NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 271. 1907.
Maandag 19 Augustus
21e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed, S| J. DE JOMGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
DEGENERATIE.
Gemengde Berichten.
IEDER EN WERKDAG DES AVONDS,
Prijs per drie maanden franco p. p. f 1,25.
Enkele nummers 0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere reget
meer 10 cent.
Wij ontleenen dit aan De Rotter dammer.
Ia de historie van een volk en van volken
komen tijden voor, dat de zedelijke ver
bastering een zoodanig punt bereikt, dat
een bankroet volgen moet.
In de dagen van Abraham was de zede
lijke ontaarding in Sodom en Gomorrha
zoo groot, dat geen vreemdeling in deze
wulpsohe steden meer veilig wa3. En 't vuur
en sulfur, dat God uit den hooge op deze
steden nederstrikte is allen volken ter waar
schuwing gegeven, dat de zedelijke boos
heid op deze aarde een zeker peil niet
overschrijdt, zonder door een wraakgericht
te worden bezocht.
Omstreeks den tijd van Christus' ge
boorte was de zeden verbastering in de
Grieksoh-Romeinsehe wereld zóó groot, dat
zelfs heidenen over de toenmalige rnen-
sehenwereld als over de beestenwereld
klaagden. Ook over de volken van Zuid-
Oostelijk Europa zijn toen de geriohten
niet uitgebleven.
Ook de tijd vóór de Franscbe revolutie
was een tijd van algeroeene degeneratie
in de beschaafde wereld. Terugkeeren tot
de natuur, dit wil zeggen, gaan leven als
de dieren, was het hoogste zedelijk ideaal,
dat door toongevende mannen werd gesteld.
Volgens Diderot was het huwelijk slechts
„une tyrannie de 1' homme, qui a oonverti
„la possession de la femme en uue pro-
prié'é, d. w. z. een tyrannic van den man,
die het bezit der vrouw in een eigendom
veranderd heeft
Rousseau roemt 'tin zijn „Discours sur
1' origine et les fundaments de 1' inégalité
„parmi les hommes'' den hoogsten trap van
zedelijke ontwikkeling, wanneer de man
alle voorkeur van de ééne vrouw boven
de andere geheel heeft opgegeven. Het
peil van een hond was voor hem het hoogst
denkbare zedelijke standpunt. Onder lei
ding dezer geesten was't peil der zedelijk
heid in die dagen zoo diep gedaald, dat
in de salons gesprekken werden gevoerd,
waarbij een aap zou hebben gebloosd.
Ook op die verbastering volgde een
ontzettend gericht, het gericht van de
Fransohe revolutie en van het Napoleon
tisch régime. Alle banden had men ver
broken maar de tempel der vrijheid werd
een „abattoir", een „bouoherie nationale",
een nationale slachtbank, waar de valbijl
dag en nacht op en neer ging, en 't bloed
bij stroooseu vergoten werd. „Man ver-
„kiindete ein Reich der Freiheit und der
„Brüderliohkeit", schrijft Von Sïahl, „und
„es ward ein Reieh der Anarchie und der
„Guillotine, des Miliiar-despotisraus und
„des byzantisohen Sklaventums". D. i.
„Men verkondigde in Frankrijk een rijk
„der vrijheid en der broederschap, en het
„werd een rijk van de anarchie en van
„de guillotine, van militair despotisme en
„van byzantijnsche slavernij".
Op dezen donkeren naehl in Europa's
geschiedenis volgde de morgen van de
restauratie van Godsdiensten zedelijkheid.
Maar in onze dagen gaan wij wederom
een zedelijke verbastering tegemoet, die
de volken van Europa wederom voor een
revolutie doet rijpen.
Wanneer wij thans van zedelijke ont
aarding spreken, dan hebben wij daarbij
niet slechts het oog op de baochanaliëo,
die onze steden, waar de kermis nog niet
is afgeschaft, in deze zomerweken te aan
schouwen geveD maar denken wjj vooral
aan het nog grooter zedelijk bederf, dat
in diepe, sombere stilte door de vuile
litteratuur en kunst, onder jong en oud,
doch vooral onder het opkomend geslacht
wordt aangericht,
Esd heirleger van romans verlaat in
onze dagen de pers, waarin de vrije liefde,
door von Treitsehe zoo snedig „die Koth-
„geborene Göttin des Budclls", d i. de uit
het slijk geborene godin van het bordeel,
genoemd, verheerlijkt wordt, en waarin
de vuilste zinnelijke tooneelen in alle
OeuvresComplètesIIp. 245.
kleuren worden gesohilderd. Ea deze
zwijnendraf wordt vooral door de jeugd
gretig verslonden.
Ben tweede goot voor dit zondenvuil
zijn de vuile prentbriefkaarten, waarop de
schandelijkste naaktheden worden voorge
steld.
En als derde in den bond voegt zich
daarbij het theater, waarop de schunnigste
tooneelen worden vertoond, 'f Zijn wel de
mindere schouwburgen, die dit doen
maar deze zijn dan ook 't drukst bezoeht.En
deze „Schauspiele" zijn ware „Sauspiele",
deze schouwspelen zijn in waarheid
zwijnenspelen.
Én al dit giftzaad valt bij de kinderen
van onzen tijd in een wel toebereiden
bodem. Zonder Godsdienst opgevoed, zijn
de meesten hunner gespeend aan allen
waaraohtigen zedelijken ernst. T Zijn men-
schen, zooals zij dezer dagen in één onzer
bladen, treffend geteekend werden„die
„de ijdelbeid beminnen en de leugen zoe-
„kon, die het leven zouden willen omzetten
„in een lange lachbuidie verklaren, dat
„niets, wat zij voor goed houden, verkeerd
„kan zijn; dat er geen zonde bestaat tenzij
„domheid of armoededat men geld moet
„zien te krijgen op alle manierdat een
„spel zonder hoogen inzet de moeite van
„bet spelen niet loont, dat gemeenzame
„omgang tussohen de beide seksen gewoon
„mensehelijk is; dat iDdien er al een God
„bestaat, deze noodzakelijk moet willeD,
„dat wij op onze manier gelukkig zijn,
„terwijl de eenige weg om gelukkig te
„zijn is zeggen wat ge wilt, doen wat ge
„wilt, wanneer, waar en met wie ge wilt".*)
Zij hunkeren naar den draf, die hun in
de zedelooze boekeD wordt voorgezet.
Merkwaardig is ten dezen opzichte het
droevig getuigenis van een Berlijnsch
boekverkooper. „Ik heb gedurende eene
tweejarige werkzaamheid", alzoo schrijft
hij, „in eene der grootste en meest ge
dochte boekwinkels van Berlijn de schoon-
„sta gelegenheid gehad het publiek en wat
„het wenscht, te bestudeeren. Welnu, hier
„tussohen boekenrekken en boekenplanken
„waar ik dagelijks veertig, vijftig menschen
„van de meest verschillende klassen zag
„komen en gaan, hier is mij duidelijk ge-
worden, hoever het bederf gevorderd is. Het
„is beschamend en verpletterend. Het is een,
„helaas niet te loochenen fijjt, dat alle klas
den, ook die van den gezonden middenstand
„door het kwaad zijn aangetast. Het is in
„den boekhandel iets zeer alledaagseh, dat
„den boekverkooper den eiseh wordt ge-
„daan „geef mij een lichtzinnig boek". De
„jonge knapen ziet men in de zoogenaamde
„onfatsoenlijke" boeken noet kennersblik
„rondsnuffelen, zieh zoo nu en dan door een
„blik op de onopengesneden bladzijden
„van den graad der „onfatsoenlijkheid"
„overtuigen en in verband daarmede tot
„al dan niet koopen besluiten''.3).
En in Nederland is 't al precies evenzoo
als in Berlijn. De onzedelijke boeken en
platen worden niet in een verholen hoek
van den winkel verborgen, maar voor de
ramen uitgestald. Op de titelbladen is in
de ééne of andere naaktheid de gansohe
inhoud gesymboliseerd. En deze uitstal
lingen werken als magneteu op kijkers
es koopers.
Onder deze invloeden worden onze
jongelingen en jongedoohters voorts lang
zaam maar zeker opgevoed voor het Neo-
Malthusianisme, Naast vuile boekwinkels
rijzen onder den naam van „Sanitas" of
eenigen anderen naam de winkels uit den
grond, waar de Neo-Malthusiaansohe mid
delen voor de glazen worden uitgestald.
In deftige couranten bieden „Mevrouwen"
op de meest sohaamtelooze wijze hun Neo-
Malthusiaacsche hulp te koop', en eerzame
liberale bladen nemen zulke vuile adver
tenties nog geregeld op. De deftigheid gaat
2). De Tijd, No. I8220, „Woor 'en van
onzen tijd".
3). J. C. E Slotenmaker De openbare
onzedelijkheid en hare bestrijding
Reiden, Futura 1907, bladz. 40.
met de zonde in het openbaar arm in arm.
Wat moet uit dit slles worden?
Wat uit de vuilsch rij vei ij, die dagelijks
toeneemt in omvang en vuilheid (pW*-
Wat uit de schaamteloosheid, waarmede
de vuilheid wordt aangeprezen?
Wat uit dien bandjir van onzedelijkheid,
die ons volk overstroomt
Wat anders dan 't gericht Gods, waarin
God den mensoh herinnert, dat Hij geen
«oensch-beesten voor zijn aangezicht duldt.
Niet zelden gebruikt Hij daartoe de revo
lutie, waarin Hij zonde met zonde straft
waarin Hij den mensoh een wijle loslaat
en waarin een volk als in een vlaag van
kortstondige krankzinnigheid zijn laagste
lusten ontketend. Zulk een revolutie werd
aan het einde der achttiende eeuw gezien.
Zulk een revolutie gaan wij thans wederom
tegemoet, tenzij ons Caristenvolk zijn
slapheid van zich werpe, en door allerlei
middelen deze degeneratie te keer ga.
(R. J. W. RUDOLPH.)
17 Augustus 1007.
Rare dingen kunnen tooh de vrijzinnige
bladen in Ned.-Iodië zeggen Ze bekijken
daar de vaderlandsche zaken nog met een
c-x!ra-fijo-geslepen anti-clerical© bril.
Zoo wees dezer dagen de Javabode er
op, dat hoe langer hoe minder Nederlaud-
sohe onderwijzers zich aanmelden voor
den dienst in Indië. Onze Regeering laat
zelfs reeds onderwijzers „werven" in ons
vaderland en daarvan zegt nu de Javobode:
„We vreezen, dat het resultaat ook bij
de wijfelaars niet zoo groot zal zijn, nu
er onder de liberale regeering meer ze
kerheid van hun positie in Holland is, dan
onder de vorige clerical©.
't Aantal seholen, dat door de actie, met
allerlei middelen van de bijzondere con
fessioneel© school zou worden „leegge
pompt", is niet 7.00 groot gebleken als
eerst werd gevreesd.
En blijft de Kamermeerderheid ook in
1909 links, dan zal dat zoo'n vaart niet
loop? n en zal ook Indië niet het gewenscht
aantal onderwijzers krijgen.
Verovert daarentegen het clericalisms
het regeerkasteel, dan gaan we, nu de
Eerste Kamer al stevig rechts is, een tijd
van reactie tegemoet, met brutale bestrij
ding van de openbare onderwijzers, die
het in het „vrije" Nederland te benauwd
krijgen".
Wat 'n poespaszegt Onze Courant
terecht. Is dit stukje du een blijk van vrij
zinnige domheid, of van duimzuigerij
De 6 raaf schapper.
De haven van Antwerpen blijft dezer
dagen het middelpunt van een oeoono-
misohen strijd.
Vijf franken of zes franken, dat is de
kwestie. Noch de patroon, noohdearbeiders
denken aau toegeven.
Om in den airbeid te voorzien zijn hulp
troepen uit Engeland aangevoerd, maar
deze hulptroepen dreigen nog meer ver
warring dan hulp te brengen.
Hun uiterlijk aanzien moet verschrikke
lijk zijn, om van weg te loopen, bun
handigheid bij den arbeid is beneden peil,
en bun opvatting van plicht wordt vol
doende gekarakteriseerd door de mededee-
ling dat een aantal hunner den arbeid
staakten, omdat hun niet genoeg sterken
drank versohaft werd.
Het spreekt van zelf dat het aantal
stoombooten dat op lossing waeht met den
dag vermeerdert.
UIT BE PROVINCIE.
Middelburg. Aan de woningen van
vele particulieren en van gemeentewege
is men druk bezig om groote gasstukken
te plaatsen ter versiering onzer stad bij
het Vorstelijk bezoek.
Door de afdeeüng „Middelburg" van
den Chistelijk Nationalea Werkmansbond,
is ia hare gisteravond gehouden vergadering
met algemeene stemmen besloten f 5 te
storten in de kas voor de feestviering bij
bet bezoek van II. M. de Koningin en
Z. K. H. den Prins der Nederlanden.
D1 Commissaris der Koningin en Ma-
vrouw Djjckmeester zullen ter gelegenheid
van den verjaardag van Hare Majesteit ch
Koningin op Zaterdag 81 Augustus e k-
ontvangen in den namiddag, van 3 uur af
Wiihelminadorp. Naar men verneemt
heeft de burgemeester der gemeente Kat-
tendijke vijftig gulden geschonken voor
het Zaterdag alhier gehouden schoolfeest.
's-H. HendrikskUderen. Eenige arbei
ders, die van het bestuur van de Goesohe
polder een watergang hebben aangenomen
om te delven, ondervonden reeds enkele
malen groote teleurstelling. Van Zondag
op Maandag en van Woensdag op Donder
dag werden n.l. hun dammen geliebt, wat
befeekent, dat het gedeelte grond, dat met
veel moeite is drooggemaakt, weer geheel
onder water loopt. Veel moet er dan weer
gewerkt worden voor het graven kan
worden voortgezet. Tol heden mocht het
de politie niet gelukken den dader of de
daders op te sporen. <G. C)
Wemeldinge De gemeenteraad be
noemde in hare vergadering van Vrijdag
avond, met algemeene stemmen, tot onder-
wijzeres aan school I (vacature mej. E C.
Sauür) roej. J. C. van de Putle, thans
lijdelijk onderwijzeres aan dezelfde sohool.
Op de kermis te Beverwijk is
Donderdagavond de 18-jarige zoon van deu
eigenaar van den luohtsehommel van een
ladder gevalleD, waardoor bij zich ernstig
aau het hoofd verwondde en een hersen
schudding ontstond De geneeskundige dr.
Wiedeman, die hem behandelt, ziet deu
toestand zeer ernstig in. Te Waddings-
veeti is het 8-jarig zoontje van V- H aan
de Zuidkade in de Gouwe geraakt ea ver
dronken. Het lijkje werd 's nachts te drie
uur opgehaald. Eergisterenavond had
de 21-jaiige sohilderskueoht G. B .wonende
te Rotterdam, het ongeluk, terwijl hij
werkzaam was aan boord, van het in aan
bouw zijnd stoomschip „'s Jacob", liggende
voor het etablissement Fijenoord aldaar,
van een stelling te vallen, tengevolge waar
van bij den rechterarm op eenige plaatsen
brak. Na door den dokter te zijn verbonden
werd hij naar het ziekenhuis vervoerd en
aldaar ter verpleging opgenomen. Te
's Gravenhage werd Donderdagavond ter
hoogte van de Atjehstraat aan het kanaal
de 80-jarige mevr. M. geb. B. door een
automobiel overreden. Zij stierf tijdens het
veryoer naar haar woniDg. Donderdag
nacht is te Nieuw-Helvoet (Z-H de
hofstede van den heer G. S. Langereld
afgebrand. Tengevolge van broeiing van
het hooi stond plotseling de sohuuT in vlam
en werden in korten tijd huis en schuur in
de asoh gelegd. De bewoners konden zich
met moeite redden. Twee veulens en een
waakhond zijn omgekomen. Verzekering
dekt de schade.
Uit Breda wordt gemeld:
Dr. J. van den Brink met den heer A. C.
Bom door den gemeenteraad alhier niet als
raadslid toegelaten, heeft aan Ged. Staten
van Noord-Brabant een request gezonden,
waarin bij tegen de beslissing van den ge
meenteraad opkomt en verzoekt, dat Ged.
Staten de toelating van den heer A. C. Bom
en hem zullen bevelen.
Van geachte zijde werd ons ia verband
met de ongeldig verklaring dezer verkie
zing de opmerking gemaakt, dat strikt ge
nomen dhr. Van den Brink als geestelijke
geen zitting zal kunnen nemön. In art. 23
der gemeentewet worden geestelijken of
bedienaren van den godsdienst genoemd
onder heD, wier betrekking onvereenigbaar
is met het lidmaatschap van den Raad.
Ten aanzien der Kamer is indertijd de be
paling betreffende de geestelijken wegge
nomen. Voor de gemeenteraden bleef zij
echter bestaan. Cent'um.
Terrorisme, Zooals gisteren in de
kranten gemeld werd zijn te Rotterdam
twee bootwerkers gearresteerd, die ver
dacht werden op het in de Maashaven lig
gende stoomschip „Votias", door een mand
graan met opzet verkeerd neer te laten, een
weger van de „Volharding" eenig letsel te
hebben toegebracht. De mand met 80 kilo
graan gevuld, werd, naar nader blijkt, niet
neergelaten op den rug van den Prins-
Weger, maar zoodanig bestuurd, dat hij
niet voor de stortbalk kwam maar daarover
heen met vaart werd neergelaten op de
schaal waaaraan de man, een bij weger,
stond, tengevolge waarvan dezs een duw
kreeg, van de stelling sloeg en op'tdekviel.
De man die aan de winch stond om het
staarteind vau het touw te houden en die
willens en wetens den mand met snelheid
op de verkeerde plaats deed dalen, heet
M. H. W., wonende aan de Dordtscbe
straatweg, terwijl degene die demandheeft
te besturen en dit op boven omschreven
wijze deed, de „bootsman" is genaamd J.de
J. en woont aan den Smeetlandscheen dijk.
Zij zijn in dienst van de firma Cornelsen
Co. Het slachtoffer van deze terroristische
daad gevoelt tengevolge van zijn val alleen
lendenpijn, d ch heaft geen ernstig letsel
bakomsn, zoodat hij zijn arbeid heden als
voorheen kan verrichten.
Een geheimzinnig geva1 houdt de
recherche te Amsterdam weder bezig.
Eenige dagen geleden zond de heer O.
van den Arasteldijk aldaar een pakje,
inhoudende f 800 aan bankbiljetten, aan
den heer S., lid van den Amsterdamschen
gemeenteraad. Do kruier, die met de be
zorging belast was, kwam met de bood
schap bij zijn patroon terug, dat hij het
pakje op onverklaarbare wijza verloren
had, vermoedelijk op deWeteri gschans.
Intusschen meldde zich gisteren iemand
bij de politie aan, die mededeelde een
pakje gevonden te hebbsn, dat geheel
beantwoorde aan het vermiste en waarop
ook het adres van den heer S. was opge
schreven. De vinder zon, volgens zijne
mededeelingen, geen tijd hebben gehad
het pakje persoonlijk bij den heer S. te
bezorgen en had het daarom aan een hem
onbekenden jongen, die daar toevallig
passeerde, overgegeven met het verzoek
het pakje aan het opgegeven adres te
bezorgen. De jongen heeft het pakje niet
bezorgd en het groote raadsel, hetwelk
de reeherehe thans heelt op' te lossen, is
ditBestaat de onbekende jongen al of
niet P Zoo hij inderdaad bestaat, waar
bleef bij met de bankbiljetten, en zoo hij
eventueel slechts in de verbeelding van
den eerlijken vinder bestaat, in wiens bezit
bevinden de bankbiljetten zieh dan
(Volk.)
Geen bloederig drama, doch alleen 'n
melodramatische s'ène met wat knaleffect.
't Gebeurde Zondagavond bij de beurspas-
sage te Amsterdam. Daar weerklonk te
midden van 't geroezemoes der vreedzame
Zondagavondwandelaars plols 'n knal,
geheimzinnige, doordringende knal, die
luid resonneerend naklonk 'n Moord
aanslag meenden velen. Want op den
grond lag stuiptrekkend 't lichaam van een
vrouw en daaromheen drongen met be-
geerige, kijkgrage oogeD, de straatapachen
en verdere belangstellenden, die zich als
hyena's reeds lekkebaarden bij de gedachte
bloed te zullen zien
Dooh, zooals gezegd, 't was slechts knal
effect geweest, een „rotje" afgestoken door
op senatie beluste belhamels. Ea een juf
frouw was, zoowaar van sehxik van d'r
zelve gevallen. Politie kwam ter plaatse.
Van alle kanten stroomde 't volk toe. 't
„Moord"-geval werd langs heel't Damrak
in 'n ommezien bekend. Men drong en
vocht om de plaats, waar't slaehtfffer lag,
zoodat de politie, geholpen door voorbij
gangers, er eerst na veel moeite in slaagde,
ruit» baan te maken, ten einde de vrouw
te hulp te komen.
En in de beurspassage, op eenigen afidand,
stonden twee opgeschoten knapen, zieh te
verkneuteren van de pret over dit onver-
