•wagen te loep
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No, 284. 1907.
Dinsdag 3 September
21e Jaargang,
i te koop
ite Aardappelen,
CHRISTELIJK-
kWh.
kööp
HISTORISCH
STEE ï.h. Visser
UNBVEE.
Besctoraii m lei PacMoer.
Buitenlandss!! Overzicht
a r btj
ie Goes.
a kM
VAN
misbaar voor
eehouders.
■schillende tentoonstel
onderscheiding.
)kes bij C. VAN M00-
len haleD, betalen maar
afgehaald, enj58 ct.
aezorgddit is dezelfde
gasfabriek.
MOOLENBROEK.
i o a 1 s
irenKozijnen
Planken,
ende lengte, breedte
leersluis, Vlissingen.
I'S, bij de rekening,
Ez., Toi, Zoutelcmde.
KOOP
rkpaard,
Kleverskerke.
INSCHRIJVING
e v e e r
Grijpskerke.
gewacht bij C.STROO
L S ESerooskerke,
LOOP
sa rekening 12 Sep-
LOUWERSE, Oost-
iOOP
r elders een prachtig
abinet.ditoLin-
mseh Orgel, bij
:raat, Vlissingen.
n Ram, merk gaatje
Lanwijzing tegen be-
ERE, Meliskerke.
ctober
irLeclit
necht gevraagd bij
Hooge (Koudekerke
erlieden,
eEen verstaande,
L. VAN NOPPEN,
ctober
egen is te melken,
V, St. Laurens.
gevraagd
isknecht,
tieid, bij A. TAZE-
t s.
der tegenwoordige
ctober of Novein'. er
Jaenstisocie
[ALLEGANGE,
Goes.
ge-Verweet - Goes;
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE VERWEST te Goes
m
Ék-
P. P. D'HUÏJ, ts Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
LIT DE PROVINCIE
UIELB VBO; -
1 7k.
raco p. 59. f2,—.
'ATEKTSTOTSEL f
VWY'vyvyyvvvvyC
COB JDJJIJVïS.
SS SST~
tdkuecht
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EM 7AN
Van hoog geachte zijde is ons een arti
kelenreeks over 't Pachtcontract toegezegd.
Da regeling van het Pachtcontract is een
dringende verbetering, waarvoor op het
oogenblik de pachtcommissiën bezig zijn
de bouwstof te verzamelen uit do gegevens
hun vanwege den landbouw verschaft.
Wij willen dan ook op een en ander niet
vooruit loop en.
Hetgeen wy omtrent de schaduwzijden
van 't.Pachtcontract op 't oogenblik zouden
weten te zeggen, ia bovendien niet nieuw.
Het maakt heelemaal geen aanspraak op
voorlichting van wien ook.
Het is niets meer dan een kreet, een pro
test tegen een ODgerechtigen toestand,
reeds meermalen gesproken, doch thans in
anderen vorm nog eens weer herhaald.
Wij vernamen dezer dagen van een nij-
veren landbouwer, die zich met noeste vljjt
en groote opoffering onder Gods zegen van
arbeider tot pachtboer had opgewerkt, dat
hy binnen enkele maanden de hoeve door
hem vóór eenige jaren gepacht zou moeten
verlaten, omdat de eigenaar er een bloed
verwant als pachter op wil zetten.
De hofstede was gepacht voor 7 jaar,
terwijl mondeling 7 jaar „zicht'' er by was
besproken.
Nu de 7 jaar haast om zyn, moet de man
om bovengenoemde redenen van de hof
stede af, en zoekt hy nu naar een andere.
Dat dit een zeer moeilijk werk is, behoe
ven wy niet te zeggen.
Deze mededeeling bracht ons er toe om
in zak8 't Pachtcontract nog eens te herin
neren hoe dringend noodig bescherming
van den pachtboer door regeling van het
pachtcontract is. Hierin sluiten wy ons aan
bij Patrimonium, hetwelk wenscht eene rege
ling van het pachtcontract, waarbij bepaald
wordt, dat de pachter eerst tot betaling ver
plicht isals er werkelijke winst is behaald,
zie art. 1628 en 1639 B. W., en tevens dat
hem een vergoeding worde gegeven voor aan
gebrachte verbeteringen.
Verder worde hem een duurzaam verblijf
op zijn hoeve mogelijk gemaakt.
Die bescherming betreft opheffing van
de zoogenaamde „afstand van art. 1628 en
29'*, vergoeding voor verbetering; en waar
borg van duurzaam verblyf.
Bescherming dus tegen willekeur en
wetsontduiking.
Art. 1628 en 29 van het Burg. Wetb.
stellen den pachter vrij van betaling of
geven hem recht op korting wanneer er
misgewas is of andere buiten zyn wil lig
gende ooazaken hem schade brengen.
Wanneer wy letten op de practyk, dan is
het bijna niet te begrijpen hoe men zoo
gunstige en rechtvaardige bepaling in de
wet opnam, bepalingen immersin het be
lang van den pachter, die men in vele ge
vallen direct weer vernietigd.
Ia de meeste pachtcontracten komt het
volgende voor
z/De huurder doet afstand van sdle gun
stige bepalingen by de Wet ten behoeve
„van den huurder gemaakt tor zake van
„misgewas of wegens on voorziene toevallen
of rampen."
Hoe is 't mogelijk dat dergelyke bepaling
regel kon worden
Moeilijkheid om deze artikelen toe te
passen heeft tot opneming van de bepaling
in 't pachtcontract geleid. De pachters heb
ben er achtereenvolgens altemaal zich aan
onderworpen, dewijl anders de pacht hun
ontgingen zoo is wat eerst by uitzonde
ring in een contract werd opgenomen, regel
geworden.
De pachtcommissies houden zich r1 sinds
jaren onledig met de vraag hoe hierin ver
andering te krygen.
Het is wol moeiljjk om een pachtcontract
zoo in te richten dat de pachter eersttot be
taling zal worden verplicht, wanneer er
werkelijke winst is gemaakt. Want wat is
/werkelijke" winst
Toch schynt ons een dergelyke regeling
bij wederzydschen goeden wil niet onuit
voerbaar,
Ook de vergoeding voor aangebrachte
verbeteringen schynt ons een zaak van
billijkheid waaraan geen eigenaar zich be
hoorde te willen onttrekken.
De afwezigheid van deze bepaling zal er
wel nooit toe leiden dat een pachter 't land,
bijvoorbeeld het laatste jaar verwaarloost.
De man zou er zichzelf het meest mee be-
nadeel6n.
Maar een groote onbillijkheid is 't dat
een pachter zeven jaar lang kosten noch
moeite ontzien heeft om den grond meer
productief te maken, slechte grond te ver
beteren, on bij 't verlaten der hofstede hij
hiervoor geen vergoeding krijgt. Dit geldt
ook voor het door hem aangeplante ge
boomte.
Een hofstede die door nijver en verstan
dig beheer, belangrijk in waarde steeg, aan
een pachter te ontnemen, zonder wettige
reden, is toch al onzedelijk maar om hem
daarby nog zonder schadevergoeding vaar
wel te zeggen komt ons voor nog erger dan
dat te zijn.
Helaas, ook hier ban luiheid en oneerlijk
heid vergoeding vergen voor hetgeen niet
werd gepresteerd. Er zjjn ook slordige
pachters.
Toegegeven. Doch dit mag geen reden
zijn om nu maar aan te nemen dat zjj dit
altemaal zijn.
Bovendien kan da eigenaar een premie
stellen op goede pachters.
Heeft een pachter met zorg en vlyt, in
het zweet zyins aanschijns de hofstede naar
eisch, ja zelfs beter nog, beboerd, dan be
hoorde zulk een by 't eindigen der pacht
't rocht te hebben van weder in te pachten
en zoo op de hofstede te worden bestendigd.
En zoo, onverhoopt, de pacht aan een zoon
of bloedverwant moet overgaan, moest aan
zulk een pachter 't recht verleend worden,
de hofstede niet te verlaten, alvorens hem
een andere hoeve in pacht is toegevallen.
Ja, we gaan verder en vragen met art. 16
van „Patrimoniums Sociaal Program" bin
dende bepalingen die //hem (de pachter)
//zoo hy anders geen reden tot klachten
//geeft, het duurzaam verblyf op zijn hoeve
//verzekeren, en by versterf hem zeker
//recht van opvolging voor een zyner zonen
//waarborgen".
Het is ergerlyk zooals door sommige
eigenaren met eerlijke pachters geleefd
wordt. Wanneer iemand een hoeve pacht,
na de mondelinge verzekering van den
eigenaar, dat na 't eindigen der pacht geen
bloedverwant van den eigenaar op de hoeve
zal gezet worden, en derhalve half en half
op de kans van weder inpaahten gerekend
wordt, en na 7 jaar wordt hem toch aange
zegd, dat deze bloedverwant hem opvolgen
moet, dan is zulk een pachter daardoor
dubbel gedupeerd. Hy had dan misschien
reeds de eorste maal niet ingeschreven.
En dergelyke onbillijkheden hebben er
vele plaats op 't gebied van den landbouw.
Zoo ergens dan zijn hier bindende bepa
lingen noodig die een duurzaam verblyf
van denzelfden pachter op denzelfden
grond mogelijk maken.
Naar ons voorkomt, kan daardoor het be
lang van pachter en arbeider worden ge
diend, en lydt dat van den eigenaar geen
schade.
In dit verband herinneren we nog dat de
Iersche landwet de Iersche pachters in deze
drie eenvoudige zakenvrijstelling, ver
goeding en langer duur, wel degelijk ter
wille is. Een regeringscommissie toch stelt
het bedrag der huur op verzoek van huur
der of verhuurder voor 15 jaar vast. Wat
deze aan zijn landgoed verbetert, moet hem
als hij 't verlaten moet, vergoed worden.
2 September 1907.
De werkloosheid
Het Sociaal Weekblad echrijft o.m.
Dit jaar heerscht in verschillende indu
strieën in ons land een werkloosheid, als
zelden nog voorgekomen is. In de eerste
plaats zijn het de bouwvakken, bij welke
het bedrijf zoo goed als geheel stilstaat,
daar de bouwers niet, of tegen tebezwa-
rende voorwaarden, gelden op hypotheek
kunnen krijgen. Het dure geld en het
wantrouwen, dat eenmaal tegen de bypo-
theek-bauken gericht is, zullen nog langen
tijd in deze bedrijven hun storendeninvloed
doen gelden.
Leest men in de laatste nummers van
het //Maandschrift van het Centraal Bureau
voor de Statistiek'' het door de Kamers
van Arbeid ingezonden verslag omtrent
den stand der arbeidsmarkt, men hoort
van bijna alle Kamers van Arbeid voor
de bouwbedrijven één en dezelfde klacht
ongekende slapte en malaise heerschen
in de bouwvakken. De vermeerdering van
werkloozen, die regelmatig in den winter
plaats vindt, om tegen het voorjaar to
verdwijnen, is dit jaar grooter dan andere
jaren geweest. Een noemenswaardige ver
mindering heeft tot heden middenzomer
nog niet plaats gevonden.
Wellicht zijn de oijfers, die maandelijks
door het Bureau van Statistiek der ge
meente Amsterdam gepubliceerd worden,
betreffende de werkloosheid van leden van
sommige vakvercenigingen beter dan woor
den in staat een indruk te geven vau de
werkloosheid te Amsterdam.
Van do belangrijkste der timmerlieden-
veree.aigiDgen te Amsterdam, de vereeni-
ging „Conoordia Inter Nos", waren in de
maanden April en Mei wekelijks ODgeveer
50 en nog in de maand Juni 20 leden
van de 275 werkloos.
lts Juni is het aantal werkloozen weer
vermeerderd, heeft het gemiddeld 31 per
week bedragen. Bij een andere timmer-
liedenvereeniging, waarvan ons de cijfers
der werkloosheid bekend zijn, was de
toestand nog ongunstiger. By deze waren
van de 68 leden in de maand Juli weke-
kelijks 14 16 werkloos.
Wat een zoodanige werkloosheid van
10 20 pet. der leden in den middenzomer
beteekenen wil, kan blijken, wanneer men
daarnaast plaatst de cijfers der werkloos
heid, onder de vereenigde timmerlieden
gedurende de jaren 1898—1904. Ia het
rapport der gemeentelijke enquete-com-
missie wordt de werkloosheid in deze j aren
aldus geschat werkloos op 100 leden
1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904
8.2 2 2 2 56 4.8 5 28 6 5
Deze oijfers zijn de gemiddelde van het
gansche jaar, zoowel omvattend den on-
gunstigen winter als den gunstigen zomer.
Dit jaar gedurende de zomermaanden is
der werkloosheid (weemaal zoo groot als
in het ongunstige geval der laatste 8 jaar
in het gansche jaar geweest is.
Niet alleen de bouwbedrijven gaan onder
groote werkloosheid gebukt. De slechte
eoonomisohe toestanden oefenen hun in
vloed op een menigte andere bedrijven
uit. Bij de diamantbewerkers te Amsterdam
heeft men reeds eenige maanden een
werkloosheid, die niet minder is dan die
der bouwvakarbeiders. De Algemeene
Nederlandsehe Diamantbewerkersbocd tel
de in April 500700 werkloozen per
week, zijnde 6 tot 8 pot. van hun ledental
in Juni was het aantal werkloozen zelfs
tot 1436, zijnde 17 pet. gestegen. In vele
steden lieersoht onder de sigarenmakers
een even groote werkloosheid. Ia alle
luxe-industrieën en in de kleedingindustrie
is, mede ten gevolge van dezelfde oorzakeD,
als ook van de sleohte weersgesteldheid,
de toestand al even schrikbarend. Ja, zelfs
in een bedrijf als het typografenbedrijf,
waar de werkloosheid onder de georgani
seerde leden zelden grooter is dan 1 pet.,
is in de laatste weken op vele plaatsen
de werkloosheid zoodanig toegenomen, dat
zij tot 3 pot. en meer gestegen ie.
Dr. Van Eeden, de chr. anarchist, die de
kolonie Walden stichtte en verdwijnen zag,
heeft zyne illusies omtrent gemeenschap
pelijk grondbezit achtereenvolgens in rook
zien opgaan.
Met schade en schande wijs geworden,
slaakt hy in zyn blad De Pionier, onder den
veelzeggenden titel „Twee ton leergeld"
de navolgende klacht
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Nu leiden op dit oogenblik alle omstandig
heden er toe, dat ik mij bijna geheel aan „Ge
meenschappelijk Grondbezit" moet onttrekken.
De „kapitalist Van Eeden", zooals men aan „De
Eendracht" gewoon was te zeggen, is nu „kapi
talist af". Mijn kapitalistenrol heeft maar kort
geduurd. Ik heb geleerd hoe men in een paar
jaren, eigenlijk in een paar maanden, ondanks de
beste bedoelingen en een zuinige levenswijs,
zonder te dobbelen of te speculeeren of te fuiven,
twee ton gouds kan verliezen. 11c heb geleerd
hoe moeilijk 't is bekwame menschen van zaken
te vinden, die nauwkeurig begrip hebben van
hun eigen krachten. Ik heb de wenschelijkbeid
geleetd van onverbiddelijke strengheid in alle
commercieele werkzaamheid. Ik heb geleerd hoe
weergaasch moeilijk 't is om een goed kapi
talist te zijn geen gemakzuchtig rentenier
maar een kapitalist met eere, die een eenigszins
plichtmatige opvatting van zijn werkkring heeft,
die iets doen wil met zijn kapitaal. En ik heb,
naar ik hoop, hiermee het leergeld betaald voor
vele goedwillende kapitalisten, socialisten en
G. B. B.-groepen, die na mij komen. Dit is altijd
een troost, als men zijn eigen tegenspoed voor
anderen tot zegen kan maken.
Het is een magere troost, voorwaar. En
het eert den man die het er mee doen wil.
Aan de bestrijders van het „kapitalisme"
is overigens hiermee weer een schoone
illusie ontvallen. Niet ieder kan met „geld"
omgaan. Ook dit is een gave.
Hst zwaartepunt van den staatkundigen
embarras ligt op het oogenblik buiten
Europa.
In Europa heerscht de vrede. Vorsten-
bezoek, Vredesconferentie. Diplomatieke
dinées. Alles werkt saam om ons gerust te
stellen.
Maar in de overige werelddeelen gist het.
In Azië geeft Iudië aan Engeland de han
den volin Afrika bestoken de kaffers hun
Engelsch-Duitsche en Portugeesche over-
heerschers.In Amerika wriemelen de kleine
volken dooreen onder den opgehouden stok
van Roosevelt. Om niet te spreken van de
moeilijkheden die Marokko voor de groote
mogendheden bracht. Eenige verbetering
schijnt, althans in Amerika, in te treden.
Thans hebben de presidenten van alle
Midden- Amerikaansche republieken Roose
velt's voorstellen onvoorwaardelijk aange
nomen. Mexico en de Vereenigde Staten
zullen nu waarschijnlijk een gemeenschap
pelijke nota richten tot de republieken, met
de vraag wat huu de meest geschikte datum
voor een conferentie voorkomt te zyn. De
conferentie zal waarschijnlijk in het begin
van 1908 in Mexico of in Washington wor
den gehouden.
Wat Portugeesch West-Afrika aangaat,
daar schijnt een oproer onder de kaffers te
zyn uitgebroken. Althans een telegram
maakt melding uit Mossamedes dat de Por
tugeesche cavalerie eGn charge uitvoerde
tegen 7000 Olamodas. Tien blanke soldaten
werden gedood, 2 luitenants en 29 soldaten
verwond. De vijand leed groote verliezen.
Massamedia is de hoofdstad van de ge
lijknamige streek, die hst zuidelijk deel
vormt van het Portugeesch gebied inWest-
Afrika, van een opstand onder de bevolking
die een zoo uitgebreid gevecht als hst in
bovenstaand teiegram bedoelde zou kunnen
verklaren, was tot hedan toe niet bekend.
De Staatsspoorwegen zullen met het oog
op de groote feesten te Goes, op 13 Sept.,
18 extra-treinen laten loopen. 5 van af
Roosendaal naar Goes en 5 van Goes naar
Roosendaal4 van Vlissingen naar Goes
en 4 terug naar Vlissingen, samen dus 18
extra-treinen als Goes tot eindstation. Van
deze treinen, wellicht worden er nog meer
dere ingelegd, zullen allen stoppen aan alle
stations en halten. Da opgaaf van deze ge-
heele dienstregeling, vindt men uitvoerig
in den officieelen feestwijzer.
Goes. De Reclame-MiddelentooDstel-
ling werd Zaterdagavond 9 uur in een
samenkomst van 't bestuur met den be
schermheer,den eere-voorzitter, de comités
en enkele belangstellenden plechtig ge
sloten.
De voorzitter dhr. F Q C den Hollander
sprak Ofschoon hat officieel gcdeePe fei
telijk reeds was afgeloopen met 't concert
van Donderdagavond, heeft het comité ge
meend de sluiting der Tentoonstelling niet
zonder een kleinen luister te doen plaats
hebben. Een woord van hulde en dank
voegt ons in de eerste plaats aan den be
schermheer en eore-voorzitter voor't groote
aandeel dat z'y hadden in het welslagen
dezer onderneming. Was er by de opening
der Tentoonstelling eenige vrees voor haar
welslagen uitgesproken,dubbel aangenaam
is het Spr. te mogen te constateeren dat die
vrees niet is uitgekomen. Zinspeelde de
geachte beschermheer in zyn openings
woord op verwachtingen die mogelijk wei
eens niet verwezenlijkt zouden kunnen
kunnen worden, thans mag men gerust
zeggen dat niemand is teleurgesteld. Dit
feit is reeds voldoende om met dank
baarheid op dit feest terug te zien. In
de harten van de leden van het Comité,
in de harten van alle leden der Vereeniging
leeft de dank dat wij met trots mogen terug
zien op 't werk door „Handelsbelangen"
gewrocht. Dank aan allen die er toe hebben
meegewerkt. En hiermede verklaar ik deze
Tentoonstelling gesloten. Applaus.
Hierna speelde de groote phonograaf van
dhr. J. A. Visser, het Wilhelmusoude toon
zetting.
In een gezellig onderonsje, waarby ook
de Pers de eer genoot te mogen tegenwoor
dig zijn, werd nog menig woord van hulde
gesproken, en nog een enkele droük gewyd.
De pers is zeker wel de tolk van 't pu
bliek wanneer zy een woord van bewonde
ring wijdt aan de energieke leiding van den
voorzitter, en de activiteit van verschillende
functionarissen, de muziekkorpsen en aan
alloD, die deze Tentoonstelling zoo aantrek
kelijk wisten te maken terwijl ook do p8rs
zelve roemen meg dat het bestuur van Han
delsbelangen door zijn medewerking haar
taak vry gemakkelijk en hoogst aangenaam
heeft gemaakt.
Goes. De heer J. C. E. Massee heeft
tegen 1 October e. k. ontslag gevraagd als
brandmeester by de motorspuit.
Het rij kstelofoon kant oor te Krabben-
dijke, alsmede de evoutueel aan dit kan
toor rechtstreeks aangesloten of nog aan te
sluiten perceelen en openbare spreekcellen
worden met ingang van 3 Septonber 1907,
opgenomen in het telefoonverkeer met de
Belgische plaatsen, welke tot de telefoon-
gemeenschap met Ossendrocht zyn toege
laten.
lerseke. Zaterdagnamiddag hield de
gemeenteraad een vergadering. Ingekomen
was o. a. de rekening van 't burgerl. armb.
om welke na ta zien de heeren Sauer, West
dorp en Schipper werden aan gewezen.Deze
commissie zal ook de vrceger reeds inge
zonden begrooting van dat bestuur nazien.
De gemeenterekening werd voorloopig vast
gesteld, geheel zooals ze door B. en W. was
ingediend, ontvarg f 34132,01, uitgaaf
f 31342,56s, goed slot f 2796,445. Nu volgde
de aanbieding der gemeentebegrooting in
ontvang en uitgaaf bedragende f 32828,83s,
onvoorziene uitgaaf f 65,05s Ten slotte
werd tot lid der schoolverzuimcommissie
benoemd da heer W. van Koe veringen in
plaats van dhr. C. W. Lyeson, die voor zyn
benoeming bedankt had.
In tegenspraak mat een door ons
Zaterdag uit een ander blad overgenomen
bericht seint men ons uit Sint Maartens
dijk dat de toestand van dou landbouwers-
knecht Van Diens, dien verleden week
zoo'n ernstig ongeluk trof, langzaam voor
uitgaande is.
Colijnsplaat. Raadsvergadering der
gemeente op Vrijdag 30 Aug. Alle leden
waren tegenwoordig. Ingekomen was een
bericht wan goedkeuring-verlof aan den
burgen), van 31 Juli20 Aug. 1.1. Het
verzoek van den secretaris om verlof van
9 26 Sept. a.s. werd, na ampele bespre
king, ingewilligd. Op het requet van dhr,
