NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 94. 1908
Dinsdag 21 Januari,
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J- DE JON GE-VERWEST te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
19)
FEUILLETON.
Wat is er treurig en wat is verblijdend?
UIT DE PROVINCIE.
jaaa
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p.1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
Eft VAK
van 5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Gevraagd een berichtgever voor
ons blad te Bruinisse.
20 Januari 1908.
De Kabinetscrisis.
Volgens den Haagsehen Torenwachter
van de Middb. Ct. zal dr. Kuypor buiten
het reehtsohe kabinet blijven, over welk
prog'am de leiders thans oonlereeren, om
dat dit hem te veel geld zou kosten.
Deze quaestie, zegt Torenwachter, zit zoo
/,Dr. Kuyper is n.l,, volgens contract met
de ürma Hoikema en WaTendorfï, verplicht
om het tweede deel van zijn werk Om de
Oude Wereldzee af te maken vóór 1 Octo
ber a.s. Nu is wel, en dal is een ander
feit, de mogelijkheid overwogen om Ter-
andering in het contract te brengen, maar
de uitgevers hebben hun medewerking
hiertoe geweigerd. En wel om de zeer
plausibele reden, dat dit een schade van dui
zenden guldens voor hen zou beteekenen",
Hoe nu op het oogenblik de stand van
zaken is daarover zegt Torenwachter
uit zeer goede bron het volgende vernomen
te hebben
»De leiders der rechterzijd# zijn thans druk
bezig om tot overeenstemming te komen ten
opzichte van het program, waarmede een kabi
net der rechterzijde zou kunnen optreden.
Daarbij is het oog in de eerste plaats gericht
op een oplossing der kiesrecht-quaestie, ook
in verband met de mogelijkheid van een con
flict met de Kamer. In dat geval zou het zit
tend kabinet tot ontbinding moeten adviseeren
en is het dus een absolute vereischte, dat er
eerst eenstemmigheid aan de rechterzijde be
staat omtrent de oplossing van het kiesrecht-
vraagstuk. Vandaar de jongste vergadering der
roomsch-katholieke Kamerclub, waar, zooals
volkomen terecht door de bladen der rechter
zijde is gezegd, met geen woord over de crisis
is gesproken vandaar de herhaalde conferen
ties van de heeren Kolkman, Kuyper, Heems
kerk en Talma, welke conferenties in hoofd
zaak ook dienden om de vereischte eenheid
op dat punt te verkrijgen. Een dezer dagen
zal ook met den heer Lohman over hetzelfde
onderwerp worden beraadslaagd.
Verder ligt het in het voornemen der con-
fereerende leiders om de grondwetsherziening
niet tot de kiesrecht-paragrafen te beperken,
maar haar ook uit te strekken tot andere
hoofdstukken.
Zoo werd nog genoemd de troonopvolging.
Het is echter de vraag of H.M. aan dit ver-
Een verhaal van N. Fries
(S1 o t.)
Frans verzocht het boek bij zich te mogen
houden, en daarna is de tijd hem nooit
meer lang gevallen.
W el werd hij zwakker en zwakker maar
zonder hevige benauwdheden als een licht,
dat uit gebrek aan voedsel langzamerhand
duisterder brandt en ten laatste uitgaat.
Van zijn dood sprak hij niet, maardaoht
er wel aan, dat was hem duidelijk aan te
zien doodgedaohten hadden haar ernstig
schrift op zijn voorhoofd geschreven.
Eens op zekeren dag h ad hij den ouden
man verzocht hem toch eens dat kapittel
voor te lezen, dat hij hem destijds bij zijn
ontslag uit zijn dienst voorgelezen had.
Dit deed de oude man gaarne, en weder
was het even plechtig en stil toen het vau
zijne lippen klonk„En tot zioh zeiven
gekomen zijnde", en bij het slot„Deze
mijn zoon was dood en is weder levend
geworden, hij was verloren en is weder-
gevonden".
Den volgenden dag was Frans kalm en
in stillen vrede ontslapen.
VI.
GEVOUWEN HANDEN.
Eeuwige liefde, mijn ziele waagt
thans een stouten blik. In de
diepte uwer goedheid zendt Gij
mij een blik terug, een blik
vol vroolijkheid, die de duisternis
verdrijft, die 't beneveld oog be
zwaart, als het op uw lichtglans
staart. J. J. Rambach.
langen haar goedkeuring zal willen hechten.
Aan de rechterzijde zou men daartoe, gaarne
overgaan, maar de bezwaren, hierbij te over
winnen, moeten niet gering zijn. Om juist op
dit oogenbiik dit vraagstuk tot oplossing te
brengen, waarmede men ook op het terrein der
internationale politiek kan komen, wordt van
meer dan eene zijde niet wenschelijk geacht.
Ook omdat, vóór de Kamer hier formeelingrijpt,
vriendschappelijke besprekingen over de gren
zen noodig kunnen zijn. Het is mij niet toe
gestaan hieromtrent meer te zeggen. Vast
staat echter, dat dit punt uitbreiding van'
grondwetsherziening ernstig in overweging is.
Als tweede punt op het program staat de
militaire quaestie. Hiervoor zal een Staats
commissie worden benoemd. Men verheelt zich
ter rechterzijde echter volstrekt niet de moei
lijkheid, welke deze oplossing medebrengt
omdat hiermede de door alle partijen ge-
wenschte definitieve legerhervorming niet wordt
bereikt. De bedoeling is evenwel om door deze
commissie voornamelijk de leger-administratie
te doen onderzoeken.
De kern der quaestie in welke richting onze
leger-organisatie zich zal bewegen, zal niet door
deze commissie worden bestudeerd."
Onnoodig te herinneren dat men al der
gelijke mededeelingen niet verder behoelt
te gelooven dan men ze ziet.
Ook al blijkt er later iets van aan te
zijn, zelf» dan nog is 'tniet zeker dat de
eerste verteller het preoies geweten dan
we! uit den duim gezogen heeft.
De weldaden van het Anarchisme.
Zooala men weet, zijn de anarchisten
tegen alle gezag hoe ook genaamd.
Hoever ze dit trekken, bleek deze week
op een hunner vergaderingen te Amsterdam.
Van 'tgeen een „Kameraad" daar ze',
lazen we in de bladen onderstaand veTsiag
»De anarchisten hadden het niet tegen een
Keizer of een Koningin, betoogde hij, maar
tegen het gezag. Die gezags-idee zit er nog
veel te veel bij de menschen in. Was hij nog
niet dezer dagen in een gezin van een kameraad
notabene getuige geweest, hoe de ouders een
kind hadden gedwongen om zoet te zijn
Hij had dat ernstig afgekeurd, want alle dwang
komt voort uit de gezags-idee, en alle gezag is
uit den booze".
't Is wel gezellig zoo
Als de anarchisten op zoo'n „huishouden
van Jan Steen" gesteld zijn een
meneeh z'n zin een menseh z'n levea
Daarover hebben wij arme kortzichtige
menschen dikwijls gansch andeje gedach
tes dan onze hemelsehe Vader. Dat kan
ook wel niet anders, want Hij woont in
de hoogste hemeleD, en wij op de lage
aarde. Daarom kan Hij overal heenzien,
en wij zien niet verder dan wat ons zwak
brandend nachtlichtje beschijnt. Ook heeft
Hij andere oogen dan wij, want Hij ziet
de fijnste vezelen, waaraan het bont en
verward gewoel van elk mensohenleven
zioh voortspint, terwijl het voor ons wel
zoo dik als een kabeltouw dient te zijn,
eer wij het bemerken Twee beelden
moet dit laatste hoofdstuk van onze ge
schiedenis u nog onder de oogen brengen,
en dan moogt gij zei ven beslissen, welk het
droevige en welk het vroolijke beeld is.
Dit is het eerste beeld Iu ziju enge kist
ligt een jeugdig lijk, zorgvuldig ter neer
gestrekt, het donkere haar glad wegge
streken van het bleeke voorhoofd, met het
witte doodshemd om de leden. Wel is het
gelaat zeer vermagerd en zijn wangen diep
ingevallen maar tooh ligt er een kalme
vrede over uitgebreid, en een vriendelijke,
bijna blijde trek speelt om den mond. De
stille doode ligt daar met gevouwen handen,
Kom kleine Lotje, zeg nu uw spreuk je,
zoo vermaande Martha het in zoet gepeins
verzonken kind.
Toen klonk er een zachte toonvolle
stem van uit de roozelipjes
Zacht en stil
Naar Gods wil,
Brengt de slaap ons zoete rust;
Goeden nacht,
De Eng'lenwacht
Sluit deuren kalm en zacht!
Afgezien natuurlijk vau de omstandigheid,
dat ze zioh grootelijks bezondigen tegen
God.
Laten wij echter onverbeterlijk ouder-
weteeh als we zijn, omar baas blij ven over
onze kinderen.
't Zal er hun niet slechter om gaan
En wc blijven er mee in deu weg des
Heeren.
LANDBO CT W.
Zure humus.
De stalmest, de plantenmassa, door
groenbemesting verkregen, de stoppels, de
loofresten en de onkruiden gaan, in dea
grond gebracht, met de in dien grond
achtergebleven plantenwortels langzamer
hand in een donkergekleurde weinigsatnen-
hang bezittende stof over, die aangeduid
wordt met den naam humus. Bij de vorming
van humus zijn verschillende factoren
werkzaam, en wol vooreerst uiterste kleine,
levende organismen, die men den naam ge
geven heeft van rottingsbacteriën, en dan
verder lucht, water en warmte.
Ieder dezer factoren speelt bij de humus-
vorming zijn eigenaardige, karakteristieke
rol.
Waar b.v. de luohï in voldoende hoe
veelheid in den grond kan dringen, heeft,
bij aanwezigheid dar andere factoren, de
humusvorming op de rechte wijze plaats
en ontstaat de z.g. wilde humus, die voor
de vruchtbaarheid, vooral van lichte gron
den ea van kalkarme kleigronden van zoo
groole beteekcnis is.
Is evenwel de toetreding der lucht in
den grond niet voldoende, en dat zal het
geval zijn in grondeD, wier poriën met water
geyuld zijn, dus in laas; gelegen, nattige
gronden, dan vormt zioh (ie zure humus, die
zoo genoemd wordt omdat hij vrije, d. i.
niet met andere stoffen verbonden zuren bevat.
Omdat die zuren sleohts in humus kunnen
ontstaan, heeft men ze den naam gegeven
van humuszuren.
Ten aanzien van de gronden, die zure
humus bevatten,heeft men bij d8 bemesting
het volgende in acht te nemen
le. De salpeterzure gisting, d.w.z. de om
zettingvan ammoniak tot salpeterzure stik
stof, (de vorm waarin de planten de stikstof
Daar omhoog,
Wil mijn oog
Lieuve Jezus, U steeds zien,
Maak Gij mij
Goed als Gij
Dan ontwaak ik vroom en blij
En daarbij klonken de diepe,volle slagen
van de kerklok.
Nu, waarde lezer Spreek uw hart eens
uit, welk beeld ishierdröefen welk vroolijk?
Ik denk dat wij niet weten te kiezen,
en ook maar stil onze handen vouwen
want gevouwen handen hebben ecne
dubbele beteekenis.
Vooreerst duiden zij ootmoed aan, ais
wilden wij daarrnedo voor Gods aangezicht
te kennen geven: Gij liefderijke Heeren
God weet alles beter dan wij Gij maakt
ook alles beter dan wij hel zouden kunnen
maken! Uw wi! geschiede.
En ten tweede duiden zij vertrouwen aan,
als spraken wij daarmede voor God uitGij,
liefderijke God, hebt het aan dezen doode,
zoowel als aan dit biddende kindje en hare
moeder heerlijk betoond, dat dwaallichten
wel in 't verderf voeren, maar dat uwe hand
daaruit weet op te heffen. Dat zien wij hier.
Maar meestal zien wij het niet, en blijft
het voor onze oogen verborgen. Doeh
vouwen wij dan onze handen en getuigen
»Wat zijne liefde wil bewerken,
Ontzegt Hem zijn vermogen niet
die handen zijn waskleurig en men kan er
eiken knokkel in zien, maar toch zij zijn
saam gevouwen.
Dioht genaderd bij deze kist slaan twee
oude menschen, aan de rechterzij een man,
aan de andere zijde een vrouw, die beiden
ook met gevouwen handen neerblikken in
het kalme gelaat van dien vredigontslapene.
opnemen en verwerken kunnen) lean er niet
of slechts zwak in plaats hebben. Immers de
bscteriesoort, welke die omzetting teweeg
brengt, kan in een zure omgeving niet oï
slecht tieren. Dat kan ze eerst behoorlijk
by aanwezigheid van stoffen, die in eigen
schappen lijnrecht tegenover de zuren staaD.
Een zoodanige stof is b.v. kalk.
2e. Bemesting met, meststoffen, die zelf
zuur reageeren, doet feitelijk den zuurheids-
graad dier gronden toenemon en veroorzaakt
in alle geval dat die meststoffen in dien zuren
toestand blijven, in een toestand dos, waarin
ze volstrekt niet geschikt zijn om door de
plantenwortels te worden opgenomen.
8e. Banische stoff-in en wel met naroe
die, welke tevens plantenvoedende stoffen zijn,
als kali en kalk zijn in zure gronden, ten
minste wanneer die niet geregeld met kali-
of kalkhoudende meststoffen bemest, worden,
steeds in te gerin;e hoeveelheden aanwezig.
Uit deze drie punten laten zich de vol
gende practische voorschriften voor het be
mesten van zure gronden afleiden
a. Men wende bij voorkeur die siikstof-
houdende meststoffen aan, die de stikstof
in zoodanigen vorm bevatten, dat deze
voedingstof in den grond geen enkele ver
andering weer behoeft te ondergaan, doch
direct door de plantenwortels ban worden
opgenomen.
M. a. w. voor de gelijke gronden zijn de
chilisalpeter en de kalksalpeter de meest ge
schikte stikstofaoudende meststoffan.
b. Een zuur reageerande meststof is da
bakende suparphosphaat. Deze is derhalve
voor zure gronden niet geschikt. In zijne
plaats wende men thomasmeel (slakken-
meel) aan.
c. Geregelde bemesting van zure gron
den met kali- en kalkhoudende meststoffen
is gebiedend noodig, zal men van die gron
den de hoogst mogelijke opbrengsten
kunnen bekomen. Met kaiiniet en kalle zij
men op die gronden, ten minste wanneer
die tot hiertoe nog niet met die meststoffen
bemost zijn geworden, niet zuinig.
De Minister v. Landbouw heeft goed
gevonden met intrekking van de beschik
king d.d. 6 September 1805, te bepalen het
geen volgtDoor den directeur-generaal
van den landbouw zal kunnen worden toe
gestaan voor een door hem te bepalen
Zij spreken geen van beiden, want hunne
bewogen harten zijn in een diep gebed
verzonken zij houden een stillen dooden-
dienst.
Toen zij daarmede klaar waren, zeida
Hans Kasper tot zijn Breohlje„Zie zoo,
moeder, nu zullen wij hem toedekken'1
toen namen de oude lieden den op zij
gezetten deksel, en legden dien over den
doode, o, zoo stil, zoo zacht, zoo voor
zichtig, ais vreesden zij den ingeslapene
te wekken. Nu nam vrouw Breohlje een
fraaien groenen krans van deunen- e.u
levensgroen en legde dien zorgvuldig op
het deksel.
En nu het tweede, beeld
In raamsel Martha's school zijn al de kin
deren bijeen.Zij hebben streepjes en punljes
groote en kleiue A's, B's en Cs op kun leien
geschreven. Do schooltijd is eb voorbij, en
juist luidt het biaklokje van den toren,
Eerst komen de kinderen een voor een bij
de schooljuffrouw en zeggen een heel kort
spreukje of versje op daarbij vouwen de
kinderen hun handjes op Martha's knieën,
en Martha vouwt hare magere vingers boveu
de blonde en bruine kinderhoofdjes.
Nu is een klein ding aan de beurt met
prachtige donkerblauwe oogjes en een recht
kersenmomdje met die oogen kijkt het
pittige kind langs naamsel Martha Daar buiten
ia het uitbottende groen van boomen en
struiken in den tuin, waar juist een slag-
vogelije zioh op een dun takje wiegt en
zijn vroolijk lb>d laat weerklinken, ea
de kinderoogen turen zoo starend en dvoo-
mend naar buiten in die ontkiemende
lentewereld, als daohlen zij aan niets dan
aan de vreugd, die haar daarbuiten waohtte.
termijn en op na te melden voorwaarden
dat, by verpakking van boter, afkomstig
van aangeslotenen bij een onder BJjkstoe-
zicht staand boter controlestation, in wik-
kelpnpier, voor alle hoeveelheden van 1
kilogram of minder, met in 1 der boven
aangehaalde beschikking, d.d. 3 Juli 1905,
voorgeschreven merk zal zijn gedrukt
van Rijkswege en op kosten van den be
langhebbende op dat wikkelpapier. In
dat geval zal alleen formaat A zijn te bezi
gen. De vorenbedoelde voorwaarden zijn
cla navolgendeo. indien de waar is be
stemd voor het buitenland, moet het inwik-
kelpapier voorzien zijn van het in Neder
land gedeponeerde fabrieks- of handels
merk. Daarnaast mag de naam van den
aangeslotene voorkomen b. indien de waar
is bestemd voor het buitenland, moeten de
inwikkelpapieren, buiten en behalve het in
Nederland gedeponeerde fabrieks- of han
delsmerk, tevens den naam van den aan
geslotene dragen. Nevens dat gedrukte
merk zullen, overeenkomstig door den
directeur-generaal van den landbouw te
geven voorschriften, eenige aanwijzingen
worden aangebracht, noodig voor de uit te
oefenen controle.
De gewone Rijks-voorjaarskeuringen
van tot dekking bestemde hengsten zullen
gehouden worden te Wilhslminadorp 10
Febr. en te Hulst 11 Febr.
Vrijdagavond ongeveer zeven uur was
er een zeer mooi luchtverschijnsel waar te
nemen. Om de maan bevond zich een
groote kring, waarin duidelijk de kleuren
van den regenboog waren te onderscheiden,
een in aan regenboog dus.
By kon. besluit is aan W. van Dyk
verleend een eervol ontslag uit zijn betrek
king van commissaris van rijkspolitieis,
met ingang van 1 Febr. 1908 benoemd tot
burgemeester der gemeente Middelburg
jhr. M. van den Brandelar, met toekenning
van gelijktijdig eervol ontslag als burge
meester der gemeente Maassluis.
Middelburg. In het droogdok alhier zijn
Zaterdag opgenomen drielichters,komende
van Hamburg, die door de sleepboot „Lau
werzee'' naar Zuid Amerika zouden wor
den gesleept. Deze lichters zijn onderweg
door 't ijs lek geworden en zullen nu alhier
gerepareerd worden. Daarna zullen zij door
de sleepboot „Pooizae" naar hun bestem
ming worden gesleept.
Vrouwepolder. De sehietveveeniging
Wilhelmina", alhier, die zich in een voort-
durenden bloei mag verheugen, heeft zich
aangesloten bij den schistbond.
Baarland. Nrar wij vernamen, hebben
eenige porsonen in onze gemeente, besloten
aan den gemeenteraad een verzoek te rich
ten orn een lijkwagen aantekoopen. Aan
alle ingezetenen zal de gelegenheid aange
boden worden dit adres te onderteekenen.
Kruidingen. In de Vrijdag gehouden
raadsvergadering werd, wijl do heer M.
Frarpoys zijn benoeming als lid van het
algemeen armbestuur nist had aangenomen
tot een Dieuwa benoeming overgegaan. Ge
kozen werd de heer B. Ltndenbergh Verder
werd besloten eon oproeping te doen voor
onderwijzer met, verplichte hoofdakte aan
do school te Hansweert en wel op een sala
ris van f 100 boven het wettelijk mieimum.
Het bezit van akte Fransch zal tot aanbeve
ling strekken. Het salaris van de tijdelijk
aangestelde onderwijzeres, mej. Wabeke,
werd op f 50 per maand bepaald, indien zij
tenminste. de betrekking blijft waarnemen.
Nog kwam in behandeling een schrijven
van dea districtsschoolopziener, die de aan
dacht van den raad vestigde op de schooi te
Bansweert, welke te klein is voor het getal
leerlingen. De raad machtigde B. en W. de
noodïge plannen te maken en de kosten er
van na to gaan. Ten slotte sprak de voor
zitter nog evnige woorden vau w aar da er in g
tot den heer Der Weduwen, die voor het
laatst tegenwoordig was.