NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 100. 1908.
Dinsdag 28 Januari.
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Buitenlandse!) Overzicht
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed, S, J DE JONOE-VERWEST te Goes
F. P, D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
WIJ GAAN VOORUIT.
uit m pees.
Engeland.
Frankrijk.
UIT UB PROVINCIE.
üss
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cenr,
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Dat da antirevolutionaire denkbeelden
veld winnen, is in den laaisten tijd geble
ken uit hetgeen openbaar werd van de ver
schillende partijen inzake het organisch
kiesrecht, en organische vertegenwoordi
ging.
heois jaren lang ijverde de antirev.
party onder voorlichting van dr. Kuyper en
anderen voor de tweeledige organische ver
tegenwoordiging, te weten de politieke in
de Tweede en de maatschappelijke in de
Eerste Kamer.
Reeds in 1888 werd in het Program van
Actie der antirav. partij op een Eerste Ka
mer als Vertegenwoordiging van Belangen
aangedrongen.
Voor de politieke vertegenwoordiging
achtte zij het Huismanskiesrecht aangewe
zen voor de maatschappelijke vertegen
woordiging vroeg zij oen sociaal kiesrecht,
waaruit dan de geregenereerde Eerste
Kamer zou opkomen.
Daar werd door de andere partijen niet
veel op gezegd, wie er op acht namen, ver
klaarden er zich mordicus tegen.
Toch hield de antirev. partij vol met te
betoogen dat het organisch kiesrecht voor
Staat en Maatschappij het eenig gezonde,
het natuurlijkehet m6est voor de hand
liggende kiesrecht was.
Thans begint men dit ook in andere par
tijen in te zien.
Het bestuur der Liberale Unie erkent
dat in begiasei het Gezinshoofd als ver
tegenwoordiger van zjin gezin 't kiesrecht
toekomt.
Ook onze Roomsche bondgenooten be
ginnen voor ditzelfde denkbeeld warm te
worden.
Da heer Raaymakers, en meerderen met
hem, hebben dit organisch kiesrecht reeds
aanbevolen.
En de overeenstemming tusschen de
beide Kamerclubs der A. R. en der R. C.
verkregen in zake het kiesrecht, doet ver
moeden dat ook de Roomsche Kamerclub
voor de organische idee gewonnen werd.
En lest niet minst prof. Treub
het denkend hoofd der vrijzinnig democra
ten heeft- kort geleden voor een Eerste
Kamer als Kamer van Belangen een plei
dooi gehouden, dat do aandacht trok.
Wy hebben zijn betoog in hoofdzaak,
tameiyk breedvoerig, terstond na deszelfs
verschenen, aan onze lezers meegedeeld.
Om er nog wel eens op terug te komen.
Maar om er nu bereids op te wijzen, dat
deze geleerde tot het antirevolutionaire
denkbeeld bovengenoemd is bekeerd.
Zelfs heeft hij berekend dat in die Ksmer
van Belangen een Eerste Kamer van 50
leden of op elk vijftigtal leden 13 ver
tegenwoordigers behooren zitting te heb
ben van de Nijverheid 15 van Landbouw
en visseherii9 van Warenhandel4 van
Verkeerswezen 9 vanVrije Beroepen, enz.
Moed gehouden dus. Wat op schoolter
rein door ons werd aangeprezen, is reeds
voor een groot deel verkregen. Wat op het
gebied van den Arbeid in 1905 in wetsont
werpen was belichaamd, werd door het
vrijzinnige, thans demissionaire kabinet
zoo goed als letterlijk overgenomen.Wat in
zake Kierecht als eisch van antirev. begin
selen gold, vindt reeds waardeerende be
spreking. Wat in zake de organische partij
jaren lang in toepassing is gebracht ge
weest, wordt vry wel algemeen van vryzin-
nige zijde overgenomen, tot zelfs in de op
richting van Propagandaclubs.
Wat wil men meer
Laat 't ons aansporen om niet op den in
geslagen weg te biy ven staan, doch getnoe-
digd voort te varen.
Doch het eind van alles, waarop wij tel
kens hopen terug te komen, is zorgt voor
nieuwo leden in uwe kiesverenigingen
houdt veel vergaderingen bespreekt dui
delijk en herhaaldelijk saam onze mooie
antirevolutionaire beginselen slaapt nim
mer in
Vreest God en houdt uw kruit droog J
26 Januari 1908.
Onze mistige dagen, cu reeds een week
lang, brengt ons in herinnering een mede-
deeling iii een blad Natuurleven onlangs
te vinden.
Bekend is dat zich na groote veldslagen,
op en om het terrein waar slag geleverd is
steeds veel regen ontlast. Men brengt
dat in verband met veelvuldig schieten.
Op die theorie voortbouwende beproeft noen
in Engeland, het land van den mist, door
het schieten toet kanonnen den mist te ver
drijven.
Het mistschieten leverde tot heden nog
geen resultaten op.
De practijk beantwoordde althans nog
niet aan de theorie.
Reeds een paar jaren geleden kwam het
stichten van een standbeeld voor Calviju
in de etad zijner werkzaamheid ter sprake.
Maar, in vrij breeden kring werd gevoeld
dat een standbeeld en Calvijn tegenstrijdig
heden zijn, moeilijk voor oplossing vatbaar.
De peinzende wijsgeer in 't straatgewoel.
Het gaf ongeveer den indruk van een
viseh op een hooizolder.
Nu is het plan gewijzigd, gelijk wij reeds
vroeger gemeld hebben.
Er is gerekend naar onze munt een
wereld bijdrage van 2 '/2 ton gouds, en daar
voor zal men een gedenkieeken voor de
Reformatie bouwen, waarbij de statuur van
Calvijn niet ontbreken zal, maar omringd
door de krijgshelden en staatslieden uit
het Reformatie-tijdperk.
Farel en Kncx, Beza en Zwingli, De
Coligny en Willem van Oranje, Cromwell
en de Keurvorst van Brandenburg zullen
den Zwiisersehen Hervormer omringen.
Daarenboven zullen een Beroer uit de
16e eeuw, een Hugenoot, een Watergeus
en een Pelgrimvader de geschiedenis van
het Protestantisme aanschouwelijk voor
stellen.
Overeenstemming in zake het
kiesrecht
Het Huisgezin meent, dat, indien waar
is, wat De Tijd meldde, dat de katholieke
en anti-revolutionaire Kamerleden het eens
zijn geworden omtrent het kiesrechtvraag-
stuk, het dan voor de hand ligt, dat de
overeenstemming verkregen is op den
grondslag van het gezinshoofdenkiesrecht.
Daar de anti-revolutionaire partij ieder census
kiesrecht beslist verwerpt, lijkt het ondenkbaar
dat de verkregen overeenstemming zal berusten
op den grondslag van huismanskiesrecht cap-
citeitskiesrecht censuskiesrecht.
Blijft dus over het kiesrecht voor de gezins
hoofden en «iragenen die niet als lid van een
gezin kunnen beschouwd worden, en de com
binatie van het huismanskiesrecht en het capa
citeitskiesrecht.
Tusschen een van deze twee zal de keus
wel gedaan zijn, want het lijkt zeer onwaar
schijnlijk, dat de katholieken genoegen zullen
hebben genomen met het enkele gezinshoof-
denkiesrecht zonder meer, dat de anti-revolu
tionairen het liefst zagen aanvaard.
Het ligt voor de hand, dat bij de bespre
kingen tusschen de katholieke en de anti
revolutionaire Kamerleden niet enkel van ge
dachten zal zijn gewisseld over de vraag, welke
kiesrechtregeling de voorkeur verdient waar
bij allicht ook de kwestie van het meervoudig
kiesrecht ter sprake zal zijn gekomen maar
dat ook vraagstukken, die met de uitoefening
van het kiesrecht in onmiddellijk verband staan,
onder de oogen zullen zijn gezien, als de even
redige vertegenwoordiging en de stemplicht
Het blad, daf meent dat men hierom
trent ongetwijfeld ook tot een akkoord zal
zijn gekomen, meent, dat voor elk dezer
drie instituten meer voorstanders onder de
katholieken dan onder de anti-revolutio
nairen worden aangetroffen.
Van don stemplicht wil het blad zelf
ook niet veel weten, maar zegt het
„Van een kiesrechtregeling, die de E. V.
buitensluit, is voor ons het mooie af.
Omtrent meervoudig kiesrecht zijn we
min of meer blanoo. Met de katholieke
kiesreohfoommissie z'uden we willen zeg
gen, dat we er in theorie vóór zijn, maar
dat het moeilijk zs! vallen een praotische
regeling te treffen, die willekeur afsnijdt,
R-sumeerende lijkt het ons niet ondenk
baar, dal de overeenkomst tusschen katho
lieken en anti-revolutionairen is tot stand
gekomen op dezen grondslag gezinshcof-
denkiesreeht capaeiteitskiesreoht en
evenredige vertegenwoordiging.
Duitschland.
De Duitsche minister van financiën,
baron Von Stengel, bad dezer dagen een
breedvoerige bespreking over de Rijks
financiën, waaraan behalve de Pruisische
minister van financiën VonRheinbaben,ook
een aantal afgevaardigden van verschil
lende partijen in den Rijksdag deelnamen.
De heer Von Stengel gaf een troosteloos
overzicht van den fiaancieelen toestand,
en besprak verschillende middelen, om
dien te verhelpen. Hij stelde voor de
Matrikularbijdrage der Bondsstaten van 40
pf. per hoofd van de bevolking op 80 pf.
ie brengen. De Pruisischs miaisier Von
Rheinbaben stemde daar in toe, hoewel
de financierde toestand ".a Pruisen ook
niet schitterend is en de minister ver
klaarde niet te weten, uit welke belasting-
verfaooging hij dit bedrag zou moeien
verkrijgen.
Woensdag wordt de derde zitting van het
parlement onder het bestuur der liberale
regeering geopend en deze zitting wordt
met veel belangstelling tegemoet gezien. In
de beide afgeloopen jaren van haar regee
ring is de positie der liberale partij in het
land aanmerkelijk verzwakt.De uitslag van
de tasschentydsche verkiezing te Ashbaiy
is daarvan wel het duidelijkste bewijs. De
regeering van Sir Harny Campbell Banner-
man is opgetreden met 'n zeer omvangrijk
program en hoewel men niet kan beweren,
dat zij heeft stilgezeten, zijn toch zeer ge
wichtige punten daarin niet tot verwazen-
lijking gekomen. Dat kost haar volgelingen
die ongeduldig zijn geworden.De Iereu zijn
ontevreden, omdat de voorgestelde maat
regelen ten gunste van Ierland hun niet
ver genoeg gaan de landwetten stuiten op
veel verzet bij de landheeren en niet alleen
bij conservatieve grondeigenaars, de arbei
dersparty acht de plannen dor regeering
voor ouderdomsvarzekering niet voldoende
te meer niet nu de heer Asquith in een
onlangs gehouden redevoering h8eft ge
waarschuwd,dat men niet verwachten meet
dat onmiddeliyk een gereed stelsel van
ouderdomsverzekering ingevoerd wordt, al
handhaaft hij zijne toezegging, dat voor dit
doel aan hst eind van het afloopende be-
grootingsjaar 2,25 millioen pond beschik
baar zullen zijn. Dit bedrag is den socia
listen veel te geringzy verlangen een
pensioeD dat dan staat 30 millioen zal
kosten, maar zeggen niet vanwaar dit geld
meet komen.
By deze moeilykfceden onder haar eigen
aanhangers wachten van da regeering nog
het protectievraagstuk en de oplossing van
den strijd met het Hoogerhuis. In deze
laatste aangelegenheid zal zij waarschyn-
lijk op den steun van alle linksche groepen
mogen rekenen, mits zy gelegenheid ziet in
dezen krachtig op te treden maar de con
servatieven, die deze mogelijkheid reeds
lang voorzien hebben, zijn zoo verstandig
geweest bnn punt van aanval ta wijzigen.
Balfour's weifelende houding in het vraag
stuk van vrijhandel en bescherming is niet
alleen het gevolg van de vrees door partij
te kiezen aan invloed te verliezen, maar
spruit cok voort uit de overweging, dat
zijn partij voor dit vraagstuk nog niet rijp
is. Wel staat vast hare houding tegenover
de soeiaal-demoeratie. En al geeft nu het
gebeurde te Huil der liberale partij een
goede kans om zioh zuiver te stellen tegen
over het socialisme, de conservatieven
werken reeds langen tijd met de vrees
voor het roode spook en hebben dit zeer
zeker boven de liberalen voor in het oor
deel der massa. Heel handig heeft de heer
Balfour dadelijk van de laatste stemming
over de soeialistisohe motie te Hall gebruik
gemaakt o® in een redevoering in de Oiiy
de liberale partij voor dood te verklaren
en zijn toehoorders voor te houden, dat da I
eerstvolgends stembusstrijd gevoerd sal j
worden tusschen de partij van instand
houding der maatschappij en die van de
omwenteling.
Hoe de toekomst voor de liberale regee
ring zieh zal ontwikkelen is bij het groote
aantal en het ingrijpend belang van de fac
toren, die den doorslag zullen geven, niet
te voorzeggen, maar Sir Henry heeft altjjd
nog een lï'nke meerderheid in het Lager
huis en daardoor een goede kans om zijn
positie te verstarken. Maar dan zal met
kracht gehandeld moeten worden.
Jausès heeft gisteren in de Fransehe
Kamer met grooten nadruk er op aange
drongen, dat Frankrijk zich flink en zonder
omwegen zal terugtrekken uit het Marok-
kaansohe avontuur, waar het druk bezig
is zieh iederen dag vaster in te werken.
Door dit óptreden haalt 't land zich den
haat óp den hals van al la MaroRKanen.
Jauiès wijst op 't get aar dat er in gelegen
is, dat Frankrijk de partij kiest van den
Sultan, waartoe het volstrekt niet door de
aote van Algeeiras verplicht wordt 1 Als
dat gedaan moet worden, dan eaoet Europa
het maar doen. De Fransehe regeering
moet alles vermijden w&t ook maar eenigs-
zins lijkt op een samenwerken tact Abd-el-
Azis, zoowel fiaaceieel a's militair. Msar
ook op bedekte wijze en achter de
schermen moei de afgezette Sultan niet
gesteund worden, sooats een der grootste
Fransohe bladen zich uitgelaten heeft dat
de minister-president, volgens dienszeggen,
van plan is.
Dan zet hij uiteer), hoe blijkbaar de
bedoeling is Marokko te onderwerpen en als
kolonie asn bot Fransehe gebied te vc egea.
Ala bewijs hiervoor toont Janrès'een brief
van den vermoorden dr. Mauehamp. Hier
uit maakt hij op, dat de dokter de geheime
en officieuse tusschenporsoon was voor dit
plan. Minister Pichon ontkende dit, waar
op Jaurè3 zijn leedwezen uitsprak den
minister den bewnsten brief niet vroeger
getoond te hebben, waarom hij er nu ook
geen gebruik van wilde rasken.
Tegen 5 uur nam onder de grootste be
langstelling van de geheele kamer de oud
minister Deleassó het woord om in een
lange rede zijn vroegere politiek te ver
dedigen, zoowel wat betreft zijn houding
tegenover Duitschland en de Duitsche
diplomatie, waarbij hij steeds zich zeer
verzoeningsgezind en uiterst tegemoet
komend getoond heeft als wat dealgemeene
strekking wat ervan gaat. Steads was zijn
blik erop gericht geweest om Frankryk's
standpunt in Europa te verbeteren. Zyn
politiek is altijd een politiek geweest van
verzoening en handhaving van het Euro-
peeschs evenwicht.
Zijn vaderlandslievende redevoering
werd door de geheels Kamer in ademlooze
spanning aangehoord, en met byna alge-
meonen bij ral begroet, ook van de zijde der
radicalen. Toen vkog Jaurès plotseling op
uit zijn bank en riep den radicalen toe
//Waarom hebben jullie dan dezen groo
ten minister laten vaiien Toen geen van
hen antwoordde, zeide Deicaseé, dat de
reden hiervan was dat zij van niets geweten
hadden en bedrogen waren geworden,
waarop minister Ruau opstond en van Del-
cassé een verklaring dier woorden eischta.
„Mijnheer Deleassé, uw laatste woorden
slaan op het ministerie Rouvier, waarvan
ik de eer had deel uit te maken ik eisch
van u, dat u in duidelijke woorden zegt wat
uw bedoeling is, zooals dat behoort, sh
men dergelijke toespelingen maakt". Bel-
cassé was een oogenblik uit het veld ge
slagen maar antwoordde toen, dat 't bedrog
had bestaan in de ongare voorspiegeling
van een oorlog met Duitschland, die echter
volstrekt niet te vreezen was geweest, daar
Duitschland Fraukryk nooit den oorlog zou
verklaard hebben, als dit geweigerd had de
conferentie van Algeeiras te aanvaarden.
Nadat Delcassé rog eonige verdere op
helderingen van zijn politiek gegeven had,
die door alle partijen met instemming wer
den aangehoord (alteen niet door de socia
listen), werd de zitting tot Maandag ver
daagd.
Middelburg. Zaterdagavond is dooi
de politie alhier aangehouden M E. N. ver
dacht van verduistering van een aantal
gouden voorwerpen ten nadeele van den
goudsmid W. M. te Vliesingen. Zy is ter
beschikking van den commissaris van
politie te Vlissingen gesteld.
Middelburg. Hedenmorgen ontstond
alhier brand ten huize van J. Dingemanse
aan de Sleeperssingel. Het huis brandde
geheel uit. Huis en inboedel zyn verzekerd.
Goes. Da Propagandaclub kan deze
week in Samuel niet vergaderen, wegens
de vergadering voor de MedischeFaculteit,
welke samenkomst naar wij hopen druk
bezocht zal worden ook door onze vrienden
vair unrr.gii. ïTu oSCiul/ E>. V,
dsg 6 Febr. a s. vergaderen in de Christ.
School. De leden van de Club mogen vryen
toegang verschaffen san alle geestverwan
ten, ook van elders. Msb rekene hier vooral
mede.
VSis9ingen. Zaterdagavond is da Prov.
stoomboot, welke te 4,45 van Ter Neuzen
Daar Vlissingen vertrekt, tusschen het fort
Da Ruijtsr en de Schoone "Waardin dooi
den mist tegen den dij k gevaren en aldaar
blijven zitten tot heden nacht de vloed
opkwam, waardoor zij weder vlot kwam en
naar Vlissingen kon door stoomen. Post en
passagiers zyn er des avonds afgehaald of
gekomen en langs den dijk te Vlissingen
gearriveerd.
Vlissingen. Zaterdagmorgen werd door
den burgemeester van Vlissingen ten stad-
huize aan den jongen Jacob van de Ketterij
en zijn moeder meegedeeld, dat het Z K.H.
Prins Hendrik der Nederlanden heeft be
haagd, als blijk van Hoogstdoszelfs waar
de erin g voor het aandeel, dat hij heeft ge
nomen in de dappere en mensehlievende
daad der redding van drie snenschen van
de bemanning der Doris, f 50 te voegen by
het bedrag, dat namens da fculdigingscom-
missia op een postspearbankboskje voor
hem is ingeschreven en waarover hij op
dezelfde wijze zal kunnen beschikken als
over hei bedoelde bedrag der huldiginga-
commissie.
Ovezand. Vrijdagavond is alhier een
chr. Werkmansvereeniging met daaraan
verbonden ziekenfonds opgericht met 20
leden. De vereoniging draagt den naam
„Draagt elkanders lastenHst bestuur
bestaat uit de heeren S. H. Bakker voorz,,
J. Kribbe seer., M. Somuaeijer penning!».,
terwijl C. Otte en J. Korstanje als commis
sarissen van orde zullen optreden. Tot
eere-voorzitter werd benoemd cis. Do Vries
alhier, op wiens initiatief en degelijke
voorbereiding deze zaak niet soo'n gunsti-
gen uitslag is bekroond.
Waarde. De sedert jaren in deze ge
meente bestaan hsbbendechristelykezacg-
vereeriging „Eendracht maakt Macht" is
dezer dagen wegens onvoldoend aantal
leden ontbonden.
Waarde. Vrijdagavond hield de heer
M. N. vau de Linde,oneorwjizer te Rilland- 1
Bath, in de zeal van dhr. P. Kloet alhier
een lezing over het gebruik der kunstmest
stoffan in het algemeen en dat der kali in
het byzonder. Na afloop der lezing werd
da vruchtbare werkiDg van kali docr licht
beelden nader aangetoond.
Bij kon. besl. is toegekend als blijk
van goedkeuring en tevredenheid dagou
den eerepenning voor mensohlievecd hulp
betoon en een loffelijk getuigschrift aan
Jacob SohroeverSj schipper te Vlissingen,
