L. SCHOUTEN
lus"
iiiÉÉÉg 7 fan I,
Zaken deen.
De Administratie viua „DE ZEEUW' beiast
zich met het PLAATSE» vail ADVERT EN Tl Ëft
in alle b I a tl e n van binnen- en buitenland
ZON DER PRI JS V ERHOOGIN G.
in Ëffeelen, Assurantiën enz.
:7ST1ALPILLEN
Msg Ie Roos, Ylasiarkt, MiËelInri.
Alks tenen oonciraeiiie prijzen.
iej. P. HENDR1KSE.
De Centrale Credietbank
IZAAK BOASSOM ZOMEN,
GRAANZAKKEN
Hoi senile Filippns-katata worden
a 30 cent ojpriiiM.
eene l^eid.
eene n^Eeid.
jpromnrialf ^ioombootöinist op fcf ft)e$tfr-0d)döc,
aas te besteden:
l3Eiii. FAHOY stséös voorhanden
Verzilverde Staalplllen
in
UIT DE HAND TE KOOP
400 bossen Gerstenstroo
Vaarzen te koop,
Een Koe te koop,
een Bakkersknecht
-- IIET BESTE A I)BES VOOR MABVFACTTJREE 18 RAT VAX I. E, RIVIERE - GROOTE MARKT I10EK GRAVENSTRAAT - MIDDELB URGl -
De verk.iuping vaa do „Villa j
to Wo 1 p h a art s dij k voor 1
Al BRAAK, wordt UITGESTELD j
lo! nsdetre aankondiging. f
JOH. PILAAR,
Notaris, j
He Keikeraad der Geref. Kerk van
DRIEWEGEN zal trachten
het bouwen van een nieuw j
Kerkgebouw aldaar.
Bestek en teekeningen daartoe ver
krijgbaar tegen den prijs van f 1.25
vanaf den 29 Januari bij den Prseses
J. KRIJGER, en inlichtingen bij J. DE
MUIJNCK te Driewegen.
Grooter omzet, drukker zaken,
Krijgt ge door reclame maken
Wilt ge dat Uw zaak rendeert,
Zorgt dan, dat ge ADVERTEERT.
KERKBOEKEN mot de oude Psalm
berijming (Bijbel- en Waterdruk).
Opruiming Christel, Scheurkalenders
TE
's-GRAVENPOLDER
pér 1000 stuks f 1,
per 500 stuks t' 0,60
per 1000 stuks f 1,50
per 500 stuks f 0,85
is in ruime keuze voorhanden
ZWAKT lmw ZWART!!
Snippers uit de oude doos,
te 's-Gravenhage
geeft 4'/j schuldbrieven uit (coupons Februari/Augustus) ver
krijgbaar ten kantore van
MIDDELBURG.
GOES.
G. ORANJE Lz.
Lange Burg naast dhr. Diesch
Aanbevelend,
te Middelburg, aan den Dam Z.Z.
G 33, groot. 513 M-.
Adres Notaris Mr. JAN LOEFF, te
Koudekerk e.
bij CHR. VAN DE WOESTIJNE,
Oostkapelle.
UIT DE HAND TE KOOP
keur uit drie,
oud 8 en 13 mud., bij J. LOUWERSE,
te Meliskerke.
keur uit twee,
pas gekalfd, bij IZAAK HILLEBRAND,
Koudekerk'e, Westhoek.
Wegens militie-dienstplicht
gevraagd, P. G,, door M. R E M IJ N
te Hansweerd.
Met Mei
MEID
of aankomende Meid benoodigd bij J,
LAMPERS, Schroeweg, Middelburg.
Tegen Mei
gevraagd bij C. DEKKER Wz., Bigge-
kerke.
Door huwelijk met Mei
benoodigd bij C. CORNELISSE, Se-
geersweg, Middelburg.
Met Mei
een aankomende Meid
gevraagd bij P. REIJNIERSE Jz., Kou
dekerke, Westhoek.
fteSi "4. «6 5.16 7.56
Zater.
jBlB5H5H5Hi5H5H5H5BS55agE5H5E5^SB5E5H5g5a5H5H5l5Ê5HgEgE5lB|
Ol5H5H5ESa5H5H5B5B§ag55g5E55|H55H5g5B5E5E5,S5Z5,H55Sa5na5BfBl
is van af 4 Februari a. s. lederen
Dinsdag te spreken te QOES, in de
Langekerkstraat C 12 ten huize van
dhr. Frenks.
en nog meer andere artikelen
voor den Boerenstand.
Onder anderen opgedane Lagette-
Mut sen a 50 cents, bij
Groote Markt 8. VLISSINGEN.
252) FEUILLETON.
DOOR
SCALDIS.
IJ Z E N D IJ K E.
I.
Ook de naamsafieidicg van IJzendijke
is, ais die van zoovele andere plaatsen
nog niet opgehelderdzij schijnt van
Noorsche afkomst te zijn, wijl men in
lhnemarlcen en op IJsland de Isenfiords
(de fi jras zijn zeeboezems) vindt. Of dit
hen met ons ijzer zamenbangt en met
ijzegrirn in verband staat, durven wij niet
beslissen. Indien de beteekenis van dijk
bier dezelfde is als tegenwoordig, zou deze
nsam zeker een der eerste zijD, waarin
dit woord gebezigd wordt.
Hoe dit zij, in oude oorkonden wordt
de plaats ook wel Isendick en Isendijke
genoemd. Het oude IJzendijke words reeds
in 981 en 1046 vermeld, di ch dit is niet het
tO;< nwoordig,meer zuidelijk gelegen s'adje.
Het oude lag ia „pagus Gasternae", of
het land van Gasternisseaan den vloed
Beverna, en wel in dat gedeelte, dat thans
de Emilia-polder heet.
Door itoim «n watervloed is het sinds
1408, voor twee dirden, bevattende 1690
meten lands, verdwenen; evenals de
dorpen St. Mar gar iet, Ut. CatharineSt.
Jan en Hvgovliet, die mede tot het Am
bacht behoorden. Nog lang, tot in 1554,
waren bouwvallen van kerken bagijnhof
vp.n het oude IJzendijke te zien, maar in
1570 was er niets meer van overig.
Jn 1619 werd op den hoek vrd den
Emilia-polder een steenen paal geplaatst
met een opschrift, meldende dat aldaar
eertijds IJzendijke lag.
De oude plaats lag, met het geheele
in verschillende soorten.
LEVERT AAN WEDERVERKOOPERS
VOOR FABRIEKSPRIJS
JïOEKB IEDER IJ,
Lijsten en Platen,
Boek- en Papierhandel.
G. Hl. FEIJ.
TE KOOP
een net Huisje met Schuur en
Tuintje aan een der Buitensingels te
Middelburg(billijke prijsf. Brieven onder
iett. Z, Bureau DE ZEEUW, Middelb.
ambacht, sedert de vloeden en verwoestin
gen van 1408 en 1437, ruim twee eeuwen
onder de zee bedolven. Later verrees op
eene gunstige plaats, aan het Jonkvroutven-
gat een kleine buurt, die den ouden naam
van IJzendijke vei kreeg.
De hertog van Parma liet deze buurt,
uit negen woningen bestaande, zóódanig
versterken, dat de overmoedigeSpaansche
soldaten, de verovering onmogelijk reken
den, «tenzij God zelf de zijde jderj,Ge«2«i
koos", zooals zij zeiden. Deze versterking
bestond uit zes bolwerken en enkele reva-
lijnen, tn werden, door de ligging op de
schorren, onneembaar geacht.
Priris Maurits veroverde ze echter in
1604, en de sterkte, die nu inwendig meer
t n meer bebouwd werd en alzoo het aan
zien van een net stadje verkreeg, bleef
eene goede havenplaats en een voormuur
voor dit gewest.Mawils, niet minder krijgs
man dan Parma, besefte het gewicht
zijner verovering. Hij deed de vesting niet
alleeD, volgens de nieuwere wijze verster
ken, maar stichtte aan de landzijde, onmid-
rielijk tegen de buitengracht, een duchtig
verschanst kamp ofretranchement,„boeren
verdriet" genot md. Later, in 1701, werd
dit echter geslecht en de bolwerken meer
in verband gebracht met de schansen in
den omtrek.
De vestingwerken en poorten bleven,
hrewel meestal in vervallen staat, tot in
1815 in stand en werden toen gesloopt,
daar door verlanding en indijkiDg de
insndatiën nauwelijks meer konden dienen.
In het laatst van 1830 werd het stadje
weer eeDigszins iD staat van verdediging ge
bracht, welke werken in 1842 geslecht zijn.
Uit de lotgevallen der stad, die ook
eenigen tijd, als kantonhoofdplaats de zetel
van een vredegerecht was, vinden wij nog
aacgfeteekend, dat de ingezetenen zieh in
1126, onder bevel van den schepen Allard,
met die van Aa, denburg en Oostburg ver-
eenigden, om de barbaarsehe moordenaars
van graaf Karei den Goede te straften.
Dat IJzendyke ook ais handelsplaats
aanzien genoot, blijkt wel hieruit, dat het
in de 13e eeuw tot de z.g.n. Londensche
Hanzesteden behoorde.
In 1583 leed het geheele ambacht ont
zettend het werd door vriend en vijand
beurtelings afgeloopen en geplunderd. In
1708 werd dit treurspel door de Franschen,
die bij Waterland-Oudeman en Waterland
kerkje jdoor de linien gedrongen waren,
ondanks den ijver der Kadzandtche land
lieden, herhaald.
De^kolonel, Ouc-burgtrar. Kraejewed
ijverde met de Eugelsche bevelhebbers in
onberadenheid die aan verraad grensde.
Zooals wij verder hoeren zullen, poogden
de Spanjaarden, in 1623, de stad vergeefs
te verrassen. Zij bleet' tot 1794 aan Staat-
sehe zijde, maar moest toen, gelijk geheel
Zeeuwsch- Vlaanderen, voor de overmacht
der Franschen zwichten.
Na 1815 is het stadje ontmanteld de
poorten werden uitgebroken en de twee
bruggen, door nette dammen vervangen.
Door deze slechtiüg was het in 1830 zóó
weerloos, dat het de bezetting der Belgen
duiden moest, die er den 18 Oct., ten
getale van 75, onder den zich kolonel
noemenden dr. Gregoire binnen kwamen
en hun vlag op den toren plaatsen spoedig
echter weiden zij de stad uitgejaagd ook
in de beide volgende jaren, werd de vijand,
nog eenige keeren door de Nederlandsche
troepen verslagen.
Lang na de overstrooming van 1497
bedijkt, bevatte het IJzendijker ambacht
alleen eenige polders zonder dorpen. Stad
en ambacht verkeerden tegenover de Gene
raliteit in den meest zonderlingen toestand.
ST00MTRAMDIEN8T
Van Ilnlst naar Walzooröen vm. 4,45,
7,40, 10.25, mn." 2,15, 5,20, 8,5.
Van Walzoordon naar Hulst vin 5,50, 9,10
11,45, nm. 3,35,6,30, 9,10.
8toouitruiii Wnlc'heren.
LijnDomburg—Koudekerke--Middelburg.
Domburg ~_55 10.40 1.35 4.15 6.55 9.37
Aagtekerke 8.O2 10.47 1.43 4.22 7.02 9.44
Westkapelle 8' 10.59 1.54 4.34 7.14 9 56
Zoutel.-Melisk.8.2ö 1l.1l 2.06 4.46 7.26 I0.08
Biggekerke 8.33 II.r8 2.13 4.53 7.33 I0.I5
Koudek. 5.59 8.45 11.29 2.24 5.04 7.44 10.26
Middelb. 6.18 9.04 II.48 2.43 5.23 8.03
LijnMiddelburg-Koudekerke-Domburg.
Middelburg 6.4o 9.23 12.18 2.58 5.38 8.18
Koudekerke 7.o2 9.25 12.40 3.20 6.8.40
Biggekerke 7.io 9.54 '2.49 3.29 6.09 8.49
Zoutel.-Melis. 7.17 iO.Ol 12.56 3.38 6.16 8.56
Westkapelle 7.28 1O.13 1.08 3.46 6.28 9.08
Aagtekerke 7.4o io.25 1.20 4.6.40 9.20
Domburg 7.47 '0.32 1.27 4.07 6.47 9.27
LijnDomburg-Koudekerke-Vlissingen.
V Domburg 7.55 10.40 1.35 4.15 6.55 9.37
V Koudekerke 8.45 11.29 2.24 5.04 7.44 10.26
0 Badhotel 8.54 11.38 2.33 5.13 7.53
Keersluis 9.02 11.46 2.41 5.21 8.01
Station SS. 9.07 11.51 2.46 5.26 8.06
LijnYlissingen-Koudekerke-Domburg.
Vlissingen v 9.20 12.15 2.55 5.35 8.15
Koudekerke v 9.45 12.40 3.20 6,— 8.40
Domburg a 10.32 1.27 4.07 6.47 9.27
VLfSSDfGEN. MIDDEL® ROTTERDAM.
Februari 1908.
v. Vliss. v. Middelb. v. Rott.
Zaterdag
1
6,25
8-
Maandag
3
8-
Dinsdag
4
6,25
8.—
Woensdag
5
8-
Donderdag
6
6,25
8,_
Yrjjdag
7
8,-
Zaterdag
8
6,2-5
8,-
Maandag
10
8,-
Dinsdag
11
6,25
8-
Woensdag
12
8,-
Donderdag
13
6,25
8,-
Yrjjdag
14
8-
Zaterdag
15
6,25
8,-
8,-
Maandag
17
6,25
8,
8,-
Dinsdag
18
6,25
8-
8,-
Woensdag
19
Donderdag
20
6,25
8,-
8,-
Vrjjdag
21
Zaterdag
22
6,25
8~
8,-
Maandag
24
6,25
8,—
8,-
Dinsdag
25
6,25
8,—
8,-
Woensdag
26
Donderdag
27
6,25
8,-
8,-
Vrijdag
28
Zaterdag
29
6,25
8,-
8,-
BROUW ERSH. STEENB.— ROOSEND.
Brouw.h. v 6,l5 7,45 io,5 11,203,457,4011,
Zonnem. v 6,27 7,57 10,17 '1,32 3,57 7,52 1 i,lo
Noordg. v6,37 8,7 10,2711,424,7 8,0211,19
Schuddb. v 6,50 8,15 10,35 11,50 4,15 8,lo 11,26
Zierikzee v 7,— 8,25 10,45 l2,— 4,25 8,2° 11,34
Nieuwk. v 7,25 8.5011,1012,254,508,4511,58
Oosterl. v 7,32 8,57 11,17 12,32 4,57 8,52 12,04
Bruiniss. v 7,47 9,12 11,32 12,47 5,12 9,7 12,17
Zijpe a 7,50 9,1511,3512,505,159,1012,20
Op marktdagen te Zierikzee vertrekt ook een
tram van daar 2.5 naar Zijpe en Stavenisse.
Zijpe 6,25 8,5 10,15 12,— 5,3o 9,23 12,22
Aiana-Jac. 8,10 12,5 5,359,2812,27
Stavenisre 7,10,5012,456,25
Anna-Jac.v 4,15 8.20 12,20 5,50 9,35
St.PhiHpl.v 4,35 8,40 12,40 6,10 9,55
N.-Vosm.v 4,52 8,57 12,57 6,27 10,12
Steenb. a 5,15 9,20 1,20 6,50 10,35
Steenb. v 6,40 10,204,10 8,ii,10
N.-Vosm.v 7,03 10,444)32 8,22 11,30
St.Philipl.v 7,12 11,34,51 8,40 12,10
Anna-Jac.a 7,40 11,255J0 9>I2,20
Stavenisse 7,5 10,55 4,40 6,3o
Anna Jacoba 7,45 8,20 11,40 5,15 9,10 12,29
Zijpe 7,50 8,25 11,44 5.20 9,15 '2,34
Zijpe v 8,10 9,35 12,-3,37 5,3° 9,25 12,35
Bruiniss. v 8,13 9,3812,033,405,33 9,28
Oosterl. v 8,27 9,5412,213,565,48 9,43
Nieuwk. v 8,33 10,01 12,28 4,02 5,56 9,50 12,40
Zierikzee v 8,57 10,24 12,504,26 6,19 10,14 12,58
Schuddb. v 9,o7 10,35 1,014,376,3010,24 1,24
Noordg. v 9,16 10.44 1,094,466,3810,33 1,33
Zonnem. v 9,26 10,53 '8 4,55 6,48 10,42 1,44
Brouw.h. a 9,40 11,05 ',3° 5,07 7,—10,55 ',56
De tram van 12 uur uit Zijpe en nog een om
i,io uit Zijpe rijden alleen op Zierikzeesche
Marktdagen.
Steenbergen 5,5 9,5 1,5 4,10 7,30
Roosendaal 6,5 10,5 2,5 5,10 8,49
Roosendaal
Steenbergen
7.49 ".13 2,40 5,59 9,37
8.50 12,13 3,40 6,55 10,45
Spoorboot MIDDELBURG—ZIERIKZEE.
Februari 1908.
Van Middelburg 's morgens 7,30 u.,
's middags 2,30, behalve 1 Febr. dan om 2 u.
's Zondagsmiddags geen dienst.
Van Zierikzee.
Zond.
Maan.
Dins.
Woen
Dond.
Vrjjd.
Zater.
Zond.
7,30
7,-
1}
7,30
7,30
6,30
7,30
7,30
7,30
Maan. 10 7,30
Maan. 10 11,30
Dins. 11 7,30
Woen.12 7,30
Dond. 13 6,30
Vrjjd. 14 7,30
2,30
2,80
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
1,30
2,30
2,30
2,30
Zater. 15 6,30
Zond. 16 7,
Maan. 17 7,—
Dins. 18 7,30
Woen 19 7,30
Dond. 20 6,30
Vrjjd. 21 7,30
Zater. 22 7,30
Zond. 23
Maan. 24
Dins. 25
Woen 26 7,30
Dond. 27 6,30
Vrijd. 28 7,30
Zater. 29 7,30
7,30
7,30
7,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
2,30
12,-
1,45
2,30
2,30
Ysn 1 JAN. tot en met 29 FEBRUARI 1908. West-Europeosche of Spoortijd.
Dagelijks:
Van Ylisaingen naar Brsskena vm. 5,7,30 9,30 vm. 11,50 a) nm. 3,23M 6,15o) d)
5,30 8,10,nm. 12,15
3,505) 6,45c)
Brsskens Ylisaingan
Neuzen Yliseingsn 5,7,S9<) 10,25 nm. 1,65g) 4,45c)
Ylisaingen Nemen 6,10 9,c) 11,50a) 3,23 5,25c)/) A)
Van Borssele (f) vertrekken da booten ongeveer 89 minuten na het vertrek va*
Ylisaingen of Neuzen.
Woensdag, v. Neuzen n. Hosdekenskerke vm. 7,50, v. Hoadekenakerke n. Neuien vm. 8,'-0
a) Bij vertraging van trein 11,44 kunnin (la booten naar Breskens, Borsaelen ei
Neuzen ten hoognte 5 minuten wachten.
b) Op deze reizen wordt geen vee vervoerd.
cl Doze reizen worden das Zondag* niet gemaakt.
d) Bjj vertraging van trein 6,06 k a n de boot naar Breskens ten hoogste 20 minuten
wachten.
s) Deze reizen wordoa des Woensdag* Fel gemaakt.
f) Op desa r©is wordt te Borssalea met aangelegd
gBij vertraging van trein 1,20 te Nauien kan deze boot des Zondags ten hoogste
15 miDuten wachten.
h< Bjj vortraging van trein 5,16 k a n de boot naar Nsuztn ten hoogste 15 min. wachten.
IJzendijke had geen schepenbank, maar
stond, evenals het platteland, onder Hoofd
liedendie een zeer beperkte lagere rechts
pleging uitoefenden. Het werd dan ook
niet als stad of smalstad beschouwd, maar
hoogst willekeurig als een fort op 't platte
landmen noemde het eenvoudig het fort
IJzendijke.,hoewel het in omvang en sterkte
Aardenburg, maar vooral Oostburg overtrof,
en voor een fort met zeer aanzienlijke open
bare gebouwen en woningen prijkte.
Hebben wij het een en ander uit de ge
schiedenis van IJzendijke nagezien, wij
gaan nu het tegenwoordige stadje een be
zoek brengen't ligt ongeveer vier uren
ten oosten van Sluis.
Komen wij het van uit Oostburg binnen,
dan geeft het den indruk van iets klein
steeds, welke indruk op 't fraaie vierkante
plsiu, met zijn overigens schrale boompjes,
nog versterkt wordt, 't Is er anders dood
stil in de straten en neg doodscher schijnt
het ons, door de grijze kleur van vele
huizen.
Wij kunnen niet zeggen dat het plaatsje
in verval is, maar zóó weinig verkeer op de
straten zagen wij nog nergens op onze
tochten door 't stille Zeeuwsch Vlaanderen.
Veel bjjzoDders is er dan ook voor ons Diet
te zien. Alleen het nette, den 15 Septemb.
1872 geopende postkantoor trekt onze aan
dacht.
Het oude stadhuis stond weleer op de
markt en is thans een particuliere woning.
Volgens de stadsnotulen schonk de regee-
ring van het Vrije in Nov. 1669, een ge
schilderd glas in het nieuwe huis van den
secretaris, waar ook do Hoofdmannen ver
gaderden. Het tegenwoordige raadhuis, in
1871 aanmerkelijk verbeterd, was vroeger
een gouvernementshuis, in 1812 door het
Rjik aan de gemeente afgestaan.
Verreweg 't voornaamste gebouw is ook
hier de kerk,waarheen we nu onze schreden
richten. Zjj is gelegen, zooals we zien, op
'n ommuurd pleintje en is van iepenboomen
omringd.
Dit bedehuis is gesticht uit ingezamelde
liefdegaven van verscheidene gmeenten in
on i Vaderland, waartoe o. a. de stad Dord
recht ten jare 1611 60 Pd. Vis. schonk. In
de Statennctulen van Zeeland van 10 April
1612 lezen we ook dat Hoofdmannen en ker-
keraad van IJzendijke toen van de Staten
eenigen „bijslag van penniDgen tot opbou-
winge van hunne kereke" verzochten.
In Maart 1614 was het gebouw nog niet
voltooid, vermits wij in het kerkelijk acte-
boek van Grijpskerke lezen, dat men toen
van IJzendijke een gift verzocht tot opbouw
van haren nieuwen tempel. W anneer ze in
dienst is gesteld kan niet met zekerheid
gezegd worden.
Treden we het gebouw binneD, dan valt
ons oog dadelijk op 't eenig mooie plafond.
Wijl de kerk vroeger zeer tochtig en koud
was en deezelfs naakte gebinten zich aan
het oog vertoonden, werd zjj in 1841 door
deze plafone6ring veel verbeterd en ver
fraaid. Eenige godsdienstige vrienden en
aanzienlijke leden der gemeente verstrek
ten daartoe een renteloos voorschot van
f 2100. Het plafond, ontworpen deor dhr. C.
Roos, opzichter bij den Waterstaat, en aan
genomen en vervaardigd door Corns. Des-
somme, bestaat grootendeels uit zes smaak
vol bewerkte koepels, welke twee aan twee
naatt elkander geplaatst, de geheele opper
vlakte van Let gebouw bestrijken, uitge
zonderd aan het einde der kerk, waar het
boven bet orgel en dm predikstoel horizon
taal loopt. Het geheel, met de aangebrachte
versiering overtrof aller verwachting 6n
strekte ontwerper en uitvoerder tot groote
eer,
(Wordt vervolgd).
