NIEUWSBLAD
VOOR ZEELA»
No 135.
Maandag 9 Maart.
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTOR1SGH
Ook niet overbodig.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
'Wed. Sm J, DE JONGErVERWEST, te
F. P. D HÜïJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Sprokkelingen uit de historie.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,23.
Enkele nummers0,02E.
IJITQAVE DER FIRMA
ËN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer h cem.
Familieberichten van t—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 1G cent
Veronderstel, dat een werkman in zijn
vak, of een huisvader, voor welk doeleinde
dan ook, een zeker vergif noodig heeft,
b.v. een vloeistof, waar hij moeilijk buiten
kan, dan zal hij, wetende met welke ge
vaarlijke stof hij te doen heeft, uiterst
behoedzaam en omziohtig daarmede tewerk
gaan, eu gezegde vloeistof, na gebruik,
liefst op een afgezonderde plaats houden,
althans zeker buiten bereik van de jongere
leden van het gezin, voor wie de aanraking
van het git allerminst voordeetig is, ja
soms gevaarlijk, zoo niet doodelijk kan
wezen.
Zoo leert ons de praotijk. Bn vreemd
zou de bovenbedoelde werkman of huis
vader staan op te kijken, als iemand van
ervaring en wel bij het hoofd, hem hot
ongevraagd advies zou geven, om toch niet
zoo angstvallig met de giftige vloeistof om
te gaan, en ze stelselmatig aan het oog
der kinderen te onttrekken, omdat het veel
beter is hen de kraeht en de werking van
het giftig vocht te doen kennen, terneer
daar een kleine hoeveelheid van hetzelve
zulk een nadeeligen invloed niet zou uit
oefenen, al ware ze per ongeluk door het
kind tot zieh genomen.
Elk weldenkend menseh toeh zou niet
alleen zulk een ongemotiveerde redenee
ring wraken, maar allicht bij zioh zeiven
vragen, of de adviseur wel geacht mag
worden toerekenbaar te zijn bij het geven
van zulk een advies, dat, werd het door
een onnadenkende opgevolgd, de treurigste
gevolgen na zioh slepen kon.
En tereoht Maar geldt dit in het
natuurlijke zoo, wanneer ér sprake is van
het gewone gif, hetzij vloeistof of in vasten
vorm, en zoekt men liet steeds buiten
bereik van oningewijden en kinderen te
houden, niet altijd is men zoo angstvallig,
als er sprake is van gif in figuurlijke
beteekenis. In plaats van het te mijden en
te schuwen voelt men allicht er zioh toe
aangetrokken en meent menigeen in zijn
onbeholpenheid of waanwijsheid, dat een
kleine hoeveelheid, met verstand enoyerieg
gebruikt, eer voordeeiig dan nadeelig zal
werken, in geen geval, die schadelijke
werking zal uitoefenen, welke velen er
van duohten. Laten we die uitgesproken
meening op een enkel geval toepassen en
met een enkel voorbeeld mogen ophelderen.
Neem eenvoudig de lectuur, do bron
van veel genot en vreugd, rsiaar ook van
veel leed en ellende. „Een enkele plaats
in 'tboek er is sprake van een lief
desroman heeft al ons leed gewrocht",
roept het verliefde paar uit in Dante's hel.
Verleider was voor hen het boek en bij
die 't schreef. Het is dan ook naar waar
heid gezegd, dat een sleoht boek een nog
veel erger ding is dan een doodvonnis;
veel erger ja, want het brengt den dood
niet in één lichaam, maar in duizend
Jiohamen en in duizend zielen. En hoe
roekeloos wordt met dit gif omgesprongen.
Omgesprongen door honderdtallen en dui
zendtallen. Ook door jeugdigen. Ook in
christelijke gezinnen. Bekoord door den
schoonon vormsoms nog wel door den
min of meer ariistiefeen band, die het
ejgent voor een oadeau de sohrij ver of
schrijfster is wellicht een heel onbekende
zet men zioh aan het lezen, de verbeel
dingskracht wordt gespannen en men vindt
den inhoud mooi en schoon, want het ia
zoo'n vreemd boek en de personen doen zoo
vreemd en om het vreemde is het juist
bjj velen te doen en eigenlijk gezegd is
het een wrange vrucht, of zoo niet erger,
die het verhemelte smaakt. De voorbeelden
zijn voor het grijpen dat zulks in de kinder
jaren reeds begint. Stil en afgetrokken zit
het anders zoo speelsche kind. Moeder
vindt zulks niet vreemd, het kind kan toeh
niet altijd druk zijn. Het en wellicht ook zij
geniet nu van een kalm oogenblikje, zoo
schaars in het drukke familieleven. En
lezan, het is zulk een welkome ontspanning
voor de jeugdige kleine, met huiswerk
overladen. En de moeder heeft gelijk, ten
minste in meer dan één opzicht. Boeken
kunnen goede vrienden zijn. Maar ze kun
nen het ook niet zijn. 't Ia er mede, als met
de schoolmakkers van den knaap en het
meisje. Ze zijn vogels van diverse pluimage
die naar waarde moeten worden geschat.
Alle .boeken, alle kinderlitteratuur is
niet dezelfde. Een bevoegde hand dient
hier te schiften en te scheiden. Voor
zeker een moeilijk werk, vooral voor
den volwassene, die o zoo bezwaarlijk
van zjjne ingebeelde hoogheid kan afdalen
om zioh op het lage standpunt te plaatsen
van het kind en van daar uit de kinder
lectuur te beoordeelen, wat nl. de geschikt
heid betreft. Allicht ook is men genegen,
vooral als men aan gemakzucht bot wil
vieren, om die taak aan anderen over te
laten, wie dan ook, of wel te luisteren naar
de verleidende taal, welke ook in onze
dagen luide weerklinkt„Laat een kind
gerust wat rijp en groen lezen die angst
vallige zorg voor wat het zou kunnen
schaden, is toch immers niet consequent
vol te houden tegenover alle invloeden
buitenshuis?"
Gelukkig, wie bij de aanhoudende zorg
voor de goede, geestelijke atmosfeer bin
nenshuis, binnen zijn kring, ook bestendig
waakt, dat het gif, in dea vorm van ver
keerde lectuur, verre blijft van de zijnen,
van de kleinen vooral, al wordt dit gif ook
aangeboden in gouden schalen, waardoor
het. des te begeerlijker wordt voor het oog.
XL VII.
De naam van Witte Cornelisz., de Wilh
moge al niet getooid zijn met een stralen
krans van glorie zooals die van een De
Ruyter en een Tromp, en deze vlootvoog
den van eenden rang niet evenareD, toeh
mag, ja moet ook hij gerekend worden
tol de zeehelden, die als het er op aan
kwam, hun leven waagden voor 'sLsnds
vlag en het vaderland onmiskenbaar groote
en ook gewaardeerde diensten hebben be
wezen.
Onze "Witte Cornelisz. de With werd
in de nabijheid van den Briel geboren en
wel uit Doopsgezinde ouders. Dit laatste
verklaart het feit, dat hij en nog wel op
eigen aandrang en verzoek, eerst op elf
jarigen leeftijd werd gedoopt door den
Gereformeerden predikant Leo van Nieu-
wenhoorn. Natuurlijk was dit tegen dan
zin zijner ouders, vooral dien zijner moeder.
Beiden waren trouwe volgelingen van
Menno Simons, waardoor ook de omstan
digheid verklaard wordt, dat de jeugdige
toekomstige zeeheid eerst op 17-jarigen
leeftijd verlof bekwam naar de begeerte
van zijn hart het zeegat uit te gaan. Im
mers in de kringen, waarin Witte Cornelisz.
de With opgevoed werd, was de leer van
Menno Simons, dat het iu geen geval ge
oorloofd is de wapenen te dragen of zich
togen den vijand te yerdedigen, om zoo
te zeggen een axioma geworden, eene
stelling, welks geen nader bewijs meer be
hoefde. En hoe zou nu ooit eene vader of
eene moeder, die deze leer van harte was
toegedaan, aan hun zoon een vrijbrief geven,
om zich schuldig te maken aars datgene,wat
zij voor een groot kwaad aanzagen Eerst
werd daarom dan ook getracht den jongen,
levendigen knaap op een ambacht te kra
gen, wat echter gemakkelijker ging dan er
hem op te houden. De proef mislukte totaal
en noodgedwongen gaf moeder de With
hare toestemming de jaren gingen onge
merkt voorbij dat haar zoon dan maar
zijn geluk zou gaan beproeven op het ruime
sop. Dat was een vreugdevol oogenblik
voor den 17jarigo. die iederen dag de gele
genheid had het spel der golven van aaby
in oogenschouw te nemen en wien de uitge
strekte, schier eindelooze waterplas bijzon
der aantrok.
Hij kwam als scheepsjongen op De Gou
den Leeuw, en wel in dienst van de Oost-
Indische compagnie. Van daar werd hy
bediende van Jan Pieterszoon Coen, den
bekenden stichter van Batavia, kwam later
weer aan boord, deed zelfs tochten naar de
westkust van Zuid-Amerika en verder, tot
hy in 1627 te Brielle terugkwam als kapi
tein. Daar bleef hij het gacsche jaar en
huwde tusschentyds met zijn nicht Maartje
de With.
Maar van rustig tehnia blijven was nog
geen sprake. Immers een paar jaren later,
toen Piet Hein de zilvervloot had veroverd,
was ook onze Witte Cornelisz. do With van
de partjj en nog eenige jaren later had hij
het in 's lands dienst gebracht tot schout
by nacht. Ongeveer 1636 kwam de zeeheld
weer in den Briel terug, werd daar gezeten
burger, reedsr en zelfs Schepen der stad.
Ook maakte hij vlijtig gebruik van den
openbaren godsdienst. Dit blijkt uit 't feit,
dat de gereformeerde kerkeraad van den
Briel hem bij de j&arlyksche verkiezing van
kerkeraadsleden op de nominatie zette voor
diaken.
Doch de gemeente was iu dezen niet
homogeen met den kerkeraad. Zy dacht er
anders over en koos Witte Cornelisz. de
With by deze gelegenheid niet. Dereden
daarvan is moeilijk te gissen.Zeker ontbrak
het, den Briellonaars niet aan het noodige
respect voor 's mans dapperheid en goede
diensten, en eerdon zy hun stadgenoot om
zijn onverschrokkenheid en moed in het
barnen der gevaren, maar wellicht waren
de goede Briellenaars zoozeer overtuigd dat
er voor het ambt van diaken dar kerk waar
lijk nog iets meer vereiacht wordt dan
trouw en heldenmoed, dat zij het niet over
zich konden krijgen den door 't krijgmans-
leven wel wat ruw geworden medebroeder
tot zoo'n gewichtig ambt van diaken te ver
kiezen. Hoe het ook zij ditmaal werd De
With gepasseerd. Doch da kerkeraad houdt
aan en zet zijn naam het volgend jaar weer
op de voordracht, toen er een drietal disco-
nen moesten aftraden En nu op 4 Oct. 1637
werd hij door de meeste stemmen der broe
deren met nog twee andere leden gekozen.
Elf dagen later had zyn bevestiging plaats.
Lang echter zon zijn dienst niet duren
eigenlijk niet langer dan tot 27 Oct., toen
hij op verzoek werd ontslagen. En tot dit
verzoek meende onze nieuwe diaken ge
rechtigd te zijn. Wat toch was het geval
Omstreeks öienzelfden tyd, dat De With
tot diaken in de Gereformeerde kerk van
Brielle werd gekozen door het aseerendeai
der manslidmsiten, werd hij door Prins Fre-
derik Hendrik de kooge eer waardig ge
keurd om in aanmerking te komen als vice-
admiraal van Holland en West-Friesland
en door Zijne Hoogheid als zoodanig be
noemd.
De vraag werd nu geopperd, of het met
het oog op die benoeming niat geraden
ware iemand in zyne plaats te stellen. Ze
kwam van de zijde van den benoemde zei
ven, die deze vraag, eigenlijk een verzoek
om ontslag, deed, omdat hy wel inzag, dat
hy nu ziju dienst niet naar behooren zou
kunnen waarnemen. Op 15 November werd
dan ook door den kerkeraad besloten, om
de vroeger reeds genomen provisioneale
resolutie in deze zaak te bekrachtigen,
waarbij Witte Cornelisz. de With zijn ver
zoek om uit hoofde van zijne benoeming
tot viee-admsraal van Holland en West-
Friesland, als diaken ontslagen te worden,
terwijl hij toch niet tot den dienst van de
Brielsche kerk zal kunnen tegenwoordig
zijn, zag ingewilligd, terwijl een van de
drie afgetreden diakenen door de gemeente
in zyne plaats werd verkozen om voor dit
loopende jaar als diaken te fnngeeren. Het
zal uit deze mededeeling den lezer nu wel
duidelijk zijn dut. de verdiensten van Witte
Cornelisz. de With als zeeheld ontegen
zeggelijk grooter zijn dan die als diaken.
Toch heeft de man hot feit, dat hy tot dit
ambt werd gekozen, merkwaardig genoeg
geacht, om er in zyn dagboek melding van
te maken.
UIT DE PHOVINCÏK
Middelburg. In de Lange Giststraat, is
Vrijdagmiddag een reeds bejaarde dame,
die daar met haar dochter liep, plotseling
ineengezakt In een woning binnengebracht
overleed de dame binnen enkele oogen-
blibken. v
Middelburg. Gisterenavond hield de
WelEdelGestrenge heer kapitein De Vos
van hot 2e balj 3e reg, inf. voor de leden
der afdeeling Middelburg van de onder-
offioiers-vereeniging „Ons Belang", op aan
gename wijze eene leerrijke voordracht in
het Militair Tehuis. Spreker, die op heel
bevattelijke wijze het mensehelijk lichaam
en eene maatschappij met elkander ver
geleek, schetste het ontstaan eener maat
schappij eu het begrip van „Slaat" den
leden duidelijk. Aan het eind zijner voor
dracht ging spreker met zijn auditorium
den weg na, dien een wetsvoorstel volgt
en verklaarde de verschillende gevallen,
die zieh daarbij kunnen voordoen, waar
mee spreker zeer zeker zal meegewerkt
hebben aan het sehoone doel, wat ge
noemde vereeniging zioh stelt.
Uit een waterleiding bij de Abeele
onder Middelburg is hedenmiddag het lijk
van een onbekend manspersoon ©pgevischt.
Vlisslngen. Het stoomschip „Tabanan"
van de Rotterdamsche Lloyd, wordt op
Donderdag 19 dezer te water gelaten. De
laatste beletselen sullen worden weggeno
men door Z. K. H. den Prins der Nederlan
den, die daarvoor op dien dag te 12 uur
alhier zal aankomen. Direct na bet af-
loopen zal Z. IC. H. het kielleggen bijwonen
van het mailstoomschip voor de Konink
lijke Hollandsche Lloyd, voor haren dienst
op Zuid-Amerika. Tel.
's-GravenpoIder. Gisterenavond is de
Volksbibliotheek alhier gesloten. Er werd
dezen winter weder een ruim gebruik van
gemaakt. Uitgegeven zyn 560 nos. Ont
vangen is, het goed slot van verleden jaar
inbegrepen f 32,21, uitgegeven f 15. Goed
dot alzoo f 17,21. Dhr. Svrsrt, die van de
oprichting af in de commissie Zat, hoeft
bedankt en is vervangen door dea heer L.
E ckbardt.
Wolf aartsdijk. In de Vrijdagnamiddag
gehouden zitting van den gemeenteraad
waren tegenwoordig alle leden. Voorzitter
de burgemeester. Notulen onveranderd
goedgekeurd. Ingekomen stukken waar
onder besluiten, dat de jaarwedde van den
burgemeester op f 800 die van den secre
taris op f 800 en die van den gemeente-ont
vanger op f400 gesteld is. Goedkeuring
raadsbesluit, waarbij de jaarwedde van de
beide wethouders op f 40 is gesteld. Goed
keuring verslag van dhr. L G. Overbeeke,
omnibusondernemer,waaruit blijkt dat door
hem zyn vervoerd in het jaar 1907 5407
passagiers,waaronder 2953 uit N. Beveland.
Do inkomsten bedroegen f 2768,55 en zyn
uitgaven f3' 60. Alles voor kennisgeving
aangenomen. Op voorstel van B. en W.
wordt met algem. stemmen goedgekeurd
betaling van eenige onvoorziene uitgaven,
alsmede eenige af- en overschrijvingen
dienstjaar 1907 idem af- en overschrijving
op de begrooting van het burg. armbestuur.
Met algem. stemmen wordt een gratificatie
van f 215 voor bui+engewono politie toege
staan idem ontheffing hoofdelyken omslag
wegens vertrek uit de gemeente san G. van
Weele, A. O. Rsmijnse en J Butler. Togen
16 Maart a.s. wordt met algem. stemmen
aan den onderwijzer G. J. Maas te Oud-Sab-
binge eervol ontslag verleond, en wordt
tegen dien datum met aigem. stemmen tot
onderwijzer benoemd dhr G. v. d Kreeke,
thans tijdelijk onderwijzer te Vlissiogen.
Het verzoek van de afd Wolfaartsdyk van
den Bond van Ned. Onderwijzers in zake
nadere regeling jaarwed Ie, wordt na
eenige bespreking op voorstel van den voor
zitter met algem stemiaen besloten, 't aan
te houden tot een volgende vergadering.
Vastgesteld worjJU het kohier hondenbelas
ting zooals door B. en W. is opgemaakt. Op
het verzoek van eenigo ingezetenen aan de
Oude Raai, tot 't plaatsen van een lantaarn
op den Dooldyk wordt met algem. stemmen
afwijzend beschikt.
Helnkenszand. Vrijdagavond verga
derde alhier de vereeniging „Het Groene
Rruis". Volgens het jaarverslag ondergi' g
het ledental door vertrek of overlijden en
door aansluitirg weinig verandering. Hot
bedroeg op 1 J*n. 1908 216.1)« vereeniging
hseft ook dit jaar in vele opzichten goed
gewerkt. Verscli eiden e raaien werd hulp bij
ziekten in den vorm van versterkende mid
delen of verpleging gegeven. Dc rekening
over 1907 sloot mot 'n batig saldo va» f 135.
Ongeveer f 90 werd bestsed aan hulp by
ziekte. Medegedeeld werd dat in dit jaar
zal worden overgegaan tot het bouwen van
een regenbak aan do Ned. Herv. Kerk. Op
de statuten zal de koninklijks goedkeuring
gevraagd worden.
Vrijdagavond vergaderde de afdeeling
Souburg der vereeniging tot chr. verzor
ging van krankzinnigen in Zeeland in
R hoboth. De voorzitter opende de ver
gadering op de gebrnikelyke wijze en gaat
voor in gebed. Hierna werden de notulen
der vorige vergadering door den seoretari3
A. Steketee gelezen en goedgekeurd. De
voorzitter deelt mede, dat 7 nieuwe ledeu
toegetreden en een 4-tal heeft bedankt,
deels door vertrek naar een andere ge
meente, gedeeltelijk om onbekende reden,
terwijl 2 ledon overleden zijn. Het aantel
leden en begunstigers der afde ling be
draagt thans 79. DepenningmeesterH.de
Muiinck brengt verslag uit over de gelden
1907. Aan de hoofdvereen. werd afgedragen
in 1907 f 64.125 aan contributie, terwijl nog
f7.84 in kas is Daar do 2 bestuursver
gaderingen en de 2 vergaderingen der
leden voortaan in Rehoboth ter betaling
der verschillende onkosten.
Da aftredende bestuursleden A. v. Veen
en J. van den Ende worden met groote
meerderheid herkozen. Tot afgevaardigden
naar de algemeene vergadering worden ge
kozen J. Dorleijn, J. van den Ende en A.
Steketee. Hierna verkrijgt de heer K. J. de
Koster uit Middelburg,ter vergadering aan
wezig, het woord. Hy wijst er op, dat het
hoofdbestuur een loaning van f200,000
heeft uitgeschreven en hij ook eerlsng Sou
burg hoopt te bezoeken tot het plaatsen
van aandeelen.
Waar Walcheren zich bij den aanvang
flink houdt, hoopt bij ook te Souburg milde
harten te vinden. Waar God ons zegent
en heeft gegeven de kostelijke gave des
verstands, Iaat ons door medelijden bewo
gen onze beurzen openen voor dit werk
der ehr. barmhartigheid. Zijns is het goud
en zoo wij nalatig zijn kan Hij het ons op
een andere maaier ontnemen.
De leaning ia zoo gemakkelijk mogelijk
gesteld, want ook aandeelen van f 50 en
f 100 worden even gaarne geplaatst als
grootere en deze zaak is een solide geldbe
legging. Nadat door verscheiden personen
nog vragen zyn gedaan en door den spreker
beantwoord, dankt de voorzitter den heer
de Koster en wenscht hem goed succes ook
te Souburg op zijn arbeid.
Hierna wordt de vergadering door den
heer de Koster met dankgebed geëindigd,
waarna het bestuur nog eeaiga oogenblik-
ken met hem vergadert om de besproken
zaak nader te regelen.
Zaamslag. Da uitslag der stemming
voor een lid van dea gemeenteraad (vaca
ture de Kraker) is als volgtAantal kie
zers 568; uitgebracht 423; onwaarde 6;
J. F. Dees Az. (lib.) 126W. Soheeïe Jz.,
(ehr.-hist.) 91L A, de Mul Az., (a.r.)
141; J. Dielemen Pz(a.r.) 59 stemmen.
Herstemming tussohen L. A de Mul en
J. F. Dees.
Vrijdag is te Zoutefande in de
herberg van den beer A. Willemse» door
door de landbouw veree&iglng een vergade-
riog gehouden, tot het oprichten r&n een
stieren vereeniging. Daar het aactalpersonen
die zieh als Gd opgaven te klein was, kan
de vereeniging. niet tot stand komen. Ook
werd in behandeling genomen de afftoop
der tiendrechten i» die gemeente. Daar
hijaa alle tiendpachters aanweezig waren
werd met algemeene stemmen besloten dit
te doen eu den grondeigenaars te ver
zoeken tot dit doel te willen meetverken,
