NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 295. 1907,
Dinsdag 17 September.
21e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Buiteitl&ntlsth QïenieM.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed, 8, J. DE JONGE-VERWEST ïe Goes
F. P. D'HUIJ, ts Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTiËN
11. e e l\ t s z a li e n.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers*0,02!.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich met 1 October as.
op ons blad abonneeren, ontvangen
het tot aan dien datum gratis.
1G September 1907.
Coöperatie en Kleine Ondernemers.
Voor de Vereeniging voor de Siaathuis-
houdkunde en de Statistiek zijn praead-
viezen uitgebracht door de heeren dr. D.
Bos, dr. J. Nouwens, K. Reyne en mr. H. J.
Tasman, over de vraag „Welke beteeke-
nis moet worden toegekend aan de coöpe
ratie van kleine ondernemers op het gebied
van landbouw, nijverheid en haudel Heeft
deze coöperatie van staatswege bevordering
noodig Zoo ja, waarin zou die kunnen
bestaan
Dr. D. Bos besluit zijn praeadvies aldus
«Resumeerende acht ik de beteelcenis van
de coöperatie der kleine ondernemers in land
bouw, nijverheid en handel èn voor onze maat
schappelijke constitutie van de grootste beteeke-
nis èn meen dat de Staat, zoowel door het
leggen van een goeden rechtsgrondslag en het
bevelen van een deugdelijk toezicht, als door
het propageeren van den coöperatie-geest door
voorlichting en geldelijken steun bij de oprich
ting deze coöperatie moet bevorderen en tevens
voor een gezonde opvoedende nijverheids- en
landbouw-politiek vooral van deze coöperaties
moet gebruik maken".
Uit het praeadvies van dr. J. Nouwens
halen wij het volgende aan
«Wanneer men de middenstand-coöperatie
goed beschouwt, zonder vooroordeel, dan moet
men wel tot het besluit komen, dat zij in be
ginsel volkomen gerechtvaardigd en door de
omstandigheden meer dan ooit noodzakelijk
is geworden".
En verder
«Hoezeer ik ook steun van Staatswege wen-
schelijk en in zekere mate noodzakelijk acht,
blijf ik toch overtuigd, dat de vereenigingen
voor den middenstand tot grondslag moeten
hebben het beginsel van eigenhulp, indien een
vereeniging niet op eigen krachten bouwen kan,
maar geheel afhankelijk wordt van den steun
der Regeering, zal zij op den duur geen stand
houden".
De heer K. R<=yne, die uitsluitend over
landbouw-ooöperatie handelt, zegt o.m.
«Meent men als «bevordering der landbouw
coöperatie" te moeten verstaan een grooten,
alles beheerschenden, van de overheid uit-
gaanden maatregel, dan kan het antwoord
ontkennend luiden, want de lanbouw-coöperatie
heeft zelve voldoende levenskracht om zich ook
verder staande te houden en ,te ontwikkelen".
Mr. Tasman oonoiudeert omtrent de
beteekenis der coöperatie in het klein
bedrijf van landbouw, nijverheid en handel
het volgende
«Wij bevonden dat in den landbouw deze
coöperatie zich levendig ontwikkeld heeft en
ook steun verdient niet alleen uit individueel
oogpunt maar ook van het standpunt der
maatschappij, dat dit ook bij de nijverheid,
zij het op beperkte schaal, het geval was, doch
bij den kleinhandel bevordering van coöporatie
niet om haar zelve als begeerenswaard goed,
doch alleen als indirect der maatschappij ten
goede komend strijdmiddel, o. i. geraden was".
Over de tweede vraag oordeelt hij aldus
«De Staat heeft te zorgen voor eene goede
wetgeving en de belanghebbenden hebben
alleerst, alvorens van steun van staatswege
ook maar eenigermate sprake kan zijn, te toonen,
dat zij de voordeelen der coöperatie beseffen.
«Coöperatie is in de eerste plaats eigen hulp,
berustend op gemeenschapsgeest.
«Dwang tot coöpereeren is principieël uit
den booze".
En verder o.a.
«Wil men bij -ons het kleinondernemers-
crediet van staatswege steunen, dan moet men
o.i. alleen steun verleenen door mindel van
uit de coöperatieve vereenigingen zelf gevormde
centraalkassen".
Een gulden woord van ds. Gispen
Het wil mij wel 6ens voorkomen dat
we, in de dingen van het koninkrijk Gods,
veel tegenspoed en teleurstelling onder
vinden, wijl we te weinig letten op het
raderwerk en organisme. We meenen te
dikwijls dat wij ons raderwerk maar vast
klaar moeten maken en dat dan later de
Geest des Heeren er wel in zal komen
om dit raderwerk in beweging te brengen.
Sterfte aan tuberculose in verschillende
landen. Volgens een door prof. dr. R.
W. Philip uit Edinburg te Weenen ge
houden voordracht stierven gemiddeld
per jaar op 1 millioen levenden aan tuber
culose in
Rusland 3986 personen
Oostenrijk 3625
Hongarije 3184
Frankrijk 8023
Zweden 2310
Duilsehe Rijk 2245
Zwitserland 2031
Ierland 2029
Denemarken 1912
Nederland 1884
Italië 1871
België 1767
Noorwegen 1787
Schotland 1727
Engeland 1358
Ons land staat wel niet het slechtst,
maar gunstig is het sterftecijfer tegenover
Engeland lang niet. Vreemd is het groote
verschil tussehen Zweden en Noorwegen,
de oorzaak daarvan te kennen kan van
belang zijo. (MoleschotJ.
België.
Te Antwerpen wordt de toestand schier
onontwarbaar.
Het Handelsblad van Antwerpen schrijft
Vandaag (Zaterdag) wordt er veel minder
aan de dokken gewerkt dan gisteren, iets
waaraan men zich natuurlijk niet ver
wachtte, aangezien men het tegendeel voor
zag, en, zoo men gisteren de hoop koes
terde dat toekomenden Maandag de natie-
gasten algemeen het werk zouden herne
men, met moet vandaag die hoop weeral
opgeven, want in plaats van herneming
voorziet men nu voor Maandag weer vol
ledige neerlegging van alle werk aan de
dokken.
Het siaking8aomiteit heeft verschillende
strooibiljetten gedrukt en laten uitdeelen,
waarin aan de natiegasten wordt aange
raden het werk niet te hernemeD, 'omdat
de natiën hunne eisehen niet willen in
willigen.
Er wordt dan nog wat geschermd met
den „stempel des verraads op het voorhoofd
van allen die werken", en dit is genoeg
om seffens een heele partij mannen van
hot werk te weerhouden.
En zooals het met de natiegasten gaat,
zoo gebeurt het ook met de buildragers
en kooldragers; vandaag wordt er veel
minder gewerkt en Maandag zal er ver
moedelijk nog minder gewerkt worden.
De ontroering zal niet tot bedaren
komen, door een omzendbrief, op bevel van
den minister van spoorwegen door den statie
overste der Handelsstatie verzonden aan
de hoofden der Antwerpschehandelsbuizen,
in welke circulaire wegens niet-vrykoming
van materieel onderbreking in 't vooruit
zicht wordt gesteld, tenzij alle fabrieken de
verzendingen wier lossing onzeker i?, stop
zetten. Ook wordt gedreigd met een niet-
terugbetaling der kosten, wanneer do hee
ren die zouden eisehen op grond van beir-
kracht (force majeure) dewijl'tin hun macht
lag de verzending tegen te houden van
waggons die zij niet in staat waren te
lossen.
Verscheidene handelshuizen van Ant
werpen hebben reeds uit het binnen- of het
buitenland bericht ontvangen, dat alle ver
zendingen naar Antwerpen worden ge
staakt
Do Nieuwe Gazet meldt over de jongste
vergadering van de stakers
Een bomvolle zaal weer Zaterdagmorgen.
Wieme berichtte, dat de volgende week
de vergaderingen 66n uur later zullen be
ginnen. Voor de meeting zal het bestuur
een roDde doen aan de haven.
De dokwerkers van Gent hebben onder
hen 300 frank rondgshaald. Elke week msg
zulke som verwacht worden.
Er werd flink gelachen met het bericht
dat de heer Steinmann een doos ontving,
waarin veertien jonge ratten.
Milio zei, dat er liedeD dubb sl rantsoen
spek en peperworst wordt gegeven.
Ghapelle gaf verslag van de onderhande
lingen. Wy hadden, zei hij, op een goeden
uitslag gehoopt, doch stooten nu op de
koppigheid der Fédération Maritime, die
de heerschappy aan da dokken wil behou
den. Ouzo toegevingen bewijzen, dat wij de
onverzoenlijken niet zijn. Kost wat kost
moeten wy den strfid volhouden. Ons ant
woord moet hetzelfde zijn als voor vier
weken liever barsten dan buigen (Toe
juichingen). Het is niet waar, dat er veel
mannen aan 't werk zyn gegaan. Maandag
moet overal den arbeid stil gslegd worden.
Dan besprak hy de houdiDg en werking der
Beroeps vereeniging tot bescherming van
den arbeid aan de haven. Enkel, sloot hij,
door opofferingen kunnen wij de overwin
ning behalen. De burgerij is met ons.
Milio sprak in denzeifden zin, en Wieme
deelde nog een manifest mede, uitgaande
van de Gentsche dokwerkers, waarin be
loofd wordt geen schepen te lossen die van
Antwerpen komen.
De onderhandelingen, waarvan Her
sprake is, betreffen het reeds vroeger door
ons meegedeelde, door een handelsman
Sucbard van de arbeiders gedaan gekregen
bemiddelingsvoorstel, waarin bepaald werd
dat het dagloon minstens fr 5 50 zou zijn,
dat de ploegen ten volle bezet zouden zijn,
de foremen die zich aan de zijde der arbei
ders geschaard hadden zonder uitzondering
weer in dienst zouden zyn genomen en de
vreemde werklieden zeu len worden weg
gezonden.
Daarentegen zomden de arbeiders zich
schriftelijk verbinden zich tot 1909 aan die
overeenkomst te houden. De socialistische
vereeniging„Willen is Kunnea"verplichtte
zich de arbeiders aan te sporen tot onder-
teekecing dezer overeenkomst.
De Fédération wilde echter van dit voor
tel niet weten. Zij wil voor goed zien uitga-
maakt of de macht op het werk bij de pa
troons dan wel bij de arbeiders berusten
zal. Een strijd öiu met diepgaande ge
volgen.
Vancouver.
Het verzet van de Canadeezen en Oolum-
bianen op Vancouver tegen de binnenstroo-
ming van duizenden Aziaten heeft een
oeconomischen en een politieken onder
grond. Het volk voelt instinctmatig, dat
evenals by de oude volken de binnenstroo
ming van zoovelevraemdc-lingen, 'tland ten
slotte de prooi dier vreemdelingen wordt.
Zoo hebben de Hykso's Egypte, de Mo-
diërs Babyion, de Hunnen en Gothen West
Europa, de Hollanders Java, de Chine zei
Formosa in hun macht gekregen. Zoo zqi
Japan ook wel eens langs oeconomischen
weg Britsch Columbia kunnen inpalmen.
Doch vooral oeeonomische overwegingen
de gedachte dat deze zooveel goed-
koopere werkkrachten uit West-Azië den
inboorling het brood uit den mond kwam
nemen, heeft den haat dezer laatsten ge
wekt en tot het plunderen van Japansche
winkels geleid.
Thans is 't oproer gedempt, en zijn op
Vancouver eenige personen, die men ver
denkt een werkzaam aandeel te hebben
genomen aan de geweldenarijen tegen de
Japanners en Chiceezen, naar een recht
bank verwezen. Doer de regeering van
Canada is een commissaris met uitgebreide
volmachten naar Vancouver gezonden. Hij
moet de quaesiio van de iastroomiDg van
Aziaten bestudeeren en mag, als hem dat
noodig voorkomt, Aziaten zonder middelen
van bestaan of die als „'üdige Auslauder"
kunnen beschouwd worden uitwijzen.
Intussehen heeft de ontscheping der
Aziaten die met den „Monteagle" arri
veerden zonder stoornissen plaats gehad.
De stemming ia de stad is nog zeer opge-
j wonden, dat bleek ook uit een inoident.
Een Chinees werd beleedigd door een
zekeren Mae Gregor, terstond viel een
dertigtal Aziaten op den beleediger aan
en verwondde hem ernstig door messteken.
Kantongerecht te Middelburg.
Zaterdag zijn veroordeeld wegens rijden met
een rijwiel zonder lichtjD. C.,';Vlissingen, tot
eene berisping, W. d. V., Oost- en West-
Souburg, f l b. s. tuchtschoolstraf van i w.,
J. L W. F., C. J. d. R„ Middelburg, A. B., L. B.,
Vlissingen, j. O N. B., C. B., J. d. V., Oost
en West-Souburg, I\ L, Koudekerke, M. d. K.,
Serooskerke, P. d. R Vrouwepolder, f I b. s. I
d. h.des nacht rijden met een voertuig niet
voorzien van een lichtuitstralende lantaarn J. J.,
Middelburg, f I b. s. I d. h,, W, v. W., Mid-
B. M., Koudekerke, L. A., Aagtekerke, f 3 b. s.
2 d. h.zijn aangespannen hond niet voorzien
van een muilkorfM. P d. V., Middelburg, f I
b. s. I d. h.rijden met een middel van vervoer
over een wandelweg F. C. M., Haarlem, f i b. s.
I d. h.als bestuurder van een voertuig zich
niet gedragen naar de bevelen der politie J. C.
v. L., Middelburg, f 1 b. s. I d. h.het op de
straat een rijwiel berijden zonder met tenminste
één band de stuurstang vast te houdenJ. R.,
Middelburg, f 0,50 b. s. I d. h.wateren buiten
de bakken: J. B., M. A., P. H., Middelburg, f 1
b. s. 1 d. h.; en wegens dronkenschap E. M.,
Kleverskerke, f I b. s. tuchtschoolstraf van 1 w.
K. F. H. A., Middelburg, J. d. W., I. v. d. B.,
Vlissingen, C. M., Serooskerke, W. F., Goes, f 2
b. s. 2 d. h.; P. C. B.,T.d.K.,H. O., Middel
burg, J. d. M., zonder bekende woon- of ver
blijfplaats f3 b. s. 2 d. h., H. L Veere, f 5 b. s.
3 d. h,, J. M., Nieuw- en St.-Joosland, 3 d. h.,
C. B., C. B., Vlissingen, 3 w. h.
Bekrachtigd zijn de vonnissen gewezen den
18 Mei en 6 Juli 1907 tegen J. v. Z., Middel
burg en A. L., Vlissingen, tegen welke vonnissen
de beklaagden waren gekomen in verzet. (M. C.)
In de heden (Maandag) gehouden
openbare terechtzitting van den Raad van
Beroep voor de Ongevallen-verzekering te
Middelburg had uitspraak plaats inzake
de beroepen, ingesteld door de plaatselijke
oommissie, bedoeld bij ait. 86 der Onge
vallenwet 1901, te Goes (partij van rechts
wege J. J. W. en J. F. v. d. R te Goes),
waarbij met bevestiging van de beslissing
der Rijksbank, de vordering aan klagers
werd ontzegd. De Raad aehtte bet dienst
verband van J. J, W- en J. F. v. d. R
als dienstplichtigen bij de brandweer, ten
tijde vsn het ongeval nog niet opgeheven.
Met bevestiging van de beslissing der
Rijksbank werd de vordering ontzegd,
inzake J. B. Wz. te Oost- en West-Souburg
en A. v. O. te Vlissingen,
Inzake J. B. Wz. was den Raad niet
geblekeD, dat klagers toestand verandering
had ondergaan, maar er veeleer moet
worden aangenomen, dat hij volkomen in
staat is zijn werk te verrichten en inzake
A. v. O. dat de werkzaamheden, waarbij
getroffene het ongeval overkwam, niet be-
hooren tot het bedrijf van bedienen van
bruggen.
In het beroep werd niet-ontvankelijk
verklaard het bestuur van het waterschap
Schouwen te Zierikzee.
Klager had niet binnen 15 dagen na den
vervaldag der premie, zijn premie ten
kantore der posterijen betaald.
De Bergentheimsche School-hwestie.
Bij beschikking der rechtbank te Zwolle
van gisteren is aan Klaas Mennink, win
kelier te Bergentheim, op diens verzoek
machtiging verleend tot gratis procedeeren
tegen H. Otten, onderwijzer te Rheeze,
die in de Fr. Ov. en Zwolsche Courant van
24 Mei jl. een ingezonden stuk heeft ge
plaatst onder den titel „Bergentheimsche
Schoolkwestie", door welks inhoud, als
zijnde volgens hem in strijd met de waar
heid, Klaas Mennink zioh in hooge mate
beleedigd gevoelt en daardoor schade zou
hebben geleden. Op grond daarvan wenscht
Mennink een rechtsvordering in testellen
tegen genoemden Otten, waarbij hij zal
vorderen, dat de reohibank den inhoud
van bedoeld ingezonden stuk zal verklaren
lasterlijk en beleedigend voor hem en
Otten zal veroordeelen tot betaling van
schadevergoeding, met bevel, dathet vonnis
ten koste van Otten in het openbaar zal
worden aangeplakt. (Zw. Crt.)
UIT D E PROVINCIE.
Goes. De ruim 85-jarige A.Dronkers,
vroeger Sasknecht aan het Sas van Goes,
was een kras mannetje en verrichtte nog
steeds werk. Dinsdag 2 Sept. kwam hy nog
naar Goes en had het ongeluk van een trap
van drie treden te vallen, waarbij hy zyn
arm brak en zich inwendig bezeerde zoodat
hy tengevolge daarvan in het Gasthuis,
waar hij verpleegd werd, overleed. De man
werd na 48-jarigen dienst van gemeente
wege gepensionneerd en genoot nog een
twaalfjarige rust.
Westkapelle. Bij beschikking van den
minister van waterstaat zal de zelf-regis-
treerende rijks peilschaal alhier wegens
voortdurende ongeregeldheid, zooals ver
zanden, begroeien van de monding enz. der
pijpen, worden opgeruimd, en zullen de
daarvan afkomende werktuigen naar Den
Haag worden opgezonden.
's-Gravenpolder. Heden voormiddag
te half 12 uur werd de klok geluid omdat
brand was ontstaan bij 'n arbeiderswoning
bij bet dorp. Ofschoon de brand eerst een
ernstig aanzien had, is het goed afgeloopen.
Alleen een zoogenaamde loods is afgebrand.
De schade aan het huis is niet noemens
waard. De spuit rukte nog uit doch be
hoefde niet te werken. Oorzaak onbekend.
Helnkenszand Zaterdag 1.1. geraakte
de landbouwersknecht van P. v. d. Dries
met paard en wagen op hol en kwam terecht
tegen een lantaarnpaal, welke verbrijzeld
werd. Een inzittend meisje wist nog bij
tijds uit den wagen te springen. Persoon
lijke ongelukken kwamen niet voor.
Bij Kon. besluit is verleend deeer-
medaiile, verbonden aan de orde van
O ran je-Nassau, in zilver, aan C. Klaassen,
inspecteur van politie en onbezoldigd
rijksveldwachter te Ter Neuzen. Eu zijn
benoemd tot ridder in de orde van Oranje-
Nassau H. S. Gralama, burgemeester van
OostburgJ. A. P. Geill, burgemeester
NeuzenF. J. L. M. van Waesberghe,
burgemeester van HulstJ. A. Donzè, te
Neuzen en de luitenent ter zee 1ste klasse
F. H. baron van Dedem. Toegekend, de
zilveren eere-medaille der orde van Oranje-
Nassau aan den torpedist-majoor D. Hey-
ligers den sergeant-stoker R. de Kloe
den zeeloods te VlisringeD, M. de Jonge
den opzichter der verlichting, eerste-gezag-
voerder aan boord van het liehtsohip
Noord-Binder J. Naerehoutden binnen
loods ter standplaats Vlissingen, gedeta
cheerd te Adtwerpen, J. Korienbout. En
de bronzen eere-medaille der orde van
Oranje-Nassau aan don korporaal stoker
der Isfe klasse W. A. van der Meer; den
matroos der 1ste klasse G. Kwakkelden
matroos der 1ste klasse H Slik den eervol
ontslagen matroos bij het loodswezen te
Vlissingen W. G. Hunterden roeier lste
klasse bij het loodswezen te Vlissingen
D. van Sprang; den lichtwaohter bij de
kustveriiehting te Westkapelle J. Minder-
houd. Voorts is bevorderd tot officier in
de orde van Oranje-Nassau met do zwaar
den, de majoor G A. van Haeften,
commandant van de lste divisie Konink
lijke marechaussee. En is verleend de
eere-medaille der orde van Oranje-Nassau,
met de gekruiste zwaarden lo. in zilver,
bij bevordering, aan den wachtmeester
te voet, J. Grieyase, vaD de lste divisie
Koninklijke marechaussee2o. in zilver,
aan den wachtmeester te paard, P. J. de
Brouwer, den wachtmeester-titulair te
voet, P. Po8tma, en aan den brigadier te
j voet, A. Eist, allen van de lste divisie
Koninklijke marechaussee3o. in brons,
aan de marechaussee te voet, 8. Bakker
en A. Soheers, beiden van de lste divisie
Koninkliike marechaussee; in zilver aan:
J. M TimmermaD, te Terneuzen, siuis-
meester bij het kanaal van Terneuzen
P. Herrebouf, te Terneuzen, hulpsluismees-
ter bij het kansal van Terneuzen H. Piera,
te Vbssingen, hoofdconduoleur lste klaese
