NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 66. 1907.
Maandag 16 December.
22e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.. S. X DE JON GE-V'ERWEST te Goes
F, P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
CrospsTBrteieiwoardigiBB.
Snippers uit de oude doos.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers 0,025.
UITGAVE DER FfRMA
SN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cenr.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
£ZE®SaERS£H£E'-®H5S®Sl85H3®E
Zij die zich met 1 Jan a. s. op ons
blad abonneeren, ontvangen 't gedu
rende de maand December gratis.
Op de Stowifaard-artikelen over „Vak
organisatie onder eigen banier" en het
<Sla«(/«a/-d-artikel over „Patroons-organi
satie" opgenomen, laat thans de Standaard,
volgen een artikel over Groepsvertegen-
woordiging".
Wij nemen dit hieronder op uit De Rot
terdammer.
Groepsvertegenwoordiging is heel iets
andera dan vakorganisatie, en maakt de
vakorganisatie allerminst op haar eigen ter
rein overbodig.
Het begrip „Groepsvertegenwoordiging"
gaat van een geheel andere grondgedachte
uit, en mag daarom nimmer met de vak
organisatie worden verward.
Van regeeringswege is het denkbeeld
onder het vorige Kabinet het eerst toege
past op de Landsdrukkerij, en daarna op
het Spoorwegpersoneel, en bij dit laatste
personeel zelfs nog in veel meer uitgewerk-
ten vorm.
Op de Landsdrukkerij was een vrij tal
rijk personeel werkzaam, en zulks, door de
slechte behuizing, onder vrij ongunstige
oonditiën. Uit allerlei oorzaak waren er
daarom gedurig allerlei bezwaren en moei
lijkheden tusschen den Directeur en het
personeel te verhandelen. Met elk zetter
man voor man ging dit niet. Zoo kon men
den toestand niet overzien. En toen is aan
de werklieden het recht gegeven een zeker
aantal mannen uit hun midden aan te
wijzen, die als vaste commissie hun be
geerten en verlangens, hun bezwaren en
bedenkingen aan den Directeur konden
voordragen, en met welke omgekeerd den
Directeur spreken kon, zoo dikwijls hij van
zijn kant iets anders wenschte. Zoo ont
stond een vertegenwoordiging van een
kleine groep Rijkswerklieden, met het doel
244)
FEUILLETON.
DOOK
SCALDIS.
St, KRUIS.
II (Slot).
In het vorengenoemd handschrift lezen
wij dan over de Vriese en den verderen
gang van zaken te St. Kruis„dat den
laatsten Roomsohen priester van SinieKruijs
is geweest een zekere de Vriese en dat deze
de Roomsohe kerk of godsdienst heeft
verlaten en dat denzelven tot den gerefor
meerden Godsdienst is overgegaan ten j are
1578 bij den aanvang der Hervorming
dezer landen en dat hij ook het Evangelie
der Zaligheid aan deze plaats heeft ver
kondigd, zelfs ook in 'l jaar 1579, dat
Middelburg door de Hervormers is inge
nomen, dat hij aldaar nu en dan den predik
dienst heeft waargenomen en daar zelfs als
hervormd leeraar geplaatst is, 'tgeen
duurde tot den 17 Oot. 1583, toen de Hertog
van Farma deze stad belegerde en het
garnizoen haar, met deszelfs kerk, in brand
stak, waarop dit en het volgende jaar alhier
in 1587 en in ganseh Vlaenderen den her
vormden godsdienst eindigde".
„En ofsehoon in 1604, na het overgaan
van Sluis en Aardenburg aan de Prince
van Oranje,Maurits,die, weder onder de ge
hoorzaamheid van dezen Staat heeft ge-
braoht en daar in die plaatsen de
Gereformeerde leer weder werd ingevoerd,
was toch Sinte Kruijsmogelijk om de
nabijheid van Aardenburg, eene der laatste
plaat/jen van het land vaD Kadeand die
met een eigen leeraar voorzien werd.
„In den <M.'«a//jarigen trevers of bestand
van Anno 1609 tot 1621 en zelfs nog eenige
jaren, en na den oorlog als de landen
bedijkt en bewoond wierden, werd hier
de gemeente des Zondags, ordinair van een
een goede verstandhouding tusschen pa
troon en werklieden te bevorderen, en zoo
wel het belang der Drukkerij als van het
personeel te dienen. De toen nieuwopge-
treden Directeur gevoelde voor zulk een
regeling hartelijke sympathie, en het is
niet het minst aan zijn gul en welwillend
optreden, dat het uitnemend slagen van
deze vertegenwoordiging te danken is.
Bij de Spoorwegen vond de invoering
van Groepsvertegenwoordiging plaafs naar
aanleiding van de troebelen die in 1903
uitbraken, het bekende anarchistisch avon
tuur. Zag eenerzijds de regeering zich
toen genoodzaakt de bevoegdheid van het
personeel, met het oog op 's Lands belang,
te beperken, anderzijds gevoelde zij zioh
juist deswege geroepen, door het scheppen
van eigen vertegenwoordiging van dit
personeel, de rechten van den werkman
te waarborgen. Het personeel zou een eigen,
vaste representatie hebben, en de reohten
en verplichtingen van deze representatie
werden vastgesteld. Elke groep van het
personeel werd hierbij afzonderlijk ge
nomen, vooreerst omdat de belangen van
een machinist b. v. geheel anders zijn dan
van een gewonen wegwerker, en ook om
dat, zonder deze schifting, de massa van
het personeel te talrijk werd, en een goede
keuze van vertegenwoordigers bezwaar
zou opleveren.
Toeh leide men hieruit niet af, dat deze
Groepsvertegenwoordiging eerst door het
vor<g Kabinet zou zijn uitgevonden. Prao-
tisoh bestond ze reeds, zij 't ook in minder
uitgewerkten vorm, op meer dan één groote
fabriek zoo hier te lande als in het bui
tenland. Vanzelf toch doet zich bij elke
grootere fabriek, waar het personeel uit
eenige honderden bestaat, de behoefte voor,
om een spreekbuis namens het personeel
beschikbaar te hebbeD, waardoor de pa
troon met zijn werkvolk in contact treden
en overleggen kan. De behoefte hieraan
deed zioh gedurig vanzelf voor. En het
is uit deze behoefte, dat de Groepsver
tegenwoordiging, ook in haar meer uitge-
der naburige predikanten bediend, doch
weder door watervloeden meest verstrooid,
heeft zij zich tot de eeae of andere kerk
moeten vervoegen, doeh toen met den vrede
en bedijking der landen de inwoners en
dus de gemeente werkelijk vermeerderd
is en er in 1652 almeer dan vijftig lede
maten warén, verzocht men om een ge
wonen leeraar en kregen hierop van de
Staten Generaal het hoogst gunstig fiat."
Hier eiüdigt ons manuscript. Den 1 Juli
van genoemd jaar was aan de Cl. van
Walcheren en den 6 dito aan de Staten van
Zeeland dit verzoekschrift ingediend.
Toen hierop het „hooggunstig tiat" ge
geven was benoemde men den 11 Sept.
een kerkenraad en werden als zoodanig
verkozen, tot ouderlingen Paulus van de
Plassche en Jan Ceunis en tot diakenen
Lieven de Meijer en Jan Goethals, en nadat
nu alles geregeld en geordend was, werd
den 1 Deo. d. a. v. tot eerstenvasten die
naar beroepen
DANIËL MEIJERAS.
Hij was prop. bij de Cl. van Walcheren
en werd den 2 Eebr. van het volgende
jaar te dezer plaatse bevestigd door ds.
G. Rjnvaan van Aardenburg. Vanhier
beroepen naar Dreischor den 29 Augs. 1655,
trad hij aldaar in dienst op den eersten
Kerstdag van dit jaar.
Aidaar bleef hij werkzaam tot aan zijn
overlijden in 1681.
Door hvee en dertig leeraars werd de
gemeente tot op he.den bediend.
Van den achtsten leeraar
JACOBUS DE JONGE
val niet veel goeds uit diens levensboek op
te slaan. Gebeele bladzijden van de cl.
acta van Walcherenvan af 1 Febr. 1685 tot
20 Maart 1692 zijn er over de geruchtma
kende zaak vad ds. de Jonge opgevuld. Van
deze bescheiden zullen wij kieschheids-
halve maar niet te veel aanhalen, maar ons
werkten vorm, op deze geheel natuurlijke
wijze is opgekomeD.
Op een kleine werkplaats met een
ambacht, waaraan slechts een dozijn werk
lieden verbonden zijn, spreekt de patroon
zelf met zijn werkvolk man voor man.
Zoodra daarentegen het getal der werk
lieden in de honderden gaat loopen, wordt
I dit feit onmogelijk, en het is dit groote
getal dat de noodzakelijkheid met zioh
brengt, om dan, zeg, een tiental namens
allen te laten spreken,
j Vooral onder de duizenden van beambten
en bedienden, die van Overheidswege wor-
den aangesteld, gaf het opkomen en veld-
winnen van dit denkbeeld een gewenschte
uitkomst ter verlichting van een steeds
meer gevoelden druk. Ook dit zeer uitge
breide personeel koesterde wensehen en
verlangens, had bezwaren en bedenkingen
die het gedurig ter kennisse van de Directie
wilde brengen. Er ontstond ook hier be
hoefte aan contact tusschen de Directie
en haar onderhebbend personeel. Ea hier
door werd almeer de wensch levendig, om
bij de onderscheiden administraties, even
als bij het Spoorwegpersoneel, langs wette-
hjken weg organen in het leven te roepen
voor eiken tak van dienst afzonderlijk,liefst
zelfs districisgewijs ingedeeld.
Ook hier kwam het er alzoo op aan, de
massa van 't personeel in groepen te split
sen, het personeel groepsgewijze zich te
laten ordenen, en zoo uit elke groep, door
goed geregelde keuze, een vertegenwoordi
ging te doen opkomen, die spreken kon met
de Directie en waarmee de Directie kon
'spreken.
Dool dezer Groepsvertegenwoordiging is
alzoo, om de koele verhouding van Directie
en personeel in een meer vriendschappe
lijke te doen overgaan overleg niet te be
letten, maar veeleer uit te lokkenwat
hindert zooveel mogelijk uit den weg te rui
men en bij het invoeren van nieuwe maat
regelen, met de werking, die deze voor het
personeel zullen hebben, vooraf te kunnen
rekenen. Ze heeft het voordeel, dat op die
enkel by eenige feiten uit zijn leven be
palen.
Geboren te Middelburg werd hij, als prop.
by de cl. van Walcheren te St. Kruis beroe
pen 2 Mei 1080 en bevestigd 2 Juni d. a. v.
Van hier verroepen naar Nieuvliet, trad hij
aldaar in dienst in 1684.
Wegens beschuldiging van gegeven
ergernis en on chrietelij kon wandel, werd
hij 29 Maart 1692 uit den dienst ontzet. Hij
vertrok toen naar Leiden, alwaar hy zich
onderhield met studenten te onderwijzen,
en waar hy ook, onder den naam van Jaco
bus Junius geschreven heeftKorte en bon
dige verklaring over de woorden Johs. 4
20-34, in welke geopend worden veele
plaatsen van de H Schriften tegelijk aan-
geweesen waarin bestaat de Godsdienst
der Samaritanen en de Godsdienst der
Jooden enz."
Vry wat gunstiger oordeel kunnen wij
vellen over een der laatste dienaars van St.
Kruis, en wien velen in 't vierde district
zich nog wel zullen herinneren. Van dezen
vinden wy nog het een en ander aangetee-
kend, wat onze aandacht niet mag ontgaan,
en wel van den acht en twintigsten dienaar
HENDRIK QUIRINUS JANSSEN.
De stamvader van de familie Janssen was
in het begin der 18e eeuw een eenvoudig
handwerksman te Maastricht, wien een
talrijk gezin veel zorg baarde. Dit
was ook de reden dat zijn zoon Johan
nes Quirinus (omdat hij op St. Quirinus
dag geboren was) reeds vroeg bij een bar
bier werd besteld, orn met zijne geringe
verdiensten hel gezin te kunnen onder
steunen. Het ontbrak den knaap niet aan
aanleg en aan een streven om verder te
komen, waardoor het hem gelukte, zóóveel
kennis op te doen, dat hij, na eenige jaren
bij een barbier-chirurgijn in de leer te
zijn geweest, bij een regement in Slaatschen
dienst, eerst frater of scheerder en later
wijze elke Directie met haar eigen perso
neel afzonderlijk handelt, dat de politiek er
buiten blijft, en dat botsingen worden voor
komen.
Het verdient daarom toejuiching, zoo
deze Groepsvertegenwoording by alle be-
dry ven en diensten in land, gewest en ge
meenten allengs wordt ingevoerd, althans
zoodra het aantal beambten, bedienden
en werklieden zeker getal te boven gaat
en hoemeer men daarbij de groepen ook
lokaal vormt, zoodat de belanghebbenden
op gemakkelijke wyzo met elkaar overleg
gen kunnen, hoe beter het instituut wer
ken zal.
Maar allerminst volgt hieruit, dat de vak
organisatie overbodig zou worden. De
vakorganisatie vertegenwoordigt de een
heid, die in de groepen teloor gaat. De vak
organisatie doelt op eigen ontwikkeling en
het verleenen van ouderlingen steun.
En juist door dit hooge standpunt,waarop
ze zich stelt, kan de vakorganisatie op de
Groepsorganen een gunstigen invloed oefe
nen. Slechts heeft dan niet zij, maar hebben
de Groepsorganen met de Directie in con
tact te treden.Ook waar de organisatie zulk
contact mocht begeeren, zal het dan toch
alleen een indirect contact zijn,door middel
van de Groepsorganen. Dit nu juist zal aan
de vakorganisatie het anders zoo licht in
haar dringend revolutionair karakter ont
nemen iets wat niet alleen op industrieel
gebied, maar met name bij ambtenaren zoo
bedenkelijke gevolgen na zich sleept.
Of het mogely.k zal blyken, zulk een
Groepsvertegenwoordiging later ook voor
de particuliere diensten verplichtend te
stellen, althans zoodra het personeel zeker
aantal overschrijdt, is nu nog niet te be
slissen. Bij de openbare diensten daaren
tegen is het terstond mogelijk, en ongetwij
feld by eiken meer talrijken dienst in hooge
mate gewenscht.
Blijft men hier in verzuim, dan zal de
vakorganisatie steeds meer pogen aan de
Overheid op haar eigen terrein de wet te
stellen. Ze zal hierdoor zelve denatureeren.
als wondheeler werd aangesteld, welke be
trekkingen destijds niet ver uiteenliepen.
In Staats-Vlaanderen garnizoen houdende,
besloot Janssen den dienst te verlaten, en
ziek als geneeskundige te Aardenburg, waar
men hulp verlangde, te vestigen en waar
zijne zuster Cornelia bij hem kwam in
wonen.
Beiden behoorden in naam nog tot de
Roomsche kerk, doch gingen in hun nieuwe
woonplaats tot de Waalsche gemeente over.
Met de praktijk ging het voordeelig en
dit vermeerderde nog toen „de meester"
in 1786 in het huwelijk trad met Anna
van Namen, dochter van een gegoed sche
pen der stad. Uit die echt werden ge
boren drie zonen Joh Anthonie, dia pre
dikant, Bartholomeus, die advocaat en
Jacobus, die Med. docter is geworden en
alle te Utrecht studeerden. De eerstge
noemde is als pred. in dienst geweest te
St Anna ter Muiden van 1811 tot aan zijn
dood in 1854. Uit zijn huwelijk met Maria
Francina Callenfels werd onzen Hendrik
Quirinus te St. Anna geboren, den 27
Nov. 1812.
Na daartoe door zijn vader te zijn toe
bereid, ging hij in 182^ naar de Hooge-
sehool te(?e«f,waar hij juist met lof z-'n groot
uiathesis-examen had afgelegd, toen de
opstand, van 1830 plaats greep. Hij liet
zioh als student in de Godgeleerdheid te
Utrecht inschrijven, dooh verwisselde spoe
dig de boeken voor hef geweer, daar hij
reeds in November met de vrijwillige stu
denten Jagers-Compagnie naar de grenzen
trok. Het krijgsmansleven is stellig niet
zonder invloed gebleven op de vorming
van zijn mannelijk en trouw karakter.
Met ingenomenheid bon hy v&n die dagen
sproken en het mstalen kruis, dat zijn borst
versierde, stelde hij op hoogen prijs. Uit de
kantonnamenten teruggekomen, werden de
studiën hervat en werd hy candid&at bij
't provinciale kerkbestuur van Utrecht den
Botsing zal niet kunnen uitblijven, en het
eigenaardig karakter van den Staatsdienst
zal in 't besef van de beambten en bedion-
den steeds meer te loor gaan.
Middelburg. Stukken gemeenteraad.
Firma Greve ie Utrecht vragen den Raad
„het ioodwit dat u in eigen beheer laat
verwerken zoeveel mogelijk in olie ge
malen te betrekken en bij aanbesteding
van verfwerk voor te schrijven dat het
loodwit moet zijn chemisch zuiver Hol-
laudseh fabrikaat, aangemaakt in zuivere
lijnolie en in verzegelde vaten of bussen
door den aannemer op het werk moet
worden aangevoerd onder overlegging van
een door den fabrikaut onderteekend Certi
ficaat van Oorsprong".
Andere firma's vragen met 't oog op
't nog niet versohenen eind -rapport der
commissie om alsnog geen verbodsbepalin
gen uit te lokkeD, en dus afwijzend te
beschikken op 't request van den Ned.
Sehildersgezellenbond.
Da Commissie van Fabricage adviseert
hiermede overeenkomstig, in sfwachting
van 't eindrapport der Staatscommissie.
De adviezen der geneesheeren over de
voorgestelde reorganisatie van den gein.
geneeskundigen dienst zijn ingekomen.
Dr. v. Bsrlekom, Weyl, De Wijs, Weijl-
Souvjf en dr. Schonte, meenen te moeten
ontraden het aanstellen van één gasthuis
geneesheer wijl le de goede behandeling
der patiënten vraagt eenheid van behande
ling, geen verbreken daarvan zonder nood
zaak 2e de werklust der gemeentegenees-
heeren noodzakelijk moet worden gedrukt
onder den telkens terugkeerenden stryd
tusschen 't belang van den patient en eigen
medische energie3e de geneesheer de
beste schakel (vormt) tusschen patiënten
en gasthuis en zyn blyven den overgang
gemakkelijker maakt.
Dr. Schoute voegt hieraan nog toe dat de
aanstelling van een geneesheer-directeur
meebrengt hooge salariëering en voldoende
7 Aug. 1835. Kort daarep te dezer plaatse
als hulpprediker benoemd, diende hij deze
gemeente van October 1835 tot October
1836. Den 28 September 1838 te 's-Heer
Abtskerke c. a. beroepen, werd hij 27 Jan.
daarna aldaar bevestigd door zyn vader.
Vandaar vertrok hij in 1846 naar Vrouwe-
polder jwaar hij 21 Juni 1849 benoemd werd
tot lid der maatschappij der Nederlandscho
letterkunde.
Op zyn geboorteplaats beroepen, nam hij
dit aan en werd er bevestigd in 1856. Al
daar staande werd hij spoedig lid en daarna
voorzitter van het provinciaal kerkbestuur
van Zeeland en lid van het college van toe
zicht op 't beteer der kerkelijke goederen,
terwijl hij herhaalde malen naar de Synode
werd afgevaardigd. Don 2 Februari 1879
gedacht hij zyn 40 jarigen dienst met
1 Oor. 9:16c, en ontving bij ditjubiléten
geschenke van de ringbroeders twee prach
tige schilderyen en van de gemeente e6n
bonheur du jour. Sedert 1859 was hy ook
schoolopziener. Vsrschi lende omstandig
heden gaven aanleiding dat ds. Janssen in
-1880 zy'ne kerkelijke bedieningen neerleg
de en de hem aangeboden betrekking van
district-schoolopziener aannam, waarvoor
hy zich te Goes moest vestigen. Op dan 12
Mei 1881 gevoelde de forseh gebouwde en
schijnbaar gezonde man plotseling zijne
krachten door eene hartaan doening als weg
ziuken. Kalm en berustende nam hy van de
zijnen afscheid en na enkele uren stier f hy,
schier zonder lijden. Den 15 October van
datzelfde jaar werd op de begraafplaats te
Goes op eenvoudige wijze een net ardnin-
steenen gedenkteeken oni huid door vrien
den en vereerders boven z'n graf opgericht.
In December 1838 gehuwd met Wilhelmina
de Koek, werden uit dit huwelijk geboren
een zoon, Johs. Marius en twee dochters.
Een dezer dochters, Charlotte Louise, huwde
in 1870 met Jasper JVaws^tbansnognot&rig
te Zierikee e.