>amer
len,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No, 109. 1908
Vrijdag 7 Februari,
22a Jaargang,
iet
;oop
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
;ch Merinos,
>44. Amlerfa.
nte
lets over Hugo YerriesL
i, Yitrage
ilopedie
Encyclopedie.
OOP
I».
OOP
loop
ferriepaard
iÖOP
aaizen,
dknecht
Idkiieckt
ikersknecht
sknecht,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed,. S. J. DE JON GE-V ER WEST, te Goes
E. P. D'HUIJL te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
XT XX,
Middelburg, ook voor St. Laurens en
voor Nieuw- en St. Joosland 7,11, 12,13,
14, 18, 19, 20, 21, 25, 26, 27 en 28 Fe
bruari, 3, 4, 5 en 6 Maart.
Bfllteilaidstl Overzicht.
VZBIJBGl -
|n supplementdeel
die bij Neder-
franco toegezonden*
ten- en van buiten
cabinet.
I. LE GRAND,
buik
i d e k e r k e.
teur uit 2, rek. 10
3e kalf, bij P. DE
>r ke.
Iz., Koudekerke.
J3. SIMONSE, te
>gen Maart
-W
par, bij JACOBUS
te Elleiooutsdi/jk.
lei
dknecht
)UWER, Souburg. J 0jp.
tegen half Mei of
srskneeht,
v. Brieven onder
cantoor Oud Posse-
met Mei as.
VAN DE PUTTE,
of Mei
arden om kan gaan,
induinvliet",
bij Domburg.
die in groot werk
worden. Adres
flleur, Wal B 99,
gevraagd
ran beslaan, bij J.
te Oosterland.
er tegenwoordige
egen Mei
sïbode
,OEKERT—van DK
lw vraagt met Mei
Dienstbodef
lar. Adres Boekh.
„De Z e e u w",
lei
istbode
len de 20 jaar, P.O.,
10U WEKSteen-
d d e l b u i g.
Verwant - Gn«g,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS,
Prijs per drie maanden franco o. pf,25-
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
SN VAS
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van —5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Voor Middelburg in 'tbyzonder is die ijk
voor de bewoners der verschillende wijken
aldus bpoaald
1 den 7 en 11 Februari
K den 12,13 en 14 Februari
L den 18 en 19 Februari.
(S 1 o t.)
Gezelle moest alzoo weg en Gezelle ging
weg. Hij ging naar Brugge, direct onder
het bisschoppelijk oog.
Doch 's professors invloed bleefzijn
geest scheen rond te varen in het klein
Seminarie. Er was contact gekomen tus-
schen Gezelle en zijne leerlingen, een con
tact, dat door zoo kleinen afstand niet werd
verbroken. Eenmaal per week kwamen de
oud-studenten hun professor opzoeken om
gedrenkt te worden met zijn woord. Ook
Gezelle's dankbare leerling Verriest vond,
toen hij te Brugge in het groot Seminarie
zijn studiën voortzette, de gewensehte ge
legenheid,om met zijn onvergetelijken leer
meester te blijven omgaan en te ontvangen
de wijding van zijn geest. En het zou dien
dankbaren discipel gegeven worden, Guido
Gezelle's zware taak voort te zetten in den
strijd tegen het. verfransehte onderwijs en
tegen de tradi+ioneele begrippen en opvat
tingen eener verouderde paedagogie. Want
kort na zijne priesterwijding in 1864 werd
hjj geroepen tot professor van poësis i an
hetzelfde klein Seminarie, waar hij de be
zielende woorden had ingedronken van
professor Gezelle, van Gezelle die hem had
leeren zien, die hem had leeren hooren, die
hem had doen ontwaken, kortom van wien
hem het volle leven scheen toe te stroomen,
toen hij aan 's meesters voeten zat.
Hoe kon 't anders of professor Verriest,
zoo heel en al gevormd en gemodelleerd
naar zijn leermeester Gezelle, wiens wezen
hij in zich had opgenomeD, moest les geven
volgens diens welbeproefde en bij diers
discipelen zoozeer inslaande methode. Ont
wikkeling zocht hij, natuurlijk, maar even
min als zijn groote voorganger zocht hij ze
langs den gewonen sleur, en de verouderde
methode van ontleden en nog eens ontleden
„het zoogezeid uitleggen van iedere sprake,
van ieder vers, van ieder woord, met hart-
verlammend schrijven, honderden en hon
derden bladzijden verre", maar ontwikke
ling zocht hij naar eigen natuur van de
studentenprofessor Verriest leerde zijnen
leerlingen van het kleine Seminarie mede
gevoelen en mede verstaan,mede beminnen
en mede bewonderen hij trachtte hun be
wust te doen worden eigen kracht en eigen
vaardigheid en beproefde hen zelf te leeren
gaan.Voor zoover noodig hield hij rekening
met 't onderwijsprogram - immers 't staats
examen doemde telkens weer op overi
gens volgde professor Verriest zijn eigen
weg. En die weg bleek spoedig alles be
halve effeD, maar hobbelachtig en werd dit
steeds meer.
Er kwam weer strijd, dezelfde strijd als
ten tijde van Gezelle, strijd tegen het
Vlaamsch en wat daaraan herinnerde,
kortom tegen alles wat van Vlaamschen
oorsprong was. En met dat al werd de
professor in poësie zelf niet gespaard.
Tegenwerking ondervond hij in niet ge
ringe mate soms. Botsing, vervolging zelfs
bleven niet uit. Gelukkig stond daar rond
den vurig beminden en vereerden meester
een schare jongelieden, Vlaanderen's hoep,
gereed om de scherpe pijlen zoo mogelijk
af te weren.
Eens zei de bisschop van Brugge, mon
seigneur Faict, tot den Rector, natuurlijk
in het Fransch «Hoe, ge zijt met zijn twin
tigen als priester, en kunt gij niet op tegen
Verriest's invloed?" Hierop antwoordde
de superior van 't seminarie „Daarvan
Jkunt ge u geen denkbeeld vormen, hoog
eerwaarde heer. Als professor Verriest tot
zijne leerlingen zeide: die steenen daar zijn
wit, dan zouden zij er een eed op doen dat
ze wit waren, ofschoon hun oogen wel
anders vertelden, n.l. dat ze zwart waren.
En het ongeluk is, dat hij nooit zeggen zou
dat ze wit waren".
Daarin hadden de collega's gelijk. Toch
deden zij al het mogelijke om dien invloed
te breken. Zelfs werd professor Verriest
bij den bisschop geroepen, doch ook dit
bisschoppelijk onderhoud onder vier oogen
bleek niet in staat, om de ontstane bewe
ging ten gunste van het Vlaamsch aan hst
seminarie te dooden. Eindelijk werd Ver
riest uit Rousselaere verwijderd, eerst naar
ffeule verplaatst als bestuurder van het
nonnenklooster, daarna naar Yper gezon
den. Doch daar toefde Verriest ook niet zoo
lang. Weldra volgde zijn verplaatsing naar
Wacken als pastoor,later naar Ingoyghem,
beide kleine, verloren dorpjes in West-
Vlaanderen. Daar leeft en werkt in blijden
moed de man van grooten adel en rijkdom
des geest98, aan wiens lippen eenmaal jong
Vlaanderen hing, jong Vlaanderen, dat
daar op de banken van Rousselaere's klein
seminarie verscholen zat.
Terecht mag professor Verriest zeggen
„ons leven is geene artiesterij geweest,
geen fijn slijpen in 'n ivoren toren, maar
eene volksbeweging, een-Vlaamsch-naar-
boven-brergende bloei van ons volk.
We hebben ons volk opgenomen in ons
en het naar boven gebracht. Vlaanderen
naar bovenhebben we geroepen." Ea
in dat bewustzijn geniet de pastoor van
Ingoyghem een blij leven te midden zijner
parochianen in de stille eenzaamheid van
het landelijk schoon, zieh rustig gevoelend
en tevreden. Het is hem te doen om den
binnenkant der mensohen hij zoekt ze te
ontdekken en uit te boeiden in zijn kunst.
„Da ziel van 't volk is een ruwe diamant
vuil8 schors befloerst het vonkelende vuur,
en de steen moet bewerkt, gekuischt, ge
slepen worden, zoo ge hem wilt doen
schitteren".
Zeg hem niet dat hij met te veel goedig
heid de daden en handelingen van zijn volk
beschouwt en beoordeelt. Hij zou u vragen:
„dunkt ge, wanneer ik het leven, zelfs het
rampzalig en laag leven van mijn volk
vertel, ik dat doe met een gevoel van mede
lijden en versehoouing, in plaats van met
een geroep van verontwaardiging en be
schuldiging, omdat ik die arme sukkels
troost en help in plaats van ze te beschul
digen, dat ik daarom hunne fouten en ge
breken niet zie Hij ziet ze wel ter dege.
Maar behalve hunne tekortkomingen en
ruwe vormeD, en ondanks dezelve, ziet
pastoor Verriest meer, ziet hij ook,hoeeven
als het edel metaal, die zielen schitteren en
glansen gaan, zoodra een straal van goed
heid er op valt. En dit te bevorderen, is het
doel van 's mans leven, dittezien de vreugde
van zijn hart. 't Is een braaf, eerlijk volk
altoos geweest.
6 Februari 1908.
Kjesvereenigingen, zorgt voor d9 Kie
zerslijst
Ma&r een goede week meer en de tijd is
onherroepelijk voorby 1
14 Februari is de laatste dag voor aan
gifte.
De belastingkiezers moeten zorgen dat
zij over het laatetverloopen dienstjaar hun
belasting vol bataald hebben.
Dus van de bedrijfsbelasting moet men
betaald hebben de belasting, loopende over
1 Mei 1906 tot 30 April 1907.
Men lette hier wel op, want een vorige
maal schreven wij abusievelijk anders.
Het nieuwe ministerie zal Maandag wel
in de Staatscourant staan, zoo vernamen
wij. Het is zoo goed als zeker dat de vol-
j gende vijf heeren er zitting in zullen hebben.
Mr.Th. Heemskerk,BinnenlandscheZaken;
A. S. Talma, Landbouw mr. J. G. S.
Bevers, Waterstaatmr. M. C J. Kolkman,
Financiën mr, J. Nelissen, Justitie.
Voor Koloniën treedt waarschijnlijk op
de heer Idenbiirg; voor Buitenlandsche
Zaken jbr. mr. R. de Marees v. Swinderen,
gezant te Washington. Voor Oorlog en
Marine berust de beslissing hij heeren
geneesbeeren, die te beootdealeu hebben
of de voor die functie aangezichte titula
rissen al of niet mogen aannemen.
Mr. Nelissen is lid van den Hoogen Raad;
dat wordt dus een vacature in dat college
Mr. Bevers is wethouder vsn Den Haag
en lid der Eerste Kamer, dat wordt dus een
vacature voor deze twee hooge plaatsen.
De heeren Heemskerk, Talma en Kolk
man zijn leden der Tweede Kamer. Er zal
derhalve bij aanneming eener mogelijke
Koninklijke onderscheiding voor plaats
vervangers voor dit drietal moeten worden
gezorgd door de kiezers inde kiesdistricten
Sliedrecht, Tietjerksteradeel en Rheden.
Wanneer de keuze dan maar mag vallen
op da drie bokwaamsten uit de coalitie
partijen want de drie straks genoemden
zijn d® primi inter pares
Het ministerie-De Meester zal wel heen
geen zonder begeerd te zijn*
Voor de vrijzinnigen is zijn heengaan
een opluchting, s.1 zettea zij det niet in de
courant.
Nog eenige dagen geleden vernamen wij
van een invloedrijk liberaal in onze pro
vincie die tot een leider der antirevolutio
nairen in zyne woonplaats zeide laat er
nu maar gauw esr> Reehtsch ministerie ko
men dat ons uit den brand helpt en ons
eens een paar goede wetten geefc. Het
ministerie-De Meester deed 't niet.
Dit werd gezegd in een onder-onsje. Maar
wij gelooven dat er wel meerdere vrijzin
nigen er zoo over denken.
In dit licht beschouwd, kunnen wij ons
tot op zekere hoogte er bij neerleggen dat
er een Rechtsch ministerie komt. Msar dan
zij 'took een Kabinet dat kans ziet minstens
één goede wet in 't Staatsblad te krijgen
en riet den liberalen koers volgt, waar die
bleek de verkeerde koers te zyïn geweest.
Minister Ksuchenius was zulk een mi
nister. Maar die werd er ook spoedig om
weggezonden door een weinig vérziende
Eerste Kamer.
Maar hij liet dan ook de eere na, al ging
hij er zelf by onder van een richting te
hebben gekozen op koloniaal gebied, die
door al zijn liberale opvolgers van Van.
Dedem tot Fock als de eenig juiste ge
prezen en gevolgd werd 1
Minister Kuyper was er cok zoo een met
name op 't gebied van 't onderwijs Ook hjj
viel als slachtoffer van vrijzinnige ver
dachtmaking. Toch hij mocht de voldoe
ning smaken dat zijn vrijzinnige opvolger
Rink tot op den huldigen dag wande
len bleef in zijn voetstappen.
Bij het kiezen van een nieuwen koers
loopt men gevaar in botsing te komen met
een stelsel dat reeds zestig jaar sis't eenig
juiste gold. Gevaar ook van ontijdig als
een idiote prater te worden aan den dijk
gezet. Maar met de zekere kans dat zijn
nieuwe stelsel tot punt van studie in het
kamp van den tegenstander wordt gepro
moveerd, en de opvolgende geestverwant
maait wat de baanbreker voor de nieuwe
(of moet 't zijn oude?) denkbeelden met
tranen zaaide.
Zou dit voor een mogelijk ministerie-
Heemskerk zijn weggelegd
Of voor zijn opvolgers in verre toekomst P
De geschiedenis en de trage gang der
ideeën, gevoegd bij de langzame ontwik
keling van 'tin de aarde gevallen zaad,
wijst heen naar het laatste.
Het tarwegraan gelijk, dat sterven moet,
om eerst daarna vruchtbaar te blijken
Wij mogen nooit verzwijgen dat het af
getreden kabinet gedaan heeft wat het kon,
en kundige mannen telde, die in hunne
aangeboden wetsontwerpen al waren zij
weinige van deze groote kunde bljjk
gaven.
Het oordeel van een R. C. schrijver, door
De Maasbode, blijkens de Rotterdammer van
17 Januari, aangehaald, ziet dit eenigszins
voorbij, al miskennen wij de waarheid niet
in de critiek die hij dit kabinet bij zijn
heengaan nageeft
De overledene was geen braaf man, al was hij
er schielijk uit. Hij was van te twijfelachtige ge
boorte om veel hulp van de familieleden te kun
nen eischen. Naar zijn opvoeding keken ze niet
om en lieten hem roekeloos nu een arm dan een
been breken zij zagen het zelfs zonder wroeging
aan, dat de jongen wegens het veelvuldig ver
draaien van zijn oogen van Van Karnebeek
naar Van der Zwaag zoo scheel ging kijken
als een marmot.
De heeren, die van dit Kabinet deel uitmaakten
heb ik dadelijk beschouwd als een college van
ambtenaren, die, het kon vriezen of dooien, wel
vier jaartjes hun arbeid zouden verrichten tot heil
van het lieve vaderland, tegen betaling van het
overeengekomen salaris en uitkeering, later van
het beloofde pensioen. Ze stonden daarin gelijk
met de leden van andere achtenswaardige corp
sen, als dat der brievengaarders, brugophaalders,
enz. Moraal politiek, iets wat op een principe
gelijkt, was aan hun optreden vreemd.
Een zekere verdienste valt daaraanbetrek
kelijk althans niet te ontzeggen. De Staats
machine moet loopen, zoo goed als de brieven
post en de veerschuiten. Begrootingen moeten
gemaaktwebformulieren zijn telkens noodig
voor allerlei regelingen er moet benoemd, ont
slagen, gepensionneevd, geridderd worden op
tijd de kas moet beheerd de statistiek moet bij
gehouden, en tegenover 't buitenland zijn zekere
égards waar te nemen, vallende onder de be
diening van het ministerieel protocol. In zoover
dus de heeren De Meester c.s. hun ambt behoor
lijk hebben weargenomen, kan hun optreden niet
worden gewraakt noch misprezen.
Had het ministerie-De Meester zich bepaald
tot het afdoen van enkel zakelijke maatregelen,
zijn leden zouden hun portefeuilles kunnen over
geven met 't bewustzijn 's lands beheer te hebben
gevoerd naar den eisch van het oogenblik. Thans
hebben zij als een liberaal coalitie-ministerie
willen regeeren, maar moesten daartoe ook naar
het pijpen der sociaal- en vrijzinnig-democraten
dansea, daarbij telkens vallend en struikelend
over eigen beenen en afgezakte sokken.
Dat is scherp en eenigszins tartend ge
zegd. Doch de blaam, schoon verdiend,treft
hier niet ia de eerste plaats de leden van
dit Kabinet, die zich in 1905 lieten aan
monsteren, ma&r de vryzincig-eocjaal-
democratisch-oud-liberale leiders, die met
hun vaisehe leuzen, de kiezers in 1905
hebben gevoerd naar het moeras, waar om
met de Zierikzeesehe liberalen te spreken,
„Pornpe of Vsrzutpe" 't alles beheerschend
wachtwoord moest wordeD, waarmede dit
vrijzinnig kabinet ten slotte moest ten
onder gaan.
Derhalve niet dit Kabinet in de eerste
plaats een verwijt. Een erkenning, waartoe
te meer dringt het feit dat fouten en feilen
in de bagage van elk Kabinet zijn te vinden.
Bovendien, indien daar fontan zijn be
gaan, de eigenlijke zondaar woont elders.
Bij bleef achter de schermen.
Geen bedrog.
Ia ons no. van Dinsdag j.i. namen wij
uit de Goesche Crt. een bericht over, aan
gaande een door de Goesche als een „staal(je
van bedrog" gekwalificeerd bedrijf ge
pleegd door het Chr. eoboolbestuur te
Eibërgen.
Het bericht zooals hst in Het Volk stond
en door de Go"sche werd overgenomen,
luidde ais volgt
«De Christelijke" school hier had den laatsten
tijd veel leerlingen verloren aan de openbare,
dezen zomer weer 14. Nu moest 15 Jan. de
telling van leerlingen plaats hebben, volgens
welke de rijkssubsidie bepaald wordt. Met het
oog daarop werden nu 16 oud-leerlingen, die
reeds één of twee jaar lang van school waren,
weer opgecommandeerd, om korten tijd op de
«christelijke" schoolbanken plaats te nemen.
Een paar zijn er slechts een halven dag ge
weest, enkelen drie dagen of een week. Eén
werd acht dagen van de fabriek genomen en
gaat nu weer werken. Slechts 3 of 4 gaan nog
geregeld ter schoolal de overigen zijn reeds
weer verdwenen.
De Nederlander van 1 Febr. (wegens af
wezigheid verzuimden wjj het na door te
zien) bevatte op een en ander reeds een toe
lichting die hoogstwaarschijnlijk de Goesche
wel bevredigen za', wijl 't „staaltje van be
drog" hierdoor tot de afmetingen vtn'n alle-
daagech geval wordt teruggebracht.
Haar berichtgever dan schrijft
Mn het bericht uit Eibergen over het aantal
kinderen op de Willem Sluiter-School wordt ge
zegd, dat er 14 (bedoeld is zeker 12 kindeten
naar de openbare zijn gegaan in het jaar 1907.
Waarom? 4 gingen heen omdat de beide vaders
zich verongelijkt meenden door het Bestuur bij
de aanbesteding van een te verbouwen woning
3 gingen omdat de vader moeilijk 't schoolgeld
betalen kon en op de openbare school gratis 'n
plaats meende te vinden voor zijn kinderen 2
gingen omdat het Hoofd vertrok 2 gingen om
dat ze als vijfjarigen een tijdelijke plaats vonden
op de W. Sl.-School, die hun geweigerd werd op
de Openbare, één ging omdat het uitsluitend op
den schoolweg gezelschap had van kinderen,
die naar de openbare school gaan.
iDe berichtgever spreekt van „opgecomman
deerd", hier is slechts sprake van de vriendelijk
heid der ouders,die deels gevraagd z ij n hunne
kinderen gedurende de wintermaanden te zen
den deels zelf gevraagd hebben of er ge
legenheid bestond hunne kinderen dezen winter
van het onderwijs te laten genieten.
»Wat niemand kon voorzien is echter ge
beurd. Het Hoofd der scbeol ligt sinds de Kerst-
vacantie dsor ernstige ziekte aangetast in het
Diaconessenliuis te Utrecht(de berichtgever
wist dit, doch heeft het verzwegen. Daarom had
een der onderwijze's de hoogste vier kla3sen (70
leerlingen) voor zich alleen. Om die reden heeft
hij tot den vader van den fabrieksjougen en tot
anderen gezegd, dat zij hunne kinderen maar
niet meer moesten zenden, om dezelfde reden
gaf hij sommigen kinderen vacantie
U't deze verbeterde lezing blijkt dat hier
niets laakbaars is geschied en dat wat
wij trouwens reeds als onmogelijk hadden
vooropgesteld hier geen opdrij ving vaa
't aantal leerlingen met het oog op de
Rijkssubsidie heeft plaats gehad.
Dat de berichtgever vaa Het Volk het
geval der ziekte van het hoofd der school
verzweeg, geeft te denken. Ia ieder ge
val zij men voorzichtig rott berichten uit
Het Volkvooral waar 't geldt de vrije
Chr. school, welke aan dien kant in geen
al te bebten reuk staat.
Da vlag gekeerd.
De vpn-dag-tot-dag-schrtjver in't Han
delsblad, de bekende heer Boissevaiu, zette
bij da verkiezingen voor 1905 zijn beate
beentje voor om hat nainisterie-Kuyper ten
val te brengen
Hij preekte dat 't een aard had.
En schaarde zich lustig onder de blanco-
concentratie, die ten doel had tot algemeen
stemrecht te geraken.
Nu schrijft dezelfde heer Boissevain,
blanco-concentratie naan, die bij den val
van het kabinet-Kuyper de kieschheid had
boven zijn redactie bureau deNederland-
scha vlag te ontplooien, dit
„Niet door vooral aandacht te geven aan nog
een beetje meer uitbreiding van het kiesrecht
brengt men ons land vooruit, maar door zijn
krachten te wijden aan de verschillende behoeften
der verschillende deelen van ons land".
Zeg u dat wel, juffrouw Pietevse, maar
dat klinkt nu toch 'n beetje anders dan
wat 11 vroeger kofïiepraaite.
Zijn de bordjes verhangen N. Z. Crt.
Portugal.
De omstandigheden vau den moord op 1
Februari j.l. kunnen pas na eenige dagen
tot klaarheid worden gebracht. Thans ver
neemt men er de volgend - lezing van. Het
koninhliie met vier paarden bat-panden rij
tuig reed een einc- j uit voor dat, waarin 't
gevolg zat. Toen hst tusscben bet miuiste-
rie van fioatcien en dat van openbare wer
ken was aar gekomen, trad een eenvoudig
gekleed man met een zwarten b&s*rd uit de
menigte naar voren. Hij sprong vlug op de
treeplank van de koninklijke koets, richtte
een revolver op den koning en schoot. De
koniog kromp ineen, brsckt de hand aan
den nek en viel naar liuks. ünmiddellyk
maakte zich een p&bcsohrijfelyke schrik
