NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No, 102. 1908.
Donderdag 30 Januari.
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
De kwaal van kei seizoen.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed, S. J, DE JONGE-VERWF.ST. te Goes
F. P. D'HUIJ. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
SN VAN
var, 1—5 regels 40 cenf, iedere regel meer S cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het is een vergissing als men meent dat
de kwaal der werkeloosheid in onzen tijd
'buitengewoon groote afmetingen aanneemt.
Vooral de machines die ieder jaar een
grooter terrein voor zich opeiscben en de
fabrieksarbeid in het algemeen worden als
oorzaken van toenemende werkeloosheid
beschouwd. Maar men vergeet dat tot voor
weinige jaren de winter als van zelf voor
tal van bedrijven werkeloosheid mesbracht.
Het verkeer, te water, althans voor Zee
land, stond stil, in bouwvakken was abso
lute stilstand, want bouwen in den winter
was veroordeeld. Nu gaat veel arbeid door,
en men weneeht dat alle arbeid voortgaan
zal. Het feit dat werkeloosheid in talrijke
kringen kommer en ellende brengt dost de
vraag rijzen of er dan toch niet eenig mid
del zou te vinden zijn om dit ingewikkelde
vraagstuk tot oplossing te brengen.
Het belang van de gemeenschap, het toe
nemend gevoel van solidariteit brengt mee
dat men peinst en uitziet naar een genees
middel tegen deze kwaal.
We hebben deze dagen de twee stelsels,
het Gentsche en het Noorsche, die tot
proef worden aanbevolen, besproken. By
beide stelsels is de vakvereeniging do
basiB, het fondament. Be een ruimer als de
andere, maar toch voor beide stelsels is de
vakvereeniging het orgaan en de gemeente
de hulp.
Als men nu bedenkt dat iedere vakver
eeniging uitsluitend uit werklieden be
staat, en niat uit allen die bij een of
ander bedrijf betrokken zijn dus ook uit
patroons, dan zal het duidelijk zijn dat het
moeilijke vraagstuk dat zoo groote maat
schappelijke ellende in menigen kring
brengt daardoor te moeilijker tot oplos
sing te brengen is.
De omstandigheden, die we nu niet gaan
bespreken, maar als bekend mogen ver
onderstellen, hebben er toe geleid, dat
geen vakvereeniging gemeenschap met
patroons zoekt, maar klassenstrijd voert.
Alzoo wordt als van zelf alle begrip vau
eenheid in arbeid en bedrijf gebroken.
Niet het bedrijf, maar de klasse te bevoor-
deelen is hoofddoel van de vakvereeniging.
Ea onder den invloed die van het anar
chisme en het socialisme uitgaat gaat de
tegenstelling tusschen kapitaal en arbeid,
tusaoheu patroon en arbeider steeds scher
per proportiëa aannemen.
We mogen dat betreuren, maar ver
helpen kunnen we het niet.
Eu tooh ligt op den weg van allen die
het goede wensehen te zoeken voor land
en volk, zich te beijveren iets te doen
tegen deze ieder winterseizoen terugkee-
rende kwaal.
In enkele steden van ons land, Am
sterdam, Utrecht, Arnhem, Den Haag is
men nu begonnen met dit vraagstuk te
overwegen. Het instellen van een Arbeids
beurs, waar werkgever en werknemer
elkander ontmoeten kunnen en het doen
uitvoeren van daartoe geschikte werken
gedurende den wintertijd zijn reeds lang
bekende en in meerder of minder mate
toegepaste hulpmiddelen. Maar in tijden
van crisis als we nu doorleveD, waarbij de
bouwvakken het meest lijden of in
tyden als aan groote fabrieken met honder
den werklieden tijdelijk slapte is, dan
helpen zoodanigemiddelennatuurlijkbitter
weinig.
Werkeloosheid te voorkomen zal wel
altijd onmogelijk zijn, omdat de bedrijven
veelal staan onder invloeden buiten eenige
macht, te voorkomen noch te genezen.
Maar als de stoornis eenmaal ingetreden
is of men is verzekerd dat ze in meerdere
of mindere mate op geregelde tyden in
treedt, dan is iedere pogiDg om de jammer
lijke gevolgen te verzachten, te pryzen.
En als we dan nagaan wat nu reeds ge
daan wordt of gedaan worden kan, dan
komt het hier op neer dat de werklieden
verenigingen wekelyks een klein bedrag
van hunne loden kunnen heffen, met het
jloel om uit een aldus verkregen fonds
hunne leden, werkeloos geworden zijnde,
een vergoeding voor het verlies van week
loon uit te keeren. Nooit kan, naar iedereen
begrypen kan, de te heffen bydrage zoo
hoog zijn dat daaruit een dragelijke tege
moetkoming te verstrekken zal zijn. Dit
bedrag, te gering, wordt dan uit de ge
meentekas gesuppleerd.
Maar met dat suppleeren uit de'gemeente-
kas ontstaat een groote moeilykheid.
Aan wie zal gesuppleerd worden
Aan de vakverenigingen 1
Maar zy die tot geen vakvereeniging be-
hooren en to#h werkeloos zijn
Mogen gemeenleljjke geldelijke bijdra
gen, die tooh voortkomen uit de belasting-
penningen van allen gegeven worden om
alleen georganiseerden te helpen in dagen
van werkeloosheid
Mag de overheid pressie uitoefenen voor
de organisatie en op die wijze de vrijheid
aantasten
Dat is een van de soeiale vragen thans
aan de orde, en voor ons een aanwijzing,
hoe moeilijk het is voor de overheid, om
een aangelegenheid als de werkeloosheid
op zoodanige wijze te regelen dat over en
weder billijkheid en rechtvaardigheid be
tracht worden. Bovendien bedenke men
hierbij nog dat het georganiseerde leven der
verschillende vakken, gerekend tegenover
Engeland en Duitschland ten onzent nog
in zijn kindschheid is.
Telt men alles bij elkander, christelijke,
neutrale en socialistische vakvereenigingen
dan behooren daartoe, naar ruime bereke
ning, nog sleohts 12 van onze mannelijke
bevolking boven de 16 jaren die geacht
kunnen worden door handenarbeid hun
levensbestaan te vinden.
Op die wijze zou het consequent door
voeren van een stelsel als dat van Gent,
waartoe men te Utrecht en te Amsterdam
zoozeer neigt, een onbillijkheid in't leven
roepen of een kunstmatige premiesoheppen.
29 Januari 1908.
„Slechte manieren.
»Met smaak en genoegeljjke instemming
neemt De Bergen op Zoomsche Cou
rant het hier volgend artikel over van D e
Volksbanier.
(Volgt dan 't bericht over Troelstra's
echtscheiding en huwelijk).
»Op een zoodanige zuiver particuliere zaak
werpen zich bladen als de katholieke Volks
banier, de vrijz.-dem. BergenopZo om-
sche Courant en waarschijnlijk hebben
Asmodée en de Amsterdamsche
Lantaarn er hare lezers ook wel op vergast.
»Dat scheld- en schendblaadjes, zooals de
twee laatstgenoemden dat doen, is volkomen
natuurlijk, 't ligt in haar kader. Maar couranten,
die prijs stellen op den naam van fatsoenlijk
blad zij moesten zich tot zulke dingen niet
verlagen.
^Misschien ontgaat het weerzinwekkende
van zulk gedoe aan de B. o. Z. C r t. misschien
voelt onze vrijz. dem. collega niet dat 'tniet
nobel, niet fair en niet gebruikelijk is om te
wroeten in het familieleven van politieke per
sonen. Om zich dat goed te kunnen voor
stellen moet de B. o. Z. Crt. in gedachten
de bordjes eens verhangen en zich eens denken,
dat Het Volk iets soortgelijks meldde en
besprak van een liberalen voorman".
»Hoe zou de B. o. Z. C r t. dan oogver-
draaiend kermen". (Go e s c h e C r t.)
Eet bovenstaande hebben wy eenigszins
gewijzigd. Het was aan ons adres, doch wy
hebben 't aan de (vryz.) B o. Z. Courant
doorgezonden, die, evenals wij, bedoeld
Troelstra-stuk je dood gewoon, objectief
dus, zonder iets van zich zelf er by, onder
de gemengde berichten, opnam. W y
voor ons, die baioeld stukj9 in de N.Z. Crt.
vonden, namen 't, met vermelding dier
bron, over.
Zoo correct mogelyk.
Zonder iets van ons er bij.
Preciea zooals 't in zoovele bladen stond.
Alleen ontbrak in de B. o. Z. Crt. de
tirade over vereenigbaarheid van socialisme
en Christendom.
En daarvoor doet de Goesche Courant nu
bovenstaanden belachelyken uitval.
Zoo blaft een hondje u aan, wanneer gij,
onschuldig en zonder erg, op uw wandeling
hem komt-te ontmoeten.
Of heeft misschien de Goesche Courant
gedachter staat wel N. Zecuwsche onder 't
stukje, doch de Nienwe Zeeuivsche, daar po
lemiseer ik niet mee, ik zal het Zeeuwtje
maar aanpakken
Maar dan vragen wy is dat billijk
f
Nog écn eouplè'je van den lijkzaag,
door Dr. Bos over het stervend Ministerie
aangeheven, willen wij onder de aandacht
onzer lezers brengen.
Het Ministerie-De Meester zou getoond
hebben de belangen van den landbouw
en van de nijverheid te willen bevorderen.
Dit doet ons denken aan de befaamde
rede van den heer De Boer in de verga
dering der Liberale Unie. Deze heer
redeneerde aldus n Was het Ministerie-
Kuyp'er aangebleven, dan zou onze nijver
heid zulk een hooge vlucht genomen
hebben, dat zij tarnden te kort zou komen.
De fabrikanten zouden duizenden arbei
ders gevraagd hebben tegen hooge loonen
en als gevolg daarvan zouden de land
bouwers hun arbeiders óók hooger loonen
hebben moeten beloven."
Da heer De Boer constateerde alzoo, dat
het Micisterie-Kuyper de belangen der Nij
verheid veel krachtiger zou bevorderd
hebben dan het Ministerie-De Meesteren
dat de landbouw in zoover dit Ministerie
mag danken, als het de loonen der land-
bouwarbeiders omlaag gehouden heeft,
waarvoor de dankbare landbouwers dan
bedrijfsbelasting zouden moeten betalen.
En van zulk een min:sterie zingt een
vrijzinnig-demoeraat den lof op hooge tonec!
Dat omlaag houden van loonen, dat
neerhouden van de Nederlandsohe Nijver
heid, wordt aldus vertolkt«Het Ministerie
heeft getoond de belangen van landbouw
en nijverheid te willen behartigen'''
Hier is da vrijzinnige smart aan het
woord. En men weet het: De smart
redeneert niet. Friesch Dagblad.)
De Nederl/mdsche Stemmen, het orgaan
van de Nationaal-historisohe partij, maakt
zioh tot tolk van de klachten die men
hoort fluisteren of rondvertellen over de
werking van de ongevallen-wet.
Die klachten behelzen alle de tijding
dat er schromelijk misbruik gemaakt wordt
van de ongevallen-wet. Partiouliere be
langen worden daarbij op in 'toog loo-
pende wijze, ten koste van het algemeeD,
gediend. Waarom toch heeft de regeering
zich zoo'n duren rotnpslom op den hals
gehaald
Het was te voorzien, het voorbeeld van
Duitschland had het ten overvloede kunnen
voorspellen, dat ook hier het riemen snij
den van andermans leer op niet zuinige
wijze zou toegepast worden.
Het particulier verzekeringswezen is (och
nu wel zoo diep in de maatschappij ge
worteld, dat men het behoudens wettelijke
verplichting en onder controle van staats
wege, daarop wel kan laten aankomen.
De ongevallen-wet demoraliseert en het
is onzen indruk dat de misbruiken en de
klachten daaruit voor de, goe gemeente
die te betalen heeft, zoo menigvuldig wor
den, dat er iets zal moeten gedaan worden
om die brutale misbruiken te keer te gaan.
Ooh, kon men meer weerstand bieden
aan den ijver om alles te leggen op de
schouderen van den Slaat en meer over
laten aaa het particulier initiatief!
In dagen als de onze, en vooral in een
winter als deze, waarin men zooveel over
werkeloosheid hoort spreken, komt telkens
het denkbeeld van werkloozen-verzskering
door den staat of door de gemeente opdui
ken. We staan nog slechts aan het eerste
begin van eene bestrijding van dit maat
schappelijk euvel en daar zal zonder twyfel
nog heel wat water door de Schelde vloeien
voordat op dit, terrein met vrucht kan ge
arbeid worden.
Nu, in deze eerste periode, waarib men
het vraagstuk der werkeloosheid onder de
oogen begint ta zien, wekt het waarschijn
lijk de belangstelling onzer lezers als we
meedeelen dat voornamelijk optweestal-
sals tegen werkeloosheid of tegen de ge
volgen van werkeloosheid de aandacht ge
vestigd wordt.
Men onderscheidt die in het Noorsche-
en in het Gentsche stelsel.
Het Gentsche stelsel bedoelt dat de vak
vereenigingen werkloezen-kassen oprich
ten of in stand houden, waaruit aan werk-
loozen, die bij de vakvereen. aangesloten
zijn, in dagen van werkeloosheid contribu
tion uitgekeerd worden.In iedere gemeente
wenscht het Gentsche stelsel één werk-
loozen-eotnité dat uit da algemeene kas de
behoeftige vakvereeniging ateunen kan.
Men gevoelt directnet Gentsche stelsel
tast do vrijheid aan. Man moet georgani
seerd zijn op straffe van niet mee te tellen.
Een ongeorganiseerd werkman heeft bij dit
stelsel geenerlei recht of aanspraak op
eeniga ondersteuning Ook daarom is het
dat d9 socialisten zoozeer met dit Gentsche
stelsel syinpathiaeeren.
Het Noorsche stelsel is in dit opzicht
ruimer. Het wil zorgen dat ook de niet-ge-
organiseerde werklooz9 arbeider niet aan
zijn lot overgelaten worde, maar wenscht
de vakvereenigingen ta verplichten, ook de
niet georganiseerden als lid van de werke-
loozen-kassen toe te laten, en dus eveneens
in de plichten en rechten der georganiseer
den doen dealen.
Het Zsvitsereehe stelsel van volksstem
ming over belangrijke vraagstukken gaat
ook in ons land plaats zoeken. Het offer
wordt al meer en meer aan de volks
soevereiniteit gebracht.
De Avondpost heeft tot hare lezers het
verzoek gericht, haar redaotie allerlei bij
dragen te leveren, die kunnen dienen als
bewijs, dat het militair optreden in onze
Oost zeer afkeurenswaardig is.
Te Steen wijk en te Dinxperloo heeft
men een voikstemmiog gehouden over de
vraag oi het wencchelijk werd geacht alle
drank gelegen beden op te ruimen of niet.
Een beduidend groot aantal inwoners
vau deze gemeenten wilden al!e drank-
ge'egenhedeu doen ophouden te bestaan.
Op zichzelf een verblijdend verschijnsel,
maar in de gevolgen bedenkelijk. Een
volksstemming over regeeringsdaden, hoe
wisselend kan die zijn
En wie draagt ten slotte de verant
woordelijkheid
Motley, de bekende Amerikaansohe
gezant bij ons Hof, schrijver van de op
komst van de Duitsohe Republiek, ver
klaarde zioh als Republikein steeds aan
getrokken te gevoelen tot onze Republiek.
Die aantrekkingskracht gevoelen ook
wij. Veel meer dan tot het monarchale
Frankrijk of het militaire Duitschland, of
het dweepenrie Spanje of het despotische
Rusland gevoelen wij ons aangetrokken
door het vrijheidlievende Zwitsersehe volk
Het land van Willem Teil behoort met
het onze tot de meest vrijheidlievende
van Europa.
Maar welk een verschil in geschiedenis.
De federatieve eenheid die de Zwitser-
sche cantons tot ééu Bondsstaat maakt, is
nog van jonge dagteekening. Oorspron
kelijk hebben meest alle cantons hun
eigen onafhankelijksoorlog gevoerd, en
nog langen tijd daarna naast elkander
geleefd, zonder zich tot eene nationals
eenheid ie verbinden. In vele cantons heeft
men een jaarlijksche vierdag ter herin
nering aan de overwinning op de onder
drukkers behaald.
De ontwakende volksgeest eischte-vrij
heid tegenover de tirannie en de willekeur
der middeneeuwsche potentaten ea rustte
niet voordat die was bevochten. Die
oorlogen waren zuivere vrijheidsoorlogen,
zonder inmenging van eenig geestelijk
belang.
In ons land daarentegen had de vrij
heidsoorlog een dieperen grond, namelijk
in den godsdienst. Het martelaarstijdperk
ging ten onzent met den vrijheidsoorlog
gepaard. Het martelaarstijdperk ging zelfs
vooraf, want eerst toen het duidelijk werd
dat de Spaansche overheersoher niet enkel
met de gewetensvrijheid, maar met alle
verkregen rechten ea vrijheden des volks
spotte. Toen vatte men de wapens op, en
gordde zich ter verdediging aan.
Hel vaderlaud werd verdedigd, maar
voor militaire eer of grootheid, voor „la
gloire'' voelden we bitter weinig. Handel
en zeevaart en nijverheid hadden ons hart.
Daar komt bij het verschil in geogra
fische gesteldheid fustchen Zwitserland
en Nederland. Ginds leveren de bergen
een onmetelijk jachtveld waar de Zwitser
met zijn geweer leert omgaan en een
schatter wordt door oefening. Hier lage
landen, rijen polders en talrijke zeegaten,
waar we geroepen zijn te strijden tegen
de zee.
Men spreekt tegenwoordig gedurig' van
Zwitserland als voorbeeld om ook hier tot
een volksleger te komen.
Maar vergeet men daarbij niet te zeer dat
de Zwiisersohe volksgeest een andere is ais
da Nederlandsohe dat degesohiedenishet
volk der bergen zoo geheel anders heeft ge
stempeld als het volk der neder-landen
en eindelijk dat door de sitoatie de roeping
van beide zoo uiteenloopend is.
Men spreekt veel van georganiseerde en
niet-georganiseerde werklieden bij vakver
eenigingen.
Maar zou er wel beter organisatie denk
baar zijn dan die het bezit van een getuig
schrift van een met goed gevolg afgelegd
examen, toegang gevende tot benig beroep
of bedrijf, geeft 1
Elk diploma vereenigt een groep 'n aaDtal
gelijkgerechtigden en belanghebbenden by
eenzelfde vak of bsdrijf. Zoodanig diploma
brengt den gewonen werkman tot hooger
peil van ontwikkeling, hij wordt de toon
gevende in zijn kring, want hij zal hebben
geleerd de juiste en hooge waarde te hech
ten aan zijn daden en positie.
Het niet georganiseerde leven verloopt
meest altijd in een dwalen van het een naar
het ander. In een hopeloos zoeken, waar
het op het oogenblik het best schyat en in
eindelyke ontevredenheid omdat de zon
steeds schijnt boven een andersmans heofd..
Te midden van het verkiezingsgewoel
voor een President in de Vereenigde
Staten van Amerika zal daar een voor ons
Vaderlandsch gevoel belangrijke herden
king plaats hebben.
Veel zullen we hooren van Hughes en
Taft en Bryan en hunne kansen voor het
Witte Huis en weinig van onze historische
feestviering.
Ea dat weinige zal ons tooh aantrekken,
meer als het vele, want van alle landen
der wereld is er geen waarmee onze con-
neotiëa zoo talrijk zijn als met de Nienwe
Wereld. Geen lar.d ter wereld waar het
vaderlandsch element zoo sterk vertegen
woordigd is a!s daar.
Het zal in September a.s. drie eeuwen
geleden zijn dat het eerste schip, een
Hollandsch, de rivier opging die de levens
ader van New-York geworden is. Die
rivier heet de Hudson, naar de eerste
scheepskapitein die haar opvoer, en aan
de oovers van deze rivier begon men
Nieuw-Amsterdam te bouwen.
Het kleinste kerkhof in de drukste straat
van New-York bewaart de heugenis aan
de eerste nederzetting. En de komende
September-maand zal de herinnering ver
levendigen.
Gedurig kornt in otza gemeen era ten,
de vorige week weder te Rotter- am, de
positie der gehuwde vrouw >n am1 te'yke
betrekking ter spreke.