NIEUWSBLAD
No. 88. 1908
Dinsdag 14 Januari.
22e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
1907.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed, S, X DE JÖNGË-VERWEST te
F." P, D'HUIJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
FEUILLETON.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS,
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN WAN
mm ZEELAND
van i—5 regels 40 cent, iedere regel meer g cent.
Familieberichten van 1 —5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
I.
Evenals vrooger, wenschen wy een kort
overzicht te geven van het afgeloopen jaar,
dat voor de meeste rijken veelbewogen is
geweest, en rijk aan groote gebeurtenissen.
In Duitschland waren de nieuwe verkie
zingen voor den Ryksdag een groot succes
voor de regeering. Tot nu toe hadden de
socialisten zich steeds er op beroemd,dat zy
met elke verkiezing vooruit waren gegaan,
maar nu leden zy een groote nederlaag.
't Nationaal gevoel der Duitschers kwam
in verzet togen het onvaderlandslievend,
te veel internationaal en kosmopolitisch
drijven der socialisten, en toen de uitslag
der verkiezingen bekend was,bracht't volk
van Berlijn geheel spontaan een hulde aan
den Keizer, die daar persoonlijk op het bal
kon van zyn paleis verscheen en het volk
toesprak.
Van groot belang waren verder de ont
moetingen van den Duitschen Keizer te
Swinemunde met den Keizer van Rusland,
en op Wilhelshöhe, waar eenmaal Napoleon
III gevangen had gezeten, met Koning Ed
ward van Engeland. Naderhand ging de
Keizer zelf met de Keizerin naar Engeland
om dat bezoek te beantwoorden, en bij die
gelegenheid werd ons land niet vergeten.
De spanning tusschen Engeland en
Duitschland is daardoor veel verminderd
en het is een feit, dat beide regeeringen
ernstig naar den vrede streven, maar met
dat al blijft de groote oorzaak van verwij
dering, de opkomende macht van Duitsch
land op industrieel gebied en ter zee, be
staan.
Steeds meer ziet Engeland zich bedreigd
op beide terreinen, waarop het zich vroeger
boven mededinging verheven achtte, en
ofschoon Zuid-Afrika opnieuw bewezen
heeft, dat geen oorlogen de onvermijdelijke
geschiedkundige gebeurtenissen in hun
loop kunnen stuiten,is 't toch niet onmoge
lijk, dat de Engelschen vroeg of laat tot een
oorlog hun toevlucht nemen.
Groote rampen zyn ook Duitschland niet
gespaard gebleven. In het Saarbekken
vonden vele mijnwerkers door ongelukken
den dood en het Berlynsche schandaal-pro
ces Harden contra Moltke, Eulenburg e. a.
heeft een zeer treurig licht geworpen op 't
H)
Een verhaal van N. Fries
Alweder was een zomer vervlogen, en
had September de laatste sohoone dagen
aangebracht, opdat ook de najaarsoogst uit
veld en boomgaard kon worden thuisge
haald. Maar nu was dat alls weer voorbij.
De herfat wilde ook zijn deel hebben, het
stormde dat de boomen kraakten, die
rondom de kerk stonden, en het regende
van den morgen tot den avond als stonden
daarboven alle sluizen open.
Martha had een goed uurtje van haar
vrijen Zaterdagmiddag gebruikt, om het
veld over te steken naar de uiterste grens
van de gemeente, daar had zij in een ar
moedig hutje een ziek kind opgezocht.
Op haar terugkeer regende het weder
overheerlijk. Martha stapt onverdroten
huiswaartsnu ziet zij reeds den wegwijzer
met den steenhoop, waar de weg zich
splitst, en dan is het nog maar 10 minuten.
Zij denkt bij zich zelve: gij moet zoo
straks eens een warm kopje thee zetten,
dat zal goed doen na die natte wandeling.
Zij kijkt er nu den wegwijzer nog eens
op aan, en ziet daar op dea steenhoop een
vrouw stil in den regen zitteD, die zich
een donkeren doek over het hoofd heeft
getrokken, en onder dien doek schijnt zij
iets te verbergen. Het lijkt wel of het een
kind is.
Martha gaat natuurlijk daarop af, zij
steekt den doorweekten weg dwars over,
waar in de diepe sporen het water als beek
je» naar beneden stroomt.
zedelijk leven van de hoogste standen.
Frankrijk had in de eerste plaats het
verlies te betreuren van de ,/Jena", een
zijner beste oorlogsschepen, dat ia het dok
te Toulon door eeue ontploffing cagenoeg
geheel werd vernield, en daarbij zijn treu
rige toestanden bij de Fransche Marine
aan den dag gekomen, die ook nog tal
van andere scheepsrampen verklaren, en
met nieuwe rampen dreigen.
Ook het verraad van den FraDsehen
zee-officier Uilmo, die defensie-geheimen
aan vreemde mogendheden verkocht, heeft
het vertrouwen van bet Fransche volk in
de Marine geschokt, terwijl ook het Fran
sche leger in 1907 niet aan de verwachtin
gen heeft beantwoord. Ia Marokko heeft
het zioh tot nu toe goed gedragen, maar
bij de onlusten in het Zuiden van Frankrijk
bleek dikwijls groot gemis aao discipline.
Hier en daar was er een formeel soldaten-
oproer en de troepen toonden zioh soms
bezield door denzelfden oproerigea en
anarohistisohen geest als de Zuid-Fransohe
wijnboeren, die grootendeels door eigen
kwade praotijken in een moeilijken toestand
gekomen, de gevolgen hunner fouten op
den staat wilden afwentelen. Heel het land
moest desnoods Jijden om hen te redden en
toen de regesring niet dadelijk met de
wenschen der Z.-Fransoben meeging, heb
ben zeer veel Gemeentebesturen geheel
wederrechtelijk hun taak neergelegd. Weer
een nieuw bewijs, hoe zwak gewoonlijk
het centraal gezag is iu eeue Republiek,
hoe weinig het gewoonlijk wordt geërbie-
digd, en hoe die regeeringsvorna slechts
voor zeer hoog staande volken bruikbaar is.
De groote gebeurtenis in Frankrijk was
verder de zoogenaamde Scheiding van Kerk
en Staat, die in den regel op een onder
drukking van de Kerk door den Staat
uitliep. Vrijheid van godsdienst bestaat er
op dit oogenblik in Frankrijk niet, voor
de Protestanten evenmin als voor de
Katholieken, zooals de gebeurtenissen op
Madagascar bewijzen, eu tooh heet die
vrijheid een der groote voordeelen die de
Fransche revolutie aan de mensohheid heeft
geschonken. Niet tegen het olerioalisme,
maer feitelijk tegen den godsdienst in het
algemeen wordt de strijd gevoerd.
Tot een gewaagd en kostbaar militair
optreden in Marokko, op hetzelfde oogen
blik dat ook zware overstroomingen het
De vrouw heft even het hoofd op, en
het is alsof een koude rilliüg haar door
de afgematte leden vaart.
«Goede vrouw", zegt Martha, //moet gij
naar het dorp, dan kunt gij met mij gaan;
mijn parapluie is groot geuoeg voor twee!"
Geen antwoord.
./Gij kunt toch bier niet in dien stort
regen op de steecen blijven zitten gij
moet wel doornat zijn."
Neg geen antwoord maar van ouder
den neerhangenden doek vertoont zich nu
een bleek, mager gelaat, met twee diep
liggende oogen.
z/Gij schijnt hier vreemd, en wat hebt
gij daar op uw schoot, een kind, een klein
meisje, slaapi dat arme schaap daar in
den regen
Daar breekt een kreet los van onder
den doek een kreet alsof het hart
vaneen scheurtde doek wordt wegge
worpen en de vrouw met het kind zijgt
ineen. Martha gaat verschrikt een
schrede terug, maar nu ziet het bleeke
vrouwengelaat tot haar op en snikt met
bevende lippen
//Mamsel Martha, kent gij Lotje niet
meer?" Nu zou man denken dat Martha van
schrik eo ontstehenis van hasr stuk moest
geraakt zijn, daarna een poosje met na
vragen vanwaar en waarheen hsd zoek
gebracht, en daarna met wijze leering had
besloten, dat het hierop wel had moeten uit
loopen. Och neen, niets van datalles. Martha
zeide slechts uit het diepst van baar ziel
//Goddank, dat gij daar terug zijt, Lotje,
nu kan het nog alles tereoht komen 1"
Juist zoo, alsof Martha dit wederzien reeds
lang verwaoht, en gehoopt had, dat het
Zuiden van Frankrijk teisterden, werd
Frankrijk als het ware gedwongen.
Het bezit van Algiers brengt verplichtingen
mee, waaraan niet te ontkomen viel Wie
eenmaal veroverd heeft kan niet blij van staan
op 't punt, waar hij wil. Da eens verovering
brengt licht de noodzakelijkheid van andere
veroveringen mee. Dit hebben reeds de
Romeinen ondervonden, ea dat onder
vonden de Russen en de Nederlanders in
Azië.
Het tracfaat daarentegen met Japan,
waarbij de landen elkander over en weer
de handhaving waarborgden van het statu
quo in Azië heeft het land aan die zijde
voorloopig rust verschaft, terwijl de bijzon
dere goede verstandhouding tot Engeland
aan Frankrijk vooral in Marokko veel vrij
heid van bewegÏDg heeft geschonken maar
met dal al heeft Frankrijk tooh niet gedaan
kunnen krijgeD, dat Engeland in den aanleg
van een tunnel onder het Kanaal toestemde.
Engeland is in 1907 rustig doorgegaan
met de toepassing eener liberale staatkunde
tegenover Zuid-Afrika. Ai wat Chamberlain
en Milner hadden opgebouwd is successie
velijk weer afgebroken en als eindelijk do
oogen voor de volle waarheid opengaan,
zullen de Eugelsohea 'oegrijpeD, dat de toe
standen, die nu in wording zijn, ook zonder
oorlog zouden zijn ontstaan.
Al dat geld heeft Engeland dus voor
niet uitgegeven en al dat bloed heeft het
te vergeefs gestort.
Het jaar is voor Engeland niet gelukkig
begonnen. Een hevige brand in de marine-
magazijnen te Portsmouth richtte groote
sohade aan en niet lang daarna brak er
onder het Marine-personeel aldaar een for
meel oproer uit.
Daarop volgde de geweldige aardbeving
op Jamaica, waarbij de vreemde houding
van den Engelschen gouverneur tegenover
den Amerikaansehen admiraal, die vriend
schappelijke hulp kwam aanbieden, tot
wrijving tusschen Engeland en Amerika
aanleiding gaf en ten slotte ontstond er
zooveel onrust in Engelsoh-Indië, dat velen
voor een herhaling van den grooten op
stand van 1857 bevreesd waren.
Vele Engelsehen begonnen teen te be
grijpen, dat Engeland dwaas had gedaan
met Japan als stormram tegen Rusland te
gebruiken. Van de zijde der Japanners toch
loopt het Engelsche gezag in Iudië veel
hiertoe eenmaal komen zou. Toen nam zij
het kleine meisje, dat nu ontwaakt was,
en omtrent 3 of 4 jaar oud scheen, bij de
baüd, liet den mageren srna der vrouw op
de hare rusten, die de blauwe parapluie
zoo zorgvuldig over haar ophield, maar
tevens moedig en zegepralend, als wilde
zij, dat die het aan ieder verkondigen zou
,/Nu heb ik haar, en laat haar niet meer
los."
Spreken deed zij niet; want zij had te
veel stof tot dankenhaar hart was vol
van dankzegging en lof voor Gods barm
hartigheid, en daartusschen maakte zij hsre
plannen voer wat nu geschieden moest
maar al trachtte zij hierover na te denken,
dank en prijs had toch den boventoon in
haar hart.
Thans waren zij thuis. Snel wordt de
deur geopend, de kamer is nog lekker warm.
De gordijntjes worden dichtgeschoven,
want de buitenwereld beeft er nog niets
mede noodig, dat Martha gasten gekregen
heeft. De lamp wordt aangestoken. Een
gemest kalf heeft Martha wel niet te
slachten, zooals in de gelijkenis, ook geen
ring en geen feestkleed, maar zij heeft tooh
allerlei goeds, als, droge kousen en schoe
nen en een wannen omslagdoek, inpleats
van de natte kleeren, dia bij den haard
gedroogd worden; dan wat lekkere, heete
melk voor moeder en kinden nu doet
Marlha nog wat extra'szij bakt pannen
koeken. Denk eens aan, 's avonds pannen
koeken bakken Zij heeft daar haar eigen
recept voor. Zij neemt namelijk in plaats
van de dure eieren, geraspte wortelen, en
beweert, trots alles wat de houthakkers-
vrouw moge zeggen, dat ze nog veel beter
meer gevaar dan van de zijde der Russeü.
Vroeger had het blanke ras een prestige
van onoverwinnelijkheid. Dat is nu uit. Da
schitterende overwinningen, die de Japan
ners door de indirecte hulp der Eogelsehen
op de Russen konden behalen, hebben het
zelfvertrouwen der Aziaten ongelooflijk
doen stijgen.
Zij voelen zich wel tegen de Europeanen
opgewassen, als zy maar eerst, zooals de
Japanners, de Europeesche legerorganisa-
ties en de Europeesche wapenen invoeren
en al wat nu in Engelech-Indië naar onaf
hankelijkheid streeft, ziet niot naar de
Russen,maar naar de Japanners als redders
en verlossers uit. Niet omdat de Japanners
zelf een bevrijdingsleger zullen kunnen
zenden, maar omdat hun voorbeeld de En-
gelsch Indiërs leeren kan zich zelf te be
vrijden.
Engeland heeft zich dan ook gehaast de
begane fout ten deele goed te maken door
toenadering te zoeken tot Rusland, zooals
Amerika reeds lang gedaan heofr.
Beide landen begrijpen, dat bij een even
tueel corfFcfc met Japan, Rusland hua
natuurlijke bondgenoot is.
Veel misverstand is bovendien uit den
weg geruimd en vooral over den invloed
van beide landen iu Perzië zijn de regeo-
ringen hot eers geworden.
Onlusten in Belfast ten slotte bewezen,
dat de oude Ierscha wonda nog altijd open
is, al streeft de tegenwoordige regeericg
ook ernstig naar verbetering, maar een
troost bij al dat leed was d© verbetering dei-
verstandhouding tot Duitschland.
Terwijl het vorig Kabinet steeds zeer
oorlogzuchtig wss en overal conflicten
scheen uit te lokken,volgt 't tegenwoordige
jaist den oingekeerden weg.
Van Oostenrijk valt niet veel meer te
vermelden, dan dat het ten slotte toch weer
tusschen Hongarye en da andere dealen der
monarchie tot 'n bevredigde overeenkomst
kwam.
De oude Keizer Frans Josef blijft bij
binnen- en buitenland hoog geëerd. De
Koning van Engeland vergat niet om na zyn
bezoek aan Dnitsckiaads Keizer, ook dien
van Oostenryk te Isckl te gaan begroeten.
Oostenrijk is sterk gedaald. De kooge stel
ling, die bet nog op 't Congres van Weenen
innam, zal 't niet meer heroveren, maar het
is geen oud en afgeleefd land, dat op het
en luchtiger zijn dan die van haar, waaraan
tooh niets gespaard wordt.
Wel heeft zij voor dat alles veel heen
en weer te dribbelen, eer zij klaar is, maar
Martha's oude oogen fonkelen en glinsteren
daarbij als in haar jonge dagen. Haar
vader, de schoolmeester zou zijn Martha
wei heel mooi hebban gevonden.
Ea da vrouw, die letterlijk van de straat
was opgeraapt, hoe was zij daarbij te
moede
Hare bleeke, dikke lippen waren dicht
gesloten, en lieten slechts van tijd td tijd
een diepen zucht ontglippen, en de eene
traan na den anderen rolde langzaam op
hare handen neer, die moede in haar
schoot lagen, als hadden zjj voor altijd
alle kracht verloren.
En toen Martha haar zoo sag weenen,
knikte zij de vrouw zoo goedig en vriendelijk
toe, als wilde zii zeggen Ween gij maar,
Lotje, asm kind, ween maar tee die met
trer.en zaa:en zullen met gejuich maaien".
Het kleine meisje stond met groote
blauwe oogen in de lamp te staren, roet
beide armen op de tafel geleurd. Nu en
dan zeide zij wat tot hare moeder in een
vreemde taal, maar kreeg geen antwoord.
Het kind was zeer armoedig gekleed, tnsar
was beeldschoon. Toen zij gegeten hadden,
legde Martha haar in haar eigen bed, zoo
lekker zacht en warm, met haar gelaat
naar oen muur, en dekte haar zorgelijk
toe. Daarna stond zij er op, dat de vrouw
zich naast het kicd zou neerleggen, en of
deze 't al weigerde, Martha gaf niet toe
zijzelve schikte zich een rustbed op den
leuningstoel, met hare voeten op een
anderen stoel.
punt staat uit elkander te vallen. Veeleer
bereidt het zich voor tot hervatting der
oudo Oostenrijkseha politiek, die naar uit
breiding naar de zijde van Turkije streefde
en dat doel ook eenmaal in de goede dagen
van Eugeviius van Savoye werkelijk groo
tendeels heeft bereikt.
Italië heeft ia 1907 vooral door het
prooes Nasi van zich doen spreken.
Wat aan bet licht kwam wierp niet
alleen een bedenkelijk licht op het zedelijk
gehalte van vele I'aliaansche regeerings-
personen, maar ook op de zwakheid der
Italiaansehe eenheid. Noord- sn Zuid-Italië,
door zoovele kloven van elkander gesohei-
den, omdat de Noordelijken in ontwikke
ling en welvaart ver boven de Zuidelijken
staan en dezen hun minachting doen ge
voelen, hebben nog al rij d niet geleerd
©lisander in liefde te verdragen en enkele
uitlatingen van Nasi's opgewonden partij
gangers deden zelfs aan een dreigen met
oproer, burgeroorlog en afseheidingdenken,
als Nasi ten slotto veroordeeld werd. De
Zuid-Italianen en vooral de Sioiiianen, zien
in hem veeleer een man, die het slacht
offer is van den poRtieken haat der Noord-
LaiianeD, da.n iemand dis ernstig misdaan
heeft.
Ook Amerika en Zwitserland hebben
dergelijke neigingen tot afsoheidinggekend,
om vr.u Nederland niet te spreken.
Ten slotte heeft dear doeenheidsgedachte
altijd over het separatisme gezegevierd eu
ten slotte zal het nu in Iia'ië vermoedelijk
niet anders loopen, masr terwijl een bur
geroorlog aldaar san den eeneri kant ons
niet zeor waarschijnlijk voorkomt, is het
toch merkwaardig, dat de hooggeroemde
I'aiiaaoeehe eenheid niet zoo hecht is, als
zij scheen.
Rusland heeft in 1907 door zware hon-
gersnooden geleden. Na den Krinioorlog
heelt het een tijd lang in de buitenlandschc
politiek weinig gewicht iu de schaal gelegd.
Het moest zich eerst herstellen y&n de
slagen, die het had geleden vóórdat het
zich weer krachtig kon doen gelden, maar
thans is zulk eene tijdelijke inzinking na
den ongelukkigen oorlog met Japan veel
minder merkbaar geweest.
De RussDche vloot beslaat thans grooten
deels slechts op het papier, maar het
Russische leger is eene machtige factor
gebleven en het feit alleen, dat Rusland
Maar eerst ging zij nog eens kijken of
hare gasten al sliepen. Ja, beiden lagen
in den diepen vasten slaap der uitgeputte
vermoeidheid. Toen nam Martha de lamp,
beschouwde de tlapenden, en Z3g met
deernis naar het verwoeste en verwelkte
vrouwengelaat, waarop zoo droevig veel
te lezen slond En toen zij nu eindelijk
baar ongemakkelijke rustplaats had op
gezocht, en hare handen vouwde tot haar
avondgebed, toen was het haai als stond
het groote gastssal uit het Evangelie le
vendig voor hare oegc-r, als hooide zij de
stem, die sprak //Zegt den genocdigden:
ziet, alle dingen zijn gereed Zij zag de
dienaren af- en aankomen zij hoorde het
tot hen gerichte bevelDwingt ze om in
te ga.au er is nog pis a's''. Ten laatste
zag zij ook z:eh zelve reet haar blauwe
regenscherm, en een juichtoon klonk door
haar zie), toen zij aan die beiden iu baar
slaapkamertje dacht, op het zachte, lekkere
bed, tot het haar toescheen, d&t al Gtds
engelen om haar heen zorgen „Er is nog
plaats, er *s nog plaats 1"
Naderhand vertelde Lotje al haar droe
vig wedervaren, en het was de oude,
sombere geschiedenis, dat de zonde het
verderf is der raenschen Haar oyertocht
naar Amerika was gelukkig volbracht, en
het eerste jaar daar in de Nieuwe wereld
was dagslijksche heerlijkheid ea vreugde
geweest. Maar toen waren andere tijden
aangebroken. Haar man was ongelukkig
geweest in zijne zaken het was hem
gegaan als zoovele anderen tegenwoordig
den eenen dag rijk, den anderen dag arm
f Wordt vervolgd
J