NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No, 69. 1907. Donderdag 19 December.22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Is er eet oerzaak?
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S, J DE JÖNGE-VERWEST te
f. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Uit de Tweede Kamer.
■I. i..■in■iiiaiMT.rrViTi*^r*8,r''''V'"J
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,026.
J
UITGAVE DER.FIRMA
EK "AN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 5 cenr.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
BÖ®S80!HSSsa3SS!BSaaaE^3E3£2£!SÊÏ
De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de ge
bruikelijke plaats.
Zij die zich met 1 Jan a. s. op ons
blad abonneeren, ontvangen't gedu
rende de maand December gratis.
Strafpredioaties zonder tal worden dit
jaar in de dagbladpers, zonder aanzien van
partij of richting, gehouden over papieren
bezit en speouleer-lust.
Er is geen enkele reden ons bekend om
niet af te keuren en niet te betreuren dat
zooveel kapitaal het leven der nijverheid,
het terrein van den handel en der chris
telijke werkzaamheid onttrokken wordt,
als dit jaar openbaar werd dat geschiedde.
Met leedwezen verneemt ieder goedge
zind vaderlander het stoffelijk verlies zijner
medeburgers en met niet minder leedwe
zen verneemt hij dat minder soliede han
delingen daarvan in vele gevallen de
oorzaak zijn.
Maar als diezelfde teleurgestelde vader
lander ook eens de andere kant uitkijkt
dan vermindert zijn leedwezen daardoor
niet, maar het verdubbelt zich.
Dan vindt hij aan de eeue zijde, door
lage invoerrechten de markt overladen en
onze nijverheid ten onder gehouden, en
aan de andere zijde door buitensporig
- hooge belastingen het kapitaal ais 't ware.
stelselmatig buiten de grenzen gedreven.
Wat overlading van allerlei artikelen
uit het buitenland valt op ieder terrein
op te merken. Tot de diabolo toe wordt
ons uit het buitenland toegezonden.
En juist dat gemis aan invoerrechten
dwingt tot het heffen van hooge directe
belastingen, die drukken op grond en wo
ning en op bedrijf, ingevorderd door h6t
Rjjk en op het inkomen door de gemeente
te vorderen, en verder op hooge aeoijnsen
gevorderd van suiker en bier, zout en
vleesoh.
Terwijl de piano's en de diabolo's, de
auto's en de Seringen uit het buitenland
ons laad binnen stroomen voor luttel in
voerrecht wordt een waardevol voedings
middel als de suiker getroffen met een
belasting van twintig millioen
Als eigenaar op zijn grond te wonen
kost viermalen belasting,althaosinZeeland.
Eerst grondbelasting, dan polderlasten,
dan vermogensbelasting en ten vierde
sucoessie. Is het van die zijde bekeken
wel zoo sterk te verwonderen, dat afge-
daoht van het altijd afkeurenswaardige
en dikwijls noodlottige van speeuleeren,
heel wat kapitaal aan het zoo zwaar be
lastte nationaal bezit onttrokken wordt
en gebracht in vreemde banden P
Zou zoodanige oeeonomische regeling
niet m^er afschrikkend als aanmoedigend
werken Ons sohoone vaderland biedt nog
zoo overvloedig arbeid aan voor kapitaal
en werkkracht.
Of is niet de Heide-maatsehappij, die
aller sympathie heeft en verdient niet een
baanbreker op het gebied d6r ontginning
van woeste gronden Hoe vele duizenden
hectaren grond beloven aan duizenden ge
zinnen arbeid en brood als de Zuiderzee
eens in vruchtbaar land zal herschapen zij n
Met dankbaarheid erkennen we dat de
regeericg de eerste stap wensoht te zetten
op dezen weg.
Moge het geen parade-pa9 zijn en ook
geen pas markeeren
Drie duizend iüwoners van alle rangen
en standen in de provincie Utrecht ver
zochten dezen zomer dat de moerassen aan
de Vechtstreek zoo mogelijk zouden wor
den drooggemaakt.
Indien de regeering en de Tweede Kamer
eens konden goedvinden het oog, in plaats
van op hoogere belastingen en gewensebte
bezuinigingen, te richten op direete voor-
deeleu door hoogere invoerrechten te ver-
krygen en indirecte door het openen van
bronnen van bestaan, dan zou zoodanig
bedrijf voorzeker den eerenaam zij het
dan ook niet den partijnaam van demo
cratisch mogen dragen.
18 December 1907.
Niet goed op ingericht.
Een man uit Vlissingen schrijft een en
ander in Het Hand. v. Antwerpen over
de sohipbreuk van de Davis en knoopt er
't volgende aan vast, dat ook op de Neder-
landsohe loodsen van toepassing is.
Nu wat over onze Belgische loodsen. Ik heb
de gelegenheid dikwijls met die brave en acht
bare lieden in aanraking te komen. In deze
drie laatste dagen, terwijl het zoo schtikkelijk
spookte in de monding der rivier zijn zij allen
die op of af genomen moesten worden in ge
vaar geweest het leven te verliezen. Onze loods-
booten zijn flinke vaartuigen, dat is waar, maar
nog niet gebouwd zooals het vereischt wordt.
Verbeeld u eene zee die instort en men voelt
den bodem onder zich wegzinken. Welnu onze
loodsen loopen altijd met slecht weer dit gevaar.
Wanneer zal men het materieel verbeteren
Wanneer komen er een paar stoombootjes
welke dienst verrichten kunnen, want de be
staande loodsbooten zijn maar half werk, of
schoon het voor het oogenblik meer dan
dringend is. Een der groote loodsbooten heeft
als ballast 2000 kilo in zakjes met grint en
daarbij nog 1250 kilo ijzer, dat is 3250 kilo
gewicht zonder het tuig en de manschappen.
Wanneer eene zee daarin stort moet dit vaar
tuig onvermijdelijk zinken. Waarom dan toch
die booten niet tenminste voorzien van water
dichte schotten of bakken welke die vaartuigen
boven kunnen houden.
Wij zouden hieraan willen toevoegen
Is Vlissingen wel ingericht wat betreft
ons reddingswezen
Bij deze schipbreuk was 't niet de red
dingsboot dook een Arnemuidseh vissoher
die redding bracht.
Is ook hier niet een groote verbetering
noodzakelijk, met 't oog op zoovele men-
schenlevens die hier in gevaar zijn
Jammer dat de begrooting voor water
staat al is afgehandeld.
Tceh is er nog gelegenheid, behalve
door een interpellatie tot de regeering te
richten, om deze zaak onder hare aandacht
te brengeö, hetzij in de Tweede, hetzij in
de Eerste Kamer.
1/Middelbaar Onderwijs" kwam ter tafel
en daarmede de overneming van gemeen
telijke- en stichting van nieuwe Hoogere
Burgerscholen door het Rijk. Aan aan
vragen daartoe was geen gebrek. In het
geheel kwamen volgens mededeeling van
den minister 29 aanvragen in en wel acht
voor overneming, elf voor nieuwe scholen,
twee voor nieuwe subsidies en vijf tot uit
breiding van bestaande scholen. Zooals be
grijpelijk is konden niet alle sollicitanten
bevredigd worden. Vier van de aanvragen
konden ingewilligd worden. De scholen te
Hoorn en Veendam zullen door het Rjjk
worden overgenomen ea te Goevordenen
Steenwyk zullen nieuwe H. Burgerscholen
verrijzen. Zoo was dan ook het voorstel
van minister Rink. Velen viel deze uitslag
tegen. Vooral dhr. v. Asch v. Wijck was
niot tevreden. Men ging niet systematisch
genoeg te werk by het verleenen van sub
sidies. Zoo ontstaat de indruk dat sommige
gemeenten worden bevoorrecht en andera
gemeenten achtergesteld. De afgevaardig
de van Amersfoort pleit voor het plan om
bij wijze van ligger de gemeenten aan te
wijzen waar R. Hoogere Burgerscholen
noodig zijn. Dan komt er een einde aan dat
opportunistisch standpunt, aan die „stelsel-
looze regeling'' van tegenwoordig. En
allicht wordt dan ook Amorsfoort gebaat,
de gemeente, welke na zoovele teleurstel
ling in dezen, den moed heeft laten zinken
en zelfs nu geen aanvrage heeft gedaan.
Ook dhr. Nolens acht een meerstelselmatig
plan noodig. Zoolang de ineenschakelings-
commissie nog niet met hare taak gereed is
en daarenboven nu de subsidieering van
het bijzonder middelbaar onderwijs in uit-
zioht gesteld is, acht dhr. Nolens het meer
doelmatig om scholen over te nemen. Im
mers best mogelyk dat er een ganseho reor
ganisatie tot stand komt. Zeker zullen door
het subsidia te verleenen aan bijzondere
inrichtingen van dien aard nieuwe Hoogere
Burgerscholen door particulieren worden
opgericht. Dat die meening, hoewel niet
door den minister, toch door anderon werd
gedeeld, bleek wel toen dhr. Aalberse by
het desbetreffend artikel bij amendement
voorstelde om met de overneming van de
H. Burgerscholen te Hoorn en te Veendam
maar stilletjes te wachten en evenmin
scholen te bouwen te Steenwijk en te Coe-
vorden. Eerst wilde de afgevaardigde van
Almelo eens zien, hoe het toegezegde
micistrieele voorstel omtrent de subsidiee
ring er uit zou zien.
Het kan mee- maar ook tegenvallen. Als
b.v. als voorwaarde esna genoemd werd het
toelaten van meisjes. Dat zou een voor
waarde zijn,welke een deel der rechterzijde
nooit zou kunnen accepteeren. Alles goed
en wel, zegt de heer Roessingh, die verder
betoogen gaat, dat van dit „ongegrond"
verlangen van dhr Aalberse, de gemeenten
de dupen zouden worden... En ook de heer
Bos voegt er nog 'n woordje van afkeuring
voor dit amendent by. Wat is 't argument?
Men wil den arbeid der aansensehakelings-
commissie afwachten. Dat is feitelykeen
uitstel tot St. Juttemis.Ook is er geen grond
om des ministers toezegging aangaande de
subsidieering van het bijzonder middelbaar
onderwijs te wantrouwen. Het subsidie
komt er zoowel als indertijd subsidie voor
bijzonder gymnasia gekomen is En dat nog
wel zonder eenige dwangbepaling. Dat
vond ook de heer Lokman. Doch, desal
niettemin was de Goeseha afgovaardigde
vóór het amendement. Hy wilde den arbeid
der ineenschakelingscommissie afwachten.
Denkelijk krijgen we dan een h'eele reorga
nisatie van onze hooge burgerscholen en
waarom zou het ryk dan bestaande burger
scholen overnemen Aan alles was te voor
zien de afgevaardigde van Amersfoort
sprak zelfs van een buit, die links vooraf
wilde binnenhalen dat dit amendement-
Aalberse een zuivere partystemming zou
opleveren. Daartoe kwam het dan ook. Het
werd verworpen met 42 tegen 31 stemmen.
En alzoo is uitgemaakt,dat de hoogere bur
gerschool van Hoorn cn Veendam rijks
scholen zullen worden en Coevorden 'en
Steenwijk 'n R.H. Burgerschool zal krygen
met S-jarigen cursus. Wanneer, zoo zouden
we hier als ter loops willen vragen, komt
Terneuzen nu eens aan de beurt? Z.-Vlaan
deren heeft toch ook wel behoefto aan mid
delbaar onderwijs. W e zullen maar hopeD,
dat de pogingen, dezer dagen weer bij ver
nieuwing gedaan, met 3ucces zullen be
kroond worden. Voorts worden verschil
lende posten aangenomen, strekkende tot
subsidie aan vak en teekenscholen, alsmede
aan inrichtingen voor handelsonderwijs,
's Avonds werd de begrooting van finan-
tiën voortgezet en gisteren is weer „Bin-
nenlandscne zaken" aan de orde geweest.
Er zullen ook nog een paar avondvergade
ringen moeten gehouden worden en Zater
dag zal zeer denkelijk deKameruiteengaan.
GEMEENTERAAD.
Goes. In de gemeenteraadsvergadering
van Dinsdag onder voorzittersohap van
den burgemeester was de heer Eakebeeke
met kennisgeving afwezig.
Aan de orde is het adres van D. J. B.
Arentz e. s. om gemeentegrond in tr "pacht
en aanwijzing van rooilijn.
De heer Hollmann leest in 't rapport dat
die grond weinig waarde heeft volgens
den opzichter voor de gemeentedooh
wel voor aanvragers. Maar dan is 25 cent
per cA. te hoog. Hij zou willen voorstellen
15 eent.
De voorzitter zegt dat aan Geus grond
in erfpacht is gegeven ad 40 cent in even
redigheid met de koopwaarde. Op dien
grond berust het voorstel. Het is maar een
klein lapje. Spr. acht dit de beste maatstaf.
De heer Éollman ontkent dit, temeer
omdat aanvragers het absoluut noodig
hebben. Waarom zulk een hoogen prijs
te vorderen?
De heer Putte zou verder willen gaan,
want 15 oent is al even willekeurig als
25. Spr. wil toepassen het. tarief dat al
jaren heeft gegolden, namelijk 8 eent. Het
is een tamelijk waardeloos lapje voor de
gemeente.
De lieer Hollmannn stelt nu voor 8 eent
Dit wordt verworpen met 10 tegen 2-:
Putte en Hollmann.
Nu vraagt de heer Hollmann waarom
niet dezelfde tijd is aangenomen als de
erfpacht duurt van anderen grond door de
aanvragers daar reeds bezet, namelijk 31
Deo. 1952. Hij doet in dien geest een
voorstel, te meer dewijl in 't request geen
tijd is bepaald, en aanvragers daar wel op
zouden gesteld zijn 25 jaar is wat kort.
De voorzitter herinnert dat aan Geus ook
voor 25 jaar grond is verleend, terwijl hij
ook nog 3 pere. heeft, waarvan een'voor
64 jaar, Ds gemeente moet de vrije be
schikking herkrijgen na alloop, zoodat de
termijn niet zoo lang behoort te zijn.
De heer Hollmann zegt dat dit niet op
gaat voor bebouwden grond.
De heer Hamer. Wij hebben nu sinds
een jaar op verzoek van enkele raadsleden
een termijn van 25 jaar vaslgesteld wij
kunuen nu weer maar zx> niet daarop
terugkomen, en weer een anderen maat
staf aanleggen. Bovendien over 25 jaar
kan de canon hooger zijn, en moet dan een
hoogere prijs bedongen worden.
De heer Pilaar. Het terrein op ds haven
is iets andera dan het lapje waarvan hier
sprake is. Wel is in principe besloten 25
jaar, doch dit behoeft nu niet af te schrik
ken er van af te wijken, dewijl voor een be
hoorlijken prijs op dat terrein buizen zullen
verrijzen.
Heb voorstel Hollmann wordt verworpen
met 7 tegen 5 stemmen die dor heeren Holl
mann, Pilaar, von Schmidt, v. d. Leeuw en
Fransen v. d. Putte. Hat voorstel van B. on
W. wordt zonder hoofdelijke stamming
aangenomen.
Een verzoek van A. Jacobs om aanwij
zing van rooilijn voor te bouwen huizen aan
den Stationsweg wordt zonder hoofdelijke
stemming toegestaan, evenals dat van D. J.
v. d. Graaf om ontheffing van schoolgeld
voor de Meisjesschool.
Aan do orde komt de afwijzende beschik
king op't adres van J. Th. Pilaar om onthef
fing van erfpachtsrecht aan 't Roosjeskof.
De heer v. d. Leeuiv heef t indertijd ge
protesteerd tegen het heffen van een hoog
erfpachtsrecht van deze firma die niet lief
dadigheid bedoelt, maar werkgeviug aan
werkwillige werklieden. Op dien grond
protesteert hij ook tegen de afwijzing van
het verzoek om ontheffing. Adressanten
hebben geen medewerking gehad van de
gemeente, die het indirecte voordeel van
deze medewerking niet schijnt in te zien.
Spr. voelt wel wat voor 't bezwaar dat men
langs dien weg te vaal werklieden hierheen
lokt. Men is beter af met million airs maar
die kan man hier niet krijgen. Spr. keurt
het af dat B. en W. deze heeren met 't blok
aan hun been laat zitten, te meer daar toch
de gemeente er niets aan heeft toegelegd.
De heer Dekker kan zich met het voorstel
van B. en W. wel vereenigen, dat namelijk
de grond voor iets anders mag worden ge
bruikt. Maar er moot zekerheid zijn dat de
grond niet voor minder gewenschte doel
einden in gebruik genomen wordt. Daarom
stelt hij inet dhr. Pilaar voor om in te las-
schen de woorden mits met goedkeuring
van B. en W.
Deze inlasschicg nemen B. en W. over.
De heer Fransen van de Vutte waardeert
de goede bedoelingen van den heer Van
der Leeuw orn adressanten ter wille te zijn
waaruit zijn goed hart spreekt. Maar het
gemeentebelang is daarmede niet vereenig-
baar. Staan wij nu toe, dan kunnen wij
later aan andere gebruikers die in 't zelfde
geval verkeeren, niet weigeren. Zoo maakt
men de aanvragers minde: bedachtzaam,
meer zorgeloos. Meu moot den ernst van
een contract hoog houden.
De hear v. d. Bout is het daarmede eens.
Het heeft bij B. en W. een ernstig punt van
overweging uitgemaakt, doch ten laatste
beeft den doorslag gegeven dat zy bij in
williging van het verzoek een precedent
zouden scheppen, waaruit groote moeilijk
heden konden voorkomen, waar anderen,
wier onderneming niet aan de verwachting
beantwoordde, zich op denzelfden grond
van hunne verplichting zouden willen los
maken. Dat heeft B. en W. genoopt het
artikel zoo wijd mogelijk te stellen.
De heer v. d. Leeuw bestrijdt dit laatste.
De voorzitter herinnert hoe B en W.
deze nieuwe industrie zijn ter wille ge
weest, waarvoor de heer v.d. Leeuw hen
uitdrukkelijk dank zeiB, en W. betreuren
zeer dat de verwachtingen zijn beschaamd,
doch 't geen de heer v. d. Leeuw bedoelt
staat geheel buiten de industrie. Het geldt
de opslagplaats vau steen. De zaak der
bouwmaterialen blijft en die werkt uit
stekend.
De heer De Witt Hamer vindt 't gewaagd
om 'tad vies van den heer v. d. Leeuw te
volgen. De gemeente zou in zulke gevallen
eerst moeten weten of een zaak voor- of
achteruit gaat, zij zou inzage van de boeken
moeten nemen, onderzoeken of beleid en be
heer goed waren, enz. Een zaak wordt ook
niet op touw gezet om den werkman te
gerieven, niet philastropio maar uitsluitend
eigenbelang zit by de oprichting voor. Ea
nu zoo maar a priori aan te nemen dat da
zaak niet goed gaat en daarop in te gaan,
gaat niet, ook al kan Spr. 't in privé wel ge-
iooven.
De heer v. d Leeuw zegteerzucht en
zelfzucht zijn de eenige drijf reeren bij de
oprichting eener zaak; als men die factoren
wegdenkt, wat blijft er dan over De phi-
lantropen in onze stad hebben ook eer- en
zelfzucht, raadsleden ook, anders zaten zy
hier niotwas er geen eer- en zelfzucht,
dan was er geen wereld. Maar hier is een
goede eerzucht die den werkman helpt,
daar heeft Spr. eerbied voor, daar neemt hy
zyn hoed voer af.
Het voorstel van B. en V/. wordt met
11 tegen 1 slem, die van dhr. v. d. Leeuw,
aangenomen.
Tot onderwijzer wordt met 8 tegen 4
stemmen op den heer Maas, benoemd de
heer v. d. Werff, van Heinkenszand. Tol
lid in de C. v. T. op hst L. O. de heer
jkr. J. W. B. von Schmidt auf Altenstadt
bij 2e vrije stemming met 7 stemmen, tegen
2 op dhr. J. R. v. Beek en 3 op dhr. mr.
J. H. M. Slieger. Bij le stemming be
kwamen genoemde heeren resp. 6, 3 en 3st.
Daarna hebben do benoemingen plaats
van leden in verschillende oouamiss'ën en
besturen wegens periodieke aftreding.
Benoemd werden in de tinano Sele com
missie, Temperman (voorzitter), Fransen
v. d. Putte en Pilaar; Gasoommissie, v. d.
Bout (voorzitter), Temperman en v. d.
Leeuw Commissie strafverordeningen, Pi
laar en Von SohmidtCommissie voor deu
Hoofdelijken Omslag, Donner, Tomperman,
v. d. Ven Commissie voor de behandeling
van reclames in zake den Ho-vfddijken
Omslag, Risch, Kakebceke, Hollmann
Commissie v. T. op het M. O., A. Tukker,
(met wien was aanbevelen dr. de Ruijter
de Wildt)Commissie van toezicht op het
L. O., G. v. d. Hoek, (mede aanbevolen
was jhr. Von Schmidt)Burgerlijk Arm
bestuur, L. A. Kuitel, (mede aanbevolen
was mr. J. K. M. Stieger) en F. Stuim,
(mede aanbevolen was A. J. v. Nieuweu-
haijzen)Regentesse weeshuis, mevr.
Breetvsll-Ittmann, (mede aanbevolen was
mevr. de Ronde-Bresser)Commissie voor
de clasMtiostie van schoolkinderen, mr. de
Witt Hamer, v. d. Leeuw, J. B. v. Kalm-
thout, (mede aanbevolen was P. v. d. R b),
L. A. Knitel, (mede aanbevolen was W.
Kakebeeke), J. de Bruijne, (mede aanbe
volen was J. v. Aeperen Vervenne), B.
M. den Boer, (mede aanbevolen was P. A.
de Ligny), J. de Jonge Az., (aiede aan
bevolen was M. de Bokx).
Bij de rondvraag breiigt dhr Donner ter
sprake dat 't Zondagavond zoo donker was