DTE
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
ttegei-
IPPÉÏS
IEP05IT
•s Zoon,
In SPRINK
No. 52. 1907,
Vrijdag 29 November.
22e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
m den koers
/*500.—
icember.
)E YEER Gz.
5EUWSCHE
VLISSINGEN
10ESDinsdags
Donderdags en te
fdags.
er flacon f 0.50,
.65.
ROOS, Midd'b.
ON ZONEN
|Vlissingen.
de uitvoering van
kitenlandsche
ibruikte Brand-
enz.
LOOP
T ZKoestraat.
annex Behangerij,
Jer ruime Woning,
aats en Pakhuis,
len ruim burgerbe-
por veel uitbreiding
'aak" Ad verten-
fTOOIJ Az.,
Middelburg.
het perceel
Sectie C no. 65
fie aan de Diaconie
esnte aldaar.
|n tot 10 December
T. VAN SIGHEM
>OP
10 m?anden, en
tnecht benoodigd,
Koudekerke
irtlj-
lerde Kasten
Icurreerende prijs
In. Ook een pftar
|n, bij
|OOGESTEGER,
£ortegeere K 810.
Wagentje,
loekh. EANOY,
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JQNGE-VERWEST te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
lïiï m puks.
Sneeh.
VLB TJBG: -
tede ten kantore
Jr.
E* utter
Ruime keuze,
alle concurrentie.
Vage franco - - -
til© ©©©sie»
!it,©sieJ©»«
rand vrije kluis Safe-
10.per jaar voor
I tarief. De voorwaar-
:antore verkrijgbaar.
popen B uiten-
seis, vreemd
is.
a deposito.
NT IÈN.
Uil
")OP
;e-Yerwest - Goes,
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. ï,25.
Enkele nummers 0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
EK VAK
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer S cem.
Familieberichten van 1 —5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
28 November 1907.
Naar aanleiding van het huwelijk van
prins George van Griekenland met de
doehler van prins Roland Bonaparte,
brengt een Parijsch blad in herinnering,
hoe 't nu met het geslacht der Bonaparte's
staat.
Van Joseph, koning van Napels en
Spatje, en van Lodevvijk, koning vsn
Holland (den vader van Napoleon III)
leven er geen mannelijke afstammelingen
meer. Napoleon I had een zoon, den koning
van Rome, en die is kinderloos gestorven.
Van Napoleon's broer Luoien leelf er
nog een kleinzoon, d. i. Roland Bonaparte.
Dan zijn er nog Victor en Louis Napoleon,
kleinzonen van Napoleon's broer Jéróme,
koning van Westfalen, en van diens tweede
vrouw Kath&rina van Wurtemberg. Ein
delijk Charles-Joseph Bonaparie, minister
van justitie der Vereenigde Staten, klein
zoon van Jaröme en diens eerste vrouw,
eene Miss Patterson.
De Nederl. schrijft„Aan verkeerd adres''.
Tegenover de redelooze campagne, die
van antir. zijde tegen de Christelijk-
Historisohe Partij in zake Sneek is geopend,
dienen nog een paar feiten meegedeeld.
Zaterdag herinnerden wij reeds, dat de
Friesch Chrisl.-Hist. Bond totdusver geheel
op zich zelf staat en op eigen verantwoor
delijkheid handelt.
Doch er is meer.
Dinsdagavond j.l. versoheen in de Stan
daard het bericht, dat dr. Kuyper voor de
candidafuur bedankt had, omdat niet alle
rechtsohe partijen in het district hem
wensehten aan te bevelen.
Reeds Woensdagochtend daarop werd
door eenige leiders der ohrist.-hist. partij,
die dezen gang van zaken betreurden,
geheel onverplicht de telegrafische uitnoo-
diging tot een paar leiders van den Frie-
sohen bond gericht, om in Den Haag met
hen te komen confereeren. Daar reeds
Vrijdag de offioieelecandidaatstelliDgplaats
had, was het kort dag. Het telegrafisch
antwoord luidde, dat men Donderdagmid
dag in Den Haag zou komen.
De conferentie had plaats. Men vernam
daar o. a., dat het „vrijlaten" der kiezers
als een welwillendheid tegenover de oan-
didatuur-Kuyper bedoeld was als een
minder onvriendelijke daad dan het proola-
meeren van een eigen candidatuur. Wij
vermelden dit, omdat in een der antir.
bladen is opgemerkt, dat het stellen van
een eigen oandidaat (met daaropvolgende
samenwerking bij de herstemming) nog
beter ware geweest dan de nu gevolgde
eedraesljjn, welke immers óók ruimte liet
den liberaal te stem men.Tot zekere hoogte is
dit juist, en op de conferentie werd ditzelfde
dan ook dezerzijds opgemerkt. Maar dat
de bedoeling der Friesehe leiders een tegen
overgestelde was, bleek overtuigend. Men
wilde het veld voor dr. Kuyper vrijlaten.
Dat men in Sneek niet verder wilde
gaan, bleek voorts een zijner voorname
oorzaken te hebben in de vijandige pers
campagne, die na de verkiezingen van
1905 van antir. zijde tegen de Friezen
gevoerd was en die door een in de provincie
algemeen-gelezen liberaal blad destijds
getrouwelijk tot in de kleinste dorpen was j
overgebriefd. Die campagne had zeer veel
kwaad bloed gezet.
Nadat dezerzijds hiertegen het noodige
aange» oerd was, namen de Friesehe leiders
op zich, alsnog aan hun Sneeksehe geest
verwanten te adviseeren, de eandidatuur-
Kuyper aan te bevelen, al stelden zij uit
drukkelijk op den voorgrond, niet te
kunnen waarborgen dat dit advies zou
worden opgevolgd.
Dit bevredigend resultaat der conferentie
werd Donderdagmiddag aan een lid van het
antirev. centraal comité medegedeeld, met
verzeek het te telegrafeeren aan zijn
Sceeksche vrienden. Aldus geschiedde.
K3a®lHHSiïa0®33ï
Den volgenden dag (Vrijdag) werd ror.
De Vries officieel oandidaatgesteld. Natuur
lijk was er geen tijd meer geweest, de
Friesch ehristelijk-historisehen te Sneek
vóór de eandidaatsteiling in 'vergadering
bijeen te roepen. Men had dus, bij csn-
dideering van dr. Kuyper, de kans geloopen
dat aan de voorwaarde, niet zou worden
voldaan, De risico heeft men blijkbaar
niet op zich willen nemen.
Dooh in elk geval blijkt wel, hoe vol
komen ongegrond de tegen „de ehristelijk-
historisohe partij" thans ondernomen cam
pagne is. Die partij draagt Diet alleen
geenerlei verantwoordelijkheid voor het te
Sneek gebeurde, maar heeft bovendien (in
haar leiders) zelfs nog gepoogd de zaak in
orde te brengen. Aanvankelijk zelfs met
goeden uitslag,
In 09n volgend no. schrijft De Ned.
Le Ned heeft uitgesproken, den gang
van zaken in Sneek te betreuren. Eu eenige
leden van het hoofdbestuur der Chr.-Hist.
Party hebben, zoodra van dien gang van
zaken blesk, nog getracht de zaak tijdig in
orde te breugen.
Had men nu dezerzijds vroeger in dien
zin kunnen optreden
Klaarblijkelijk neen.
Het eerste krantenbericht luidde, dat de
Friesch chr.-historischen besloten hadden
dr Kuyper aan ts bedelen. Daarop ver
scheen het bericht, dat dit odjuist was, en
dat besloten was de kiezers vrij te laten.
Ook dit laatste maande nog allerminst
tot spoed. Men had dezerzijds vóór de
stemming nog allen tijd ta pogen het ge
bruik van die vrijheid in de juiste richting
te wenden. Geen blad heeft dan ook de
gewoonte te spreken voordat de candidaten
gesteld zijn.
Eerst het bericht in de Standaard van
Dinsdagavond, dat op dat „vrijlaten der
kiezers" de candidatuur-Kuyper afsprong,
maakte de zaak urgent. Toen is dan ook,
gelijk wij meedeelden, onmiddellijk ge
handeld.
De voorwaarde, door dr. Kuyper reeds
op 30 October by een bezoek van zijn
Sneekschs vrienden gesteld (blijkens het
later gepubliceerd telegram), was volsla
gen onbekend. Onbekend was zelfs, of dr.
Kuyper in het geheel wel een candidatuur
in overweging wilde nemen.
Alles bleek eerst uit het Dinsdagavond in
De Stand, meegedeeld telegram.
Zoo men prijs had gesteld op de tijdige
werking van raogelyken invloed der Chr.-
Hist. Partij in Snesk, dan had men haar
tijdig behooren te verwittigen van wat er
gaande was,
De Standaard is van oordeel, dat roet
hetgeen, volgens mededeeling van De Ne
derlander, eenige voormannen van de
Christelijk-Historisehe partij gedaan heb
ben', „de zaak niet in het reine is". Het
blad schrijft
In het hooldkwartier van de Nederl. kende
men de weinige sympathie, om niet sterker
te spreken, die de Friesch Christelijk-Histori-
schen den eventueelen candidaat (dr. Kuyper)
zouden toedragen, en was men zich tegelijk
bewust van het feit, dat men in staat was op
de heeren in Friesland ten bate van deze can
didatuur invloed uit te oefenen. De aange
zochte en gehouden bespreking van 2l Nov.
is hier bewijs voor. Door zijn correspondent
in Friesland behoorde men zich alzoo op de
hoogte van den gang van zaken te houden,
om terstond in te grijpen, zoo 'i bleek, dat er
onwilligheid tot het verleeneu van officieelen
steun bestondom dan te zien of men, eer
het te laat was, dezen tegenstand niet kon
overwinnen. Immers het was bekend, dat
Sneek, bij verdeeldheid onder de kiezers Rechts,
geen vast district was.
Het uitvallen van den heer Heemskerk in
de negentiger jaren had 't geleerd.
In plaats hiervan stak men intusschen geen
vinger uift
Dit duurde tot 12 November, toen op dien
Dinsdag te Sneek een conferentie plaats greep
van de heeren Pollema c. s. met de leiders
van de Christelijk-Historischen in het district,
waarbij ook de geestverwanten der heeren van
Den Haag tegenwoordig waren.
&32SCZB5B33&S»aB£Sae3SaB!
Op die veigadering is door de heeren Pollema
c. s. om officieelen steun gevraagd, onder bij
voeging, dat dr. Kuyper anders de candidatuur
niet zou kunnen aannemen. Weigering van
dien steun stond alzoo, dat wist men,
gelijk met afsnijding van deze candidatuur.
Natuurlijk op advies van het provinciaal
bestuur der Friesch-Christeiijk-Historischen is
toen door de Christelijk-Historischen in Sneek
die steun geweigerd, verklarend dat men geen
tegen-candidaat zcu stellen, en zijn kiezers vrij
zou laten. In alle bladen stond dit te lezen.
Alleen moet er bij vermeld, dat de vroegere
vrij-Antlrevolutionaren, die tegenwoordig waren
verklaarden tot steun geneigd te zijn.
Ook na deze bedenkelijke uitkomst sprak
de Nederlander geen woord, en deden, naar
we nu hooren, de heeren in Den Haag nog niets.
Men wist dat 't mis liep, en liet toch de
zaken loopen.
Eerst Woensdag, 20 November, alzoo acht
dagen na dien, heeft men toen een conferentie
tegen den 21 en November saamgeroepen, en
is aan mr. Heemskerk mededeeling, gedaan,
op een gevorderd middaguur, dat de Friesehe
heeren thans zich bereid hadden verklaard,
ofïicieusen steun aan de candidatuur van dr.
Kuyper te verkenen, onder tweeërlei voorbe
houd le. dat de Centrale Antirevolutionaire
Kiesvereeniging in det district Sneek dien steun
zou aanvragen bij h«t. Provinciaal Comité, en
2e. dat men geen verzekering op zich nam,
dat de kiezers zouden volgen.
Die wetenschap is toen per telegraaf naar
Sneek geseind, waar ze 's namiddags omstreeks
zes uur aankwam. Let wel, op 21 November!
De Centrale Antirev. Kiesvereeniging was
toen reeds vergaderd geweest, en wel op het
laatste oogenb'ik, want den volgenden morgen,
op 22 Nov., moest de lijst worden ingediend.
Er bestond alzoo absolute onmogelijkheid,
om uit Sneek nog eerst elders aanzoek om
steun te doen. Die gestelde conditie sneed alle
kans op slagen af. Immers men zou eerst
hebben moeten aanvragen om steun dan zou
het Prov. Comité nog eerst het districtscomité
te Sneek hebben moeten adviseeren, en dan
zou pas de saamwerking tot stand hebben
kunnen komen.
Hoe goed ook bedoeld, men wist zelf dus,
dat deze démarche geen doel kon treffen. Het
moest toch over drie schijven loopen. Eerst
moest de Centrale gewaarschuwd. Die moest
bijeenkomen en besluiten om zich tot het Prov.
Friesch bestuur te wenden. Dan eerst zou het
Prov. bestuur het districts-comité adviseeren. En
eerst daarna konden de heeren Pollema c. s. met
deze heeren handelen.
Nu weet men, dat zoo iets nooit gebeurt. Als
b. v. mr. Van Idsinga candidaat in Bodegraven
is gesteld, dan denkt niemand er aan, eerst
steun bij het Antirev. Provinciaal Comité van
Zuid Holland te gaan vragen, maar doet men
de zaak in het district zelf af. Zoo gaat 't overal
Hier nu, 's middags om 4 uur, den dag vóór
de eandidaatsteiling, zulk een voorwaarde te stel
len, sneed elke mogelijkheid van slagen af.
Nu wenschen we over niemands bedoeling
te oordeelen, en nemen gaarne aan, dat die
bedoeling goed was maar dan was de gevolgde
gedragslijn toch al zoo ongelukkig mogelijk.
Geen woord van de Nederl. vóór een dag
na de eandidaatsteiling.
En de eerste poging, om de zaak te doen
slagen, op een dag en uur, dat welslagen afsneed.
Valt het niet eenigszins moeilijk hierin »den
krachtigen steun" te zien, die nog kort geleden
voor een eventueele candidatuur Kuyper in een
antirevolutionair district was toegezegd?
Is deze houding van de Nederl., om geen
sterker woord te bezigen, niet teleurstellend
GEMEENTERAAD.
Middelburg. Gemeentera&da-zitting
van Woensdag.
Voorzitter de heer W. J. Spreng6r, wet
houder.
Tegenwoordig alle leden.
Hierna houdt de Wethouder de bekende
toespraak.
De notulen worden goedgekeurd.
Ingekomen stukken:
Van mevrouw de wed. Schorer—Plaat
een brief, inhoudende bericht van het over
lijden van haren echtgenoot, j'nr. mr. L.
Schorer, burgemeester van Middelburg.
Mevrouw Schorer heeft het portret van
haar echtgenoot geschonken aaa de ge
meente, hetwelk by don heerHenningheeft
geBtaan.
De heer Gratama deelt mede, dat hij bij
de begrafenis van den heer Schorer wegens
gezondheidsredenen niet tegenwoordig kon
zjjn. Dit deelt hij mede in verband met
mogelijk verkeerde gevolgtrekkingen.
De kennisgeving van het overlijden is
beantwoord, namens don Raad, met een
brief van rouwbeklag.
Het portret zal een plaats try gen in het
Raadhuis.
Van de af Jeeling Middelburg der Chris
telijke Kantoor- en Handelsbedienden is
ingekomen een adres,inhoudende adhaesie-
betuigicg aan het adres van den Middelb.
Bestuurdersbond, inzake werkeloosheid.
Van C. Greve, loodwitfabrik1. te U'racht,
waarin hij wijst op het adres, ingediend bij
den Raad, ora loodwit-houdende verven te
verbieden in de uit te voeren gemeente
werken. Hy wijst er op, dat loodwit nergens
is verboden, wel loodwitpoeder, en dat het
eind-rapport der commissie met dit onder
zoek belast, niet eer dan in 1908 waar
schijnlijk klaar zal zijn, en hij derhalve
verzoekt met een eventueel besluit te
wachten.
Ingekomen is nog het rapport der Ge
zondheidscommissie, inzake melkverval-
sehing.
Aan J. den Hollander, onderwijzer aan
school J wordt met ingang van 1 Februari
1908 eervol ontslag verleend, wegens zijn
vertrek naar Ned. Indië.
Tot onderwijzeres aan school K wordt
benoemd mej. J. A. Geijp, te Heinkens-
zand, met 14 stemmed. Op mej. II. v, d.
Zwaluw werden 3 stemmen uitgebracht
De heer Schorer vraagt een gesloten
zitting.
De vergadering heropend zijnde wordt
't voorstel van B. en W. betreffende de
8llossing der geldleening gesloten bij be
sluit van 16 October jl, namelijk om
in 1909 f2000 af te lossen, aangenomen
zonder stemming.
Het suppletoir kohier schoolgeld school
J over het schooljaar 1906/7 wordt vast
gesteld op f16041'2.
Voorstel van B. en W. omfrent het al of
niet aanvragen van vergunning tot het
leggen van een buis der waterleiding over
de Hooge brug.
De voorzitter gelooft dat het 66n verstan
dige beslissing zal zijn om eene gerechte
lijke beslissing af te wachten. Dit stellen
B. en W. voor, doch wordt verworpen met
13 tegen 4 stemmen, die der heeren Boo-
gaert, Sannes, Den Bouwmeester en Spren-
ger.Aldus zal vergunning worden gevraagd
aan (de Maatsch. tot Expl. van Staatsspoor
wegen.
Voorstel van B. en W. tot vaststelling
van de voorwaarden, waaronder de schen
king van de erfgenamen van mevrouw
Bomme —Van den Broeke zal worden aan
vaard. De voorwaarden zjjn
Art. I. Het aan de gemeente Middelburg ge
schonken kapitaal zal onder den naam Bomme
Van den Broecke fonds door het Dag.
Bestuur der gemeente Middelburg worden be
heerd, onder gehoudenheid om van dat beheer
aan den gemeenteraad jaarlijks de rekening en
verantwoording ter goedkeuring over te leggen.
Art.2.Het Boome-Van den Broecke
fonds heeft ten doel de volgende vereeni-
gingen geldelijk te ondersteunen lo. Middel-
b u r g s c h M u z i e k k o r p s2o. T o t O e f e-
ning enUitspanning (Zangvereenigingj
3o. Vereeniging voor Instrum. mu
ziek; met dien verstande dat voor dit doel
slechts de renten van het kapitaal mogen worden
gebruikt en het kapitaal ten eeuwigen dage
onaangeroerd moet blijven. Alle gelden, vlottend
komend door aflossing, uitloting of verkoop,
moeten binnen een jaar, nadat ze vlottend zijn
gekomen, opnieuw rentegevend worden belegd.
Art. 3. De in artikel 2 genoemde vereeni
gingen ontvangen een zoodanig subsidie uit de
rente van het fonds als Burg, en Weth. zullen
bepalen, met dien verstande dat nooit een dier
vereenigingen meer dan 2 of minder dan '/4
van de inkomsten in het dienstjaar waarover hel
subsidie loopt, door het fonds genoten, als sub
sidie ontvangt. Wordt door het bestuur van een
der vereenigingen te kennen gegeven, dat het
eene geringere subsidie wenscht dan het in de
vorige zinsnede genoemde minimum, zoo zijn
Burg. en Weth. vrij bij de beschikking over het
voor de andere vereenigingen overblijvende,
het in de vorige zinsnede genoemde maximum
te overschrijden.
Art. 4. Wanneer eene der in artikel 2 ge
noemde Vereenigingen wordt ontbonden of op
houdt te bestaan, zijn Burg. en Weth. bevoegd
een andere vereeniging,die ten doel moet hebben
bevordering der toonkunst in Middelburg in
eenigen vorm, aan te wijzen, welke vereeniging
alsdan zal treden in de plaats van de ontbonden
vereeniging ten aanzien der bepalingen dezer
akte van schenking.
Burg. en Weth. zullen slechts als zoodanig
vermogen aan te wijzen eene vereeniging waar
van het lidmaatschap openslaat voor de belijders
van alle godsdienstige gezindten.
Vinden Burg. en Weth. geene termen om,
wanneer een der in art. 2 bedoelde vereenigingen
heelt opgehouden te bestaan, een derde vereeni
ging aan te wijzen, dan zullen zij de verhouding
bepalen, waarin de beide overblijvende vereeni
gingen uit het fonds zullen trekken.
Blijft er slechts ééne vereeniging over, dan
bepalen B. en W. eveneens de hoegrootheid
van het subsidie, met dien verstande, dat die
niet meer bedragen mag dan de helft der in
het laatst afgesloten boekjaar ontvangen renten.
De overblijvende inkomsten van het fonds
werden rentegevend belegd en bij het kapitaal
gevoegd.
Bestaan geene der vereenigingen, die van
het fonds subsidiën ontvingen, meer, en wen
schen B. en W. ook geene vereenigingen meer
daarvoor aan te wijzen, dan keeren de be
zittingen van het fonds voor het gedeelte dat
door de schenkers is geschonken naar hen of
kunne erfgenamen terug.
Art 5. Het B o m m e - V a n den Broecke
fonds kan als stichting worden vermeerderd
of vergroot door schenkingen, contributiën van
derden.
Derden, die aan het Bomme-Van den
Broecke fonds giften of contributiën
schenken, al of niet voorwaardelijk, zullen
daaraan nooit eenig titel van lid of begunstiger
van het fonds te voeren.
In geen geval zal het bestuur eenige gift,
in welken form, aanvaarden ooder eene voor
waarde die strijdt met de bepalingen der akte.
Bij art. 2 wil de heer Gratama eene
bijvoeging omtrent het beleggen van het
geld in hypotheken of poslspa&rbank. Dit
voorstel wordt verworpen roet 14 tegen
3 stemmen.
Bij art. 3 zegt de heer Sannes dat hij
het betreurt dat het geld niet is voor de
mindergegoede muziekkorpsen. De beoefe
ning der kunst is in vele plaatsen aan de
orde, ook in onze plaats dooh deze deeleu
nu niet mee in dit voordeel, hij zou gaarne
zien dat deze subsidie ten goede kon
komen aan deze vereenigingen, welke dan
uitvoeringen geven zioh verplichten tegen
10 et. intree, of er arbeidersvereenigingen
zooa's de „Volksstem" b.v. er in zullen
deelen, hij vraagt of de erven hiertegen
geen bezwaar zouden hebben en of B. en
W. hierover willen spreken. Hij doet in
dezen geest een voorstel.
De heer Schorer meent dat deze zaak
hier niet ter sprake komt, het ligt niet op
den weg van den Raad, het is voor de drie
vereenigingen.
De heer v. Dunne is dit niet eens met
den heer Schorer.
Het voorstel Sannes wordt aangenomen
met 12 tegen 5 sleromeD, alzoo zal met
de erfgenamen worden gesproken.
Bij art. 4 wenscht de heer Gratama
te doen vervallen de laatste alinea.
Het voorstel woidt aangenomen met 14
tegen 3 stemmen en het geheele artikel
met algemeene stemmen.
Voorstel van B. en W. naar aanleiding
van het verzoek van de oommissie van
beheer van bet O. I. Huis om aldaar
duinwater te verkrijgen tegen verminder
den prijs. Dit wordt aangenomen.
Voorstel van B. en W. tot het ingebruik
geven van twee lokalen in de burgeravond
school aan den cursus voor hoofdakten
ouder voorwaarden dat z:j eeu vergoeding
betalen van f 15 voor gebruik van vuur en
beat, en 110 aan den concierge voor het
schoonhouden der lokalen en teverseena
verklaring van het bestuur, dat zij zich
verbindt alle schade te vergoeden, welke
gedurende den cursus door een der deel
nemers o£ onderwijzers wordt aangebracht.
De heer De Rijcke stelt voor den coccsrge
te geven f 25 in plaats van f 10, zooals B. en
W. wenscht. Hij vindt f 10 wel wat te
weinig voor 't weik dat de concierge heeft.
