NIEUWSBLAD ¥0011 ZEELAND. che mpagnie lieXooj! is. No. 115. 1908 Vrijdag 14 Februari. 22e Jaargang, HISTORISCH CHRISTELIJK- rail 1776. ts koop; koop, )P )P JP Kalfvaars |abr. wiele- I Mei instbode Meisje istbode A VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed.. S, DE JONGE-VERWEST, te Goes P. D'HUU, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN De hedendaagsche stand der Volksopvoeding. 7BGi - ndgevaar cp dels, etc. tillijke Premie, vorden gaarne S ZOON te Ylisshigeu, Zeeland. ijzerawouing-, net Schuur en >r verschillende «ÏOORDIIOEK, NGE, Pennni. E litgeoefendop worden inge- Eebr. bij den :e Domburg. ing, bij P. DE lerlkaansch ioekh. EANOY, ait 2; 7 en 9 P.FRANCKE, 1 Februari van Arnemuiden. lrgscheweg (Koudekerke). aankomende fcevraagd |Klokstr. C 15S, lof April in Walcheren. CEUW, Mid'b. Jigeviele, |i d d e 1 b u r g. fAAS, iff epolder. >ode land bij Mejuffr. Irdstraat L 85, Mei Lt>ocl«e rerk te Golijns- fAAL Pz. iei<l Jin, van's mor- bureau DE lletter W. Goes, vraagt [bode, buitenshuis. LLLEGANGE, .fwest - Goe», -'J* L2JHM 1EDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25. Enkele nummers0,02'. UITGAVE DEK FIRMA SN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cenr. Familieberichten van i—5 regels 50 cent, tedere regel meer 10 cent. De berichten van allerlei aard gaan dik wijls, dag aan dag, als 'tware druppels gewijze ons oog voorbij. Het kan nuttig zijn eens stil te staan om te brp-Oövea een deel van't groote terrein onzer aigemeene belangen te overzien. En dan kiezen we daartoe ditmaal de volksopvoeding. Daar komt nu weder een ernstige roep stem uit den Haag, een onzer oentra's, tot 't vestigen van een christelijk Gymnasium, Utrecht is reeds voor gegaan, Amsterdam en Kampen waren reeds vroeger present, en het weldra naar de Geldersohe hoofdstad te verplaatsen Gymnasium van Zetten is het oudste. Straks zal ons land dus reeds vijf chris telijke scholen voor Voorbereidend Hooger Onderwijs rijk zijn. Behalve dat reeds bjjna 28 jaren een Vrije Universiteit bestaat, deed onlangs het bericht in do pers de ronde, dat eene Vereeniging tot vestiging van bijzondere leerstoelen aan de Rijks-Universiteiten, nu de wet dit toelaat, waar zii zulks noodig acht, bijzondere leerstoelen voor christe lijk hooger onderwijs wenecht te vestigen in de juridische en medische, zoowel als in de theologische faculteiten. Daar komt bij, dat sedert eenigen tijd, naar we meenen onder patronaat van den aartsbisschop van Utrecht een Radbond- vereeniging bestaat, zich ten doel stellende de oprichting van een universiteit naar eigen overtuiging. Van het terrein van het hooger onderwijs op dat van het middelbaar onderwijs over gaande ontmoeten we reeds een enkele chr. burgerschool, die te Rotterdam, en nu de rijkssubsidie voor deze scholen wel niet altyd tot de vrome wenschen zal blijven be- hooren, zijn er hier en daar plannen genoeg in de maak om ook in dit opzicht te arbeiden. Wie dit alles in h6t oog vat, zal niet aan stonds begrijpen dat de strijd der negen tiende eeuw deze resultaten in de twintigste eeuw heeft opgeleverd. We aanschouwen dit maal de vruchten van den strijd, ze treden ons duidelijk voor oogen. Immers ter kwader ure heeft de overheid in de negentiende eeuw de plicht der op voeding die op de ouders rustte, zichzelf op de schouderen gelegd. Opvoeding en onder wijs beide. Want opvoeding en onderwijs zijn nu eenmaal niet te scheiden, maar zijn in beginsel één. Wie zal opvoeden zonder in een bepaalde richting te sturen. En zoodra men het terrein van opvoeding betreedt gaat men in bepaalde richting stureD, en betreedt het geestelijk gebied, waar de werk'ing niet op het uitwendige, op vleesch en bloed, maar op verstand en wil gericht is. De overheid zou ter wille van velerlei belangen die taak overnemeD, en de licha melijke belangen der kinderen aan de zorg der ouders overlaten en zelf de behartiging der geestelijke, belangen op zich nemen. Een taak die ook om de goedkoopte gaarne door de ouders werd overgegeven, want allengs vestigde zich de overtuiging dat het onderwijs zoo belangrijk was dat het den ouders niets kosten moest. Het be hoorde van overheidswege geheel kosteloos gepresenteerd te worden. Drie kwart van de negentiende eeuw heeft in toenemende mate die verkeerde opvatting den toestand bedorven. De band van huis en sohool werd daardoor ver broken en het was met de wet van 1857 die dit begrip vastlegde, dat ook de tegen stand kwam, geleid door wjjlen Groen van Prinsterer, en voortgezet door een gansoh groote schare van volgelingen. Geef den ouders het recht op de opvoeding hunner kinderen terug, zoo luidde hunne leu3, en begin alvast met, waar zij zioh groote offers getroosten om dien plicht zelf te vervullen, dit hun van Godswege toeko- jnend recht te erkennen, en het hua althans niet onmogelijk te maken aan dien plicht te gehoorzamen. Stuk voor stuk, beetje voor beetje, traps gewijze drong die overwinning door en na de scherpe wet van Kappeyue kwam de wet van Maokay die de eerste rechtsge lijkheid van openbaar en bijzonder onder wijs in de wet schreef. De schoolwet- Haokay was de voorlooper van die onder j het minislerie-Kuyper. Eu als we uu den hedendaagscfaen stand der volksopvoeding meten willen laten we dan veertig-vijftig jareu terugzien en de toestand van toen met dien van heden vergelijken. Behalve den velerlei arbeid voor hooger en middelbaar onderwijs, nog slechts in het begin, zijn we nu op weg naar de duizendste christelijke sohool voor lager onderwijs. Te midden van vele verkeerde en be- droevecde diugen op maatschappelijk ge- j bied, lette men ook eens op dit verschijnsel dat van verbazenden vooruitgang getuigt. Onze vaderlandsche belangen draaien niet enkel om de politiek. Gelukkig is het arbeidsveld grooter en ruimer. 13 Februari 1908. De ongevallenwet is een wet met groote gebreken. De werkgevers klagen, doch vinden tot heden weinig gehoor. Er toch hebben zij alle redea om te klagen. Het gebeurt toch niet zelden dat een knechtje die een klein blessuurfje bij voorbeeld aan zijn vinger, oploopt, met zijn zeereu vinger, door den dokter be hoorlijk ingezwachteld, eenigen tijd werk loos rondloopt, en daarbij het driedubbele van zjju weekloon verdient. Het bestuur der Rijksverzekeringbank schreef in zijn verslag over 1906 «Er blijft intussohen, naar de meening van het bestuur, nog steeds een niet onbe langrijk aantal van diegenen, die, zonder bepaaldelijk van misbruik te betichten te zijn, echter hun eigen belang behartigen op een wijze, die met een behoorlijke uit voering der wet niet wel te vereenigen is". Hierin ligt een bedekte klacht over mis bruiken, die zeker ook een gevolg zullen zijn van de slechte werking der plaatse lijke commissiën, bedoeld in artikel 86 der Wet. Yan deze oom missiën toch zegt 't verslag: ,/AaDgaande de medewerking der plaat selijke Commissiën zij het volgende op gemerkt Door 24 (in 1905:35) plaatselijke oom missiën werden le zamen 61 (in 1905 81) beroepen ingesteld. Nu moet men weten, dat er in het ge heel 153 eotnmissiëa zijn. Bekend is ook, dat sommige commissiëa nooit vergaderen of slechts een enkele maal, Er werden slechts ingesteld 61 beroepen en dat bij een aantal van 51.636 aangiften van onge vallen in 1906. Men vergadert nooit cf slechts een enkele maal en dat terwijl het Koninklijk Besluit van 19 Dee. 1902, Stsbl. no. 223 de com missiën opdraagtzooveel mogelijk op de hoogte te blijven met de toestand der ge troffenen en de aanspraken op rente van de door die personen bij overlijden nage laten betrekkingen de R. V, B. iu kennis te stellen met ongevallen in den zin der wet, waarvan niet langs den gewonen weg aangifte is gedaan klachten over te bren gen over geneeskundige behandeling enz. Een rijk arbeidsveld dus voor commies- siës, waarvan de leden geen salaris ont vangen en die eigenlek niet de minste bevoegdheid hebben. Deze commissiën willen misschien wel veel doen, maar kunnen niet. Anders staat het met de Raden van Beroep. Die willen wel, die kunnen wel, maar behoeven niet. Terwijl verscheidene Agenten van de Bank overdag er op uit moeten om dan in de avonduren hun administratie b(j te hou den, zitten de ambtenaren van deze «Raden" dikwijls verlegen met hun tijd. Door de zestien Raden van beroep, die er zijn, werden in 1906 in het geheel in 1405 twistgedingen recht gesprokendoor elkaar had dus elke Raad nog geen 90 pro cessen te berechten. Zeer verschillend waren ze verdeeld terwiil Rotterdam 357 zaken kon afdoen, had Hoogeveen in slechts 26 een beslissing te geven. Iedere Raad kost eenige duizenden gul dens, ook die van Hoogeveen. In totaal werd in 1906 uitgekeerd aan schadeloosstellingen bijna 2 millioen. aan geneeskundige behandeling 620,000 en voor administratie 1.100.000 gulden". (Deze aanhaling is uit Het Friesch Dag blad Nu moet erkend worden dat geneeskun dige behandeling en administratiekosten niet meer zoo buitensporig zijn als vroegere jaren. Toch moet door de werkgevers voor de laatste nog een ontzaglijke som opge bracht worden. En een som in geen even redigheid met 'tgeen er voor de werklieden bij ongevallen in de zakken dor werklieden terugvloeit. Nu is dit op zichzelf wel gelukkig. Maar 't neemt het feit van de dwaze verhouding niet weg. Nu kunnen vele patroons de schade op hnnne klanten verhalendoch voor niet weinigen, die dit niet kunnen, zijn de kosten voor de ongevallenverzekering een groote winstderving. De sociale wetgeving is in 1900 niet ge lukkig ingezet. Da werkman was beter geweest met een goede ziekte-, ouderdoms- en invaliditeits verzekering. Maar hoe gaat 't in de politieke wereld Alle3 drijft naar sociale wetgeving. En dit heeft blijkbaar het ministerie- Borgeaius doen grjjpen naar een ontwerp dat 't minste voorbereiding behoefde. Op soeiaal gebied is de Arbeid beter gebaat met één goede wet dan met vier slechte. Bedenke dit 'tnieuwe Iieehtseh-Linksche ooalitie-kabinet.dat wij deze week mochten begroeten. Wij meenen den lezer een lange opsom ming te moetan besparen van hetgeen de vrijzinnige pers omtrent elk der nieuwe ministers ten beste geeft. Omtrent de bekwaamheid van Heems kerk ea Talma, Kolkman en Nelissen,Ideu- buvg en Sabron zijn de meeningen vrij wel eenstemmig. Het zijn knappe mannen. Ook v. Swinderen en Bevers staan goed aangeschreven, met name bij de vrijlibe ralen. En Wentholt heeft, naar de N. R. Ct. zegt, in de twee maanden van zijn beheer in het afgetreden kabinet een tiinken stap gedaan in de goede richting. Dat geeft moed op 6®n betrekkelijk wel kome kennismaking straks in de beide Kamers. De toon dor vrijzinnig-democratische pers is meer vinnig, die der sociaal-demo cratische zie o a. Het Volk van gister 1 niet vrij van vijandig. Dat spreekt wel een beetje vanzelf. Een gradueel verschil in vooruitstre vendheid brengt ook een graadverschil in waardeering mee, waarop ook 'tnieuwe kabinet wel zal rekenen. Alleen geven wij nog het oordeel van Nederlandsche Stemmen, nationaal-historisch weekblad, dat wil zeggen van de partij die tusschen de oud-liberalen en de chrietelyk- historischen iu staat. Het blad slaakt een zucht van verlichting, nu het „vorige" Kabinet, de schepping van den heer Borge- sius, is verdwenen. Zijn oorsprong was negatief, zijn optreden zeer positief, zijn einde deplorabel. Geen enkele dor afgetreden ministers zag het weekblad met leedwezen heengaan. Den eenigen, dien het gaarne behouden zag blijftde zioe-admiraal Wentholt behoudt zijn portefeuille. Het nieuwe Kabinet wordt „niet zonder ingenomenheid" begroot. Een bepaald rechts ministerie, nog wel met uitsluiting d9r christelijk-historischen, scheen aan Nederlandsche Stemmen niet de goede op- lossing der crisis. En nu acht het blad het" een lichtzijde, nu de strenge kleur getem- perd wordt door de aanwezigheid van drie ministers van gematigde denkwijze. Nederlandsche Stemmen sproekt ten slotte den wensch uit t Moge het nieuwe Ministerie ons in politieleen zin rust brengen, met vaste hand,maar bezadigd de administratie voeren en 's lands weermacht, even goed als 's volks veerkracht, weten op te heften en te versterken. Met belangstelling zien wij uit, minder naar zijn program van woorden, als naar zijn hande- j lingen en voorsteilen. l Het Handelsblad vermeldt nog eens de volgende stellingen, door ar, Th. Heems- j kerk als student op 4/16 November 1874 in de Debating Society te Leiden verdedigd, tegen niemand mis der dan dr. Kuyper zelf. i »Welke ook de diensten mogen zijn, die door Calvinisten in vroeger dagen aan de ontwikkeling van onderscheidene landen zijn bewezen, toch is de tegenwoordige Calvinistische beweging, die door dr. A. Kuyper geleid wordt, gevaarlijk voor den Nederlandschen Staat, die op geheel andere grondslagen gevestigd is. »Van de twee hoofdbeginselen van het Calvi nisme, die dr. Kuyper noemt in zijne brochure »Het Calvinisme, oorsprong en waarborg onzer constitutioneele vrijheden" Gods souvereini- teit en uitverkiezing -is 't eerste, opgevat zooals dr. Kuyper het doet, op politiek gebied een ijdele klank, en het tweede de deur, waardoor de heer schappij der geestelijken op't staatkundig terrein binnenkomt. »Uit bovengenoemde brochure blijkt in het al gemeen, dat de Standaard-partij gesn politiek stelsel heeft, dat hetzij op eenige vaste beginselen, hetzij op eene juiste kennis van de regeerkunst berust. Aangezien derhalve het drijven dezer partij niets teweegbrengt dan het verwarren van gods dienst en politiek met elkaar,behoort zij zoo spoe dig mogelijk in het vergeetboek le geraken." Deze openbaarmaking zegt natuurlijk niets. Mr. Heemskerk heeft 't nooit onder stoelen of banken gestoken dat hij als stu dent liberaal was, en bovenstaande stellin gen tegen dr. Kuypsr verdedigde. Dr. Kuyper was in 1860 ook nog liberaal, en daarna modern predikant te Beesd. Ook Groen v. Prinsterer vas vóór 1829, naar zijn eigen bekentenis, conservatief liberaal. Vele audere der overleden en nu nog levende staatslieden z(jn eerst langzaam, na ernstig onderzoek en wij mogen van velen vertrouwen onder de leiding des H. Gaestes, tot beter inzicht gekomen omtrent die staatkunde welke 't best Land enVolk ten goede kan komen. Van de Revolutie tot het Evangelie is, zoo de Heere 't werkt, slechts een stap, doch een waaraan ernstige worstelingen vooraf gaan. Het optreden van het ministerie zal heel wat nieuwe verkiezingen tengevolge hebben en heet wat ambten doen openvallen. Ge kozen zullen moeten worden een lid der Eerste Kamer voor Zuid-Holland, leden der Tweede Kamer voor Süedreoht, Rheden ea Tietjerksteradeel, leden der Provine. Staten voor Weesp en Rotterdam Hl, een raadslid voor Amsterdam VII en een wet houder vaa Amsterdam, een raadslid en een wethouder le 's-GraveDbage. Benoemd moeten worden een lid van deu Hoogen Raad, ean gezant te Washington, een gouverneur van Suriname, een chef van den generalen staf, een secretaris van den Raad van Tucht eu dan verder zullen verschillende vacatures in Staatscommissies moeten worden aangevuld. Iu 3 905 werden voor de Kamerverkie zing de voigeade cijfers behandeld Sliedrecht, rar. Beeskerk, bij herstem ming gekozen met 3270 stemmen, tegen 3092 stemmen op jkr. mr. H. Snuissaert (vrij-liberaai); Tietjerksteradeel, Tal ma, bij eerste stamming gekozen met 3851 stemmen, tegen 1916 op mr. Borgesius eu 1469 op mr. TroelstraRheden, mr. Kolkman, bij eerste stemming met 3223 stemmen, tegen 1110 op generaal Eland. De moord. De Arbeid, 't sociaal-democratisch orgaan voor Gelderland, red. de heer L. M. Her mans, schrijft: «Wij sociaal-democraten zien het nuttelooze van aanslagen op vorste lijke personen iu." En Hel Volk schrijft „Overigens pympathiseeren ook de soci- sal-democretiseüe Kamerleden in het alge meen niet met koningsmoord en zeker niet met massa-moord op 69n koninklijk gezin, al oogstte Carlos wat gezaaid was en ge voelen socialisten geen behoefte aan offici eels betuiging van deelneming in de lot gevallen der Portugeesche monarchie." Wij cursiveerden in deze beide aanha lingen een paar woorden. Da sociaal-democraat Ferri in Italië is minder voorzichtig in zijn uitlatingen Iu De Arbeid staat van hem vermeld In de bijeenkomst der Italiaanscbe Kamer van 7 Februari, zeide Enrico Ferri, de leider der socialisten, dat hij zich solidair gevoelt met de koningsmoordenaars. De Kamer ontving deze mededeeling met teekenen van verbazing en verontwaardiging. Ferri stoorde zich daaraan niet en vervolgde met stemverheffingAls de Koning de Grond wet op zij zet, heeft het volk recht hem te vonnissen. Hier is de Koningsmoord officieel ver dedigd, niet door den eersten de beste maar door een professor,den watenschappelijken pleitbezorger der sociaal-democratie. Natuurlijk is Italië Nederland niet. Italië is ons op den weg der revolutie vooruit. Maar van een openlijke verloochening van Italië door Nederland vernemen wij niet. Eq van een onbewimpelde, gemoti veerds afkeuring ook niet. De. Arbeid spreekt slechts van nutteloos heid. Geen antwoord. Het Handelsblad heeft eea bespreking geopend over het feit, dat de Limburgers zioh zoo weinig Nederlanders gevoelen en hun land gaarne bij België en nog liever bij Duitschland gevoegd zagen. Over dit hoogst ernstig versohijDsel heeft het versoheidene brieven ontvangen, waar van het blad er één afdrukt.. Daaruit blijkt dat de Limburgers zioh beklagen dat zij stiefmoederlijk behandeld worden. Het vrijzinnig bewind, dat wij (met enkele hyalen) nu bijua een eeuw lang gehad heoben, heeft inderdaad weinig of niets voor Limburg gedaan. Voor den Handel werd altoos met milde hand uit de schatkist geput; maar Limburg werd vergeten. Alleen door de Nijverheid kan deze pro vincie tot opbloei geraken, maar de vrij zinnige wijsheid besliste dat de Nijverheid niet geholpen, san eigen lot overgelaten moest worden. De Limburgers (zegt de briefschrijver) zjjn omringd door Duitsehe en Belgische landttreken, welke door een bloeiende Nij verheid steeds welvarender worden. Links en rechts zien zij volkeren, die rijker worden door een Industrie welke door de Duitsehe en Belgische regeering krachtig wordt bevorderd. Limburg blijft.... de oude knecht. Limburg hoort, dat Vrijhandel zoo goed is, maar het heeft beboette aaneen beschermde Industrie en hei wordt niet geholpen. Dstó-om waren de Limburgers liever Duitsehers, liever Belgen dan Nederlanders. Ilel Handelsblad zit met de zaak verlegen Het zegt zoo dadelijk geen antwoord te kunnen vinden. Geen wonderHet Han delsblad kent slechts ééu woord: «Vrij handel en juist door den Vrijhandel weekt Limburg van Nederland los. Wie zich aan een ander spiegelt In dagen vaa orisis in handel en arbeid.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1908 | | pagina 1