NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
UET
KiMlropptls
No, 82. 1908,
Dinsdag 7 Januari,
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
D
te koop,
koop,
iensMe.
>11 Dienst
stbode
)8
ordeeligste en
I v
Jar
iaarop.
rsknechts
TBODE,
stbode.
!ei
r-Ocljflbe
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
S..J. DE JONGE VERWEST, te Goes.
f. P, D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERÏENTIËN
UIT m PMIS.
UIT DE PROVINCIE.
UeclitSZiiEiOil.
S VMQ. -
van alle be-
loorten. Iedere
jovenstaand ge-
rk.
het handelsmerk
knot voorzien is.
H. BOASSON
ars.
waarin
ht worden, staat
dan
ling,
te Koudekerks.
i, bij P. REIJ-
Westhoek.
1.3.
iiieclit
rd kan beslaan,
3GT, Smid,
Colyjnsplaat.
i.s.
M. STEKETEE
a.s.
C. LANSEN,
5 e 1 i n g e.
;andigheden
snoods voor kost
Biggekerke.
L
£©ïd.
SE, Chr. onderw.,
N, Molenwater,
jens huweljjk der
ei
kokenen tegen
u!p.
hofstede „Mon
vraagt tegen
Pastorie, Nieuw-
gt tegen I Mei
d.
DUWXOT—
e of Spoortijd.
3,2351 6,15, d)
>,50 i) 6,45c)
4,45c)
5,25c)/) h)
aa het vertrek van
Nemen vm.8,30
en», Borsselen en
oogste 20 minuten
)ndags ten hoogste
e 15 min. wachten.
IJStiHI
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EM VAK
6 Januari 1908.
De Middelburgsche Courant borduurt nog
maar steeds voort op het stramien van „er
in geloopen". j
„Die booze Rechtsche partijen", zegt I
Torenwachter, „hebben de vrijzinnig-demo-
craten verschalkt en „den ouden heer"
Lohman heelemaal buiten het bedrijf ge
houden".
Tegenover deze zware beschuldiging
staat de positieve verzekering van Rechts
dat er ook maar niet aan gedacht is eenig
opzet te plegen en dat geenerlei afspraak
de stem tegen de oorlogsbegrooting heeft
bepaald.
Waarbij nog komt dat de waarschuwing
door een lid der Rechterzij de gegeven aan
de leiders der unionisten, niet die kracht
had welke men aan die zyde er aan tracht
te geven. Immers Land en Volk het blad
van vrijzinnig-democratische Kamerleden
heeft rondweg verklaard dat een derge
lijke waarschuwing ook den leiders der
vrijzinnig-democraten was verstrekt, doch
in «en vorm en op een wijze dat aan ernstig
opvatten niet mocht gedacht worden.
Een los gezsgde dat, nu de ramp heeft
plaats gehad, daarmee in verband gebracht
tot een ernstige waarschuwing gepromo
veerd werd.
„Torenwachter" zegt heel stichtelijk dat
zulk een bedrijf geen geluk aanbrengt.
Indien het waar is, dan zijn wij het met
hem eens doch wij meenden alsnog grond
te hebben dat geschrijf als 6en verlegen
heidsrelletje te moeten opvatten.
Hot rechtsche kabinet is er nogniet eens,
en zie, daar begint de verdeel- en heersch-
politiek van de Middelburgsche reeds weer al
te werken.
Torenwachter" schrijft
Men denke slechts even na over het feit,
dat iemand als de heer Lohman samen moet
werken met heeren, die zulke unfaire
strijdmiddelen bezigen
Want al tracht men nu in zekere kringen
onder de rechterzijde de meening ingang te
doen vinden, dat de heer Lohman een oude
man is, die voor het drijven van «praktische
politiek" eerder een beletsel dan een steun is,
de heer Lohman is nog zoo «oud" niet om te
begrijpen, dat wat deze heeren nu met de
linkerzijde hebben uitgehaald, zij morgen met
hem zullan doen-
Misschien dat deze overweging de gedach
ten van het «bejaard worden" van den leider
der Christelijk-historischen in de oogen van
«partflgenooten" niet weinig bevordert.
Indien men zoo de zaken eens bekijkt, moet
men toch zeggen, dat daar bij de rechterzijde
fraaie toestanden aan den dag komen.
Het gebeurde is echter wel een harde les
óók voor den heer Lohman, die steeds zoo
weinig wilde weten van een vast partijverband
en nu heeft bevonden, dat zijn eigen partij-
genooten hem met opzet buiten hun plan
nen hielden; iets wat nog heel iets anders is
dan dat men onwillekeurig in een val loopt,
door een tegenstander opgezet. Wat den heer
Lohman overkwam, is heel wat erger, en in
heele hooge kringen, waar men met dezen
stand van zaken óók bekend is, heeft het ge
beurde niet precies een aangenamen indruk
gemaakt.
Tegen deze bedekte beschuldiging als
zouden de anti-revolutionairen 't den heer
Lohman als grief aanrekenen dat hy oud
wordt en practische politiek in den weg
staat, moeten wij uitdrukkelijk protes
teeren.
Wy hebben tot nog toe God gedankt voor
't bezit van dezen nobelen eerlyken staats
man en bidden hem nog vele jaren van
vruchtbare werkzaamheid in de Kamer toe.
Het ia nog nooit bij iemand opgekomen,
ter wille van de verrassingen die deze
christen-staatsman ons wel eens bereidt,
hem van het staatkundig erf weg te
wenschen.
Integendeel, wanneer hy spreekt, houdt
men wel eens den adem in met de gedachte,
wat zal dit weer worden.
Maar deze andere gedachte predomineert
dan daarbij dat Lohman 't recht, de eere
CrpdSj't belang van gansch een volk bedoelt
en steeds bedoeld heeft, en daarom wat hij
zegt, al kunnen wy 't niet terstond in zijn
gasschen omvang en strekking vatten of
beamen, ernstige overweging verdient.
Van al dat gepraat over „mef opzet buiten
hun plannen houden" en het bejaard wor
den van hun leider is dan ook niets waar.
En wy kennen den heer Lohman te
goed, dan dat hij dat ook maar ésn oogen-
blik zou denken.
Dat wij er de aandacht op vestigen is
alleen, opdat deze leugen niet post vatte
onder onze tegenstanders.
Wy gaan niet door dik sn dun met onze
leiders, maar wij zetten ze ook niet aan den
dyk, omdat zij oud worden.
En vooral niet wanneer dat een ouderdom
is die in wijsheid en doorzicht en zeggings
kracht de jonkheid, zoo van deu eigen
vriend als van dan tegenstander in de
schaduw stelt.
Mr. Heemskerk.
Het Handelsblad zegt van dezen kabinets
formeerder het volgende
Mr. Heemskerk is rechtsgeleerde, staats
man, partij-aanvoerder, bewindvoerder,
advocaat en van goeden naam.
Zijn doopceelGeboren in 1852, ais
derde zoon van den groeten mr. J.
Heemskerk Azn., te Amsterdam, aan de
Keizersgracht 207gestudeerd te Leiden
waar hij eorpspraeses was bij het 60a
lustrum en daar gepromoveerd op proef
schrift „Over huwelijken buitenslands"
Sinds advocaat in Amsterdam, waar hij to
de aati-revolutinnaire partij overging
Kamerlid ven 1888 af, behalve de vier
jaren na 1897, toen in Saeek eerst Wybe
Cnossen, en later in Amsterdam VI een
onbekende thuisblijver hem alsdeamindere
in jaren tegen zijn tegeneandidatea, die
een gelijk aantal stemmen haalden, maar
eerder geboren waren, deden vallen.
Na deze ballingsehap, trad hij in de
Kamer op als aanvoerder der anti-revo
lutionairen. In Amsterdam behartigde hij
de staddinacoitSn en bedrijven. Dan is hij
sinds 1891 eurator der Vrije Universiteit
sinds haar oprichting lid der Commissie
voor Internationaal Privaatreoht en sedert
meer dan 25 jaar de secretaris en de ziel
van den Raad van Tucht.
Als hij naar Den Haag mocht gaan,
verliezen wij uit onze Raadszaal de ohar-
mantsohe figuur, en ontvalt den burge
meester zijn krachtigste steun in het ooi
lege van B. en W.
Mr. Adriaan Heemskerk, de oudste zoon,
was oud-lid vau het Gemengde Gerechtshof in
Egyptehij heeft zich, na lid van de Amster-
damsche Rechtbank te zijn geweest, als particu
lier in Den Haag gevestigd.
Abraham Heemskerk, de tweede zoon, kwam
reeds op jeugdigen leeftijd, als student te Leiden,
te overlijden; hij was een zeer begaafde jonge
man.
De 3 maal f 32000, die zoek zijn.
„De Staten-Generaal hebban in 1905
f32.055 76 toegestaan voor verhoogde sol
dijen wegens :t verleenen van den effectie
ven rang van sergeant-majoor(opperwacht.-
meester) aan sergeanten (wachtmeesters)
sergeanten-majoor en opperwachtmeestere-
titu!air),die zijn aangewezen om zoo noodig
de plaats van een luitenant te vervullen.
„Diozelfde som is voor hetzelfde dool
voor het jaar 1906 toegestaan en voor 1907
uitgetrokken, maar belanghebbenden
hebben het geld, hun door de Staten-Gene-
raal toegedacht, niet ontvangen.
„De heer Duymaer van Twist heeft met
Minister Rappard over deze zaak een on
derhoud ia zyn Kabinet gehad, waarby de
chef der afd&eiing aanwezig was. Ook daar
kon de zaak niet tot klaarheid komen. Men
kon niet nagaan voor welke doeleinden het
geld besteed tvas.
„Ous dunkt iedere commentaar bij deze
zaak overbodig."
Zoo schrijft, blykens de Midd. Crt., De
Vaderlandereen vryzinnig democratisch
blad.
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cenr.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere rege!
meer 10 cent.
Wij vinden het mooi dat het blad deze
omissie of wat, is hot vermeldt. Maar
zou, indien de in verzuim gebleven mi
nister nu eens niet Staal gehasten had maar,
bijvoorbeeld, v. Vlijmen, of Duymaar van
Twist, de mededeeling mef het even zacht
moedige als niets zeggende „commentaar
overbodig'' besloten zyn
Maatschappelijke crisis.
Volgens den bekenden Fransohen oeoo-
noom Paul Leroy Beaulieu komt de tegen
woordige maatschappelijke crisis daaruit
voort, dat in Amerika grooter zaken zijn
gedreven dan er kapitaal is.
„Er is een wet", zoo zegt hij, „waaraan
„niemand zieh kan onttrekken, en die wet
„luidt: het kapitaal stelt aan de industrie
grenzen".
Gelijk iemand geen zaken kan drijven
zonder bedrijfskapitaal, en geen grooter
zaken kan doen, dan hij kapitaal bezit,
aizoo is 't Gok in de industrie.
Amerika geeft grosso modo een bedrijfs
kapitaal van 12 milliard. Evenwel zijn in
dit land zaken gedaan, alsof men 16 milli
ard bezat. Natuurlijk moeetgeleend worden.
En de gevolgen bleven niet uit.
Leere men hieruit in ons land, wat minder
voorbarig te zijn in het steken van kapi
taal in buitenlanaseh bedrijf! Hollanders,
die soliede zaken drijven, klagen, dat ze
geen kapitaal kunnen krijgen. Men ver
trouwt hun zaken niet. En in buitenlandsohe
bedrijven, dia vaak onsoliede zijn, steekt
men zijn geld.
Waaneer zal men ten onzent eens door
sehade wijs worden Rotterdammer.
Over drinkebroers, heksen en
bijgeloof.
Onder den titel „Fin de sièale" heeft
mr. S. Muller ia Onze Eeuw een artike!
geschreven, waarin hij verschillende eigen
aardigheden van het Hollandsohe vo'k ge
durende de middeleeuwen opsomt, waarin
hij vertelt over drankverslaafdheid, hekseD,
bijgeloof enz. We nemen er het een en
ander uit over
In de 16e eeuw, zegt mr. Muller, was
reeds de drank onze nationale zonde
alleen de Duitsohers overtroffen ons.
De staaltjes van het gulzig drinken, zelfs van
voorname lieden, zijn dan ook waarlijk weer
zinwekkend. Een Hollander is bereid een wed
denschap aan le gaan, dat hij een vaatje bier in
één teug zal uitdrinkenvroeger had hij reeds
eenmaal drie groote drinkhorens achter elkaar
geledigd. Een andermaal had déze kunstenaar
in de haast eenige hazelnoten, die in zijn beker
gevallen waren, mede opgedronken, en als
zegeteelren droeg hij op zijn borst een zeshoe-
kigen daalder, dien hij eens (in het bijzijn nog
wel van den prins van Oranjein een beker
wijn naar binnen had gezwolgen. De heer Van
Boxtel, die bij dit verhaal tegenwoordig was,
liet zich echter niet uit het veld slaanhij wist
een paar even sterke stukken te verhalen, een
zijner boeren had eenmaal een kurk mede ver
zwolgen, en hem zelf was het overkomen, dat
hij een levend vischje in een beker wijn
had opgedronken
Waar de heeren zóó voorgingen, kan men
nagaan, dat de boeren zich nog geheel anders
te buiten gingen. En toch waren deze lieden,
hoe ruw ook, nog niet de meest ongewenschte
bewoners van het platteland. Buitengewoon
talrijk waren de bedelaars en vagebouden, die
daar altijd rondzwierven. Onder hen waren tal
van gezonde, krachtige mannen, die zich als
gebrekkige voordeden, dieven veelal en moor
denaars, in 1589 werd te Schoonhoven een
landlooper geëxecuteerd, die, toen een boere-
vrouw hem niet had willen binnenlaten, aan
haar kind, dat buiten rondliep, de handen en
voeten had afgesneden en die door het venster
naar binnen geworpen had.
Nog erger gaat het, wanneer hij ons den
geestelijken toestand der natie schetst.
Een schrijver uit den tijd, als hij verhaalt van
de witte wijven, die de zuigelingen uit de wieg
medenemen, vankaboutermannetjes,die,s nachts
het werk verrichten, dan voegt hij er uitdrukke
lijk bij»Dit zijn geene fabeltjes, het is het werk
der heksenIeder oogenblik voert hij spoken
ten tooneele. Ten huize van een zekeren Wtte-
neng te Utrecht verschijnt op klaarlichten dag
in een groot gezelschap een spook, dat verklaart
gezonden te zijn, om de aanwezigen te vermanen
over hunnen trots. En bij een apotheker op het
Janskerkhof spookt het in de keukenals de
duivel vertrokken is, stroomt de wijn en het bier
door den kelder, de boter is met zeep vermengd,
kleeren zijn stukgesneden, alles door hekserij van
de keukenmeid. In de Ambachtsstraat sterft een
oude vrouw, die een zwarten kater had, aan een
beroerte, de kater maakt verdachte geluiden.
De buurvrouwen beweren verstaan te hebben,
dat hu riep »'t is all te lvet", en loopen naar den
substituut-schout, om te vertellen, dat de vrouw
blijkbaar een heks geweest is en nu in de ge
daante van een kat is teruggekomen. De zonder
lingste praktijken worden ons in het voorbijgaan
medegedeeldUtrechtsche meisjes leggen, om
de toekomst te vernemen, twee varkensborstels
bij het vuur, als die, door de warmte krimpend,
zich naar elkaar toebuigen, dan zal het meisje
trouwen, wenden zij zich af, dan blijft zij on
gehuwd.
Het is waarlijk ongelooflijk, wat de menschen
destijds al niet geloofdenEene vrouw te
Utrecht had appelen in een pot op het vuur
gezet, maar het water wilde niet aan de kook
komen. Zij ligt het deksel op de appelen
zijn verdwenen en veranderd in haren ballen
In de Stroosteeg woont een Waal, die kikkers,
padden, haarnaalden en stukken laken uit
spuwt. De predikant wordt er bij geroepen en
doet een gebed op Goeden Vrijdag is de patiënt
genezen. Dat in Kempenland allerlei soorten
van graan uit den hemel geregend zijn, vond
ook geloof. Een werkman, die weegschalen en
gewichten vervaardig!, verklaart, dat alles wat
hij aanraakt, in drek verandert. Het kwaad
was niet tegen te spreken iedereen kon het
zien. Er werd veel over gesprokende man
scheen betooverd. Gelukkig bleek het echter
niet overerfelijk op de huisgenooten. Maar
enkelen fluisterden, dat alles een list was van
den patiënt, die hoopte aldus aan zijne schuld-
eischers te ontkomen. Hoe het zij, hij nam
eerlang de vlucht, en gelukkig bleek het huis
toen van den boozen geest bevrijd te zijn.
Dan gaat mr. Muller de onlz.-tteude ge
volgen van dit bijgeloof na, uaensehen, die
men bezeten en betooverd waande, werden
op de meest gruwelijks wijze omgebracht.
Hij deelt daar verschillende feiten vaa
mede en zegt dar,
In 1593 wordt eene heks gevangen en voor
het Hof gebracht. Zij wil niet bekennen en
wordt driemaal aan de waterproef onderworpen,
de derde maal schijnt zij te blijven drijven. Dan
wordt zij op de pijnbank gelegd, de haren
worden haar afgesneden, ze wordt gegeeseld
eindelijk bekent de rampzalige. Maar 's nachts
verhangt zij zich in hare cel, en den volgenden
dag wordt het lijk naar het Paardenveld ge
sleept en verbrand. Omstreeks denzelfden
lijd staan twee heksen, vrouwen van boven de
5o jaar, terecht voor de schepenbank. Zij worden
veroordeeld en op de Neude verbrand. De eene
toont berouw en beveelt hare ziel aan God, maar
de andere, ofschoon half gestikt, verklaart geen
berouw te gevoelen. En het volk merkt op, dat
de beul het vuur in het ingewand van deze
laatste niet blusschen kan. Eene der vrouwen
heeft ook vier buren van tooverij beschuldigd,
op het punt van te sterven herroept zij dit ge
tuigenis. Maar toch worden de vier ongeluk-
kigen gepijnigd en gegeeseld, en eene van haar,
die de pijn moedig verdraagt, blijft juist daar
door verdacht. Eene maand later (het was
destijds bijna dagelijksch werk wordt een boer
van 40 jaar, die er fatsoenlijk uitziet, voor het
Kof gebracht, men beschuldigt hem, dat hij zich
aan den duivel verkocht en, in den vorm van
een wolf of een kater, het vee zijner buren
gewond heeft.
Het geval, ingewikkeld en gevaarlijk, brengt
de raadsheeren in verlegenheid, zij verontschul
digen zich, bewerend, dat 't geen rechtskwestie
is maar een geval voor theologen en medici.
Evenwel, in den laatsten tijd waren een paar
malen hc-ksen losgelaten, die 't nu haren buren
lastig maken, als zoenoffer wordt de arme kerel
dus geworgd en verbrand. Nog erger, ook zijn
oude vader wordt van tooverij beschuldigt en
vlucht, men verbant hem en stelt een prijs op
zijn hoofd. Gelukkig wordt de grijsaard niet
gevat, maar natuurlijk wordt zijne redding toe
geschreven aan de hulp van den duivelimmars
men had toch duidelijk gezien, dat hij ontvlucht
was als een wolf of een ooievaar
De schrijver verhaalt zelfs sen gsval van
excecutie van een gebeele familie, die van
too very werd beschuldigd
Arme goede, oude tijd
De calamiteit aan de buis der duin
waterleiding onder Serooskerke was
Vrijdagavond to hall elf hersteldtoen
echter sprong de buis een eind verder. De
herstelling daarvan duurde tot heden nacht
te half vijf. Het werk ging zeer moeilijk
tengevolge van de hardheid vaa dan grond,
die met vuur moest ontdooid worden.
C.)
Axel. Zaterdagmiddag zakte een jon
getje van v. D. alhier plotseling door het ys
op de groote kreek. Hoewel dadelijk po
gingen in het werk gesteld werden om hot
knaapje te reddert, mocht dit niet gelukken
omdat hij onder bet ys geschsten was.
Schore. Niet te vreden met eeu kruik-
bare baan waagden Zaterdagavond twee
knapen van Iarseke en een van hier zich op
onbruikbaar ijs op hot spoorgat te Vlake,
wat zy moesten bekoopsn met or dsor te
zakken Gelukkig dat rappe handen in den
omtrek waren, die mat touwen en ladders
beiden met zeer veel moeite op het droge
brachten.
Zondagnamiddag waagde 'n jongmenseh
zich ondsr een heul op dezelfde plaats. Ook
hij zakte er door en werd met vereende
krachten van een wissen docd gered.
Hoofdplaat Aihiar zijn drie kinderen
door hst ijs gezaktslechts ésn kon gered
worden. Te Biervliet is een man dood
gevroren.
's-Heer Arendskerke. Bij het lossen
van rails had de sooorsvegwerker P. den
Engelsman alhier, het ongeluk dat een dier
voorwerpen op zijn been viel, waardoor
dit lichaamsdeel brak. Nadat door dr. Van
Iwaarden de eerste geneeskundige hulp
■was verleend, is d. E. naar zijne woning,
halte Noord-Kraaijerl, vervoerd.
Bij de dir. bel., enz. zijn bevorderd,
ingang 1 dezertot kommies 2e kl. de
kommiezen Se kl.A. Augusteiju te de
KempenA. van Dijk te Beek E. de
Guehleneire te HulstA. Verdouw te Axel;
G. Acda te EehlerbosehL, Tromp te
Aardenburg; K. de Jonge te Coevorden
en D. du Pree (e Ter Neuzen.
Hoedekenskerke. Voor de 2e maal
in dezou winter bemachtigde do visseher J.
V. alhier een zwarte bakcüton. Daar even
wel het tuig en steen er nog aan bevestigd
waren, gelukte het hem niet deze op te
bergen. De ryksbstonningsdienst haalde
haar hedencamiddag weer af.
Te Bruinisïe is de straatveger der
gemeen'e W. Bal, loen hij zijn paard dat
op hol sloeg tot staan wilde brengen, ge
struikeld. Kar en paard gingen over hera
heen en hij werd zoo ernstig gek wetst dat
hij weldra overleed. Do oppassende man
laat een weduwe en drie kinderen na.
Kantongerecht te Middelburg.
Zaterdag is veroordeeld wegens het, als eige
naar van eene openbare straat, niet voldoen aan
zijne veiplichtingenlo daarin de noodige
straatsyphons aan te brengen, 20 die straat le
voorzien van middelen tot aanvoer van water
bij brand en van gasleiding, 30 van straat
lantaarns: A. J., Middelburg, tot f 10 b. s. 2
d. h. Hij werd ontslagen van rechtsvervolging
wegens het niet aanbrengen van eene bestra
ting en van aan beide zijden dier straat van een
verhoogd voetpad ter breedte van een meter.
Kantongerecht Goes.
In de zitting van 6 Januari t9o8 zijn veroor
deeld wegens op bankbiljetten gelijkende druk
werken verspreiden W. E., Goes,! 1 b. s. d.h.;
openbare weg niet onderhouden J. P. en J. K.,
Hoedekenskerke, ieder f 1 b. s. I d. h.overtre
ding leerplichtwetE. B., Heinkenszand, f 0,50 b.
s. 1 d. h., J. A. V. de J., Heinkenszand, f 1 b. s. I
d. h., A. G., Borssele, 2 maal f 1.50 b. s. 2 maal I
d. h., A. H.,'s-Hcer Arendskerke, C. M., 's-Gra-
venpolder, J.S., Hoedekenskerke, A.H., Borssele,
ieder f 2 b. s 2d. h., P. L P. R., Goes, ieder f 3 b.
s. 2 d. h„ J. v. d. P., Kloetinge, C. G., Heinkens
zand, G.N., Hoedekenskerke, ieder f 4 b. s. 3 d.h.;
jagen zonder acle \V. B., Hansvveerd, 2 maal f 1
b. s. 2 maal 1 d. h., uitl. geweer cf f I b. s. i d. h.
niet beletten dat bond wild opspoortI. S., Hein
kenszand, f 2 b. s. 2w. UishtscN, P, Y, d, H., A.N.,
