NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 43. 1907,
Dinsdag 19 November.
22e jaargang,
CHRISTELIJK-
HIST0R1SGH
BBlteilandseii Orsrzieki.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
F
Wed
uitgave der firma
S. J- DE JOMGEWERWEST. tg Goes
F. P. D'HULT ts Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Snippers uit de oude doos,
ÏEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco pp.,,.... 5,25.
Enkele nummers 0,02é.
-H VAM
van 5 regels 40 cent, iedere regei meer 13 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent,
18 November 1907.
De maand October blijft, wat de op
brengst der Rijksmiddelen aangaat, heèl-
wat beneden de raming, en zou methsre
zuster uit 'tjaar 1906 nog meer verschild
hebben,indiende successiebelasting niet een
meevallertje van 3 ton gebracht had. Yooh
werd nog 274 duizend minder ontvangen
dan in Ootober 1906.
Meer werd ontvangen opgrondbelasting
f 15,000, personeele belasting f 45,000, be
drijfsbelasting f 31,000, zoutaoeijas f2000,
successierechten 1302,000, en domeinen
f12,000. Maar minder op vermogens
belasting i'253,000, invoerrechten f16,000,
suikeracoijns f 60,000, wijnaccijns f 13,000,
gedistilleerd f 95,000, bier- en azijncaecijas
f20,000, geslacht f4000, de gouden en
zilveren werken f 1000, zegelrechten
i 39,000, registratierechten f 106,000, hy
potheekrechten f5000, posterijen f26,000,
Rijkstelegraaf f 12,000, Staatsloterij f 3000
en loodsgelden f 25,000.
Toch bljjft 't voordeeligverschil tusschen
de opbrengsten van 1906 en 1907 voor wat
de eerste tien maanden aangaat, nog ruim
2'/a miljoen. Dat is nog een mooi cijfer.
Topzwaar.
Het Pensioeawetje voor oude lieden,
dat thans inkwam, is geheel gelijk aan dat
vsd het vorig Kabinet, alleen met dit ver-
sehil, dat de invaiieden er uit wegvielen,
en de dètailregelen er in werdeD opge
nomen. Van de 65 in plaats van 70 jaren
spreken we nu niet. Dit verschil toch hangt
saam met het uitlaten van de invaiieden.
Nu is men het er vrijwel over eens, dat
het uitlaten van de invaiieden heel den
opzet van het ontwerp bedorven heeft
maar ook over het opnemen van heel de
reeks dètailregelingen kan kwalijk een
ander oordeel gaan, dan dat het ontwerp
hierdoor topzwaar is geworden.
Bij de Ongevallenwet heeft men de
teleurstellende ervaring opgedaan, dat wie
232)
FEUILLETON-
dook
SOALDIS.
Over wêergesteldheid, schaarste,
overvloed, enz. in Zeeland.
lil, (Slot.)
In de maanden, welke anders natuurlijk
tot de warme behooren, bleef men in die
van 1860 te vergeefs op den zomer wachten
en die over het algemeen koude en vochtige
weersgesteldheid werkte mede zeer na-
deelig op veie veldvruchten, welke hier eu
in de omstreken nog daarenboven zwaar
geteisterd werden door den storm op Maan
dag 16 Juli vergezeld van onweder en
zwat en hagelslag.
Eerst op enkele gunstige dagen in Sept.
kon men den oogst binnen brengen; hoezeer
deze ongunstig mocht heeten, werd zulks
voor den landbouwer door de hoogere
marktprijs ruimschoots vergoed.
De lente van het nog bij velen bekende
gunstige jaar begon droog en groeizaam.
Na een warmen zomer had men zulk een
uitstekenden oogst, dat niemand zich wist
te herinnoren zooveel koren ingezameld te
zien. De tarwe was van zoo'n deugdelijke
kwaliteit en zwaarte, dat deze geregeld
boven de 80 kilo per mud in gewicht
bedroeg.
Als eene bijzonderheid vinden wij ge
boekt, dat b.v. zomergerst droog uit den
zak kwam en er weder droog in ging d.
w. z.dat ze tusschen zaaien en oogsten
geen druppel regen had gehad.
Het voorjaar van 1369 begon droog maar
werd in den zomer on in den oogst door
vele en zware regens gevolgd, zoodat de
graan- en aardappeloogst geducht tegen
vielen. Het voorjaar van 1891 begon met
pehraal weer en gedurende den zomer
terstond en al te haastig, eer hij de praotijk
verkend heeft, alle détails wil regelen,
bok na bak eehiet, allerlei ongelegenheid
veroorzaakt, en sehier voetstoots tot her
ziening van de wet moet overgaan.
Met dit feit voor oogen, had daarom
mini iter Kuyper voorgesteld, deze détails
voor de eerste jaren bij Koninklijke,, Be
sluiten ta laten regelen. Dan kon men
zien hoe de regeling werkte. Men kon ze
toetsen aan de praotijk. En was, dan de
regeling zoo lang herzien, tot ze op de
praotijk paste, dan kon ze in de wet wor
den opgenomen.
Maar neen, dat deugde nu niet. Het
wetsontwerp werd ingetrokken, en nu
kregen we een ontwerp, waarin deze détails
terstond in de wet zelve zijn opgenomen.
Daardoor heeft men nu een ontwerp van
driehonderd artikelen t Gelukkig de Kamer
die er doorheen zwemt.
Een houding daarom te vreemder van
minister Veegens, omdat hp ook de Ar
beidswet introk, waarin juist de détails,
na behoorlijke proefneming, uit de. Konink
lijke Besluiten waren overgenomen.
Bij de Arbeidswet alzoo, niet alles in
de wet, maar de détails aan Besluiten
overlaten.
Bij de Pensioenwet, wèl alles in de wet
en niet de Besluiten eerst
Eilieve, waar blijft hier de consequentie
{De Standaard
Engeland.
Het verbond van vriendschap tusschen
de beide vorsten Edward en Wilhelm is
door de universiteit van Oxford bezegeld
Vrijdag werd door een uit 16 leden be
staande deputatie van deze universiteit,
onder leiding van den kanselier Lord Cur-
zon, op het kasteel Windsor het diploma
van eeredoctor in het burgerlijk recht aan
den Keizer overhandigd. De Keizor, die de
uniform droeg van Britseh maarschalk, had
daarover de roode toga aangetrokken.
Lord Curzon hield een toespraak, waarin
regende het bijna dagelijks, welk ongunstig
weder dan ook veel invloed had op den te
velde staanden oogst. Deze viel dan ook
zoo ongunstig uit, als men in jaren niet be
leefd had. Ook de aardappelen gaven
weinig beschot en waren slecht v«n smaak.
Vandaar ook dat da Zeeuicsehe aardappslon,
van de beste nog, 7 8 gulden per mud op
brachten. De arbeidende klasse had dor-
haLe een harden winter te verduren.
Geheel anders was dit het geval in 1892.
Bij prachtig voorjaarsweder had men een
warmen zomer, zóó heet zelfs, dat bier van
gedurende deze eeuw geen voorbeeld was.
Bp een zeer gunstigen oogst, kwam deze
uitstekend binnen. Toch had de landman
in groots vrees verkeerd gedurende den
zomer van dit jaar. Hij werd n 1. in zijne
veldvruchten bezocht door eene rupsen-
plaag. Deze rupsen, klein van stuk en groen
van kleur, vielen in alle vruchten, j a spaar
den zelfs het loof der aardappelen en der
Suikerbieten nietde klavervelden vooral
werden er door aangetast,
In tegenstelling van het voorgaande jaar
had men nu ook een zeer ruimen aardappel
oogst en waren deze uitmuntend van smaak.
Als een staaltje, hoe ruim in 't volgende
voorjaar deze vrucht nog ten verkoop aan-
Wozig was, kan dienen dat iemand een mud
aardappelen voor twee eieren inruilde.
De zomer van 1893 kenmerkte zich weder
door buitengewone droogte. Gedurende
MaartApril, Mei en Juni regende het niet
noemenswaardig. Vele vruchten brachten
dan ook het middelmatige maar op. In
tegendeel viel 6r in dien van 1894 zooveel
regen, dat daardoor de hooi- en korenoogst
veel te lijden haddon en de suikerbieten
veel in bun gewicht verloren.
Ook tie oogst in 1895 was na een mooi
J voorjaar en warmen zomer uitmuntend, en
was de nazomer zóó warm, dat men sinds
1841 in Sept. zoo'n hooge temperatuur
niet had waargenomenzelfs rees deze
hij zeide, dat de graad van doctor nog nooit
was verleend op een oogenblik, dat het ge
voelen der universiteit meer in overeen
stemming was met de wonschen van het
geheele volk dan thans. De kanselier uitte
den wenech, dat de Keizer gelegenheid
mocht vinden om de universiteit te Oxford
te bezoeken en verklaarde ten slotte, dat de
universiteit bij 't verleenen van den doctor-
titel niet alleen tot maatstaf had genomen
de achting voor den beheerscher van een
groot, bevriend volk en den bloedverwant
van het Engelscbe koningshuis, maar dat
zij ook had getracht een band te leggen
tusschen de universiteit en den geestdrift
vollen vereerder der wetenschappen en be
schermer der kunsten.
De Keizer antwoordde met een krachtige
rede, als naar gewoonte. Hij prees de uni
versiteit van Oxford, die zooveel doet voor
de zedelijke en wetenschappelijke volks
ontwikkeling. En hij stak daarbij de lof
trompet over Rhodes, den Boerenhater,
hetgeen zeker niet te verwonderen is na de
koele bejegening die Kruger in 1900 van
den Keizer ondervonden heeft. Maar hier
werd Rhodes herdacht als schenker eener
vorstelijke gift aan de Oxfordsche univer
siteit.
Da keizer zei er ven De schonking van
uw grooten landgenoot Cecil Rhodes stelt
studenten, niet alieen uit de Briteche ko
lonies, maar ook uit Duitsehland en de
Vereenigde Staten, in stast nut te trekken
uit de opleiding te Oxford. Het was voor
mij een buitengewone voldoening, in over
eenstemming met den wil van Cecil Rho
des, studenten van Duitscha afkomst te kun
nen aanwijzen, die door zijn grootmoedig
heid in staat zouden worden gesteld hunne
opleiding aan de universiteit te Oxford te
voltooien. Deze aan de jonge Duifsehers
geschonken gelegenheid, om in hunnen stu
dietijd om to gaan met jonge Engelschen, is
het heugelijk resultaat van den verzienden
blik van Cecil Rhodes,
Een vorst die zóó is bijgedraaid, moet
wel op de handen van alle Engelseheu
gedragen worden.
tusschen den 22 en 29 dier maand op
enkele dagen tot 88° in de schaduw.
De winter van 1897 op '93 en hier
mede willen wij deze eeuw en ook ons
overzicht besluiten zal als eene merk
waardigheid worden geboekt in de annalen
der weerkunde. Geheel Europa genoot
van eene zachte weergesteldheid. In ons
land tooiden midden Januari enkele strui
ken zieh met nieuwen bladerendos en
kwamen de ooievaars reeds uit het Zuiden
terug.
Wij willen nu nog even de historie laten
spreken over de soms luttele waarde der
landerijen.
Als een natuurlijk gevolg van dure en
koedkoope tijden was dan ook dat de
landerijen meer of minder waarde hadden.
Vooral ook de hevige watervloeden en het
verdedigen der polders tegen dezen, waren
hierop van veel invloed. Da polderlasten
waren vaak zóó hoog, dat deze uit de
opbrengst der bouwlanden niet altijd
konden bestreden worden. Hierbij kwam
nog dat de Zeeuwen oudtijds, ten bate van
den Graaf, moesten opbrengen 12 grooten
(30 ets per gemet. Deze belasting was
eerst vastgesteld deor de Graven uit het
Huis van Henegouwen, op welke Holland
en Zeeland overging, nadat Graaf Jan 1
kinderloos was overleden.
Ten opziohte dezer inkomsten zeide men
toen ter tijd, dat de Graaf drie verborgene
schatten in eigendom had n,tn.de veemen
in hollandde bosschen in Henegouwen en
de gemeten in Zeeland.
Naden vreeselijken watervloed van 1437
gold een zak tarwe 36 gld. en werden toen,
bij gebrek aan levensvoorraad een stuk
land voor eenige brooden verkocht.
Zalfs in 't midden der 18 eeuw was het
bouwl. nog van zeer weinig-waarde Zoover-
kocht in 1743 zekere IV. Kempe zijee hof
stede in Wolfaartsdjk ter grootte van 35
gemeten, uit de hand, aan een van de Amb
Voor den wereldvrede is 'tgoed, maar
de onpeilbaarheid van een diplomatenhart
kemt er tooh weer op bedenkelijke wijze
bij aan het licht.
Nog twee personen trokken deze week
de aandacht. In de eerste plaats de eerste
minister Campbell Bannerman, door 't volk
onder den populairen naam C.B.aangeduid.
Deze was door overspanning (onder ande
ren de bijwoning van vergaderingen en
feestmalen waar ook de Keizer was, Don
derdag ziek thuis gekomen. Thans is de
72-jarige staatsman flink herstellende.
De andere is prins Karei van Bourbon
die Zaterdag met prinses Louise van Orleans
op het landgoed van den hertog van Orleans,
Wood Norton, in 't huwelijk trad. Dat
moet een rijk huwelijk geweest zijn. Vele
koninldijke en ex-koninklijke gasten zaten
op 't feestmaal aan. Man zeg er o. a. den
Koning en de Koningin van Spanjede
Koningin van Portugalde Infante Isabella
en de infante Eulalia van Spanjeden
Groothertog Wladimir van Rusland en
gemalin den Hertog en Hertogin Calabrië;
den Hertog en Hertogin van Chartres
den Hertog en Hertogin De Guisede
Hertogin Helene vats Aosta; Prins en
Prinses Joban George van Saksen Prinses
Stephanie van België en haar man graaf
de Lonyay Prins en Prinses Alphons van
Beieren; de Hertogen van Aienem, Mont-
pensier, Ponthièvre, verschillende Prinsen
en Prinsessen van de Boutbon familie,
den hertog en de hertogin van Vendóms,
den grootvorst en de grootvorsten Wladi
rnir van Rusland, den graaf en da gravin
van Caserta (ouders van den bruidegom)
Men weet niet of ook da Keizer en de Keize
rin van Duitsehland; de Koningin en de
jeugdige kroonprins van Noorwegen, die
echter geen van allen speciaal kwamen
voor het huwelijk te Wood Norton, aldaar
geweest zijn. Hat is anders al welletjes,
voor een huwelijk dat wel twee in de ge
schiedenis wereldberoemde geslachten tot
eikander brengtdoch hot feit niet weg-
wischt datbeide geslachten in ballingschap
levenwant zoowel de Bourbons ala de
Beeren W. 0. de Perponcher de Maissonneure
voor één gulden het gemetterwijl in 1745
eeua weide gelegen in den Oosthoek van
Oud-Wol/aartsdijk, ter grootte van 6 gem-
45 rood. verkocht werd voor 2 pond 13
schell. 4 grooten Vis. of 16 gld. Van liever
lede begon toen de waarde eenigszins te
stijgen, 't welk uit het volgende voorbeeld
blijkt De korkeraad van Zaamslag besloot
in 1778 6en partij bouwland, ter grootte
van 7 gem. 250 roed. liggende in den£Taa»j-
ó'teypolder en behoorendo aan de diaconie
publiek te verkoopsn, tenzij bij de veiling
mocht blijken, dat van de geboden som niet
zooveel rente zou kunnen getrokken wor
den, als toen het zuiver bedrag der pacht
beliep. Hoezeer nu dit laatstgenoemde niet
hooger liep dan 26 gld. 's jaars en voor dit
land, bij do veiling op 5 Jan. 1779 geen
grooter bod gedaan werd dan 987 gld. of
126 gld per gemet. Zoo besloot men, !t niet
ta gunnen, maar te beproeven hot in het
openbaar te verpachten. Dit had gunstiger
gevolgde zuivere pacht, gedurende 14
jireD, steeg nu tot 45 gld. 's jaars.
Ia 1781 bracht de pacht van een andere
partij land aldaar op de som van 119,65 gld.
Na aftrek van 55,80 gld. voor Siaat- en
AWderlasten hield de diaconie eene zuivere
bate over van 63,85 gld. on dat wel van eene
partij lands, ter grootte van 17 gera 217
roeden. By de daarop komende meerdere
welvaart, steeg toen voortdurend de prijs
der landerijen. Toch ging dit langzaam,
want 't is bekend van een stuk bouwland,
liggende in 't Oude Nieuwland van Duits
land, dat dit in den tegenwoordigen tyd
hooger van jaarlijksehe pacht is per gemet,
dan de prijs, waarvoor bet ia 't begin der
vorige eeuw verkocht werd.
Dit het door ons besprokene zien wij op
nieuw d&t 't oude spreekwoord «een goed
koop land is een arm land" steeds bewaar-
j beid werd en wij niet mogen wenschen, dia
i critieke tqden met hun schommelende prij-
Orleansehen zijn uit Frankrijk verdreven.
Frankrijk.
In Frankrijk heeft men 't weer druk met
het zoolren naar landverraders.
Dllrao keeffc een gulle bekentenis afge
legd. Hij had gespeeld, gespeculeerd, ge
brast en cadeaux voor zijn meisje gekocht,
wat hij meende ie kunnen batalen met ver-
radersgeld, doch de Duiischer met wien hij
onderhandelde bracht het uit, en zoo kwam
hij in de prutsen.
Een paar dagen later werden te Toulon
nog een paar verraders ingerekend.
En nu komt vau daar bericht van een
nieuwen verrader Dicht bij het fort van
de Colle-noire liep een man die er verdacht
uitzag. Do schildwacht gaf hem bevel,
zich te verwijderen, maar de verdacht
uitziende persoon verwijderde zich niet.
De schildwacht vond den persoon toen zoo
verdacht, dat hij den wachtpost waar
schuwde. De verdacht uitziendo persoon
werd in hechtenis genoden, en naar Toulon
overgebracht. De gevangene heet Msx
Schumau en had een kaart bij zich van
Oostenrijk en een kaart van Beieren.
Het i3 best mogelijk, dat deze Schumann
werkelijk is, waarvoor bij wordt gehouden.
Maar men moet er toch bij bedenken, dat
na alle ongerechtigheid die er in de "laatste
weken ia ontdekt, ieder vreemdeling, en
bovenal ieder Duitschcr, groote kans ioopt
in Frankrijk voor een spion te worden
aangezien.
De rechtïr van instructie Leydet heeft
zich gisteren bezig gehouden met Berton,
den reserve-olïioier die beschuldigd wordt
van heulen met üuitsche handlangers.
Gisteren heeft er iemand getuigd, da
Berton hem, toen hij onder dienst was, te
Bourges, verzocht had om een bepaald
soort kogel.
De Kisitresse van Berton is ook bij den
rechter van iastruotie binnen geweest.
Wat Uflmo betreft, schijnt het nu wel
vast te staan, dat bij in betrekking stond
tot André en Mórindol, leden van de groep
die onlangs in en nabij Toulon gevangen
is genomen. Ullmo moet zieh gericht hebben
zen op alle gebied, terug te zienkeeren.
Genoeg bewijzen van de tegenwoordige
welvaart in Zeeland, hebben wij op onze
tochten, vooral ten platte lande, ontmoet.
Dat de tegenwoordige landprijzen hierop
een grooten invloed uitoefenen zal niemand
betwijfelen. Vergelijken wij die prijzen van
voorheen en thans, dan moeten wij uit
roepen welk enorm verschilWaar,
zooals we reeds zagen, binnen l'/z eeuw,
de waarde van het land steeg van één
gnlden tot duizend gld. en nog hooger per
gemet, dan moeten wij van verbazing de
handen ineenslaan en vragenwanneer
zal eenmaal die uiterste grens wi êr bereikt
zijn? Voorbeelden dat die hooge prijzen
besteed worden zijn er meer dan ééa. In
Duiveland o. a. is er zelfs ia den loop van
dit jaar 1100 en 1200 gld. neergelegd voor
een gemet gewoon bouwland
Wij spreken hier steeds van 't gemet.
Om de meerdere of mindere waarde der lan
derijen te bepalen moeten wij rekening houden
met de verschillende grootte van 't gemet in
Nedetlandsche maat.
In Zeeland rekent men aan den V1 a a ra
se h e n kant met het B r u g s c h e of
G e n t s c h gemet, 't welk ruim 44 Ares
N e d e r 1. bedraagt. De Schouwsche
maat is groot 41 A. 67 cent.; de Duive
land s c h e 40 A. 33 cent. en het B 1 o o i s ch e
gemet slechts 39 A. 24 cent. Dit laatste
wordt ook wel, ofschoon ten onrechte, het
Zeeuwsch gemet genoemd. Het is niet
door de Provincie aangenomen, maar is toch
meest overal in gebruik, behaive Schouwen
en een deel van Duiveland; dus met het
overige van Duiveland, (een stukje van
Sirjanslandj ook in T holen, N-. en Z.-B e-
v eland en zelfs overal in Walcheren.
De Hectare of oude Bunder is dezelfde maat
als het J u g u r 11 m bij de Romeinen en
bevatte zooveel lands, als men op één dag met
een span ossen kon beploegen, wat men door
gaans óp 28800 vierkante voeten stelde.
