde te stellen, ota al zijne krachten te kun nen samentrekken op die belegerde veste. In 't begin van '41 wierp hij zieh in den kerkeijjken strijd en viel in verschillende vlugschriften de bisschoppen aaD, die in vereenigiDg met de kroon, door hunne „eerzucht en eigenbaat" de Reformatie in Engeland in bare vlueht badden belem merd. In een dier geschriften, tintelend van gloed der overtuiging, roept hij zijne landgenooten op ten strijde, hen er op Januari tot Zioh genomen had, en die hem acht kinderen Daliet, waarvan het jongste, een zoontje vau drie maanden, aller lieve ling, een zeer voorspoedig kind was. Dat kind overleed den 22sien Januari en zoo kort daarop volgde de vader moeder en kind in de rust, die daar overblijft voor het volk van God. Hoeveel moeite en zorg heeft deze waar dige, degelijke, ijverige man in zijn nieuw vaderland niet gehad. Hij kwam er met de zijnen, ruim tien jaar geleden, in den zonnetijd van voorspoed en vrjjheid, vol idealen om zijne nieuwe landgenooten bij hunne taal, hun nationaal leven te houden, maar niet minder ona hen in hun kroost te houden bij hun Christelijk geloof. Eu zijne gade was hem daarbij eené trouwe wederhelft, met hem vol vertrouwen op God, vol ernst om naar de beginselen des Woords te leven en door woord en daad getrouwe getuigen te zijn van Christus. Beiden betoonden in ge,ziedheid en levens- openbaring die Evangelische mildheid, die niet ophoudt of omslaat, waar de kerkelijke scheidsmuren die vaak keeren. En zoo won hij do harten, verwierf hij het vertrouwen en ontrolde zieh allengs voor hum en de zijnen een verschiet van welvaartdoch de oorlog verscheurde dit alles. Doch, ook na den oorlog, hield hij eland. Dat hij zioh vrienden, ook in den nood, in den westelijken uithoek van Transvaal, Marieo, verworven heeft naar den regel dat eene belangelooze toewijding in elke omgeving eerbied en liefde wekt, moge blijken uit zijn laatste levenservaringen. De Driefonteinsohe vrienden, van de ern stige ziekte zijner vrouw hoorende, haalden met een gemakkelijken wagen het geheele gezin weer terug om de geliefde kranke goed te kunnen verplegen Zij ontsliep er spoedig, na eert nog krachtige hoop op herstel te hebben gewekt, en roemde de leidiug haars Eemeisoken Vaders, Die haar wilde doen xusten naast een geliefd doch tertje, wat zij zoo meermalen als wenseh uitgesproken had, maar waarvau de ver vulling haast onmogelijk scheen, toen zij naar Rietvlei vertrokken. En die eerbied en liefde openbaarden zich eveneens na het ontslapen van dea vader. Vier Boeren van Driefontein camen, elk een kind als hun eigen aan de heer onderwijzer Otto nam den oudsten zoon en wijzend, hoe God, die Engeland boven alle andere rijken onder Zijne hoede heeft genomen, Zijne kerk heeft gezuiverd, ca tijden van pauselijk bederf, en hen bij vernieuwing den strijd doen aanbinden tegen de laatste overblijfselen van het bijgeloof. Geprezen is daarvoor Zijn naam Hij heeft de bezwaarde oogen geopend voor bat sohitterend licht door Wiek ff en zijne volgelingen verspreidhij heeft langzamerhand de schillen van de oogen weggenomen, de ooren geopend, ota da oproeping der goddelijke bazuin te kunnen verstaan. Meent niet, zoo roept hij hen toe, dat God zijn werk heeft lalen varen, ware dit zoo, hoe badden wij dan Zijne hemelstem kunnen hooreis? O, als onze harten na dit lif fliik morgen rood moesten verstijven, laten wij dan yreezen, dat de zon zieh voor altijd voor ons zal verbergen, nimmer wfêi'aan onzen horizon zal liohteo, en wij voortaan recht vaardig zullen overgegeven worden aan den naeht eener eeuwige duisternis. Moge dit oordeel, zoo gaat Milton voort, o eeuwig,Lioht en uitgedrukt beeld des Vaders nooit over ons komen Gij hebt ons iu deze benarde tijdeD, tegen onze verwachting in, ruimer adem doen halen, ons recht gedaan tegenover onze verdrukkers, samenzwerin gen ontdekt, de verwachtingen der boozen verijdeld en de vervolgers uwer kerk in verwarring gebracht, de valsche profeten ten aansohouwe van het gansehe volk ontmaskerk en ontsteld en verslagen ver jaagd voor den helderen liohiglans der wolk, welke nu uwen tabernakel bedekt. Wordt vervolgd.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1908 | | pagina 1