NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
loop,
21e Jaargang,
Koffie
OSIT
koop.
efwoning
gras,
f
IS,
uwlandi
I
No 298. 1907.
Vrijdag 20 September.
GHRSSTELUK-
HISTORISCH
ERIïE
UTERMAN.
zonen
van een koopje
Oct. a.s.
Kraaije.
AL JÉ, Bigge-
P
URIJVING
P
rd,
"ruil
-iEe-sr,
sclkspSoeg
rkmeid
od©
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
S. 1 DE JOMGEWËRWEST
F. P, D'HUIJ, te Middelburg.
te Goes
PRIJS DER ADVERTENTIEN
FEUILLETON.
Op de levesiszee.
VVRGï -
rkrijgbaar
Prof. LIE BIG,
st voordeelig in
x Kleijep's
d, bg
rije kluis Safe»
per jaarvoor
f. De voorwaar-
re verkrijgbaar.
N, DE OREN,
enz. enz.'
ok oude Steeu
SE, Keersluis,
e "Woonkamer
en Tuin, twee
elder en ruime
C. POUWER,
op rekening
anrïknecht
LÜIJFHOTJT,
mars
MOENS,
Zoutelande.
dhr. P. van
ilhelminalaan
G. J. VAN
terialen aldaar.
ceger wed. J3.
k e.
acht tot 1 Oct.
g e k e r k e.
res
18 tip.
n 10 jaar, bij
ke.
AMSE Az.,
goed als nieuw
'd, Drieicegen-
neclit
benoodigd bi)
e r k e.
Nov.
de te koken,
ekh. GEBRs.
1 b u r g.
f 1 Nov., van
dres Mevrouw
39, Vlissingen,
rwest - Goes,
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS,
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,02E.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regei
meer 10 cent.
rearr.'-
Zij, die zich met 1 October as.
op ons blad abonneeren, ontvangen
het tot aan dien datum gratis.
De lezer vindt de circulaire van
het Centraal-Comité afgedrukt op
de 4e pagina van ons blad.
19 September 1907.
Nu nog enkele lezers nieuwsgierig blijken
Daar de door minister Rink Zaterdag na
mens de Koningin uitgesproken sluitings
rede in de vereenigde zitting der Staten
Generaal, laten wij die rede alsnog bierbij
volgen
Mijne Heeren
Het heeft Hare Majesteit de Koningin behaagd
mij op te dragen deze zitting van de Staten-
Generaal in Haar naam te sluiten.
Dank zij uwe medewerking kwamen dit jaar
velerlei wettelijke voorzieningen tot stand.
Een aantal nuttige regelingen op internaiionaal
gebied mochten uw goedkeuring erlangen. In
zonderheid zij hierbij herinnerd aan de overeen
komst met verschillende staten over hervormingen
in het Gherifijnsche rijk en aan de op l7 Juli
gesloten tractaten nopens internationaal pri
vaatrecht
eene wijziging van de wet op het Nederlan
derschap en het ingezetenschap verkreeg uwe
goedkeuring
de herziening der wettelijke regeling van het
arbeidscontract kwam tot stand
de wet tot regeling van het middelbaar
onderwijs onderging een in het belang van het
vakonderwvs gewenschte wijziging
de wethoudende regeling der voorwaarden tot
verkrijging der bevoegdheid van arts, tand
meester, apotheker, vroedvrouw en apothekers
bediende werd nader herzien
het voorstel tot verwijding der Oosterdok-
sluizen te Amsterdam mocht uwe goedkeuring
verwerven
de muntwet werd gewijzigd ter vervanging van
het zilveren door een nikkelen 5 centstuk
er werden bepalingen vastgesteld omtrent de
heffing van invoerrecht van naar het buitenland
ter bewerking uitgezonden en daarna weder
ingevoerde goederen, omtrent den accijns op
het gedistilleerd en in verband met de herziening
van de belastbare opbrengst der gebouwde
eigendommen
de tabel van indeeling der gemeenten in klas
sen, behoorende bij de wet op de personeele be
lasting, wordt herzien
eene wet tot afschaffing der tienden kwam tot
stand en nadere voorzieningen werden getroffen
met betrekking tot-de tiendrechten, behoorende
16)
Zij trotseerde het rollen van het schip
en binnenstuiven des waters en hield met
moederzorg zijn hoofd koel, terwijl zij met
de teederste klanken de wildheid van zijne
ijlen poogde te sussen. Ook Eduard Mor
ton was van het oogenblik, dat Charles in
zijne hut gedragen werd, zijn trouwe op
passer. Met broederlijke genegenheid
diende hij hem en stond mevrouw Wilton
ter zijde in alles, waarbij een sterker arm
dan de hare tot helpen noodig was.
Het was een heldere zonnige morgen
het koeltje blies lustig en met gebolde
zeilen liep de Montague vroolijk voor den
wind weg. Alken de gebroken sparren,
de gelapte verschansingen en het verlies
van touwwerk op het dek herinnerden
het gebeurde, anders had niemand kunnen
denken, dat dit hetzelfde schip was, dat
slechts weinige dagen te voren zulk een
weerloos speeltuig voor de golven was.
De zee was nu weder kalm en effen, zoo-
dat zoodat de reizigers zonder moeite op
het dek konden gaan. Allen genoten ook
de beperkte wandeling, of hielden zioh
bezig om het van zeewater doortrokkene
in wind en zon te drogen.
Het was op zulk een morgen, dat Charles
voor het eerst weder tot bewustzijn kwam.
Mevrouw Wilton, aan wie allen de reohten
van zijne verzorgster te zijn, toekenden,
gaf den raad, hem nu stil. en alleen te
laten, opdat hij vrijelijk aan zijn smart
gevoel zou kunnen toegeven.
Die eerste uren van bewustzijn waren
een tijd van onbeschrijfbare smart, maar
bij het kroondomoin en de tiendplichtigheden,
rustende op de goederen, tot dat domein be
hoorende
de wet tot instelling eener Rijkspostspaarbank
onderging eene wenschelijke verbetering
aan de staatscommissie van enquete omtrent
't tramwegpersoneel werden de noodig gebleken
bevoegdheden toegekend
ter bevordering van welvaart en verkeer wer
den wettelijke voorzieningen getroffen voor den
aanleg van spoorwegen in de Haarlemmermeer
en omgeviDg en in de Over-Betuwe, alsmede
voor den aanleg van een tweede staatsmijn in
Limburg en van 'n mijnspoorweg tot verbinding
van die mijn met het spoorwegnet
eene wet houdende bepalingen betreffende de
keuring van voor uitvoer bestemd vleesch kwam
tot stand
de hinderwet werd toepasselijk verklaard op
inrichtingen, gedreven door êen of meer electro-
motoren boven een te bepalen vermogen
ten dienste van den handel werd een rijks
bureau voor handelsgegevens ingericht;
de wet van 27 April 1904, houdende nadere
bepaVngen betreffende de mïjnontginning trad
I November in werking in verband met de in
voering van een mijnreglement op dat zelfde
tijdstip
de noodige gelden werden door u toegestaan
tot nadere voortzetting nog in dit dienstjaar van
de rijksopsporing van delfstoffen
de schipperswet werd herzien
de opleiding van de ambtenaren van het
binnenlandsch bestuur in Nederlandsch-Indië
werd nader geregeld en tot de oprichting van
een Nederlandsch-lndisch bestuurs academie te
's-Gravenhage werd besloten;
de artikelen 75 en I09 van het reglement op
het beleid der regeering van Nederlandsch-
Indië werden gewijzigd, terwijl art. 86 van dat
reglement werd ingetrokken
tot het verlichten van een eyplotatie van
gouvemementswege buiten het Lawagebied, in
verband met den spoorwegaanleg in Suriname
werden de noodige middelen beschikbaar
gesteld
de wet, houdende vaststelling der tarieven
ven in-, uit- en doorvoer in Nederlandsch-Indië
werd gewijzigd en aangevuld
tot de oprichting van een departement van
gouvernementsbedrijven in Nederlandsch-Indië
werden de vereischte gelden toegestaan.
De Koningin heeft mij opgedragen, aan u,
mijne heeren, Haren dank te betuigen voor
uwen ijver en voor uwe toewijding aan 's lands
belang.
In naam der Koningin, en daartoe door Haar
gemachtigd, verklaar ik deze zitting van de
Staten-Generaal te zijn gesloten.
De commissie uit de beide Kamers, die
terwijl de tranen hem langs de wangen
stroomden, en hij zich do ontelbare be
wijzen der lieide zijns vaders voor den
geest riep, werd hij op eens uit zijne mijme
ring gewekt door een zacht kloppen aan
de deur zijner hut.
„Kom binuen", zeide hij met een zwakke
stem, want hij besefte dat het zien van een
bekend gelaat zijne droefheid sleehis ver
meerderen kon.
11 Charles, mijn zoonzeide kapitein
Roe, terwijl hij de hut binnentrad en zijn
joDgen yriend de hand drukte, „Gode zij
dank, dat gij beter zijt, beste jongen Gode
zij daarvoor dankMaar terwijl hij zoo
sprak haperde zijne stem en trilden zijne
lippen. Opeens stonden hem de oogen vol
tranen en hij boog het hoofd over Charles
legersteê en weende luid.
„Och, kapilein", zeiue Charles, zoodra
hij zioh bij maohte gevoelde om te spieken,
„dat zijn voor mij vreeselijke dagen ge
weest. O, ik dank u voor al uwe goedheid
en deelneming. Zoolang ik een vriend heb
als gij ben ik nog niet alleen op de wereld",
„Neen, Charles, zoolang mijn hart hier
kloppen blijft, zult gij u nooit allleen be
hoeven te gevoelen. "Vat moed, mijn jongen 1
uw vader stierf een plotselingen dood
maar hij was tot sterven bereid. Hij heeft
nu de haven bereikt, Charles, en zijn
laatste gebed is als onmiddellijk verhoord".
„Ja, kapitein, de geest van dat gebed
was het geheim van zijn leven. Gij weet
niet welk een edel hart bij had en welk
eeu degelijk Christen hij was. Ik weef niet,
of ik bijgeloovig ben", sprak Charles, ter
wijl hij'zich oprichtte, „maar menigmaal
als wij 's avonds laat over het dek wan
delden, hadden wij ernstiger gesprekken
den minister van Binnenlandsehe Zaken
heden in- en uitgeleide deed bij de sluitings
plechtigheid van het zittingjaar bestond
uit de heeren Bevers en Soholten, leden
der Eersfe Kamer en Passtoors, Eiard,
Jansen (Den Haag) en Van Devenier (Am
sterdam, district IX), leden der Tweede
Kamer.
In H belang van het vakonderwijs-1 f
De heer Tutein Nolthenius, voorzitter
van de staatscommissie voor den midden
stand heeft in Duilsohland nauwkeurig'Bhet
vakonderwijs en zijn organisatie bestudeerd
en bepleit nu in de „Gids" ook voor ons
land de instelling van een Rijksraad voor
het lager en middelbaar vakonderwijs,
waarvan hij de werking in het buitenland
zag. Hij schrijft o.a.
„Een dergelijke rijksraad voor het (lager en
middelbaar) vakonderwijs zou in de eerste plaats
moeten bestaan uit een centrale afdeeling in
welke behalve eenige hooge administratieve
ambtenaren uit de Departementen van Binnenl.
Zaken,Waterstaat, Landb., Nijverheid en Handel,
zitting zouden hebben te nemen de navolgende
deskundigen: een specialiteit op het gebied van
het handelsonderwijs, een gediplomeerd civiel-
of bouwkundig ingenieur en een gediplomeerd
werktuigkundig ingenieur en een gediplomeerd
technoloog (ook in het verband met het organi-
seeren van ons Middelbaar vakonderwijs), een
specialiteit op het gebied van de kunstnijverheid,
een tweetal vrouwelijke specialiteiten ten be
hoeve van 't vrouwelijk iudustriëel en huishoud-
onderwijs, alsmede een specialiteit op het gebied
van het lager mannelijk vakonderwijs, daaronder
begrepen de patroonsleergangen. De centrale
afdeeling zoude zoodoende een twaalftal leden
tellen.
„Een groot getalzal men uitroepen. Doch
het antwoord kan slechts luiden het toezicht op
het vakonderwijs is inderdaad een zeer veel om
vattende taak geworden.
Daarenboven is het geenszins noodzakelijk al
deze leden van den Rijksraad, wat hunne bezol
diging en arbeid betreft, op eenvoudige wijze
te behandelenvele hunner toch zullen ook
zeer wel andere betrekkingen tegelijkertijd
kunnen waarnemen, iets wat ook zeker te ver
kiezen is, omdat zij zoodoende in inniger aan
raking blijven met het gewone leven,
»Aan dit centrale college zullen alsdan,
waarbij al naar behoefte, Commissiën van bij
stand zijn te voegen, wier leden gedeeltelijk
door den minister benoemd, gedeeltelijk aan
gewezen door besturen van vereenigingen,welke
dan ooit vroeger te Ryslip, hoewel hij ook
daar een ernsiigen vroom man was; maar
in den laatsten tijd kenmerkten zioh zijne
gesprekken door een zoo hoogen ernst, dat
het mij een voorgevoel gaf, dat on3 iets
boven het hoofd hing. Zoo zeide hij mij
eens, dat, indien hij wist, dat zijn einde
na veertien dagen zijn zou, hij dan liefst
dien laatsten levenstijd op zee zou door
brengen. Hij was een moedig mari, die
geen vrees kende, zoodat het geen angst
was, die hem deze gedachten iDgaf, maar
de zee had voor hem zulk eene bekoorirg,
dat zij van zelve bij hem ernstige gedachten
wekte. Toen hij gedurende dien sohrik-
vollen nacht dat gebed zong, trof mij eene
zonderlinge vrees, zoodat ik van het hoofd
tot de voeten beefde. Bijna geloofik.dat
ook hem zulk eene gedachte door de ziel
ging, want toen hij zeide „Ik zal u voor
gaan'', drukte hij mij de hand met warmle
en zeide nog„O God leer mij te volgen
in den weg, waarin Gy mij leiden wilt,
en ontvang Gij eenmaal mijnen geest".
„Amen", autwoordde kapitein Roe; en
daarop voegde hij er zacht en plechtig bij
„Mijne ziel sterve den dood des oprechten
en mijn einde zij gelijk het zijne".
De weinige oogenblikkea van sti'zwijgen
waren oogenblikken van heiligebeleekenis.
Sinds het oogenblik dat de kapitein door
de iaatste woorden van den heer Harvey
getroffen was, was zijne ziel vervuld ge
weest van ernsfiger gedachten, dan ooit
te voren binnen hem omgingen. Eene
nieuwe wereld scheen hem ontsloten te
zijn geworden. De oude gedachten en
innerlijke gewoonten van zijn vroeger le
ven schenen in hem weg te sterven, hoe^
wel hij gedurende den storm en al den
de behartiging der bedrijfsbelangen ten doel
hebben, aan het geheele samensiel de onmisbare
sympathie en medewerking der belanghebbende
kringen verzekeren.
ï>Hoe plaatselijke commissiën voor het vak
onderwijs onder het oppertoezicht van dezen
Rijksraad de goede uitvoering moeten verzekeren
van de wetten op dat onderricht betrekking
hebbende, blij vehier kortheidshalve onbesproken.
De jongste Wurtembergsche regeling van bet
toezicht op het lager vakonderwijs kan hierbij
tot vingerwijzing strekken".
Wij vertrouwen, dat in het voorstel,
door de Middenslandseommissie voor het
vakonderwijs ingediend, wel dergelijk
denkbeeld zal zijn uitgewerkt.
Iu navolgirg, zij het dan ook in zelf
standige navolgiDg van het buitenland.
Wij zijn met ons vakonderwijs nog maar
al te veel achteraankomende.
Wij waren onder 't ministerie-Kuyper
op den goeden weg.
Maar onder dit vrijzinnige ministerie
zijn wij er niet op vooruitgegaan.
D">oh wat niet is, kan komen.
Teleurstelling,
Wij lezen in de Goesche Courant
„Liberaal of democraat, maar in elk geval
link. Want, evenmin als liberaliteit, is demo
cratie van de rechterzijde te wachten".
,,'t Klaarst en duidelijkst blijkt 't wel uit de
vierjarige regeering, van het kabinet-Kuyper die
zijn geliefde „kleine luyden" zoo bitter teleur
gesteld heeft als maar mogelijk was, zoo zelfs,
dat de christen-democraten zich van de anti
revolutionaire partij afscheidden".
„Bovenal links 1" want een linksch mi
nisterie stelt volstrekt niet te leureen
linksch ministerie voldoet uwe liefste wen-
schen, 0 boeren, burgers en buitenlui.
Volgens de Goesche Crt.
Maar een grootsr en invloedrijk blad
een vrijzinnig orgaan\ oordeelt een weinig
anders.
't Is de Nieuwe Arnhemsche Courant.
Dit blad laat minister Rink, terwijl hij in
zijn galakoets gezeten was om de Staten-
Generaal te gaan sluiten een overpeinzing
honden.
De N. Arnh. Crt. schrijft dan
„Terwijl hij daar in de koets zittend, zijn ge
dachten liet gaan over hetgeen door de Staten-
Generaal is tot stand gebracht op wetgevend
arbeid en de zorgen, die daarop volgden,
aan de nieuwe werking van zijn innerlijk
leven nog geen bepaalden vorm wist te
geven. Toen nu Charles den grondtoon
bad aangegeven, waarin al die nieuwe
denkbeelden tot overeenstemmingkwamen,
liet hij deze den vrijen en vollen loop,
gelijk bleek uit zijn bidden, dat hij aan
het door Charles uitgestort gebed paarde.
Zijne lippen waren van nu a&n ontzegeld,
en alle hinderpalen, om zijn hart geheel
voor God te openen, doorgebroken.
Ook daarom trok zijn jonge vriend hem
zoo aan, omdat hij had leeren beseffen
dat hij in den oprecht en ernstig gezinden
jongeling een vriend had, aan wien hij zijn
teederste hartsgeheimen zonder vrees kon
mededeelen.
Toen Chaifes later op den dsg zioh op
het dek begaf, daarbij om zijne zwakte
gesteund ter eene zijde door kapitein Roe
en ter andere zijde door Edward MortoD,
voelde hij zioh diep getroffen door de
eerbiedige, stille, maar daarom niet minder
hartelijke betooning van medelijdeD, die
hem van alle zijden ten deel viel. In menig
oog stonden tranen, en veler vriendelijke
handdruk sprak door een gevoelig: „de
Heere sterke u", of „houd goeden meed"
met dubbeleD nadruk. Z >0 bereikte hij
den gemakkelijken armstoel, welke door
de zorg van mevrouw Wibon voor hem
op het achterdek gereed stond. Hier namen
zijne meer bijzondere vrienden nevens hem
plaats en opnieuw gevoelde Charles met
aandoening, dat hij niet alleen stond op
de wereld.
De plek, waar Charles nu gezeten was,
was niet verre van de plan's, waar hij in
den storm met zijn vader gestaan had op
gebied, moet wel de verzuchting hem zijn ont
glipt niemand kon 't gelukkig hooren dat
het toch eigenlijk een Spaansch diné is geweest
een groot tafellaken met weinig schotels.
Maar minister Rink, die nog niet vergeten
kan zijn het menu, twee jaren geleden toegezegd
en nog te vorigen jare met enkele goede scho
tels verrijkt, nagaande wat in dien tusschentijd
aangeboden en wat genoten werd zal, vreezen
wij, een gevoel van ontevredenheid niet hebben
kunnen onderdrukken.
Ongetwijfeld kan hij verzachtende omstan
digheden doen geldende tegenwerking der
Eeiste Kamer, de Staal-crisis, de ongezonde
politieke atmosfeer, maarverzachtende
omstandigheden gelden alleen voor wie schul
dig staan. En hoe ongaarne ook, hij zal niet
hebben kunnen ontkennen, dat dit Kabinet in
sommige opzichten schuldig staat aan het tot
heden niet nakomen van de verwachtingen, op
gewekt door zijn optreden.
Volgens dit vrijzinnig orgaan is dus mi
nister Rink en 't geheele Kabinet schuldig
aan het verwekken van leage verwach
tingen.
Maar toch voor alles links 1
Natuurlijk maar niet wegens teleurstel
ling op wetgevend gebied, maar omdat men
voor alles optreedt negatief, omdat men voor
alles iaanti-clericaal.
Laat men dit althans eerlijk bekennen.
Nieuwe Zeeuwsche Crt.
Socialistische theorieën.
Men herinnert zioh dat de president der
Fransche republiek aan den ontaarden boos
doener Soleilland, die ter dood was ver
oordeeld, gratis heeft verleend, en hoe de
publieke opinie over deze beslissing van
het hoogste gezag in de Fransche republiek
zich buitengewoon ge ërgerd heeft getoond.
Het socialisten-orgaan Het Volk bespreekt
thans ook dit geval en komt tot de vol
gende conclusie s
„Niemand zal er iets op tegen hebben
dat dergelijke gevaarlijke krankzinnigen
uit de maatschappij worden verwijderd,
doch het dieet tot niets, moord met moord
te beantwoorden. De daad van Falliéres is
een daad van moed, die hem tot eer strekt".
De laaghartige moordenaar wordt hier
maar aanstonds volgens de gebruikelijke
methode ingedeeld bij do klasse der
krankzinnigen. Men merke op, dat Het
Volk zulks doet eigener autoriteit, daar
het oogenblik, toen de dood gereed was
hen te scheiden. Toen hel donker viel en
de mee3te passagiers naar beneden gegaan
waren, zaten daar nog hij en de kapitein,
alsook de heer en mevrouw Wilton, en
Eduard en Edith Morton. De volle maan
scheen helder zoo helder, dat het mogelijk
was bij haar zilveren schijn een boek met
groote letter te lezeD. De witgekuifde
golven speelden vroolijk tegen het schip
en hun uiteenspattend schuim verspreidde
zich als een regen van diamanten. ODder
den indruk derpleohtige stiltezeideCharles:
„Mijnheer Wilton, zoudt gij mij een gunst
willen bewijzen. Ik weet. dat gij mijn
verzoek niet aaD bijgeloovigheid zult toe
schrijven, maar zoo gaarne zou ik u nu
uit ons kerkboek het formulier van den
begrafeDÏsdienst hooren voorlezen: Onze
vrienden hier zouden zeker ook aan die
droeve plechtigheid hebben deelgenomen,
als mijn vader op eene andere wijze ge
storven ware".
„Beste Charles, gaarne zal ik doen wat
gij verlangt", was het antwoord, en ca
weinige oogenblikken was de heer Wilton
me.f het kerkboek op het dek.
„Kapitein", zeide Charles, „is het in
strijd met orde en regel, of voegt het niet
bij uwen rang, als wij het volk van voor
den mast vroegen, om hier te komen. Ook
onder hen zijn er, die betrekkingen en
makkers verloren, en deze dienst is niet
voor de dooden zelven, maar tot leering
en troost voor de levenden."
„Ik zal bij heD gaan en hun verlof geven",
hernam de kapitein.
Wordt vervolgd
(Prut. Illustratie
