NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No, 45. 1907,
Donderdag 21 November.
22e Jaargan
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed S-. I DE JÖNGE-VERWEST te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENT1ËN
O"
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers 0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAÏi
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cem.
Familieberichten var, 1 —5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
20 November 1907.
Sn eek.
Door Dr. Kuyper is onderstaand tele
gram gezonden aan den Voorzitter van de
Centrale Antirevolutionaire Kiesvereni
ging te Sneek
>Uit de bladen zie ik, dat de Centrale mij
candid i.H heeft gesteld voor de Tweede Kamer.
Gelijk ik u bij uw bezoek op 30 October ver
klaarde, kon ik eene candidatuur voor Sneek
zelfs niet in overweging nemen, tenzij de drie
partijen van de Antirevolutionairen, Christelijk-
Historischen en Roomsch-Katholieken mij ge
zamenlijk candideeren wilden. Dit bleek niet
het geval te zijn. Althans de bladen melden,
dat de Christelijk-Historische partij hiertoe niet
bereid was. Onder deze omstandigheden acht
ik het, ter vermijding van een doellooze stem
ming, mijn plicht, u te verzoeken aan de Cen
trale te berichten, dat ik geenerlei verantwoor
delijkheid voor mijne candidatuur aanvaarden
kan, en haar dringend verzoek, een anderen
candidaat in mijn plaats te stellen".
Kuyper.
Het feit dat de Christelijk-Historisohen
wel geen tegeneandidaat zouden stellen,
maar weigerden Dr. Kuyper te oandidee-
ren, is nader bevestigd. Allicht zou 't ook
zonder dit tot gelijk resultaat zijn gekomen.
Nog onlangs had Dr. Kuyper aan den
interviewer van het Centrum verklaard, dat
hij «bijna zeker niet" naar de Kamer
zou gaan.
De Kamer wordt al minder een sinecure.
Ze laat weinig tijd v«or anderen ern-
stigen arbeid.
Dr. Kuyper is daarom van 18771894,
zeventien jaar, opzettelijk buiten de Kamer
gebleveD, en er/ toen weer heengegaan,
omdat Mr. De Savornin Lohman er sterk
op aandrong.
Slechts zeven jaren had hij toen zitting
en raakte er in 1901 weer uit.
Ware thans reeds de Grondwetsherzie
ning aan de orde gekomen, zoo zou de
verleiding allieht te sterk zijn gefeest.
Voorshands is de behandeling van zaken
onzerzijds in de Kamer in uitnemende
handen, en ontbreekt er voldoende oorzaak,
waarom de geoandideerde zijn studiën, die
reeds zijn voorliefde hadden, er weer aan
zou geveu. - (St.)
Dr. Kuyper heeft de candidatuur voor
Sneek, die hij tooh al niet ambieerde,
afgewezen.
Om een gegronde reden.
Nu de ohristelijk historisohen geen plan
hadden hem candidaat te stellen, en hem
derhalve blijkbaar liever niet in de Kamer
terugzagen, was hij 't aan de partij ver
plicht zichzelf niet aan de kans van een
nederlaag en de natie aan 't schouwspel
van een onvaste Reohtsohe coalitie bloot
te stellen.
Natuurlijk geven wij toe dat in ieder
kiesdistrict, ook in het meest vaste anti
revolutionaire, de ohr. historisohen reeht
hebben om een eigen candidaat te stellen.
Maar dit deden zij niet. Zij gingen de
kiezers vrij latendat wil zeggen, zij
mochten stemmen op Ferf of Staalman,
of op Vliegen desnoods, zij mochten ook
thuis blijven; zij mochten ook Kin per
stemmen, de leiders der ohr.-historisohen
waschten hunne handen in onschuld.
Dat is erger dan dat zij besloten hadden
bij wijze van krachtmeting een eigen
candidaat te stellen om dan bij herstem
ming de eaadidatuur-Kuyper krachtig te
steunen.
Daar was niets tegen geweest.
Maar zóó
Wij sehatten dr. Kuyper in ieder opzicht
te hoog om zoo met hem te laten spelen.
In verband met de houding der anti
revolutionairen sinds jaren in Goes, en nu
bij de laatste verkiezing in Leiden, waar
door de leiders der ohr.-historisohe partij
in de Kamer konden blijven of terugkeeren,
maakt de koelheid der Sneeksohe ohr.-
historisohen op ons een onaangenamen
indruk.
En wij beginnen te vreezen dat 't ge
rucht dat vóór de Schiedamsche verkiezing
liep, als zouden de leidors der Chr. Hist,
partij dr. Kuypers terugkeer op bet Bin
nenhof niet begeeren, waarheid heeft bevat.
Uit de Tweede Kamer.
Na de trekking der atdeeliDgen werd
Maandag de begrooting van Curacao aan
genomen en met spoed begonnen om Suii-
name's begrooting onder dak te brengen.
Zelfs wera er avondvergadering gehoudeD,
waarin o.ra. de voorgenomen geldieening
op korten termijn, verdedigd bd afgekeurd
wordt door verschillende sprekers. Zoo
blijken de heeren Pierson en Pa'iijn tegen,
dhr. Van Vuuren vóór de leening. In het
het dagelijksohe leven mag men geen uit
gaven doen boven zijn budget, maar wii
nu een rijke oom de uitgaven voorschieten,
dan staat de zaak anders. In zoo'n positie
verkeert, volgens dhr. Vuuren, de kolonie
Suriname. Het voorstel is het beste wat
men krijgen kan. Voorts kwamen in die
avondvergadering allerlei deciderata, wen-
sohen en verlangens ter sprake, die ge
woonlijk elk jaar terugkomen. Zoo dringt
dhr. Van Kol aan op maatregelen ter
bevordering der hygiène, op spoorweg
bouw in het Sar&maoeadistriet, boeehoul-
tuur en ook op zendingwant, zsgt hij,
wat dit laatste betreft, in de 17e eeuw
hebben de Jezuïeten in Guyana zooveel
goeds gedaan en duizenden bekeerd.
De Minister van Koloniën liet niet na
de opmetkingen der heeren te beant
woorden. Met genoegen had Z.Exo. ge
hoord dat de sprekers tevreden waren
over hetgeen is gedaan ten opzichte van
de opiumbestrijding, waarover o. a. dhr.
Van Doorn het nog in de middagzitting
zoo druk gehad had, vóór dat hij het nut
van een gouvernementssuikerfabriek had
bepleit.
Dhr. Van Deventer we spreken nu
weer ven de avondzitting drukte ziju
verwondering er over uit, dat wêer een
aantal personen zijn gestraft wegens «af
goderij." Die afgoderij moet bestaan in
dansen ter bezwering van booze geesten.
Wie denkt er aan zulks te bestraffen, al is
dit dansen niet zoo onschuldig als men
oppervlakkig zou denken zoo vraagt men
Ea zulke kleinigheden werden er meer te
borde gebracht. Door dhr. Schaper 0. a.
het Bchenden van het brievengeheim, welke
quaestie door den minister met een beroep
op het reglement van Suriname er was
sprake van een «rechterlijk bevel"
wordt toegelioht. Vele van de bespreken
punten kunnen we gevoegelijk laten liggen.
Men dient wel specialiteit te zijn op het
gebied der koloniale toestanden, althans
veel studie gemaakt te hebben van de
onderwerpen, welke bij de koloniale be
grooting in debat komen.
Ea a! is men werkelijk specialiteit, dan
kan het niet anders of er is nog veel vóór
studie noodig, als men zich geroepen acht
zijn meening inzake sommige Indische be
langen uittespreken. Daarenboven blijkt
het steeds ook bleek zulks in de middag
en avondzitting nu dat de specialiteiten
of de mannen dis dit willen zijn, alles
behalve eenstemmig denken ook over de
koloniale aangelegenheden. Nog sterker
kunnen we ons uitdrukken. Het blijkt
soms, dat het advies of de beschouwing
van een zeifden specialiteit telken jare
varieert. Aires aan dhr. Van Kol, nog
deze zitting, toen hij op den gouverneur,
dien hij verleden jaar had geprezen, nu
nog al wat had aantemerken. De afgevaar
digde maaktezulke opinie-veranden'nggoed
door op het verschil te wijzen tussohon
toewijding en geschiktheid.
Vermalden we nog, dat in de avond
zitting de Surincamsche begrooting is
aangenomen.
Ing-eaonden Stukken.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Mijnheer de Redacteur I
Er is gisterenavond te Vlissingen een
vergadering gehouden, ten doel hebbende j
verbooging van den melkprijs, onder lei
ding van de heeren D. de Buck en W. de
Buck en een paar anderen. Het spijt mij,
hoewel zulk een verg. wat laat opgeroepen
per advertentie, dat de hesren hun naam
niet onder die advertentie geplaatst heb
ben, daar hst tooh geen geheime vergade
ring was. Dan hadden er nog voel meer
landbouwers bij tegenwoordig kunnen zijn.
Nu is er verleden jaar een melkvereeniging
opgericht, welkor bestuur sinds het ont
staan flink gewerkt heeft, mot het oog op
do gemeentelijke melkverordening. Nu ver
wondert het my in deze dat deze heeren die
vergadering opgeroepen hebben, daar hot
besproken dool in werking is, zoo buiten
het bestuur gehandeld hebben, temeer
daar D. de Buck verleden jaar toen de
melkvereeniging opgericht is, bij kiezing
van een bestuur zijn benoeming niet aan
nam uithoofde hij zeide ik heb het zoo druk
en heb wel vior vergaderingen in de week,
ik wil wol buiten het bestuur blijven. Nu
zonder bezoldiging werken dis baantjes
niet altijd voordeelig. Maar dit verwondert
my zeer. Gisterenavand werd er besproken
om nog een vergadering te houden op een
andere plaats, bijv. te Middelburg, waarop
alle melkleveranciers uit Walcheren uitge-
noodigd zouden worden. Toen werd, in
verband met die uitnoodiging,nog een com
missie gekozen waar genoemde Da Buck
weer in gekozen werd en nu nam hij zonder
eenige reclame zijn benoeming aan. Ik ge
loof zijn werkzaamheden zijn niet vermin
derd, nu zou ik wel willen vragen, hoe komt
dat? Is 'tsoms dat er verleden jaar te wel
moeite aan verbonden was, of is het omdat
door het nu bezwaren van de burgerij in
zake den melkprijs ook verscheidene dub
beltjes in genoemden heer zijn zak glijden
Dan verwondert het mjj niet dat het be
stuur voorbij geloopen is,maar spijt het mij
dat die heeren hun naam niet onder de op
roeping geplaatst hebben. Maar het zou ook
kunnen zijn dat die heeren liever wat zelf
standig handelen
Inmiddels u dankend voor de verleende
plaatsruimte, teeken ik mij,
W. BRIELSMAN, Koudekerks.
Evenredige Vertegenwoordiging.
Geachte Redactie
Sedert 189G bestaat in Nederland eene
Vereeniging voor Evenredige Vertegen
woordiging, opgericht door mr. J. A. van
Gilse en mij, waartoe personen van allerlei
politieke richting behooren, zoools reeds
blijken kan uit het feit, dat niet allee» drie
Ministers uit het tegenwoordig Kabinet lid
zyn, maar onze Vereeniging ook twee leden
telde in het vorig Ministerie.
Tot nu toe hebben wij ons hoofdzakelijk
bezig gehouden met het bestudeer en der
quaestie. Thans echter, nu, bij de Grond
wetsherziening, voor het eerst de E. V. offi
cieel aan de orde wordt gesteld, schijnt
voor ons de tijd tot krachtige propaganda
gekomen.
Doch daarvoor wordt grooter kracht ver-
eischt dan wij op het oogenblik bezitten.
Vergun mij dus eea poging om uw lezers te
bewegen die kracht te helpen vermeerderen
door zich als lid bij ons aan te sluiten.
Tot welk een goed dool zij daartoe zouden
medewerken, zal hen, hoop ik, duidelijk
worden, als ik er op wijs dat de E. V. ons
brengen kanvermindering van arbeid,
nobeler Btrijd, zuiverder uitslag.
Vermindering van arbeid
Wanneer we zeggenonder een stelsel
van evenredige vertegenwoordiging zal
eene verkiezing minder arbeid kosten dan
nu, klinkt dat velen zeker zonderling. Hoe
minder werken men heeft altijd als oen
der bezwaren tegen de evenredige ver
tegenwoordiging hooren aanvoeren haar
grooto omslachtigheidDat dit bezwaar
niet ongegrond kan zijn, voelt immers ieder
die kennis nam van de ingewikkelde tech
niek der meeste stelsels, vooral van die der
persoonlijke vertegenwoordiging mot haar
overdracht der stemmen.
Z8ker, het bezwaar, hoewel soms schro
melijk overdreven, heeft eenigen grond.
Het opmaken van den uitslag ooner stem
ming zal, dat i3 niet te ontkennen, meer tijd
eischen dan tegenwoordig en de arbeid der
stembureaus zal er zeker niet gemakkelij
ker op worden. Maar wie op dit bezwaar
wiizeis, vergoten, dat in de evenredige ver
tegenwoordiging de herstemmingan, de
aaavuiiings-verkieziugen en de tusscben-
tijdsche verkiezingen geheel vervallen. Dat
is toch wel 'n voordeel,dat dubbel en dwars
opweegt tegen het zwaarder werk der stem-
bureaux
Laat bij eene algemeene verkiezing onder
een stelsel van evenredige vertegenwoordi
ging het werk der stembureaux 8, 4 dagen,
desnoods zelfs een week in beslag nemen,
een tijd, die ongetwijfeld ook voor het
meest ingewikkelde stelsel nog te ruim is
geschat, maar dan is ook alles afgeloo-
pen. En nu Eerst de verkiezing dan de
vele herstemmingen (soms 50 op de 100
vervolgers do aanvullingsverkiezingen ten
gevolge van dubbele keuzen met de ook
daarop soms volgende herstemmingen.Daar
gaat een kleine twee maanden mede heen,
terwijl de helft der kiezers en stembureaux
tot dubbelen, sommigen zelfs tot drie- en
viervoudigen arbeid geroepen worden. En
eindelijk komen daar dan zoo af en toe nog
bij de tusschentydsche verkiezingen met
eventueels herstemmingen.
Wat dus tijd en arbeid betreft valt de
vergelijking tusschen de evenredige ver
tegenwoordiging en 't tegenwoordig stelsel
uit ten gunste der eerste.
Nobeler Slrjd.
De evenredige vertegenwoordiging zal
den stembusstrijd veredelen. Daar zijn er
thans velen, die walgen van dien strijd. En
geen wonder Wie 't oog slaat op de groe
peering der strijdkrachten en op de strijd
wijze,aanschouwt niot veeï hartverheff rnds!
Geheel onze stembusgesshiedenis is eene
historie van coalities geworden. De lijd
toen ééne ongedeelde partij, zonder hulp
van bondgenooten, het overwicht kon
krijgen, is reeds laBg, en vrij zeker ook
voor goed voorbij. De groote blokken zijn
gespleten, en ook van de stukken vliegen
nog voortdurend spaanders af. Dat hamer
en draadnagel het door den bijl vernielde
zullen repareeren, verwacht zekerniemand.
Neen, niet door fusie (waarvan de geschie
denis onzer partijen slechts één voorbeeld
kent), maar door federatie, door coalitie
moeten de machten ontstaan, die «de
helft -h 1" bereiken.
Coalities, vluchtig en telkens anders
gegroepeerd waar het de beslissing over
een bepaald voorstel, duurzamer en minder
veranderlijk van gedaante waar het de
aanduiding der algemeene richting betreft,
zijn in de Kamer, waar het «de heSft 1"
noodzakelijk den doorslag moet blijven
geven, nu eenmaal onmisbaar. Waar het
«de helft 1" regeert, moet men wel
coaliseeren.
Het «de helft -f- 1" heerseht thans echter
óók bij de stembus, en het roept daar de
bakende stembusverbonden in het leven.
Op die monster banden" is heel wat aan
gemerkt. Tooh zijn er onder hen, die daar
zooveel op te zeggen hebben, maar zéér
weinigen, die niet genegen zjjn ze zelf te
sluiten, wanneer zij inzien, dat zij tusschen
zulk een verbond en volslagen machteloos
heid te kiezen hebben.
Welnu, de evenredige vertegenwoordi
ging neemt die onaangename noodzake
lijkheid weg, eenvoudig door bij destembus
niet racer te vragen naar het «de helft -+- l".
Zij geeft aan elke partij de gelegenheid,
om de mate van invloed, waarop zij recht
heeft, zioh ta verwerven met eigen kracht.
Hulp van anderen is daartoe niet noodig,
en hun tegenwerking is buiten machte het
ie beletten. Waar het «de helft 1" niet
nfher gehoord wordt, verliezen de stembus-
coii'ities, de «monsterverbonden", allo
alle reden van bestaan. Zoo verdwijnt
voor goed uit de groepeering der strijd
krachten al wat belemmerend werkt, el
wat niet geheel c&tuur'ijk is.
Ook in de strijders zal de evenredige
vertegenwoordiging verbelering brengen.
Nu, daar is heel wat in, dat om ver
betering roeptWie kent niet de over
dreven, soms belachelijke ophemeling van
eigen candidaten Wio ergerde zich nooit
aan eene verguizing, bespotting, ja zelfs
belastering van den tegenstander, die soms
de grenzen der strafwet naderde en altijd
die der zedenwet verre overschreed Wien
walgde niet een berg van woord verdraaiin
gen, verwrongen citaten, gezochte en val-
seho beschuldigingen, leugenaohtige bang
makerijen en nimmer vervulbare beloften,
waar het „mundus vult deeipi" duimen
dik op lag? Wie toornde nooit tegen een
ter stembus-zweeping met geld, drank of
dreigementen Wie voelt niet de snijdende
waarheid in die woorden, waarroede eens
de leider van een geslagen groep hun
nederlaag verklaarde, toen zij klaagden
«Wij hadden te weinig geld en te veel
geweten
Van waar nu dit alles? Voor een deel
zal de verklaring gezocht moeten worden
in de meosohelijke natuur. Maar degrootste
schuld draagt tooh alweer het «de lielft+1"
Zoolang van enkele stemmen, soms van
slechts één stem, overwinning of nederlaag
kan afhangen, kan men verzekerd zijn, dat,
om die stemmen te krijgeD, elk middel, hoe
afkeurenswaardig ook, zal worden aan
gegrepen.
Sieoh's door het «de helft 1" bij de
stembus niet langer te eisohen, slechts door
het meerderheidsstelsel te vervangen door
evenredige vertegenwoordiging, zal men
genezing kunnen vinden voor die kwalen.
Bij evenredige vertegenwoordiging toch is
de winst van enkele, zelfs van enkele hon
derden stemmen van geen- of althans van
te gerffige beteekenis, dan dat men, zooals
nu, naar die winst zou willen jagen door
dik en dun. Minder steromen dan de tegen
partij kan onder een stelsel van E.V. geen
ander gevolg hebben dan minder succes,
onar nooit, zooals nu, volslagen nederlaag.
Van verandering van Kamermeerderheid,
waartoe nu sleohfs eene verschuiving van
een paar honderd stemmen over hael het
land noodig is zal dan eene verschuiving
van tienduizendtallen nauwelijksvoldotnde
zijn. Het is duidelijk, dat eene dergelijke
verschuiving niet met kleine, lage middelen
is te bewerken. Welnu, wanneer dan van
die middelen geen succes meer is te wach
ten, zal men het" van zalf verleeren er
naar te grijpen.
Zuiverder uitslag.
Eene verkiezing heeft ten doel de mee-
niog der kiezers te doen kennen. Dat doet
zij echter onder ods tegenwoordig kies
stelsel niet. Drie oorzaken beletten het:
het kiesverzuim, da verloren stemmen, de
ongelijke waarde der stemmen.
Voorzoover kiesverzuim zijn oorzaak
vindt in bloote onverschilligheid, laten wij
het thans buiten bespreking. Daartegen
tooh bestaat geen remedie, zoolaDg men,
m, i. terecht, bezwaar blijft maken
tegen stemdwang.
Maar wij mogen gerust aannemen, dat
voor het grootste gedeelte het kiesverzuim
voortvloeit uit andere oorzaken. Het is
immers zeer goed begrijpelijk, dat ia dis-
trioten, waar de uitBlag van te voren met
tamelijk groote of ook met volkomen ze
kerheid kan voorspeld wordeD, tal van
kiezers uit moedeloosheid, of uit zorge
loosheid te huis blijven.
Het is immers geen wonder, dat men
weinig lust gevoelt tot een arbeid, dien men
te voren weel dal, óf vergeefseh, of on-
noodig zul blijken, zoolang het «de helft
1" eea eisoh stelt, waaraan in vele
districten de eene kiezersgroep onmogelijk
en de andere veel te gemakkelijk kan
voldoen. Zoodra eohter dia eiseh vervalt,
zoodra, door E V., de stem van een
rsiet-Roomeohe in L;tnburg, die van een
Anti-revolutionair ia Drenthe, die van een
Liberaal op de Veluwe werkelijk waarde
krijgt, zal het aantal thuisblijvers heel wat
