NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 30. 1907.
Maandag 4 November.
22e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
PraiJat Smit ta ie Bijtel
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. X DE JONGE-VERWEST te Goes
F. F. D'HUIJ, is Middelburg,
PRIJS DER ADVERTENÏIËN
UIT DE PD 118.
iEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers 0,02".
UITGAVE DER FIRMA
EM VAK
Wanneer men de vrijzinnige bladen
leest, leert men den President kennen als
staatsman, als reiziger, als berensdiieter,
als beheerscher van de politiek der regee
ringen, als vervolger der trusts, en zooveel
meer waarvan uit materieel oogpunt ge
zien gt Iden mag dat 't groot en goed is.
Maar De Liefde's Kinderversje leerde 't een
halve eeuw geleden al,,'t zou me alles niet
baten en 't was mij geen sehat, wanneer
ik de liefde des Heeren niet had".
En nu heeft de vrijzinnige pers over
het algemeen voor de geestelijke dingen
weinig oog. Zij zijn haar tenminste het
hoogste niet. En zoo komt men er derhalve
niet achter hoe de President der Ameri-
faaansche republiek tegenover deze dingen
staat.
Daarom doet het ons genoegen te kunnen
zeggen, dat ook de geestelijke dingen hem
lang niet onversohillig zijn.
Een paar jaar geleden beeft hij een
rede uitgesproken voor het Long Isiand-
Bijbelgenootsohap, uit welke toespraak wij
zien hoe de President over Gods Woord
en deszelfs invloed denkt.
Wij nemen die rede van den President
over, met weglating van de voorafspraak,
die meer van persoonlijken aard is.
„Zooals u allen bekend is, zijn er ze
kere waarheden, die zoo waar zijn dat wij
ze onmisbaar noemen, en toch denk ik dat
wij ze maar ten halve in praolijk brengen,
leder denkend mensch komt, bij nader
denken, tot de overtuiging dat een groot
gedeelte des volks vergeet, of traoht te
vergelen, dat de lessen des Bijbels, zoo
ingeweven en gevloohten zijn in ons bur
gerlijk en volksleven, dat het letterlijk
ik meen niet figuurlijkik meen letter
lijk onmogelijk voor ons zou zou ziju
om ons een voorstelling te maken van wat
ons leven zou zijn, indien die lessen en
die invloed ons ontnomen zouden worden.
Wij zouden bijna al de standaards ver
liezen volgens welke wij nu publieke en
private moraliteit beoordeelen, al de stan
daards tot welke wij ons met meerdere of
mindere begeerte trachten op te heffen.
Bijna ieder, die door zijn levenstaak
iets toegevoegd heeft aan de som van
menseheiijke verrichtingen, waar ons ge
slacht roem op draagt, bijna elk dier
mannen heeft zijn levenswerk gebaseerd
op het onderwijs des Bijbels. Somtijds is
het gedaan zonder Dadenken, maar in de
meeste gevallen met vol gevoel, en onder
de grootste'mannen zijn een onevenredig
groot getal, die ernstige en getrouwe leer
lingen des Bijbels bij keuze geweest zijn.
Lincoln geduldige, vriendelijke Lin
coln, die, nadat hij vier jaren lang een
grooteren last op zijne schouders gedragen
had, dan eenig ander persoon in de 19e
eeuw, zijn leven nederlegde voor het volk
dat hij in zijn leven zoo wel gediend had,
bouwde zijn geheele leesstof op zijn studie
van den Bjjbel in zijne jeugd. Hij kende
hem bijna van buiten, kende hem, zoo als
hij later nog twee andere boeken kende en
„de man van een boek", werd, die dat boek
kende, en die daarom niet anders kon, dan
in praotijk brengen, wat hij er uit geleerd
had en hij liet ons zijn leven na als kroon
werk van de eeuw die eenige jaren geleden
geëindigd is.
In dit land zijn wij terecht trotsoh op
ons systeem van volksonderwijs. Wij doen
recht* met er grootsch op te zijn. Het is
niet alleen van onmetelijke waarde voor
ons, maar het ligt aan den wortel van onze
macht als volksgouvernement. Maar het is
niet voldoende in zich zelve. Wij moeten
hét verstand ontwikkelen, maar het is niet
genoeg om alleen dat versland te ontwikke
len. Met de ontwikkeling van dat verstand
moet geestelijke opvoeding gepaard gaan,
die ons ontwikkeld verstand in de rechte
kanalen zal leiden.
Iemand, wiens verstand ontwikkeld is,
terwijl terzelfder lijd zijne moreele opvoe
ding yerwaarloosd is, is daarom te gevaar
lijker voor de maatschappij, omreden bij
deze buitengewone er aan toegevoegde
kTaoht ontvangen heeft. Het zal zeker geen
bewijs van noode hebben. Het melden van
de daadzaak is zeker genoeg, datopvoeding,
een opvoeding des harten en van het ge
weten behoort te- zijn, zoowel als van het
verstand. Het is goed, ja noodzakelijk om
een gezond lishaam te hebben. Het is nog
beter om gezond "erstand te hebben. Maar
van nog hooger waarde, beter dan een
van beide, voor het gemis waarvan nooh
gezond verstand, nooh gezond lichaam kan
boeten, is karakter.
Karakter is op de lange baan de beslis
sende factoor in het leven van individuen
en volken beiden. Somtijds, in den nadruk
dien wij op kennis leggen, vergeten wij
de daadzaak die van meerdere waarde is.
Het is goed om knap te zijn, om bekwaam
en bij de hand te wezen, maar het is beter
om die qualiteiten te bezitten, die hunne
uitdrukking vinden in de Tien Geboden
en in den Gouden Kegel des Nieuwen
Testaments.
Het is goed en noodzakelijk om verstan
dig te zijn het is beter om reoht fatsoen
lijk en zonder vrees ta zijn. Het was een
Yale professor, Mr. Lounsfeerry, die op
merkte dat zijne ondervinding in de klas
hem geleerd had „het onbegrensd ver
mogen van het menschelijk verstand, om
de introduotie van alle wetenschap tegen
te staan."
De meeste predikanten, hier tegenwoor
dig, zullen zeer dikwijls hetzelfde gevoelen
hebben aangaande het vermogen van het
menschdom om de introduotie van alle
beginselen van eerbaarheid en moraliteit
tegen te staan.
Een man behoort in de eerste plaatst
eerlijk te zijn, maar dit is in zieh zei ven
niet genoeg. Het komt er niet op aan, hoe
goed iemand is, indien hij bevreesd is, kan
hij geeu goed in deze wereld doen. Er is
maar een zeer beperkte plaats van nut,
voor een man die goed maar bevreesd is,
Zoo, behalve eerlijk te zijn, behoort iemand
zedelijben moed te hebben. Maar deze twee
te zamen zijn niet genoeg.
Het komt er niet op aan hoe braaf en
eerlijk iemand isindien hij een geboren
dwaas is, kunt ge niels met hem doen.
Houdt in gedaehten de orde in welke ik
ze opnoemde. Eerlijkheid eerst, ten tweede
meed, en eindelijk verstand.
„Allen zijn noodzakelijk." We hebben
in een gezonden toestand der maatschappij
geen plaats voor den sehelm, den dwaas,
den zieke of den lafaard.
Ge kunt den Bijbel van Genesis tot
Openbaringen doorzoeken en gij zult er
nergens een lijn in vinden die als een
verdediging opgevat kan worden, voor den
man met verstand, die tegen het hem ge
geven lioht zondigt.
Integendeel, in den Bijbel, indien ge
nomen als onze Gids, zullen wij vinden,
dat omdat ons veel gegeven is, veel van
ons geëisoht zal worden, en een zwaardere
straf zal komen op den bekwamen man
die het verkeerde pad opgaat, dan op zijn
zwakkeren broeder, die niet dat kwaad
kan doen als hij, omdat hij er de bekwaam
heid niet toe heeft.
Om deze reden pleit ik niet alleen voor
de opleiding van het verstand, maar voor
de moreele en geestelijke opleiding van
het huisgezin en de kerk. De moreele en
geestelijke opleiding, die altijd gevonden
werden en die gepaard gingen met het
bestudeeren van dat „Boek" dit boek
hetwelk in bijna alle talen van de be
schaafde volkeren beschreven kan worden
als „Het Boek", met de zekerheid dat
allen zullen begrijpen wat gij bedoelt.
Een van de grootste lofuitingen van
dezen tijd, aangaande de waarde van den j
Bijbel als een opvoedende en moreele
macht is van den grooten geleerde Huxley
(een ongeloovige) die zeide: „Denk over
de groote historische daadzaak, dat voor j
drie eeuwen dit Boek, ziek samen ge-
vlochten heeft, met al wat edelst en best
geweest is in onze geschiedenis, ea dat
het nationale heldendicht geworden is van
ons ras, dat het geschreven is in het edelste
en zuiverste Engelsoh, en overvloeit in
keurige schoonheden in literarisehen vorm,
en eindelijk, dat het den domsfen kneeht,
die nog nooit zijn dorpje verlaten heeft
verhindert om onkundig te zijn van het be
staan van andere landen en andere bescha
vingen en van een groot verleden, terug
gaande, tot een grijs verleden en de verste
grenslijnen van de oudste natiën der
wereld". Door de studie van welk ander
boek kunnen kinderen zoo beschaafd wor
den en zoo gevoelen dat elke figuur in die
groote historische processie, gelijk zij
zeiven, maar éïn plaats voor éen oogenblik
beslaat tussehen de eeuwigheden
De Bijbel is de Magna Charta (grondwet)
van de armen en de verdrukten geweest.
Toen, in deze tijden, heeft geen staat een
grondwet gehad, in welke de belangen des
volks zoo grootelijks in rekenschap geno
men werdeD, in welke de plichten, zoo veel
meer dan de voorrechten der overheden
aangewezen zyn, dan die welke voor Israël
aangewezen worden in Deuteronomium en
Leviticus.
Nergens wordt de fuudamenteele waar
heid, dat het welvaren des Staats op den
duur afhangt van de rechtvaardigheid van
dan burger, zoo sterk aangetoond als in den
Bijbel. Da Bijbel is het grootste Volksboek
in de wereld.
Het onderwijs in den Bijbel voor kinde
ren is om goede redenen van buitengewoon
belang voor ons die huisgezinnen hebben
en in het voorbijgaan wensch ik als mijn
diepste overtuiging-uit te spreken het ge
loof in groote gezinnen van kinderen.
Oudere mensch en zijn niet altijd door
drongen van de daadzaak, dat een kind zoo
licht geneigd is, om verkeerd op te vatten,
wat hun niet goed uitgelegd of waar geen
moeite voor genomen wordt om zulks te
doen. Wij kunnen niet te voorzichtig zijn
in toe te zien dat de studie des Bijbels geen
slenrwerk wordt, maar zoo dat het kind zal
verstaan waar het in onderwezen wordt.
En laat mij hier zeggen, ik hoop ten ern
stigste, dat gij uwe kinderen nooit een ge
deelte des Woords zult doen leeren als
straf. Zyt gij niet bekend met gezinnen,
waar zulks gedaan wordt By voorbeeld
„Gij zijt ondeugend geweest leer een
hoofdstuk uit Jesaja." En het kiad leert
het als een onaangename taak, en in zijne
gedachten is dit prachtig en verheven ge
dicht en profetie voor altijd verbonden met
een onaangenaam gevoel van schande.
Ik hoop, dat g(j uwe kinderen nooit
den Bijbel op zulk een wijze zult doen
leeren, want gij kunt geen beter plan
beramen om een kind tot opstand te ver
wekken tegen de wondervolle schoonheid
en waarheid van Gods Heilig Woord.
Er is waarschijnlijk hier geen moeder
of schoolonderwijzer, die niet uit eigen
ondervinding voorbeeld op voorbeeld zou
kunnen aanhalen, van de wonderlijke
manier, waarin die kleine verstandsver
mogens de dingen verdraaien, die voor ons
zoo duidelijk schijnen.
Ik houd bij dezen een sterke pleitrede,
dat een ieder onzer trachten zal om toe te
zien dat het kind verstaat wat het Woord
beteekent.
Ik denk niet dat het in gewone gevallen
noodzakelijk is om de eenvoudige en
scboose verhalen des Bijbels uit te leggen;
kinderen verstaan gemakkelijk de lessen
die er in geleerd wordenmaar ik denk
dat het noodzakelijk is dat zij een klaar
idee hebben van wat elke volzin, wat elk
woord beteekent.
Hoogstwaarschijnlijk herinneren zich
sommigen uwer de oude Madison Square
Presbyterian kerk in New-York, toen dr.
Adams hun leeraar was, en zij, onder u,
die zich zijner herinneren, zullen mij toe
stemmen, dat hij een van die buitengewone
mannen was, met wiens naam men onwille
keurig de uitdrukking „vrome" verbindt.
Ik ging bij hem ter kerk toen ik een
kleine jongen was. De goede Dootor had
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer cenr.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
een kleinzoontje. Men ontdekte bij toeval
dat de kleine jongen een groote vrees had
om de kerk binnen te gaan als er niemand
in was. ;Na vruohtelooze pogingen om te
weten te komen wat zijne redenen waren,
gebeurde het eens dat hij op een Dasaiddag
met zijn grootvader naar de kerk giag.
Het was al laat. Zij gingen samen naar
den preekstoel, terwijl hunne voetstappen
door het kerkgebouw klonken. De kleine
jongen greep Dr. Hall's hand en keek met
angst in 't rond. Toen zij den predikstoel
bereikten, zeide hij „Grand Pa, waar is
de Zaal (in 't Hollandsoh ijver Wat
zeide Dr. Adams. „The Zeal" antwoordde
het jongske. „Weet ge daD niet dat de
bijbel zegt: De ijver (zeal) voor Uw huis
heeft mij verteerd Gij kunt u de ver
wondering des Doetere voorstellen, toen
hij begreep dat deze tekst diep in 't ge
moed zijns kleinzoons gezonken was, als
een bewijs, dat het een of andere monster
bezit nam van ledige kerken.
De groote moreele invloed des Bijbels,
ofschoon van zelf de meest invloedrijke,
is niet de eenige maoht voor goed. In toe
voegsel is de altijddurende invloed die
het uitoefent aan de zijde van goeden
smaak, van goede leesstof, van het reehte
gevoel voor eenvoud'g en epreoht schrijven
en denken.
Dit is geen geringe zaak in een tijdperk,
waar een neiging is, om veel te lezen, dat
zelfs, indien niet beslist gevaarlijk op mo
reele gronden, is het toch schadelijk, omdat
het vertegenwoordigt alles wat onzeker,
wat onbedachtzaam denken en werken is.
De Bijbel leert ons niet om moeielijk-
heden van ons te schuiven, maar om ze fe
overkomen. Dat is de les welke een ieder
onzer, die kinderen heeft, hun behooit te
onderwijzen, indien hij of zij verwacht hen
bekwaam te zien, hunne plaats in te nemen
onder de mannen en vrouwen van deze
wereld.
Nog eens. Ik wensoh, dat gij zult denken
over uwe buren, over de manschen met
wie gij bekend zijt. Kunt gij, een ieder
uwer, sommige mannen (het spijt mij het
te zeggen, vaak nog meer moeders), die
aan het leven hunner kinderen een ver
keerde richting geven, door ze dwaselijk
voor 'toogenblik te vrijwaren van juist
die zaken welke hun zouden kunnen leiden
om sterk te zijn in de toekomst Zulk een
gedrag is geen goedheid. Hat is kortzichtig
heid en zelfzucht. Het beteekent alleen
dat vader en moeder opzien tegen kleine
ongelegenheden voor ziohzelven, om hunne
kinderen te helpen om in de toekomst
sterke mannen cu vrouwen te zijn.
Er behoorde de diepste en sterkste liefde
voor hunno kinderen te zijn in harten van
alle vaders en moeders. Zonder zulke lief de
is er niets dan donkerheid en twijfel in as
familie. Maar die liefde bshoort hoogach
ting ta hebben beide voor ziehzelve en het
voorwerp der liefde. Het is geen ware
liefde om toekomstige rampen te verzeke
ren, door voor 't oogenblik zwakke toe-
geefelijkheid.
Wat is ware liefde voor een jongen Om
hem op te voeden, zoodat niets ruws hem
aanrake en hem op een-en-twintig-jarigen
leeftijd, dé wereld inzendt met een moreele
natuur die bont en blauw wordt door den
eersten schok, dien hy ontvangt van de
machten der duisternis, waarmede hij
zeker in aanraking komt?
Is dat goedheid Inderdaad, het is 't niet.
Breng uwe jongens op met beide liefde en
wijsheid, en zend ze de wereld in. Sterk
gebouwd, met heldere oogen, zuiver ver
stand, in staat om in dess groote wereld
van wedijver en altijddurend streven op
eigen beenen te staan.
ladien wij den Bijbel recht lezen, lezen
wij een boek hetwelk ons leert om voor
waarts te gaan en het werk des Heeren
te doen om het werk des Heeren te doen,
in de wereld zooals wij die vinden om
te trachten deze wereld te verbeteren, al
is het nog zoo weinig, zoodat men zal
kunnen zeggen dat wij er in geleefd hebben.
Deze soort van werk kan alleen gedaan
worden door iemand die noeb zwak noch
een lafaard isdoor den man, die in den
volsten zin des woords een waar Clirislen
is, gelijk Great HaartBunyans held.
Ik pleit voor e6n nauwkeuriger, algemee-
ner en dieper studie van den Bijbel, zoo
dat ons volk werkelijk „daders des Woords
en niet hoorders alleen" moge worden."
Demagogie.
Het Volk besluit een voorloopige luiste
ring over het Ouderdomsontwerp van
minister Veegens in verband met dat van
oud-minister Kuyper aldus.
Over de uitkeering die zulk een invaliede
dan zou krijgen, zullen wij nu maar zwijgen
de ontwerpen van Veegens en Kuyper ontloo-
pen elkander in dit opzicht niet veel. De zaak
is dezeKuyper bestemde voor het arbeiders
pensioen f 6 millioen, Veegens f 6.4 millioen,
bet verschil tusscben de twee stelsels bestaat
alleen in de manier waarop dit bedrag wordt
verdeeld. In beide gevallen is het onvoldoende
om in den nood der oude en invaliede arbeiders
te voorzien. Veegens of Kuyper, is oud lood
om oud ijzer.
Wat zal Roodhuijzen nu zeggen?
2 November 1907.
Uil de geschiedenis van Goes.
Onderstaande is een stukje geschiedenis
waaraan de datum van 3Nov.ons herinnert.
Copy e.
Het zoogenaemde eeuwigh Edict aange
gaan bij da ondergataekende 3den Novem-
bris 1670.
Alzoo z8dert eenige ja9ren herwaerts
dan ganschen toestel derRegeeringe deezer
stede met de govolge en aenkieeve van dien
onder zeer veele en droevige misverstan
den, onlusten en verdeelthaden jammerlijk
heeft gelaboreert, gezucht en bynae ver-
druckt is geworden, ende dat tot suppressie
ende evitatie van zoodaenige ongemakken
in het toakoomende niet nodiger en krach
tiger ia, als dat die geene, welke het manie-
ment ende den voortgang van een welbe-
stelde Regaeringe is toevertrouwt ende
aanbevolen in het bestieren van dien met
den anderen zijn en staen ia een goade
eenigheit, harmonie, vertrouwde correspon
dentie en confidentie, drzelfve oprechtelijk
observeer en en meer en meer cultiveeren,
soo is 't dat tot volkoomen vaststellinge,
welstant en voortgang ds>r Regeeriuge als
beven nuaintien van stats voorrechten, pri
vilegiën en oude herkomen, mitsgaders tot
observatie van het naeder Reglement by
haer Ei. mag de Hren. Staeten van Zee-
landt jongst deeser stede ge-octroijeert by
de ondergeschreven goetgevonden en ver
staan is met den anderen te verdraegen ende
te sluiten in maniere hiarnae volgende
willende ende op eere en trouwe den ande
ren beloovsnde, dat hat zelve onverbreeke-
lijk stamt grijpen ende effact sorteeren eal.
In d?n eersten belooven zij Contr&henten
den een den andaren te zullen hanthouden
de Regeeringe, zoodaenig dezelfe jagen-
woordigh bij haer oude luister cadeur ende
integriteit is geconstidueert ofte wel, hier
naemaels onder onderling concert ende
eenpserighgoatvindongeconstitueert zoude
moge worden, zonder ooit buiten kennisse
ad van eDde toestemminge van d'een en d'
ander daer in iets zal mogen werden veran
dert, geinnoveert of te eeuigen tijdt in het
allerminste gediverteert.
Gelijk mede de ondergeschreven op eere
ende trouve als voren den ean den anderen
belooven en vastelijk verzekeren te zullen
helpen maintinaeren voorstaen, guardee-
reu en wijders trachten ta promoveareu in
zoodaenigen rang van eere, beneficies,
staetan ende officien als da zelve jegon-
woordigh albereits zijn badienende of wel
hier naemaals zouden mogen koomeu te be
dienen alsmede het beste van haer fami-
lien respectievelijck te procureerender-
selver luister aanzien en welwezen aller
wegen op het krachtigste bij alle bed coke
lij cke middelen voor te staen en te avaucee-
ren j ende wijders genereljck te doen 4